Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Hoàn thiện công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:112

Thêm vào BST

Báo xấu

46
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở phân tích thực trạng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu tỉnh Lai Châu, đề xuất một số giải pháp có tính đồng bộ nhằm hoàn thiện công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã của thành phố Lai Châu nói riêng tỉnh Lai Châu nói chung, đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ trong bối cảnh kinh tế hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Hoàn thiện công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN VIẾT MẠNH HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ ĐÀO TẠO VÀ BỒI DƢỠNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ LAI CHÂU LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2016
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN VIẾT MẠNH HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ ĐÀO TẠO VÀ BỒI DƢỠNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ LAI CHÂU Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ LAN ANH THÁI NGUYÊN - 2016
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn được thực hiện nghiêm túc, trung thực và mọi số liệu trong này được trích dẫn có nguồn gốc rõ ràng. Tác giả Nguyễn Viết Mạnh
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự quan tâm, giúp đỡ tận tình từ phía tập thể và cá nhân: Tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn tới tất cả các thầy, cô giáo trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên, Phòng Đào tạo đã giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với TS. Nguyễn Thị Lan Anh, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian nghiên cứu đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Thành ủy thành phố Lai Châu, các cơ quan, sở ban ngành tỉnh Lai Châu đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu đề tài. Tác giả Nguyễn Viết Mạnh
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ...................................................................... vii DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................. viii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ ........................................................ x MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu của đề tài ........................................................................................ 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài ................................................ 2 4. Ý nghĩa khoa học của đề tài .......................................................................... 3 5. Bố cục và kết cấu luận văn............................................................................ 3 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ ĐÀO TẠO VÀ BỒI DƢỠNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ ............................................................................................................ 4 1.1. Cơ sở lý luận về đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã....... 4 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của đội ngũ cán bộ công chức cấp xã....... 4 1.1.2. Khái niệm đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã ..... 13 1.1.3. Nội dung công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng CBCC cấp xã ......... 16 1.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã ................................................................................ 21 1.2. Kinh nghiệm và bài học thực tiễn về công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã cho thành phố Lai Châu ............................. 26 1.2.1. Kinh nghiệm của một số địa phương .................................................... 26 1.2.2. Bài học về công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã cho thành phố Lai Châu .............................................................. 31
iv Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 33 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 33 2.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 33 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 33 2.2.2. Phương pháp tổng hợp và phân tích thông tin ...................................... 35 2.3. Các chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................................ 38 2.3.1. Công thức xác định chỉ tiêu nghiên cứu ................................................. 38 2.3.2. Các chỉ tiêu nghiên cứu của đề tài.......................................................... 39 Chƣơng 3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ ĐÀO TẠO VÀ BỒI DƢỠNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ LAI CHÂU ........................................................................... 40 3.1. Điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội thành phố Lai Châu ......... 40 3.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 40 3.1.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội...................................................... 45 3.1.3. Thực trạng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu .......................................................................................................... 49 3.2. Thực trạng công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng cán bộ công chức cấp xã của thành phố Lai Châu ....................................................................... 59 3.2.1. Thực trạng công tác xác định mục tiêu đào tạo .................................... 59 3.2.2. Thực trạng công tác xây dựng chương trình, nội dung đào tạo ............ 60 3.2.3. Thực trạng về xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng .......................... 63 3.2.4. Thực trạng về lựa chọn phương pháp, loại hình đào tạo ........................ 65 3.2.5. Thực trạng về kinh phí đào tạo .............................................................. 69 3.2.6. Đánh giá kết quả sau đào tạo ................................................................. 71 3.2.7. Thực hiện chính sách đối với CBCC khi tham gia ĐTBD ..................... 73 3.2.8. Các tiêu chí đánh giá hiệu quả công tác quản lý đào tạo CBCC cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu ................................................................ 75
v 3.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu .................................. 78 3.3.1. Điều kiện tự nhiên và tình hình phát triển kinh tế xã hội ..................... 78 3.3.2. Tình hình đội ngũ cán bộ, công chức .................................................... 80 3.3.3. Trình độ chuyên môn nghiệp vụ đội ngũ cán bộ, công chức ................ 80 3.3.4. Năng lực phẩm chất của nguồn nhân lực .............................................. 81 3.4. Những tồn tại trong công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu ........................................ 82 3.4.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 82 3.4.2. Những tồn tại ......................................................................................... 83 3.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại ............................................................ 84 Chƣơng 4. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ ĐÀO TẠO VÀ BỒI DƢỠNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ LAI CHÂU.......................................................... 85 4.1. Phương hướng, quan điểm và mục tiêu đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã thành phố Lai Châu ............................................................ 85 4.1.1. Phương hướng, quan điểm của thành phố Lai Châu về công tác đào tạo và bồi dưỡng CBCC cấp xã ....................................................................... 85 4.1.2. Mục tiêu................................................................................................. 86 4.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu ........................................ 87 4.2.1. Đổi mới phương thức và nội dung các chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức ................................................................................ 87 4.2.2. Đầu tư cơ sở vật chất, cơ cấu lại cơ sở đào tạo và nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên ............................................................................................ 90 4.2.3. Bổ sung và hoàn thiện các tiêu chuẩn, chế độ, chính sách cần thiết đối với giảng viên và giảng viên kiêm chức ................................................... 91
vi 4.2.4. Tăng cường, mở rộng và quản lý tốt việc hợp tác quốc tế về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ...................................................................................... 91 4.2.5. Xây dựng, hoàn thiện khung pháp lý cho công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ dân tộc thiểu số ......................................................................... 92 4.3. Kiến nghị .................................................................................................. 93 4.3.1. Đối với Bộ Nội vụ ................................................................................. 93 4.3.2. Đối với Sở nội vụ tỉnh Lai Châu ........................................................... 93 4.3.3. Đối với các xã thuộc thành phố Lai Châu ............................................. 95 KẾT LUẬN .................................................................................................... 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 98 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 99
vii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BNV : Bộ Nội vụ CBCC : Cán bộ công chức CCCX : Công chức cấp xã CNH-HĐH : Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa CQĐT : Chưa qua đào tạo CTCB : Công tác cán bộ ĐTBD : Đào tạo bồi dưỡng HĐND : Hội đồng nhân dân NĐ-CP : Nghị định - Chính phủ NQ : Nghị quyết NSNN : Ngân sách nhà nước UBND : Ủy ban nhân dân VN : Việt Nam
viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Thang đo Likert ........................................................................... 35 Bảng 3.1: Diện tích đất phân loại theo xã/phường tại thành phố Lai Châu năm 2015 ............................................................................ 43 Bảng 3.2: Kết quả phát triển kinh tế thành phố Lai Châu năm 2015 .......... 47 Bảng 3.3: Thống kê số lượng và giới tính cán bộ công chức cấp xã của thành phố Lai Châu giai đoạn 2011-2015 ................................... 49 Bảng 3.4: Trình độ chuyên môn của CBCC cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu giai đoạn 2011-2015 ............................................. 51 Bảng 3.5: Cơ cấu trình độ chuyên môn của CBCC cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu giai đoạn 2011-2015 ................................... 52 Bảng 3.6: Trình độ lý luận chính trị - hành chính của CBCC cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu giai đoạn 2011-2015 ...................... 53 Bảng 3.7: Trình độ tin học-ngoại ngữ của CBCC cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu giai đoạn 2011-2015 ................................... 55 Bảng 3.8: Kết quả mở các lớp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ CCVC giai đoạn 2011-2015 ........................................................................... 61 Bảng 3.9: Kết quả CBCC cấp xã thành phố Lai Châu đánh giá chương trình, nội dung đào tạo và bồi dưỡng ........................................... 62 Bảng 3.10: Kết quả CBCC cấp xã thành phố Lai Châu đánh giá quá trình xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng ....................................... 64 Bảng 3.11: Kết quả CBCC cấp xã thành phố Lai Châu đánh giá hình thức đào tạo.......................................................................................... 68 Bảng 3.12: Nguồn kinh phí đào tạo phục vụ cho công tác ĐTBD cho CBCC cấp xã thành phố Lai Châu năm 2015 ............................. 70 Bảng 3.13: Khảo sát CBCC cấp xã thành phố Lai Châu đánh giá kết quả sau đào tạo ................................................................................... 72
ix Bảng 3.14: Khảo sát CBCC cấp xã thành phố Lai Châu về đánh giá chính sách đối với CBCC khi tham gia ĐTBD ...................................... 74 Bảng 3.15: Đánh giá chung về sự hài lòng của CBCC cấp xã khi tham gia chương trình ĐTBD............................................................... 75 Bảng 3.16: Tỷ lệ CBCC giữ ngạch từ chuyên viên trở lên giai đoạn 2011-2015 .................................................................................... 76 Bảng 3.17: Đánh giá các chỉ số thực hiện công tác quản lý ĐTBD .............. 77
x DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ Biểu đồ: Biểu đồ 3.1: Cơ cấu phát triển kinh tế của TP Lai Châu năm 2015 ............... 47 Biểu đồ 3.2: Cơ cấu trình độ lý luận chính trị - hành chính của CBCC cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu giai đoạn 2011-2015 ................... 54 Biểu đồ 3.3: Cơ cấu trình độ tin học-ngoại ngữ của CBCC cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu giai đoạn 2011-2015 ................... 56 Biểu đồ 3.4: Kết quả CBCC cấp xã thành phố Lai Châu đánh giá chương trình, nội dung đào tạo và bối dưỡng ........................................ 62 Biểu đồ 3.5: Kết quả CBCC cấp xã thành phố Lai Châu đánh giá hình thức đào tạo ............................................................................... 68 Biểu đồ 3.6: Kết quả CBCC cấp xã thành phố Lai Châu đánh giá hình thức đào tạo ............................................................................... 73 Hình: Hình 3.1: Sơ đồ vị trí Thành phố Lai Châu trong vùng tỉnh.................... 40
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đội ngũ cán bộ, công chức là lực lượng đi đầu và quyết định đối với sự phồn thịnh của đất nước. Là bộ phận đề ra đường lối, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời là lực lượng phổ biến những chính sách, đường lối ấy đến cơ sở và hướng dẫn thực hiện, chịu trách nhiệm cơ bản về kết quả đạt được khi thực hiện các chính sách của Đảng và Nhà nước. Là lực lượng đi đầu, chỉ đạo thực hiện mọi công việc cả ở tầm vĩ mô và vi mô. Trong quá trình thực hiện công việc, lượng kiến thức và yêu cầu về trình độ luôn đòi hỏi người cán bộ không ngừng nâng cao kiếm thức cho mình. Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức đóng một vai trò vô cùng quan trọng nhằm nâng cao chất lượng cán bộ công chức. Mới đây nhất Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức giai đoạn 2016 - 2025 nhằm đáp ứng yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức chuyên nghiệp phục vụ sự nghiệp phát triển của đất nước và hội nhập quốc tế. Giai đoạn trước đó triển khai các đề án tương tự đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức của Chính phủ, Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh Lai Châu cũng đã ban hành Nghị quyết số 07- NQ/TU ngày 01/11/2006; Nghị quyết số 05-NQ/TU ngày 10/10/2011 Về việc tiếp tục đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức giai đoạn 2006 - 2010 và giai đoạn 2011-2015 của tỉnh Lai Châu. Bên cạnh những thành tựu đạt được vẫn còn một số hạn chế nhất định. Chất lượng đội ngũ cán bộ còn thấp so với mặt bằng chung trong khu vực và cả nước; cơ cấu chưa đồng bộ, thiếu cán bộ, chuyên gia giỏi, nhất là các ngành, lĩnh vực quan trọng; năng lực tổ chức thực hiện ở một bộ phận cán bộ còn hạn chế. Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức ở một số địa phương, cơ quan, đơn vị chưa gắn với quy hoạch, kế hoạch đào tạo và sử dụng.
2 Cần có những nghiên cứu đánh giá Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức của địa phương đã thực hiện để làm tiền đề cơ sở cho việc tiếp thực hiện đề án của Chính phủ giai đoạn tiếp theo (2016-2025). Xuất phát từ những lý do đó em chọn đề tài “Hoàn thiện công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu” làm đề tài nghiên cứu của luận văn Thạc sỹ Kinh tế. 2. Mục tiêu của đề tài 2.1. Mục tiêu chung Trên cơ sở phân tích thực trạng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu tỉnh Lai Châu, đề xuất một số giải pháp có tính đồng bộ nhằm hoàn thiện công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã của thành phố Lai Châu nói riêng tỉnh Lai Châu nói chung, đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ trong bối cảnh kinh tế hiện nay. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã. - Đánh giá thực trạng công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu. - Đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Đề tài nghiên cứu trên địa bàn thành phố Lai Châu, tỉnh Lai Châu. - Về thời gian: Đề tài nghiên cứu phân tích số liệu từ năm 2011-2015. - Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu công tác quản lý về đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu.
3 4. Ý nghĩa khoa học của đề tài Đề tài: “Hoàn thiện công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu” là một đề tài còn mới, chưa có đề tài nghiên cứu về lĩnh vực quản lý đào tạo và bồi dưỡng CBCC cấp xã cụ thể trên địa bàn thành phố Lai Châu. Với đề tài này hướng nghiên cứu chủ yếu tập trung vào công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng CBCC cấp xã nhằm giải thích tầm quan trọng của công tác này tới sự phát triển kinh tế-xã hội của thành phố Lai Châu. Căn cứ vào kết quả nghiên cứu đề tài để đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng CBCC cấp xã và ảnh hưởng lan tỏa của công tác này tới một số các tỉnh có điều kiện tự nhiên, kinh tế-xã hội tương đồng với Lai Châu. Kết quả nghiên cứu của đề tài, là tài liệu tham khảo cho chương trình giảng dạy bậc Đại học và Cao học trong chuyên ngành Quản lý kinh tế. Đồng thời, kết quả nghiên cứu còn là cơ sở để các nhà hoạch định chính sách, các Sở ban ngành tham khảo đề ra các chính sách cho phù hợp với điều kiện thực tế của thành phố Lai Châu, tỉnh Lai Châu. 5. Bố cục và kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận đề tài được chia thành 4 chương: Chương 1: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công tác quản lý đào tạo cán bộ, công chức cấp xã phường Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu Chương 4: Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Lai Châu.
4 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ ĐÀO TẠO VÀ BỒI DƢỠNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ 1.1. Cơ sở lý luận về đào tạo và bồi dƣỡng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của đội ngũ cán bộ công chức cấp xã 1.1.1.1. Khái niệm Ở Việt Nam, cán bộ, công chức là khái niệm thường được dùng để gọi chung những người làm việc cho nhà nước, hoặc các tổ chức trong hệ thống chính trị. Theo Từ điển Tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ học, Nxb Đà Nẵng, năm 2006) cán bộ được định nghĩa là: "Người làm công tác nghiệp vụ chuyên môn trong cơ quan Nhà nước, Đảng và đoàn thể có chức vụ. Như vậy, trong tổ chức đảng và đoàn thể, cán bộ được dùng để chỉ những người được bầu vào các chức vụ lãnh đạo, làm công tác chuyên trách hưởng lương từ ngân sách nhà nước". "Công chức là những người được tuyển dụng, bổ nhiệm giữ một công vụ thường xuyên trong cơ quan nhà nước, hưởng lương do ngân sách nhà nước cấp". Như vậy, khái niệm công chức theo Từ điển Tiếng Việt không đề cập đến lực lượng làm việc trong cơ quan Đảng, tổ chức chính trị - xã hội. Các yêu cầu phải "được tuyển dụng", "được bổ nhiệm" và "hưởng lương từ ngân sách nhà nước" không phải là điểm đặc trưng của riêng đối tượng công chức. Lực lượng cán bộ ở các cơ quan đảng cũng được bổ nhiệm và cũng hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Với khái niệm công chức như vậy, thì không thể phân biệt được cán bộ và công chức. Dẫn đến việc khó khăn cho các cấp có thẩm quyền trong việc hoạch định chính sách. Tại điều 1 của pháp lệnh Cán bộ, công chức năm 1998 quy định như sau: Cán bộ, công chức là công dân Việt Nam trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước bao gồm: a) Những người do bầu cử để đảm nhiệm chức vụ theo nhiệm kỳ trong các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị xã hội.
5 b) Những người được tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc giao nhiệm vụ thường xuyên trong tổ chức chính trị xã hội. c) Những người được tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc giao giữ một công vụ thường xuyên, được phân loại theo trình độ đào tạo, ngành chuyên môn, được vào một ngạch hành chính, sự nghiệp trong các cơ quan nhà nước, mỗi ngạch thể hiện chức và cấp về chuyên môn nghiệp vụ có chức danh tiêu chuẩn riêng. d) Thẩm phán, Tòa án nhân dân, Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân; e) Những người được tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc được giao nhiệm vụ thường xuyên làm việc trong cơ quan, đơn vị thuộc quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng làm việc trong các cơ quan, đơn vị thuộc công an nhân dân mà không phải là sĩ quan chuyên nghiệp. Theo luật CBCC của Quốc Hội khóa 12 - kỳ họp thứ 4 số 22/2008/QH ngày 03/11/2008 quy định: “Cán bộ là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong các cơ quan của Đảng cộng sản Việt Nam, nhà nước tổ chức chính trị - xã hội ở Trung ương, ở tỉnh, thành phố trực thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là cấp tỉnh) ở huyện, quận, Thành phố, thành phố trực thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là cấp huyện), trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước”. “Công chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan của Đảng cộng sản Việt Nam, nhà nước, tổ chức chính trị xã hội ở Trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện trong cơ quan đơn vị thuộc quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp và trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng cộng sản Việt Nam, nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội (sau đây gọi chung là đơn vị sự nghiệp công lập) trong biên chế và hưởng lương
6 từ ngân sách nhà nước; đối với công chức trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập thì lương được bảo đảm từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật”. Cán bộ xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) là công dân Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân, Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, người đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội; công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc Uỷ ban nhân dân cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách Nhà nước. * Cán bộ cấp xã có các chức vụ sau đây: - Bí thư, phó Bí thư Đảng Uỷ. - Chủ tịch, phó Chủ tịch HĐND. - Chủ tịch, phó Chủ tịch UBND. - Chủ tịch Uỷ Ban Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam. - Bí thư Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. - Chủ tịch hội Liên Hiệp phụ nữ Việt Nam. - Chủ tịch HND Việt Nam (áp dụng đối với xã, phường, thị trấn có hoạt động nông lâm, ngư nghiệp và có tổ chức Hội nông dân VN). - Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam. * Công chức cấp xã có các chức danh sau đây: - Trưởng Công an. - Chỉ huy trưởng quân sự. - Văn phòng - thống kê. - Địa chính - xây dựng và môi trường ( đối với phường hoặc thị trấn) hoặc địa chính-nông nghiệp - xây dựng và môi trường (đối với xã). - Tài chính - kế toán. - Tư pháp - hộ tịch. - Văn hóa - xã hội.
7 1.1.1.2. Đặc điểm [3] a. Đặc điểm chung của đội ngũ CBCC * Đội ngũ cán bộ, công chức là chủ thể của nền công vụ Hoạt động quản lý hành chính nhà nước chủ yếu được vận hành thông qua nền công vụ và đội ngũ công chức hành chính. Đội ngũ công chức hành chính là những người có vị trí trong hệ thống cơ quan hành chính nhà nước, có chức năng thực thi pháp luật và thi hành công vụ nhằm phục vụ lợi ích chung cho toàn xã hội. Những loại nhiệm vụ này do chính đội ngũ công chức hành chính các cấp thực hiện, không thể chuyển giao cho bất cứ tổ chức, cá nhân nào bên ngoài. Đội ngũ cán bộ, công chức là hạt nhân cơ bản của nền công vụ, là chủ thể thực sự tiến hành các công vụ cụ thể và cũng chính là yếu tố đảm bảo cho nền công vụ hoạt động, vận hành có hiệu lực, hiệu quả. Cán bộ, công chức là người thực thi công vụ, trực tiếp thi hành quyền lực nhà nước. Lao động của họ thực chất là lao động quyền lực, khác với lao động sản xuất, kinh doanh và các dạng lao động xã hội khác. Sản phẩm lao động của họ là các đạo luật, văn bản quy phạm pháp luật hoặc các quyết định quản lý để thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước, thi hành pháp luật, đưa pháp luật vào đời sống, nhằm bảo đảm an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội; quản lý, sử dụng có hiệu quả nguồn tài sản chung và ngân sách nhà nước, phát triển và ổn định kinh tế - xã hội; bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Nhân danh quyền lực nhà nước, phục vụ nhân dân, thực hiện lý tưởng phụng sự Tổ quốc là đặc điểm nổi bật và duy nhất của nguồn nhân lực hành chính nhà nước. Người công chức trong bộ máy hành chính nhà nước được trao quyền để thực thi công vụ, đồng thời, họ có bổn phận phục vụ xã hội, công dân và chịu những ràng buộc nhất định do liên quan đến chức trách đang đảm nhiệm. Họ có thể phải từ chức, bị truy cứu trách nhiệm hoặc phải bồi thường thiệt hại nếu không hoàn thành nhiệm vụ, vi phạm kỷ luật, ra quyết định hành chính làm tổn hại lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức.
8 Để thực hiện công vụ, người công chức được Nhà nước cung cấp các điều kiện cần thiết để tiến hành thực thi công vụ như trụ sở, phương tiện, điều kiện làm việc… Họ được đảm bảo các quyền lợi vật chất và tinh thần như: hưởng lương từ ngân sách nhà nước tương xứng với chức trách và công việc, nhận các loại trợ cấp, phụ cấp khác bằng tiền hoặc hiện vật và lương hưu khi đủ thời gian cống hiến cho nền công vụ, được khen thưởng khi có công lao xứng đáng. Sự đảm bảo quyền lợi cho nguồn nhân lực này có tính chất ổn định, lâu dài, thực tế là suốt đời nếu như công chức không vi phạm kỷ luật bị thải hồi hoặc bị truy tố trước pháp luật. * Đội ngũ cán bộ, công chức là lực lượng lao động chuyên nghiệp, có tính chuyên môn hóa cao Các cơ quan hành chính nhà nước từ Trung ương đến địa phương được tổ chức và hoạt động theo những nguyên tắc nhất định nhằm thực hiện quyền hành pháp của Nhà nước để điều hành, quản lý các lĩnh vực của đời sống xã hội theo pháp luật và bằng pháp luật, vì lợi ích của Nhà nước và của toàn xã hội, nhằm đảm bảo cho xã hội ổn định và phát triển. Với chức năng đó, bộ máy nhà nước đòi hỏi phải có đội ngũ cán bộ, chức quản lý mang tính chất chuyên nghiệp, là những người thực hiện công vụ thường xuyên, liên tục, có trình độ chuyên môn và được đào tạo, bồi dưỡng về kỹ năng, nghiệp vụ quản lý hành chính nhà nước ở các mức độ khác nhau. Hơn nữa, chức năng cơ bản của cán bộ, công chức hành chính là thực thi công vụ, thực thi quyền lực nhà nước, thực thi pháp luật; đây là một dạng lao động đặc thù và phức tạp không cho phép có sai sót, không được vi phạm. Đồng thời, qua thực tiễn hoạt động, chính đội ngũ cán bộ, công chức hành chính là lực lượng sáng tạo pháp luật, tham mưu đề xuất những chủ trương, chính sách, pháp luật quản lý và phát triển xã hội, đất nước. Do vậy, cán bộ, công chức hành chính phải am hiểu và tinh thông pháp luật, thực hiện đúng pháp luật; nắm vững chuyên môn nghiệp vụ, phải am hiểu sâu sắc lĩnh vực chuyên môn của mình.