Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Một số giải pháp phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm ô tô tại chi nhánh Toyota Thái nguyên

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:126

Thêm vào BST

Báo xấu

40
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu củ đề tài là hệ thống hoá những vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm; phân tích những yếu tố ảnh hưởng tới thị trường tiêu thụ sản phẩm ô tô tại chi nhánh Toyota Thái Nguyên; phân tích thực trạng thị trường tiêu thụ sản phẩm ô tô tại chi nhánh Toyota Thái Nguyên, kết quả hạn chế và nguyên nhân.... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Một số giải pháp phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm ô tô tại chi nhánh Toyota Thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH VŨ THỊ THANH HƯƠNG MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ SẢN PHẨM Ô TÔ TẠI CHI NHÁNH TOYOTA THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH VŨ THỊ THANH HƯƠNG MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ SẢN PHẨM Ô TÔ TẠI CHI NHÁNH TOYOTA THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế Mã số: 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN CÚC THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn này là trung thực và chưa từng được bảo vệ một học vị khoa học hoặc công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các thông tin trích dẫn trong luận văn này được chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Vũ Thị Thanh Hương
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và thực hiện đề tài nghiên cứu, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ nhiệt tình và đóng góp quý báu của nhiều tập thể và cá nhân. Trước hết, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến các thầy, các cô đã trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, thực hiện nghiên cứu đề tài và hoàn thành luận văn này. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo, các đồng nghiệp đang công tác tại Chi nhánh Toyota Thái Nguyên đã tạo điều kiện thuận lợi và cung cấp thông tin cần thiết cho tôi trong quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài. Xin cảm ơn gia đình, bạn bè đồng nghiệp đã động viên và giúp đỡ tôi hoàn thành chương trình học tập và thực hiện Luận văn này. Tác giả luận văn Vũ Thị Thanh Hương
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN...................................................................................... i LỜI CẢM ƠN .......................................................................................... ii MỤC LỤC .............................................................................................. iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................... vii DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................... viii DANH MỤC CÁC ĐỒ THỊ, SƠ ĐỒ .................................................... ix MỞ ĐẦU ................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................ 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................... 2 4. Ý nghĩa khoa học của đề tài và đóng góp dự kiến của đề tài .............. 2 5. Kết cấu của luận văn ........................................................................... 3 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ SẢN PHẨM ............................................ 4 1.1. Cơ sở lý luận về phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm ................. 4 1.1.1. Khái niệm thị trường ................................................................ 4 1.1.2. Vai trò của thị trường đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp ................................................................................................... 7 1.1.3. Phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp ....... 9 1.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp ........................................................ 24 1.2. Kinh nghiệm thực tiễn và bài học về phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm ô tô ở một số công ty ..................................................................... 31 1.2.1. Kinh nghiệm của Mazda ........................................................ 31 1.2.2. Kinh nghiệm của Toyota chi nhánh Hà Đông ...................... 34
iv 1.2.3. Bài học về phát triển thị trường ô tô tại chi nhánh Toyota Thái Nguyên ..................................................................................... 35 Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................... 36 2.1. Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................ 36 2.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................ 36 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ................................................ 36 2.2.2. Phương pháp tổng hợp và phân tích thông tin ........................ 36 2.3. Các chỉ tiêu nghiên cứu .................................................................. 38 2.3.1. Nhóm chỉ tiêu phản ánh mở rộng thị trường theo chiều rộng . 38 2.3.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh kết quả mở rộng theo chiều sâu. ...... 38 Chương 3. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ SẢN PHẨM Ô TÔ TOYOTA TẠI CHI NHÁNH THÁI NGUYÊN ....42 3.1. Giới thiệu khái quát về Toyota chi nhánh Thái Nguyên ................ 42 3.1.1. Tên và địa chỉ công ty ............................................................. 42 3.1.2. Quá trình hình thành và phát triển Toyota chi nhánh Thái Nguyên ............................................................................................... 42 3.1.3. Chức năng và nhiệm vụ của Công ty ...................................... 43 3.1.4. Cơ cấu và chức năng của bộ máy tổ chức quản lý Công ty .... 47 3.2. Những đặc điểm kinh tế kỹ thuật chủ yếu ảnh hưởng đến hoạt động tiêu thụ sản phẩm của công ty TNHH Toyota Thái Nguyên ................ 55 3.2.1. Đặc điểm thị trường ô tô Việt Nam ...................................... 55 3.2.2. Đối thủ cạnh tranh và định hướng khách hàng của TTN ........ 57 3.3. Tình hình tiêu thụ xe của công ty TNHH Toyota Thái Nguyên .... 59 3.3.1. Tiêu thụ theo mặt hàng............................................................ 59 3.3.2. Tiêu thụ theo khách hàng ........................................................ 61 3.3.3. Lợi nhuận của công ty 2012 - 2014 ........................................ 62 3.3.4. Thực trạng dịch vụ sau bán hàng của công ty TNHH Toyota Thái Nguyên ..................................................................................... 67 3.4. Các hoạt động của Toyota chi nhánh Thái Nguyên trong lĩnh vực tiêu thụ sản phẩm................................................................................... 70
v 3.4.1. Công tác phân tích thị trường.................................................. 70 3.4.2. Công tác nghiên cứu đối thủ cạnh tranh ................................. 71 3.4.3. Các chính sách áp dụng để phát triển thị trường ô tô tại Thái Nguyên .............................................................................................. 73 3.5. Những nhân tố ảnh hưởng đến tình hình tiêu thụ sản phẩm xe ô tô Toyota tại chi nhánh Toyota Thái Nguyên ........................................... 79 3.5.1. Các nhân tố thuộc về môi trường kinh doanh ......................... 79 3.5.2. Chất lượng sản phẩm của Công ty .......................................... 81 3.5.3. Giá cả của sản phẩm Công ty .................................................. 82 3.5.4. Thị hiếu người tiêu dùng với những sảnphẩm mà doanh nghiệp đang kinh doanh ................................................................................ 83 3.5.5. Tiềm năng của doanh nghiệp .................................................. 84 3.5.6. Thị trường sản phẩm của Công ty ........................................... 85 3.5.7. Nội dung của quản trị dịch vụ sau bán hàng của sản phẩm ô tô ........................................................................................................ 87 3.6. Phân tích SWOT về công tác phát triển thị trường của Toyota Thái Nguyên ......................................................................................... 88 3.7. Đánh giá tổng quát về công tác tiêu thụ sản phẩm của công ty TNHH Toyota Thái Nguyên ............................................................................. 89 3.7.1. Những thành tựu đạt được ...................................................... 89 3.7.2. Những tồn tại cần khắc phục trong hoạt động tiêu thụ và nguyên nhân ................................................................................................... 90 Chương 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ SẢN PHẨM Ô TÔ TẠI TOYOTA CHI NHÁNH THÁI NGUYÊN .............................................................................................................. 92 4.1. Phương hướng và mục tiêu phát triển của Chi nhánh Toyota Thái Nguyên trong thời gian tới .................................................................... 92 4.1.1. Phương hướng hoạt động của chi nhánh Toyota Thái Nguyên .............................................................................................. 93
vi 4.1.2. Mục tiêu của chi nhánh Toyota Thái Nguyên ......................... 94 4.2. Một số giải pháp nhằm phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm ô tô tại chi nhánh Toyota Thái Nguyên ........................................................ 94 4.2.1. Hình thành phòng Marketing chuyên trách nhằm nâng cao chất lượng nghiên cứu và dự báo thị trường ............................................. 95 4.2.2. Sử dụng phối thức các công cụ marketing-mix hiệu quả........ 98 4.2.3. Nâng cao chất lượng dịch vụ sau bán hàng .......................... 103 4.2.4. Cải tiến nâng cao chất lượng và tính ưu việt của sản phẩm, đa dạng hoá các mặt hàng kinh doanh ................................................. 107 4.2.5. Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ nghiệp vụ cho nhân viên bán hàng và nhân viên kỹ thuật ....................................................... 107 4.3. Kiến nghị ...................................................................................... 110 4.3.1. Đối với nhà nước ................................................................... 110 4.3.2. Đối với Công ty Toyota Việt Nam........................................ 111 4.3.3. Đối với chi nhánh Toyota Thái Nguyên ............................... 113 KẾT LUẬN ........................................................................................ 114 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................... 114
vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BHXH - BHYT : Bảo hiểm xã hội - Bảo hiểm y tế BQ : Bình quân CB CNV : Cán bộ công nhân viên CCDC : Công cụ dụng cụ TMV : Công ty TOYOTA Việt Nam HTK : Hàng tồn kho ISO : Tổ chức tiêu chuẩn hóa quốc tế KD : Kinh doanh KTV : Kiểm toán viên NVL : Nguyên vật liệu SXKD : Sản xuất kinh doanh TNDN : Thu nhập doanh nghiệp TNHH : Trách nhiệm hữu hạn TSCĐ : Tài sản cố định UBND : Ủy ban nhân dân VCĐ : Vốn cố định VKD : Vốn kinh doanh VLĐ : Vốn lưu động
viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. Các mẫu xe tại Công Ty Toyota Thái Nguyên năm 2015 ................................................................................... 46 Bảng 3.2. Cơ cấu lao động của Công ty Toyota Thái Nguyên năm 2014 54 Bảng 3.3. Tổng hợp đối thủ cạnh tranh của Toyota trên địa bàn Thái Nguyên .............................................................. 57 Bảng 3.4. Số lượng xe ô tô Toyota tiêu thụ tại chi nhánh Công ty Toyota Thái Nguyên .......................................................... 59 Bảng 3.5. Tình hình tiêu thụ sản phẩm xe ô tô Toyota theo khách hàng tại chi nhánh Toyota Thái Nguyên .................................... 61 Bảng 3.6. Báo cáo tình hình kinh doanh của Công ty qua 4 Quý năm 2015 ................................................................................... 64 Bảng 3.7. Mục tiêu chiến lược của một số hãng xe ô tô trên địa bàn Thái Nguyên đang cạnh tranh với Toyota ......................... 72 Bảng 3.8. Quy trình giao xe tại Công ty TTN ................................... 78 Bảng 3.9. Thị phần một số hãng ô tô chủ yếu trên địa bàn Thái Nguyên năm 2015............................................................................ 80 Bảng 3.10: Giá bán đề xuất xe ô tô tại chi nhánh Toyota Thái Nguyên năm 2015 .......................................................................... 81 Bảng 3.11. Giá trị thương hiệu xe hơi Toyota đánh giá năm 2015 ..... 86 Bảng 3.12. Phân tích SWOT về công tác phát triển thị trường của Toyota Thái Nguyên .......................................................... 88
ix DANH MỤC CÁC ĐỒ THỊ, SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Quan niệm về hệ thống thị trường giản đơn .................... 5 Sơ đồ 1.2. Quan niệm về hệ thống thị trường hiện đại...................... 5 Sơ đồ 1.3. Chu kỳ sống của sản phẩm ............................................. 28 Sơ đồ 3.1. Quy trình chăm sóc khách hàng và dịch vụ thanh toán tại công ty Toyota chi nhánh Thái Nguyên ......................... 46 Sơ đồ 3.2. Cơ cấu bộ máy quản lý công ty Toyota chi nhánh Thái Nguyên ............................................................................ 47 Sơ đồ 3.3. Quy trình của xe đến bảo hành, bảo dưỡng và sửa chữa của TTN ................................................................................ 68 Sơ đồ 3.4. Kênh tiêu thụ của TTN ................................................... 75 Sơ đồ 4.1. Phòng Marketing chuyên trách của TTN ....................... 96 Biểu đồ 3.1. Thị phần của TTN .......................................................... 56 Biểu đồ 3.2. Một số loại xe ô tô Toyota tiêu thụ chủ yếu tại chi nhánh Công ty Toyota Thái Nguyên ......................................... 60 Biểu đồ 3.3. Tình hình tiêu thụ sản phẩm xe ô tô Toyota theo khách hàng tại chi nhánh Toyota Thái Nguyên ........................ 62 Biểu đồ 3.4. Thị phần một số hãng ô tô chủ yếu trên địa bàn Thái Nguyên năm 2015 .......................................................... 80
1 MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài Trong những năm gần đây, khi nền kinh tế nước ta ngày càng hội nhập và phát triển, vấn đề tìm hiểu thị trường và sản phẩm phù hợp với nhu cầu người tiêu dùng đặt ra càng cấp thiết. Để nâng cao tính cạnh tranh cho các sản phẩm nói chung và cho sản phẩm ôtô nói riêng đòi hỏi các doanh nghiệp luôn phải quan tân đến vấn đề mở rộng thị trường, điều này càng trở nên đặc biệt đối với công ty như chi nhánh Toyota Thái Nguyên. Nước ta đang trong quá trình hội nhập, mở cửa nền kinh tế nên yếu tố cạnh tranh ngày càng trở nên gay gắt, không những các Công ty trong nước phải cạnh tranh với nhau để tồn tại, mà các Công ty còn phải cạnh tranh với tất cả các Công ty nước ngoài, trong đó có những Công ty rất hùng mạnh về tài chính và bề dày về quản trị. Vì vậy, để tồn tại và phát triển trong cuộc cạnh tranh này việc đẩy mạnh hoạt động mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm là vô cùng quan trọng. Mặt khác, chi nhánh Toyota Thái Nguyên hoạt động trong một môi trường đầy biến động, với những đối thủ cạnh tranh, trong điều kiện những tiến bộ khoa học luôn thay đổi một cách nhanh chóng, cùng với đó là sự giảm sút lòng trung thành của khách hàng, tâm lý thích sử dụng hàng nhập khẩu của người tiêu dùng trong nước, sự ra đời của nhiều điều luật mới, những chính sách quản lý thương mại và vĩ mô của Nhà nước. Do vậy,chi nhánh Toyota Thái Nguyên cần phải giải quyết hàng loạt các vấn đề mang tính thời sự cấp bách. Thị trường tiêu thụ sản phẩm thực hiện mục đích của sản xuất và tiêu dùng.Vì vậy, một Công ty sản xuất, kinh doanh có hiệu quả, nhất thiết phải quan tâm đến thị trường tiêu thụ của mình. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề trên tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Một số giải pháp phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm ô tô tại chi nhánh Toyota Thái nguyên”.
2 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Đánh giá thực trạng và đề xuấ t mô ̣t số giải pháp phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm ô tô Toyota tại chi nhánh Toyota Thái Nguyên giai đoạn 2012- 2015. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hoá những vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm. - Phân tích những yếu tố ảnh hưởng tới thị trường tiêu thụ sản phẩm ô tô tại chi nhánh Toyota Thái Nguyên. - Phân tích thực trạng thị trường tiêu thụ sản phẩm ô tô tại chi nhánh Toyota Thái Nguyên, kết quả hạn chế và nguyên nhân. - Đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm ô tô tại chi nhánh Toyota Thái Nguyên trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là tình hình phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm ô tô tại Toyota chi nhánh Thái Nguyên. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về nội dung: Thị trường tiêu thụ sản phẩm ô tô tại chi nhánh Toyota Thái Nguyên. - Phạm vi về không gian: Luận văn được nghiên cứu tại chi nhánh Toyota Thái Nguyên. - Phạm vi về thời gian: số liệu trong luận văn được sử dụng từ năm 2012- 2015. 4. Ý nghĩa khoa học của đề tài và đóng góp dự kiến của đề tài 4.1. Ý nghĩa khoa học của đề tài Việc nghiên cứu mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm ô tô Toyota tại chi nhánh Toyota Thái Nguyên sẽ giúp tác giả đưa ra những kết quả đã đạt được,
3 những hạn chế và nguyên nhân trong việc tiêu thụ sản phẩm của Công ty. Từ đó đề xuất với Ban Giám đốc một số giải pháp nhằm thúc đẩy mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm ô tô Toyota tại chi nhánh Thái Nguyên. 4.2. Đóng góp của đề tài - Đưa ra cách nhìn mới về thúc đẩy mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm. - Đánh giá thực trạng và phân tích những yếu tố ảnh hưởng tới thị trường tiêu thụ sản phẩm ô tô Toyota chi nhánh Toyota Thái Nguyên. - Đề xuất với Ban giám đốc một số giải pháp nhằm thúc đẩy mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm ô tô Toyota tại chi nhánh Toyota Thái Nguyên trong thời gian tới. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn bao gồm 4 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về thị trường và phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm. Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng về phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm ô tô tại chi nhánh Toyota Thái Nguyên. Chương 4: Giải pháp nhằm mở rộng và phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm ô tô tại chi nhánh Toyota Thái Nguyên.
4 Chương1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ SẢN PHẨM 1.1. Cơ sở lý luận về phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm 1.1.1. Khái niệm thị trường [8] Thị trường ra đời và phát triển gắn liền với sự phát triển của nền sản xuất hàng hoá,từ đó tới nay đã trải qua hàng thế kỷ. Chính và vậy, các khái niệm về thị trường rất phong phú và đa dạng. Tuy nhiên, ta có thể khái quát một số khái niệm sau: * Theo cách hiểu cổ điển: Thị trường là nơi diễn ra quá trình trao đổi và buôn bán. Trong thuật ngữ kinh tế hiện đại, thị trường còn bao gồm các hội trợ cũng như các địa dư hoặc các khu vực tiêu thụ phân theo mặt hàng hoặc ngành hàng. * Thị trường là nơi mua bán hàng hoá, nơi gặp gỡ để tiến hành các hoạt động mua bán giữa người mua và người bán. * Thị trường biểu hiện thu gọn của quá trình mà thông qua đó các quyết định của các gia đình về tiêu dùng mặt hàng nào, các quyết định của công ty về sản xuất cái gì, sản xuất như thế nào và các quyết định của người công nhân về việc làm, bao lâu, cho ai đều được dung hoà bằng sự điều chỉnh giá cả. * Thị trường là sự kết hợp giữa cung và cầu trong đó những người mua và những người bán bình đẳng cùng cạnh tranh. Số lượng người mua, người bán nhiều hay ít phản ánh qui mô của thị trường lớn hay nhỏ. Việc xác định nên mua hay nên bán hàng hoá và dịch vụ với khối lượng và giá cả bao nhiêu là do cung và cầu quyết định. * Thị trường là một phạm trù riêng của nền sản xuất hàng hoá. Hoạt động cơ bản của thị trường được thông qua ba nhân tố có mối quan hệ hữu cơ hay mật thiết với nhau bao gồm: nhu cầu về hàng hoá và dịch vụ, cung ứng về hàng hoá và dịch vụ, giá cả của hàng hoá và dịch vụ.
5 * Theo Mác, thị trường chẳng qua là sự biểu hiện của sự phân công xã hội và do đó nó có thể vô cùng tận. Tựu trung lại ta thấy, mọi khái niệm về thị trường đều đề cập tới mối qua hệ giữa người mua và người bán. Các mối quan hệ này được biểu hiện một cách khác nhau giữa các khái niệm, ta có thể xem xét kỹ vấn đề thông qua hai sơ đồ sau: Thông tin Sản xuất Hàng hoá dịch vụ Thị trường Người bán - Cung Người mua - Cầu Tiền Thông tin Sơ đồ 1.1: Quan niệm về hệ thống thị trường giản đơn Các nguồn tài nguyên Thị trường các Nguồn lao động nguồn tài nguyên Thuế Dịch vụ Tiền Hàng hoá Tiền Tiền Thị trường các Thị trường những Chính phủ nhà sản xuất người tiêu dùng Dịch vụ Thuế Tiền Tiền Hàng hoá Tiền Thị trường những người trung gian Sơ đồ 1.2: Quan niệm về hệ thống thị trường hiện đại
6 Dưới góc độ của một nền kinh tế thị trường là một phạm trù kinh tế, được nghiên cứu nhiều trong các học thuyết kinh tế. Thị trường gắn liền với nhu cầu trao đổi của con người, ở đâu có sự trao đổi hàng hoá là ở đó hình thành nên thị trường. Theo quan niệm cổ điển trước đây, thị trường được coi như một “cái chợ”, là nơi diễn ra các quan hệ mua bán hàng hoá. Cùng với sự tiến bộ của loài người và sự phát triển của khoa học kỹ thuật, quan niệm về thị trường theo nghĩa cổ điển đã không còn phù hợp nữa. Các quan hệ mua bán không còn đơn giản là “tiền trao, cháo múc” mà đa dạng, phong phú, phức tạp. Theo nghĩa hiện đại: Thị trường là quá trình mà người mua, người bán tác động qua lại với nhau để xác định giá cả và lượng hàng hoá mua bán, hay nói cách khác thị trường là tổng thể các quan hệ về lưu thông hàng hoá, lưu thông tiền tệ, các giao dịch mua bán và các dịch vụ. Theo quan điểm này thị trường được nhận biết qua quan hệ mua bán, trao đổi nói chung chứ không phải nhận ra bằng trực quan và nó đã được mở rộng về không gian, thời gian và dung lượng hàng hoá. Ở góc độ doanh nghiệp, thị trường được mô tả: ”Là một hay nhiều nhóm khách hàng với các nhu cầu tương tự nhau và những người bán cụ thể nào đó mà doanh nghiệp với tiềm năng của mình có thể mua hàng hoá dịch vụ để thoả mãn nhu cầu của khách hàng.”[9] Như vậy theo quan niệm này, thị trường của doanh nghiệp trước hết là những khách hàng có tiềm năng tiêu thụ, có nhu cầu cụ thể về hàng hoá, dịch vụ trong một thời gian nhất định và chưa được thoả mãn. Thứ hai, yếu tố quan trọng làm đối trọng với cầu trên thị trường là cung về hàng hoá, dịch vụ do các cá nhân, doanh nghiệp trong nền kinh tế quốc dân tạo nên, chính sự tác động qua lại với nhau giữa cung và cầu về hàng hoá tạo nên quy luật cung cầu chi phối hoạt động sản xuất kinh doanh trên thị trường. Thứ ba, thành phần không thể thiếu được tham gia trên thị trường của doanh nghiệp là các hàng hoá, sản phẩm cụ thể, đối tượng để mua bán trao đổi.
7 1.1.2. Vai trò của thị trường đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp [1] Thị trường có vai trò hết sức quan trọng trong nền kinh tế đa quốc gia nói chung và doanh nghiệp nói riêng. Qua thị trường có thể nhận biết được sự phân phối của nguồn lực sản xuất thông qua hệ thống giá cả. Trên thị trường, giá cả hàng hoá và các nguồn lực có hạn này được sử dụng để sản xuất đúng các hàng hoá và dịch vụ mà xã hội có nhu cầu. Thị trường là khách quan, từng doanh nghiệp không có khả năng làm thay đổi thị trường. Nó phải dựa trên cơ sở nhận biết nhu cầu xã hội và thế mạnh kinh doanh của mình mà có phương án kinh doanh phù hợp với đòi hỏi của thị trường. Sở dĩ thị trường có vai trò to lớn như nói trên là do có chức năng sau: * Chức năng thừa nhận. * Chức năng thực hiện. * Chức năng điều tiết, kích thích nền kinh tế. *Chức năng thông tin xã hội. Thị trường là nơi gặp gỡ giữa nhà sản xuất và người tiêu dùng trong qua trình trao đổi hàng hoá, nhà doanh nghiệp đưa hàng hoá của mình vào thị trường với mong muốn chủ quan là bán được nhiều hàng hoá với giá cả sao cho bù đắp được chi phí bỏ ra và thu được nhiều lợi nhuận. Người tiêu dùng đến thị trường để mua hàng hoá đúng công dụng, hợp thị hiếu và có khả năng thanh toán theo mong muốn của mình. Trong trường hợp thị trường thực hiện chức năng thừa nhận, tức là đôi bên đã thuận mua vừa bán thì quá trình tái sản xuất được giải quyết. Khi hàng hoá được chấp nhận trên thị trường cũng có nghĩa là nó thực hiện được hành vi mua bán, trao đổi giá trị. Đây chính là chức năng thực hiện của thị trường. Thị trường còn có chức năng điều tiết, kích thích nền sản xuất hàng hoá. Chức năng đó của thị trường được thể hiện ở chỗ thông qua việc nghiên cứu, nắm bắt nhu cầu thị trường, doanh nghiệp sẽ từng bước tự cải tiến sản phẩm
8 nhằm thu lợi nhuận cao. Thị trường điều tiết hàng hoá và dịch vụ từ nơi bão hoà đến nơi khan hiếm, đúng thời gian, số lượng, chất lượng bằng công cụ của mình như giá cả, cung, cầu. Thị trường khuyến khích cải tiến sản phẩm có chi phí thấp hơn so với chi phí chung của toàn xã hội. Chức năng thông tin thể hiện ở chỗ nó chỉ ra cho người sản xuất biết nên: sản xuất hàng hoá nào? khối lượng bao nhiêu? nên tung ra thị trường ở thời điểm nào? nó chỉ ra cho người tiêu dùng thấy nên mua một hàng hoá hay một mặt hàng thay thế nào đó phù hợp với khả năng thu nhập của họ. Xuất phát từ các chức năng trên, xuất hiện vai trò cơ bản của thị trường. * Thị trường là yếu tố sống còn đối với sản xuất kinh doanh Với doanh nghiệp muốn tồn tại phát triển hoạt động kinh doanh của mình thì phải tiêu thụ được hàng hoá và thu được lợi nhuận. Muốn vậy phải được thị trường chấp nhận, thực hiện việc bán hàng hoá và dịch vụ thành công, tức là được thị trường chấp nhận và thực hiện được sự chuyển hoá và thu lợi nhuận về cho doanh nghiệp. *Thị trường hướng dẫn sản xuất kinh doanh Doanh nghiệp dựa vào thị trường đề ra các chiến lược sản xuất của mình. Thông qua thị trường doanh nghiệp biết mình nên sản xuất cái gì? sản xuất cho ai? và như thế nào? Thị trường hướng dẫn mặt hàng đang khan hiếm, chuyển sản xuất từ nơi thừa sang nơi thiếu, bằng những con đường nào của mình. *Thị trường phản ánh qui mô, trình độ sản xuất, nhìn vào thị trường có thể đánh giá tình trạng sản xuất. Thị trường là bảng biểu công bằng nhất phản ánh tình trạng sản xuất kinh doanh. *Thị trường là nơi kiểm nghiệm, đánh giá tính chất đúng đắn của chủ trương chính sách kinh tế của nhà nước, nhà kinh doanh. Thông qua đó, một mặt nâng cao trình độ quản lý kinh doanh của các doanh nghiệp, đồng thời cũng đào thải các nhà quản lý tồi. Kinh tế thị trường năng động uyển chuyển, song nó không phải gậy thần hay liều thuốc tiên có thể gây thích ứng với mọi điều kiện.
9 Thị trường không bình lặng, ở đó cạnh tranh quyết liệt giữa các doanh nghiệp để tồn tại và phát triển. Trong cơ chế thị trường là thước đo cao nhất thể hiện thông qua lợi nhuận thu được và cũng chính vì lợi nhuận mà các doanh nghiệp sẽ không từ bất cứ hình thức thủ đoạn nào canh tranh nhằm thu lãi cao, gây nên tình trạng phân hoá giầu nghèo trong xã hội, làm tăng gánh nặng trong xã hội. Tóm lại, thị trường cũng có những ưu điểm song cũng tồn tại những khuyết khiếm cần phải nhận thức một cách toàn diện đúng đắn dưới các góc độ khác nhau nhằm phát huy những mặt mạnh, hạn chế những yếu, khuyết tật trong quá trình nghiên cứu lý luận và thực tiễn. 1.1.3. Phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp [9] 1.1.3.1. Vai trò của phát triển thị trường đối với doanh nghiệp a) Sự cần thiết của công tác phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp Đất nước ta sau 30 năm đổi mới (từ đại hội VI của Đảng), đã có sự chuyển biến căn bản từ một nền kinh tế bao cấp chuyển sang cơ chế thị trường và hội nhập quốc tế đã thay đổi cung cách cũng như phương thức hoạt động của các doanh nghiệp. Sự đổi mới nền kinh tế như một làn gió thổi đến làm kích thích năng động, sáng tạo, đồng thời loại bỏ những doanh nghiệp hoạt động kém, không hiệu quả, không thể thích nghi được với môi trường mới. Cùng với sự phát triển ngày càng nhanh của khoa học kỹ thuật, các doanh nghiệp, nhà kinh doanh đang đứng trước những thử thách to lớn trong việc nắm bắt và thích ứng với trào lưu của thời đại. Bất cứ nhà kinh doanh nào, nhà doanh nghiệp nào cũng có thể bị loại bỏ lại sau cỗ máy vận hành của nền kinh tế thị trường nếu không nhanh chóng nắm bắt kịp thời. Đồng thời trong giai đoạn quốc tế hoá như hiện nay, sự thành công sẽ đến với doanh nghiệp nào nhạy bén, am hiểu thị trường, biết tận dụng thời cơ để vươn lên chiếm lĩnh thị trường.