Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Nâng cao chất lượng công tác quản lý tài chính tại Bệnh Viện Bãi Cháy theo cơ chế cơ chế tự chủ

Chia sẻ: Dongcoxanh10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:97

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn "Nâng cao chất lượng công tác quản lý tài chính tại Bệnh Viện Bãi Cháy theo cơ chế cơ chế tự chủ" nhằm đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác quản lý tài chính của Bệnh Viện Bãi Cháy theo cơ chế tự chủ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Nâng cao chất lượng công tác quản lý tài chính tại Bệnh Viện Bãi Cháy theo cơ chế cơ chế tự chủ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SỸ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN BÃI CHÁY THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ Ngành: Quản lý kinh tế DƯƠNG THỊ LOAN Hà Nội - 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SỸ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN BÃI CHÁY THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8310110 Họ và tên học viên: Dương Thị Loan Người hướng dẫn: PGS, TS Bùi Thị Lý Hà Nội - 2021
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong bản luận văn là trung thực có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đủ theo quy định. TÁC GIẢ LUẬN VĂN
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình làm luận văn thạc sĩ, em đã nhận được nhiều sự giúp đỡ, đóng góp ý kiến và chỉ bảo nhiệt tình của thầy cô, gia đình và bạn bè. Em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến PGS.TS Bùi Thị Lý đã tận tình hướng dẫn trong suốt quá trình làm luận văn. Em xin chân thành cảm ơn Bệnh viện Bãi Cháy, Phòng Đào tạo sau đại học, các thầy cô giáo trong Khoa Kinh tế, Trường Đại học Ngoại thương đã dạy cho em kiến thức thông qua các môn học để em có được cơ sở lý thuyết vững vàng và tạo điều kiện giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập, làm luận văn. Cuối cùng, em xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè đã luôn quan tâm, giúp đỡ, động viên, chia sẻ cùng em trong suốt quá trình học tập. Tác giả
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT......................................................................vi DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU .......................................................................vii TÓM TẮT .............................................................................................................. viii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHẤT LƯỢNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ TẠI BỆNH VIỆN CÔNG LẬP .................................. 6 1.1. Tổng quan chung về bệnh viện công ............................................................ 6 1.1.1. Khái niệm bệnh viện công ............................................................................ 6 1.1.2. Đặc điểm của bệnh viện công ...................................................................... 6 1.1.3. Vai trò của bệnh viện công trong nền kinh tế thị trường........................ 8 1.2. Chất lượng quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp y tế công lập theo cơ chế tự chủ .......................................................................................................... 9 1.2.1. Khái niệm về tài chính và chất lượng quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ ............................................................................................................................... 9 1.2.2. Vai trò của công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ trong bệnh viện công lập ............................................................................................................ 11 1.2.3. Nguyên tắc quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ trong bệnh viện công lập .............................................................................................................................. 11 1.2.4. Cơ chế quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tại các bệnh viện công lập .................................................................................................................................... 13 1.2.5. Đặc điểm của Quản lý tài chính bệnh viện công lập ............................. 17 1.2.6. Nội dung quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tại các bệnh viện công lập .............................................................................................................................. 18 1.2.7. Các tiêu chí đánh giá công tác quản lý tài chính bệnh viện công lập 22 1.2.8. Các yếu tố ảnh hưởng tới chất lượng quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tại các bệnh viện công lập .............................................................................. 23
iv 1.3. Các công cụ quản lý tài chính tại các bệnh viện công lập ............................ 27 1.3.1. Hệ thống chính sách pháp luật nhà nước ............................................... 27 1.3.2. Công tác kế hoạch ........................................................................................ 28 1.3.3. Quy chế chi tiêu nội bộ ................................................................................ 28 1.3.4. Hạch toán, kế toán ....................................................................................... 28 1.3.5. Công tác thanh tra, kiểm tra ...................................................................... 29 1.4. Kinh nghiệm quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ trên thế giới và ở Việt Nam........................................................................................................................... 29 1.4.1. Kinh nghiệm tại một số bệnh viện trên thế giới ...................................... 29 1.4.2. Kinh nghiệm tại một số bệnh viện tại Việt Nam ..................................... 32 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN BÃI CHÁY THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ GIAI ĐOẠN 2017-2020 34 2.1. Tổng quan về Bệnh viện Bãi Cháy ................................................................. 34 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Bệnh viện Bãi Cháy .................. 34 2.1.2. Chức năng và nhiệm vụ của Bệnh viện Bãi Cháy ................................. 35 2.1.3. Cơ cấu tổ chức của Bệnh viện Bãi Cháy ................................................. 37 2.1.4. Tình hình khám chữa bệnh tại Bệnh viện Bãi Cháy ............................. 39 2.2. Thực trạng chất lượng quản lý tài chính tại Bệnh viện Bãi Cháy giai đoạn 2017 đến 2020........................................................................................................... 40 2.2.1. Chất lượng quản lý các nguồn lực tài chính tại Bệnh viện Bãi Cháy 40 2.2.2. Chất lượng quản lý sử dụng các nguồn lực tài chính ........................... 49 2.3. Thực trạng chất lượng sử dụng các công cụ quản lý tài chính tại bệnh viện Bãi Cháy ...................................................................................................... 56 2.3.1. Hệ thống văn bản pháp lý sử dụng trong quản lý tài chính của bệnh viện............................................................................................................................. 56 2.3.2. Công tác kế hoạch ........................................................................................ 58 2.3.3. Quy chế chi tiêu nội bộ ................................................................................ 58 2.3.4. Hạch toán, kế toán ....................................................................................... 58 2.3.5. Công tác thanh tra, kiểm tra ...................................................................... 59
v 2.4. Đánh giá thực trạng quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tại bệnh viện Bãi Cháy ..................................................................................................................... 59 2.4.1. Những kết quả đạt được.............................................................................. 59 2.4.2. Những hạn chế tồn tại và nguyên nhân của những hạn chế. ............. 61 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN BÃI CHÁY THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ. ......................................................................................................................... 65 3.1. Định hướng phát triển của Bệnh viện Bãi Cháy ....................................... 65 3.1.1. Mục tiêu và định hướng phát triển của Bệnh viện Bãi Cháy............... 65 3.2.2. Mục tiêu quản lý tài chính của bệnh viện Bãi Cháy theo cơ chế tự chủ .................................................................................................................................... 66 3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động quản lý tài chính tại Bệnh viện Bãi Cháy theo cơ chế tự chủ .............................................................................. 67 3.2.1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực chuyên môn của cán bộ nhân viên đặc biệt bộ phận cán bộ làm công tác quản lý tài chính.......... 67 3.2.2. Nâng cao hiệu quả quản lý các nguồn lực tài chính ............................. 72 3.2.3. Nâng cao công tác quản lý sử dụng các nguồn lực tài chính. ............. 75 3.2.4. Hoàn thiện cơ chế chi tiêu nội bộ ............................................................. 77 3.2.5. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra trong đơn vị ......................... 79 3.2.6. Mở rộng ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động quản lý tài chính.......................................................................................................................... 80 3.3. Một số đề xuất, kiến nghị ............................................................................ 81 3.3.1. Đối với Chính phủ ........................................................................................ 81 3.3.2. Kiến nghị đối với Bộ Y tế ............................................................................ 82 3.3.3. Đối với cơ quan Bảo hiểm xã hội tại địa phương................................... 82 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 84 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 86
vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Giải thích BV : Bệnh viện KCB : Khám chữa bệnh DVYT : Dịch vụ y tế ĐVSN : Đơn vị sự nghiệp BHYT : Bảo hiểm y tế BHXH : Bảo hiểm xã hội CSSK : Chăm sóc sức khỏe NSNN : Ngân sách nhà nước TCKT : Tài chính kế toán
vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Tình hình thực hiện các chỉ tiêu chuyên môn tại Bệnh viện Bãi Cháy giai đoạn 2017 - 2020 ....................................................................................................... 39 Bảng 2.2. Kế hoạch thu của Bệnh viện Bãi Cháy ..................................................... 43 Bảng 2.3: Tổng hợp nguồn kinh phí của Bệnh viện Bãi Cháy ................................. 44 Bảng 2.4. Cơ cấu các khoản chi Bệnh viện Bãi Cháy giai đoạn 2017 – 2020 .......... 52
viii TÓM TẮT Cùng với sự phát triển của xã hội và bệnh viện thì nhu cầu về tài chính ngày càng một gia tăng do vậy đòi hỏi bệnh viện cần phải có những giải pháp hữu hiệu hơn nữa giúp nâng cao chất lượng quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ để thực hiện tốt nhiệm vụ khám chữa bệnh cho người dân, tăng thu nhập cho người lao đông trong đơn vị và đưa bệnh viện ngày một phát triển hơn nữa. Nghiên cứu thực hiện phân tích, đánh giá thực trạng chất lượng quản lý tài chính tại Bệnh viện Bãi Cháy, những nỗ lực bệnh viện đã thực hiện để nâng cao chất lượng quản lý, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động quản lý tài chính tại Bệnh viện. Phương pháp thu thập tài liệu, thống kê, mô tả, so sánh, phân tích, tổng hợp để giải quyết những vấn đề phát sinh trong chất lượng quản lý tài chính tại Bệnh viện Bãi Cháy. Luận văn đi sâu phân tích cơ sở khoa học của vấn đề nghiên cứu, đánh giá thực trạng chất lượng quản lý tài chính tại Bệnh viện Bãi Cháy. Từ đó, rút ra những ưu điểm, tồn tại và vướng mắc cần phải tháo gỡ. Luận văn đã kiến nghị, đề xuất một số giải pháp vừa mang tính tổng thể, toàn diện, đồng thời đã xác định những giải pháp có tính cấp bách nhằm nâng cao chất lượng hoạt động quản lý tài chính tại Bệnh viện. Từ khóa: chất lượng quản lý tài chính, quản lý tài chính, Bệnh viện Bãi Cháy.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong những năm qua Nhà nước ta đã và đang từng bước chuyển đổi nền kinh tế sang hoạt động theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và chủ trương thực hiện xã hội hóa dịch vụ công. Nghị định 43/2006/NĐ-CP ngày 25 tháng 4 năm 2006 và sau đó là Nghị định 16/2015/NĐ-CP ngày 14 tháng 2 năm 2015 ra đời quy định quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập .Các đơn vị sự nghiệp đang từng bước chuyển sang hoạt động theo cơ chế tự chủ. Việc giao quyền tự chủ về tài chính cho các đơn vị sự ngiệp có thu là đúng hướng, phù hợp với tiến trình cải cách nền hành chính nhà nước, giảm bớt trợ cấp kinh phí cho hoạt động từ ngân sách nhà nước , nâng cao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của đơn vị, nâng cao chất lượng phục vụ, cung cấp dịch vụ ngày càng nhiều và phong phú, đa dạng cho xã hội, thu nhập của người lao động đã từng bước được cải thiện. Hiện nay, ngành y tế đang từng bước phát triển, các bệnh viện dần dần bước vào giai đoạn mới - giai đoạn tự chủ tài chính. Thực chất, tự chủ tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công lập là việc các đơn vị sự nghiệp công được trao quyền tự quyết định, tự chịu trách nhiệm về các khoản thu, khoản chi của đơn vị mình, nhưng không vượt quá mức khung do Nhà nước quy định. Nằm trong hệ thống bệnh viện công lập của cả nước, kể từ khi được áp dụng cơ chế quản lý tài chính theo Nghị định 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006 của Chính phủ. Bệnh viện Bãi Cháy – tỉnh Quảng Ninh tích cực cải cách và đổi mới cơ chế quản lý tài chính và chủ động khai thác tối đa các nguồn thu, quản lý hiệu quả các khoản chi, cân đối thu chi tài chính phục vụ tốt sự nghiệp y tế nâng cao đời sống cho cán bộ nhân viên. Tuy nhiên cùng với sự phát triển của xã hội và bệnh viện thì nhu cầu về tài chính ngày càng một gia tăng do vậy đòi hỏi bệnh viện cần phải có những giải pháp hữu hiệu hơn nữa giúp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ để thực hiện tốt nhiệm vụ khám chữa bệnh cho người dân, tăng thu nhập cho người lao động trong đơn vị và đưa bệnh viện ngày một phát triển hơn nữa.
2 Là một người công tác trong ngành y với mong muốn áp dụng những kiến thức đã học vào việc phân tích những vướng mắc bất cập trong quản lý tài chính trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý tài chính trong Bệnh viện theo cơ chế tự chủ. Xuất phát từ thực tiễn đó, tôi chọn đề tài: “Nâng cao chất lượng công tác quản lý tài chính tại Bệnh Viện Bãi Cháy theo cơ chế cơ chế tự chủ” làm đề tài nghiên cứu Luận văn thạc sỹ Quản lý kinh tế của mình. 2. Tình hình nghiên cứu của đề tài Có nhiều công trình nghiên cứu về công tác quản lý tài chính và chất lượng công tác quản lý tài chính, cụ thể: - Đề án “Đổi mới cơ chế quản lý, cơ chế tài chính, tổ chức lại hệ thống các đơn vị sự nghiệp công lập”, Bộ Nội vụ, năm 2017. Đề án đã khái quát hệ thống ĐVSN, đánh giá thực trạng cơ chế QLTC và hệ thống tổ chức các ĐVSN công lập từ năm 2011 đến 2017. Đối với ĐVSN y tế, đề án đánh giá kết quả đạt được và chỉ ra những hạn chế trong cơ chế QLTC như: Thứ nhất, cơ chế phân bổ NS chi thường xuyên, giao tự chủ cho các đơn vị chưa phù hợp, một số chi phí chưa kết cấu trong giá dịch vụ nhưng chưa được cấp NS. Thứ hai, giá dịch vụ chưa tính phí quản lý, chi phí khấu hao nên khó khăn cho các BVC vay vốn đầu tư. Thứ ba, giá dịch vụ KCB đã có tiền lương nhưng chi phí tiền lương vẫn tính theo mức lương cơ sở là 1.150.000 đồng. Thứ tư, việc liên doanh, liên kết lắp đặt TTB y tế trong các cơ sở y tế công lập còn bất cập. Thứ năm, chưa có cơ chế khuyến khích một số đơn vị chuyển sang hoạt động theo loại hình tự bảo đảm toàn bộ chi phí hoạt động thường xuyên. Thứ sáu, nhiều định mức chi của ngành y tế chưa được quy định hoặc lạc hậu, không phù hợp với thực tế. Thứ bẩy, chế độ kế toán, hoạch toán chưa phù hợp với cơ chế tự chủ tài chính, nhất là việc xác định chênh lệch thu chi của đơn vị. Nghiên cứu đề án cho thấy: đề án mang tính đánh giá thực trạng của các ĐVSN công lập trong đó có ĐVSN trong lĩnh vực y tế, đề án không nghiên cứu lý luận về cơ chế QLTC. - Luận án Tiến sĩ kinh tế “Mở rộng tự chủ tài chính đối với bệnh viện công lập ở Việt Nam (Qua khảo sát các bệnh viện công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội)”, tác giả Trần Thế Cương, Đại học Kinh tế quốc dân, năm 2016. Về phương diện lý luận, luận án đã làm rõ nội hàm tự chủ tài chính đối với BV công lập với tư cách là
3 phương thức quản lý trong quá trình chuyển sang kinh tế thị trường. Đồng thời phân tích, làm rõ những tác động của tự chủ tài chính đến sự phát triển của bệnh viện công lập. Luận án đã xây dựng hệ thống các tiêu chí định tính và định lượng là cơ sở để khảo sát đánh giá thực trạng tự chủ tài chính; phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến mở rộng tự chủ tài chính đối với bệnh viện công lập. Trên cơ sở phân tích thực trạng, luận án đề xuất việc mở rộng tự chủ tài chính đối với bệnh viện công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội phải theo hướng tiếp tục giao quyền tự chủ đầy đủ, toàn diện hơn gắn với tự chịu trách nhiệm trong hoạt động của bệnh viện công lập về tổ chức bộ máy, biên chế, hoạt động tài chính; chuyển cơ chế cấp kinh phí trực tiếp cho đơn vị sang hỗ trợ trực tiếp cho đối tượng được hưởng thụ; thực hiện xã hội hóa các nguồn lực tài chính. Tuy nhiên, với luận án của mình, tác giả tập trung nghiên cứu cơ chế QLTC bệnh viện và đi cụ thể hơn với phạm vi nghiên cứu là các bệnh viện Quân đội ở Việt Nam với những nhiệm vụ, đặc thù riêng của ngành tài chính quân đội. - Luận án Tiến sĩ kinh tế “Đổi mới cơ chế quản lý tài chính các bệnh viện công ở Việt Nam”, tác giả Phạm Thị Thanh Hương, Học viện Tài chính, năm 2017 [61]. Đây là công trình đạt kết quả tương đối toàn diện và mới về cơ chế QLTC bệnh viện công ở Việt Nam theo Nghị định số 16/2015 NĐ-CP. Luận án đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về cơ chế QLTC bệnh viện công bao gồm: cơ chế phân bổ NSNN, cơ chế thanh toán BHYT với các bệnh viện công, cơ chế thanh toán DVYT trực tiếp từ người sử dụng DVYT đến cơ chế tự chủ tài chính bệnh viện công. Trên cơ sở phân tích cơ chế QLTC các bệnh viện công trực thuộc Bộ y tế dựa trên nguồn số liệu phong phú, luận án đã đề xuất các giải pháp nhằm đổi mới cơ chế QLTC các bệnh viện công ở Việt Nam trong thời gian tới như: đổi mới cơ chế phân bổ ngân sách y tế theo hướng hỗ trợ cho các đối tượng thụ hưởng và theo phương thức Nhà nước đặt hàng, hoàn thiện cơ chế thanh toán BHYT; xây dựng giá DVYT và minh bạch cơ chế thanh toán trực tiếp từ người sử dụng DVYT, đẩy mạnh cơ chế tự chủ tài chính; xây dựng cơ chế kiểm tra, giám sát và một số giải pháp khác... Luận án là một trong những tài liệu phục vụ thiết thực cho việc nghiên cứu của tác giả về cơ chế QLTC bệnh viện công. Tuy nhiên, đối tượng nghiên cứu của luận án là cơ chế QLTC bệnh viện công thuộc ĐVSN công lập.
4 Đối với các đề tài nêu trên, đối tượng nghiên cứu là cơ chế quản lý tài chính của các bệnh viện công. Chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu trực tiếp về chất lượng công tác quản lý tài chính tại các bệnh viện công theo cơ chế tự chủ tài chính nói chung một cách đầy đủ và tổng hợp cả về cơ sở lý luận và thực tiễn. Cụ thể đối với công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Bãi cháy cũng chưa được nghiên cứu tại bất kỳ đề tài nào. Đó chính là khoảng trống nghiên cứu của đề tài, đồng thời cũng khẳng định tính độc lập và không trùng lặp của đề tài. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài Mục tiêu nghiên cứu: Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác quản lý tài chính của Bệnh Viện Bãi Cháy theo cơ chế tự chủ. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Hệ thống hoá và làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về bệnh viện công lập và chất lượng công tác quản lý tài chính tại các bệnh viện công lập theo cơ chế tự chủ. - Phân tích, đánh giá thực trạng chất lượng công tác quản lý tài chính của Bệnh Viện Bãi Cháy theo cơ chế cơ chế tự chủ . - Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao công tác quản lý tài chính tại bệnh viện Bãi Cháy theo cơ chế tự chủ trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài - Đối tượng nghiên cứu: Chất lượng công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Bãi Cháy trong đó đặc biệt tập trung vào công tác quản lý thu chi - Phạm vi nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu về chất lượng công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Bãi Cháy từ những năm 2017 -2020 5. Phương pháp nghiên cứu của đề tài - Phương pháp thu thập số liệu: Nghiên cứu, tổng hợp, phân tích thông tin từ các nghị định, giáo trình và các phương tiện thông tin đại chúng. Thu thập, sử dụng dữ liệu thứ cấp về số liệu tài chính tại bộ phận kế toán tổng hợp phòng tài chính kế toán Bệnh viện Bãi Cháy. Số liệu phân tích, nghiên cứu bao gồm: báo cáo tài chính, bảng cân đối kế toán, báo cáo chi tiết thu chi hoạt động sự nghiệp và hoạt động sản xuất kinh doanh, bảng đối chiếu dự toán và tình hình sử dụng kinh phí ngân sách tại kho bạc, quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị.
5 - Phương pháp phân tích và xử lý số liệu: + Phương pháp thống kê mô tả: Là phương pháp sử dụng các chỉ tiêu tổng hợp (số tuyệt đối, số tương đối, số bình quân) để mô tả và phân tích thực trạng chất lượng công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện trong 4 năm 2017-2020. - So sánh định lượng: So sánh dữ liệu quản lý tài chính các năm. Từ đó thấy được sự khác biệt trước và sau khi thực hiện các giải pháp quản lý để có những định hướng cho những năm tiếp theo. 6. Kết cấu luận văn Ngoài lời nói đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục bảng biểu, phụ lục, luận văn được chia thành ba chương với nội dung cụ thể như sau: Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHẤT LƯỢNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ TẠI BỆNH VIỆN CÔNG LẬP Chương 2: THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN BÃI CHÁY THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ GIAI ĐOẠN 2017-2020 Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN BÃI CHÁY THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ.
6 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHẤT LƯỢNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ TẠI BỆNH VIỆN CÔNG LẬP 1.1. Tổng quan chung về bệnh viện công 1.1.1. Khái niệm bệnh viện công Từ trước đến nay, có rất nhiều quan điểm về bệnh viện công. Theo quan điểm hiện đại, bệnh viện công là một tổ chức y tế của Nhà nước với các đặc trưng sau: - Bệnh viện là một hệ thống lớn bao gồm rất nhiều yếu tố và nhiều khâu liên quan chặt chẽ nhau từ khám bệnh, chẩn đoán, điều trị, chăm sóc. - Bệnh viện là một tổ chức y tế có chức năng hoạt động chính là khám chữa bệnh, bao gồm các yếu tố đầu vào là người bệnh, cán bộ y tế, nguồn tài chính, trang thiết bị, thuốc cần có để chẩn đoán và điều trị. Đầu ra là người bệnh khỏi bệnh ra viện hoặc phục hồi sức khỏe; hoặc người bệnh tử vong. - Ngoài chức năng chủ yếu là khám chữa bệnh cho nhân dân, bệnh viện công còn có chức năng đào tạo và nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực y tế. - Nguồn tài chính đề bệnh viện hoạt động chủ yếu từ NSNN. - Mục tiêu chủ yếu của bệnh viện công mang tính chất phúc lợi, phi lợi nhuận, nhằm bảo đảm sức khỏe cho nhân dân. Tổng hợp lại, có thể đưa ra khái niệm như sau: bệnh viện công là cơ sở y tế do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập, hoạt động chủ yếu bằng nguồn ngân sách nhà nước, có chức năng khám chữa bệnh, cung cấp các dịch vụ y tế nhằm mục tiêu bảo đảm sức khỏe cho nhân dân.(Lương Ngọc Khuê, 2014, tr.17) 1.1.2. Đặc điểm của bệnh viện công Bệnh viện công có một số đặc điểm sau: Thứ nhất, bệnh viện công là bệnh viện thuộc sở hữu của Nhà nước của toàn dân được phân bố phù hợp với sự phân cấp hành chính theo vùng, lãnh thổ và theo tuyến chuyên môn kỹ thuật. (Lương Ngọc Khuê, 2014, tr.23) Bệnh viện công có thể còn gọi là bệnh viện Nhà nước bởi đây là những bệnh viện do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đứng ra thành lập và hoạt động dưới sự quản lý của nhà nước. Phần lớn nguồn lực của bệnh viện công như nhân lực, tài lực, vật lực đều thuộc sở hữu của Nhà nước, sở hữu của toàn dân. Bệnh viện công được
7 phân cấp hành chính và phân bổ theo tuyến chuyên môn giúp hệ thống bệnh viện hoạt động rải đều khắp nơi. Cả hệ thống bệnh viện công thực hiện đầy đủ các chức năng nhiệm vụ của mình, trước hết là đáp ứng được nhu cầu chăm sóc sức khỏe của toàn dân, hệ thống phân cấp này giúp phân bổ lượng người bệnh trong cả nước cho các bệnh viện, vừa tạo thuận lợi trong việc đến khám và điều trị của người dân vừa giảm ùn tắc bệnh nhân ở những bệnh viện lớn. Các bệnh viện lớn tập trung phát triển các chuyên khoa chuyên sâu tốt hơn hiện đại hơn, theo kịp và phát triển so với các bệnh viện ở những nước trong khu vực và trên thế giới. Thứ hai, Mục đích hoạt động cơ bản của bệnh viện công là chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cho nhân dân, xác định đặt mục tiêu chăm sóc sức khỏe cho nhân dân lên trên mục tiêu lợi nhuận. (Lương Ngọc Khuê, 2014, tr.23) Bệnh viện công luôn phải đặt lợi ích xã hội cao hơn so với lợi ích kinh tế. Với đặc điểm này hiện cũng đang đặt ra cho bệnh viện công nhiều vấn đề phải nghiên cứu và giải quyết trong việc quản lý và sử dụng nguồn lực tài chính để thực hiện chăm sóc sức khỏe người dân, cung cấp dịch vụ y tế hướng đến mục tiêu công bằng, hiệu quả và phát triển. Tuy nhiên, đối với các Bệnh viện công nếu chỉ quan tâm đến mục tiêu KCB cho nhân dân mà không coi trọng công tác quản lý tài chính sẽ khiến cho việc thu hút, quản lý và sử dụng nguồn lực kém hiệu quả và sẽ quay lại làm giảm chất lượng hoạt động chung của bệnh viện. Vì vậy song song với công tác chuyên môn thì công tác quản lý tài chính bệnh viện cũng không kém phần quan trọng có tính quyết định hiệu quả hoạt động cũng như sự phát triển của Bệnh viện công. Thứ ba, Nguồn kinh phí Ngân sách nhà nước cấp đã và đang là một trong những nguồn lực khá quan trọng của bệnh viện công. (Lương Ngọc Khuê, 2014, tr.23) Đây là một trong những đặc điểm nhằm phân biệt bệnh viện công với các loại hình bệnh viện khác. Nguồn kinh phí từ Ngân sách nhà nước là nguồn quan trọng đảm bảo đáp ứng cho hoạt động của các bệnh viện công. Theo xu hướng chung thì nguồn này sẽ ngày càng giảm để giúp giảm gánh nặng cho Ngân sách nhà nước. Hiện nay, nguồn này tại các bệnh viện công có tỷ trọng thấp hơn nhiều so với những nguồn
8 còn lại thậm chí ở một số bệnh viện công nguồn chi hoạt động thường xuyên đã hoàn toàn do bệnh viện phải chủ động đảm bảo. Tuy vậy nhưng nguồn chi cho đầu tư phát triển của các bệnh viện công vẫn còn phụ thuộc nhiều vào Ngân sách nhà nước. Đây cũng là nguồn khá quan trọng đảm bảo các Bệnh viện công hoạt động theo các chức năng và nhiệm vụ được các cấp chính quyền giao. Thứ tư, bệnh viện công cần phải thực hiện các chính sách xã hội do Nhà nước giao. (Lương Ngọc Khuê, 2014, tr.23) Đây là một đặc điểm khác biệt với các loại hình bệnh viện khác. Bệnh viện công cần phải thực hiện các chính sách xã hội mà Nhà nước giao như: KCB miễn phí hoặc giảm phí cho những đối tượng xã hội, người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn, tham gia các phòng chống và dập dịch, thảm họa, tham gia nghĩa vụ quân đội, quốc tế… 1.1.3. Vai trò của bệnh viện công trong nền kinh tế thị trường Hệ thống các bệnh viện công được xem như xương sống của hệ thống y tế ở nước ta, giữ vai trò quan trọng trong hệ thống y tế quốc gia, đáp ứng một phần lớn dịch vụ y tế cho người dân: khám chữa bệnh, cung cấp thuốc, các dịch vụ y tế khác, đảm bảo cho mọi người đều được chăm sóc sức khỏe cơ bản có chất lượng phù hợp với khả năng kinh tế xã hội của đất nước. Nhờ đó làm giảm đi sự thiếu hụt lao động vì đau ốm, giúp phục hồi sức khỏe và chữa bệnh, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển con người toàn diện. Bệnh viện công là một tổ chức y tế có nhiệm vụ phục vụ các nhu cầu có tính chất phúc lợi xã hội về y tế. Trong điều kiện kinh tế thị trường và trong bối cảnh xã hội vẫn còn nhiều người nghèo, nhiều đối tượng chính sách cần được trợ giúp y tế thì bệnh viện công có vai trò trực tiếp và không thể thiếu được trong việc bảo đảm tính công bằng về chăm sóc sức khỏe, cho dù có rất nhiều bệnh viện tư đi chăng nữa. Đây vừa là đặc điểm vừa là ưu việt của bệnh viện công so với bệnh viện tư, song chính điều này dẫn đến khó khăn về mặt tài chính cho bệnh viện công. Trong xu thế xã hội hóa dịch vụ công nói chung và dịch vụ y tế nói riêng, các bệnh viện công ở Việt Nam còn có vai trò nòng cốt và tiên phong về nhiều mặt trong hệ thống các bệnh viện thuộc mọi thành phần kinh tế và góp phần quan trọng đối với
9 sự phát triển của nền y học nước nhà. Cụ thể là: bệnh viện là trung tâm chẩn đoán và điều trị với kỹ thuật cao cho người bệnh khó mà tuyến chăm sóc sức khỏe ban đầu không xử lý được; là trung tâm nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực y học; là trung tâm đào tạo đội ngũ cán bộ y tế từ sơ cấp đến sau đại học, là cơ sở thực hành trong giảng dạy; là chỗ dựa về kỹ thuật, về chăm sóc sức khỏe ban đầu cho cộng đồng, là tuyến trên của y tế cộng đồng. Hoạt động theo cơ chế tự chủ tài chính, các bệnh viện công trở thành các đơn vị sự nghiệp có thu của Nhà nước. Thông qua hoạt động khám chữa bệnh, cung cấp các dịch vụ y tế, bệnh viện công không chỉ góp phần thực hiện mục tiêu phúc lợi xã hội mà tiến tới còn có đóng góp nhất định cho ngân sách nhà nước. 1.2. Chất lượng quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp y tế công lập theo cơ chế tự chủ 1.2.1. Khái niệm về tài chính và chất lượng quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ Tài chính là các quỹ tiền tệ thuộc quyền sở hữu của các chủ thể, được hình thành thông qua quá trình phân phối và phân phối lại của cải xã hội trong một thời kỳ nhất định. Tài chính công là các quỹ tiền tệ tập trung và không tập trung thuộc sở hữu và chi phối của Nhà nước, được hình thành và sử dụng trên cơ sở công quyền thông qua các văn bản pháp quy trong một thời kì nhất định. (Vũ Văn Hóa, Lê Văn Hưng, 2009, tr.12). Quản lý là yêu cầu tất yếu để đảm bảo sự hoạt động bình thường của mọi quá trình và hệ thống kinh tế xã hội, văn hóa, chính trị có sự tham gia tự giác của nhiều người. Thực chất của quản lý là thiết lập và thực hiện hệ thống các phương pháp và biện pháp khác nhau của chủ thể quản lý để tác động một cách có ý thức tới đối tượng quản lý nhằm đạt tới kết quả nhất định. Quản lý bao gồm nhiều phương diện như quản lý công nghệ, quản lý thương mại, quản lý nhân sự, quản lý tài chính... Quản lý tài chính là một bộ phận, một khâu của quản lý kinh tế xã hội và là khâu quản lý mang tính tổng hợp. Quản lý tài chính là hoạt động của chủ thể quản lý trong lĩnh vực tài chính nhằm sử dụng nguồn tài sản dưới hình thái tiền, giấy tờ có giá của một đơn vị, tổ chức vừa đảm bảo cho đơn vị,
10 tổ chức hoạt động bình thường, vừa đảm bảo cho nguồn tài chính sử dụng tiết kiệm và sinh lợi nhiều nhất. Quản lý tài chính bệnh viện theo nghĩa rộng là sự tác động liên tục có hướng đích, có tổ chức của các nhà quản lý bệnh viện lên đối tượng và quá trình hoạt động tài chính của bệnh viện nhằm xác định nguồn thu và các khoản chi, tiến hành thu chi theo đúng pháp luật, đúng các nguyên tắc của Nhà nước về tài chính, đảm bảo kinh phí cho mọi hoạt động của bệnh viện. Tại Việt Nam, quản lý tài chính bệnh viện đang là một nội dung của chính sách kinh tế - tài chính y tế do Bộ Y tế chủ trương với trọng tâm là sử dụng các nguồn lực các dịch vụ y tế một cách hiệu quả và công bằng. Tính hiệu quả chú trọng đến trình độ trang thiết bị kỹ thuật, phương pháp phân phối nguồn lực, hiệu lực quản lý hành chính và chất lượng dịch vụ y tế cung cấp cho nhân dân. Tính công bằng đòi hỏi cung cấp dịch vụ y tế bằng nhau cho những người có mức độ bệnh tật như nhau thỏa mãn nhu cầu khám chữa bệnh của mọi người khi ốm đau theo một mặt bằng chi phí nhất định mà không đòi hỏi khả năng chi trả của người bệnh là điều kiện tiên quyết. Như vậy, quản lý tài chính trong bệnh viện là việc quản lý toàn bộ các nguồn vốn: vốn ngân sách Nhà nước cấp, vốn viện trợ, vốn vay và các nguồn vốn khác; tài sản, vật tư của bệnh viện để phục vụ nhiệm vụ khám bệnh, chữa bệnh, đào tạo, nghiên cứu khoa học, chỉ đạo tuyến… Chất lượng là nhân tố hàng đầu để đánh giá sự hiệu quả của hoạt động quản lý điều hành, tính hiệu quả của công việc trong một đơn vị tổ chức. Quản lý chất lượng là các hoạt động có phối hợp nhằm định hướng và kiểm soát một tổ chức về chất lượng. Việc định hướng và kiểm soát về chất lượng thường bao gồm lập chính sách, mục tiêu, hoạch định, kiểm soát, đảm bảo và cải tiến chất lượng. Như vậy, Chất lượng quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ của bệnh viện là đánh giá sự hiệu quả của hoạt động quản lý các nguồn vốn của bệnh viện bao gồm vốn NSNN cấp, vốn viện trợ, vốn vay và các nguồn vốn khác, sự hiệu quả của hoạt động quản lý tài sản và vật tư của bệnh viện theo cơ chế tự chủ.