Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:146

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng, từ đó đánh giá những mặt còn hạn chế và đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng trong những năm tiếp theo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH BÙI ĐỨC MÙI NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ TẠI HUYỆN MƯỜNG ẢNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH BÙI ĐỨC MÙI NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ TẠI HUYỆN MƯỜNG ẢNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 8.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. TẠ THỊ THANH HUYỀN THÁI NGUYÊN - 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả đã nêu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, trung thực, xuất phát từ tình hình thực tế của huyện Mường Ảng. Thái Nguyên, ngày …. tháng … năm 2020 Tác giả luận văn Bùi Đức Mùi
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Khoa sau đại học, cùng các thầy, cô giáo trong trường Đại học kinh tế và Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên đã tận tình giúp đỡ, tạo mọi điều kiện cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài. Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Tạ Thị Thanh Huyền - Người đã trực tiếp hướng dẫn đã tận tình và đóng góp nhiều ý kiến quý báu, giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn đến Ban lãnh đạo, Phòng Nội vụ thuộc Ủy ban nhân dân huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên, các cán bộ, công chức cấp xã huyện Mường Ảng đã cung cấp số liệu, giúp tôi hoàn thành các phiếu điều tra, tìm hiểu tình hình của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, ngày …. tháng…. năm 2020 Tác giả luận văn Bùi Đức Mùi
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii MỤC LỤC ....................................................................................................... iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT........................................................................ vii DANH MỤC BẢNG BIỂU .......................................................................... viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 3 4. Đóng góp của luận văn .................................................................................. 4 5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ.............................. 5 1.1. Cơ sở lý luận về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã . 5 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản ......................................................................... 5 1.1.2. Đặc điểm, vai trò của nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã............................................................................................................... 11 1.1.3. Nội dung nâng cao chất lượng, các tiêu chí đánh giá chất lượng đội ngũ công chức cấp xã ............................................................................................. 14 1.1.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ...................................................................................................... 26 1.2. Cơ sở thực tiễn về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ......................................................................................................................... 29 1.2.1. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của một số địa phương ........................................................................................... 29 1.2.2. Bài học kinh nghiệm cho huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên ............. 34 Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 36
iv 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 36 2.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 36 2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp ................................................... 36 2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp..................................................... 36 2.2.3. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu ................................................ 37 2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 39 2.3.1. Nhóm chỉ tiêu về chất lượng xã hội của cán bộ (thể lực, trí lực, tâm lực) ......................................................................................................................... 39 2.3.2. Nhóm chỉ tiêu về tính năng động xã hội của cán bộ (Kỹ năng nghề nghiệp, khả năng thích ứng và phát triển, đạo đức nghề nghiệp) ................... 41 Chương 3: THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ TẠI HUYỆN MƯỜNG ẢNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN ....... 43 3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Mường Ảng .......................... 43 3.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 43 3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ...................................................................... 44 3.1.3. Đặc điểm quốc phòng, an ninh.............................................................. 45 3.2. Thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên ........................................................................... 46 3.2.1. Thực trạng tổ chức bộ máy cấp xã ........................................................ 46 3.2.2. Về số lượng cán bộ, công chức cấp xã ................................................... 46 3.2.3. Về cơ cấu cán bộ, công chức cấp xã ..................................................... 47 3.2.4. Về chất lượng cán bộ, công chức cấp xã. ............................................. 50 3.3. Thực trạng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên ................................................................. 68 3.3.1. Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, viên chức .................................... 68 3.3.2. Công tác Quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp xã .......................... 72 3.3.3. Công tác tuyển dụng công chức cấp xã: ............................................... 75 3.3.4. Công tác sử dụng đội ngũ cán bộ, công chức ....................................... 77
v 3.3.5. Công tác đánh giá đội ngũ cán bộ, công chức ...................................... 80 3.3.6. Công tác kiểm tra, giám sát ................................................................... 83 3.4. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên ............................... 84 3.4.1. Các yếu tố khách quan .......................................................................... 84 3.4.2. Các yếu tố chủ quan .............................................................................. 87 3.5. Đánh giá chung chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên ........................................................................... 90 3.5.1. Những ưu điểm...................................................................................... 90 3.5.2. Những tồn tại, hạn chế .......................................................................... 93 3.5.3. Nguyên nhân của hạn chế ..................................................................... 95 Chương 4: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ TẠI HUYỆN MƯỜNG ẢNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN ....... 98 4.1. Quan điểm, định hướng và mục tiêu nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên ............................... 98 4.1.1. Quan điểm ............................................................................................. 98 4.1.2. Mục tiêu................................................................................................. 99 4.1.3. Phương hướng ..................................................................................... 100 4.2. Các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên ............................................................... 104 4.2.1. Giải pháp hoàn thiện công tác quy hoạch cán bộ, công chức ............. 104 4.2.2. Đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng và giáo dục rèn luyện, nâng cao tinh thần trách nhiệm cho cán bộ, công chức cấp xã .................................... 108 4.2.3. Giải pháp nâng cao công tác tuyển dụng cán bộ, công chức .............. 110 4.2.4. Giải pháp hoàn thiện công tác sử dụng cán bộ, công chức ................. 111 4.2.5. Giải pháp hoàn thiện công tác đánh giá cán bộ, công chức ................ 114 4.2.6. Tăng cường sự lãnh đạo chỉ đạo công tác kiểm tra, giám sát ............. 116 4.2.7. Đổi mới hệ thống chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức cấp xã
vi ....................................................................................................................... 117 4.2.8. Nâng cao thể lực cho đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã .................... 118 4.2.9. Tăng cương công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ........................................................................................... 118 4.3. Kiến nghị ................................................................................................ 121 4.3.1. Đối với Đảng, Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương .................... 121 4.3.2. Đối với Tỉnh ủy, UBND tỉnh Điện Biên ............................................. 121 4.3.3. Đối với Huyện ủy, UBND huyện Mường Ảng ................................... 121 KẾT LUẬN .................................................................................................. 123 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 125 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 129
vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT CBCC Cán bộ, công chức CC Công chức CNH - HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CT-XH Chính trị - Xã hội HTCT Hệ thống chính trị KT – XH Kinh tế - xã hội HĐND Hội đồng nhân dân UBND Uỷ ban nhân dân TH Tiểu học THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TC Trung cấp CĐ Cao đẳng ĐH Đại học CBCT Cán bộ chuyên trách
viii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Thang đo Likert .............................................................................. 37 Bảng 3.1: Dân số và lao động huyện Mường Ảng từ năm 2016 đến năm 2018 ......................................................................................................... 44 Bảng 3.2: Số lượng đội ngũ CBCC năm 2016 - 2018...................................... 46 Bảng 3.3 Cơ cấu về giới tính, dân tộc, độ tuổi CBCC năm 2016 - 2018 ......... 47 Biểu 3.4. Kết quả khám sức khỏe định kỳ hàng năm từ 2016 - 2018 ............. 51 Bảng 3. 5. Cơ cấu trình độ văn hóa của CBCC cấp xã ................................... 52 Bảng 3.6. Trình độ chuyên môn CBCC cấp xã............................................... 54 Bảng 3.7. Trình độ Lý luận chính trị và quản lý nhà nước CBCC cấp xã ...... 56 Bảng 3.8. Trình độ tin học, ngoại ngữ, tiếng dân tộc CBCC cấp xã .............. 58 Bảng 3.9. Bảng tổng hợp về kỹ năng thực hiện công việc đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã...................................................................................... 59 Bảng 3.10. Đánh giá của cán bộ lãnh đạo, quản lý về phẩm chất, đạo đức, lối sống đối với đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã .............................. 62 Bảng 3.11. Đánh giá thông qua sự hài lòng của đối tượng được phục vụ khi đến làm việc tại các xã, thị trấn ...................................................... 66 Bảng 3.12. Đánh giá mức độ tín nhiệm của người dân khi đến làm việc tại các xã, thị trấn ....................................................................................... 68 Bảng 3.13. Kết quả công tác đào tạo, bồi dưỡng từ năm 2016-2018 ............. 71 Bảng 3.14. Kết quả công tác quy hoạch từ năm 2016 – 2018 ........................ 74 Bảng 3.15. Kết quả tuyển dụng CBCC cấp xã 2016-2018 ............................. 77 Bảng 3.16 Kết quả khảo sát đánh giá hoạt động sử dụng CBCC cấp xã giai đoạn 2016 – 2018 ............................................................................ 79 Bảng 3.17. Kết quả đánh giá, phân loại CBCC 2016 – 2018 ......................... 82 Bảng 3.18. Kết quả về công tác kiểm tra, giám sát CBCC cấp xã qua 3 năm 2016, 2017, 2018............................................................................. 83
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cán bộ, công chức có vai trò đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng định: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”; “công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém” . Kết luận số 37-KL/TW ngày 02/02/2009 của Hội nghị Trung ương 9 khóa X về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chiến lược cán bộ từ nay đến năm 2020 khẳng định: “Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, là khâu then chốt trong công tác xây dựng đảng”. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 7 khóa XII khẳng định: “Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng; công tác cán bộ là khâu “then chốt” của công tác xây dựng Đảng”. Theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, xã, thị trấn là đơn vị hành chính cơ sở ở nông thôn, đô thị. Đây là đơn vị hành chính giữ một vị trí quan trọng, là nơi nhân dân sinh sống, nơi trực tiếp diễn ra mọi hoạt động của đời sống xã hội. Đặc biệt, xã là nơi trực tiếp vận động nhân dân ở nông thôn thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ cấp trên giao; phát huy sức mạnh đại đoàn kết và quyền làm chủ của nhân dân; là cầu nối liền giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân, tạo sức mạnh tổng hợp thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị ở địa phương; là nơi cung cấp những kinh nghiệm thực tiễn, phát hiện, kiến nghị góp phần tích cực vào việc điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; là nơi cung cấp cán bộ cho hệ thống chính trị (HTCT) huyện. Do đó, Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức (CB, CC) cơ sở. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 (khóa IX) đã chỉ rõ: “Xây dựng đội ngũ cán bộ ở cơ sở có năng lực tổ chức và vận động nhân dân thực hiện đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước, công tâm, thạo việc, tận tụy với dân, biết phát huy sức dân, không tham nhũng, ức hiếp dân”. Mường Ảng là một trong 62 huyện nghèo của cả nước. Huyện được
2 chia tách, thành lập từ huyện Tuần Giáo cũ theo Nghị định 135/2006/NĐ-CP, ngày 14/11/2006 của Chính phủ và chính thức đi vào hoạt động từ ngày 01/4/2007. Là huyện miền núi nằm ở phía Đông của tỉnh Điện Biên; phía Đông giáp huyện Tuần Giáo, phía Tây giáp huyện Điện Biên, phía Nam giáp huyện Tuận Châu (tỉnh Sơn La) và huyện Điện Biên Đông, phía Bác giáp với huyện Tuần Giáo và huyện Mường Trà. Hiện nay huyện Mường Ảng có 09 xã, 01 thị trấn. Trong những năm qua, thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước, các quy định, hướng dẫn của Trung ương về công tác cán bộ, Ban Thường vụ Huyện ủy, Ủy ban nhân dân (UBND) huyện Mường Ảng đã ban hành nhiều văn bản và tiến hành nhiều biện pháp xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cơ sở, trong đó có đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Nhờ vậy, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trong huyện đã có nhiều chuyển biến tích cực, từng bước đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị của địa phương, cơ sở. Tuy nhiên, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã còn nhiều mặt chưa ngang tầm với yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) đất nước, xây dựng nông thôn mới ở địa phương và hội nhập quốc tế. Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã còn có sự hụt hẫng, chưa hợp lý về cơ cấu, nhất là cơ cấu độ tuổi, cơ cấu giới tính, cơ cấu dân tộc và cơ cấu trình độ. Nhiều cán bộ, công chức cấp xã chưa đạt chuẩn về trình độ, nhất là cán bộ là người dân tộc thiểu số. Tình trạng bố trí cán bộ chưa đúng ngành nghề đào tạo, chưa đúng với quy hoạch còn diễn ra ở nhiều xã. Một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức cấp xã hạn chế về một số mặt, có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, làm việc cầm chừng nhưng khó khăn trong giải quyết chính sách “đầu ra”, nên ảnh hưởng đến biên chế chung của cấp ủy chính quyền cấp xã. Mặt khác, tỉnh, huyện chưa có cơ chế đào tạo, giới thiệu ứng cử, bổ nhiệm, tuyển dụng phù hợp và biên chế dự phòng để đào tạo thay thế cán bộ. Chế độ tiền lương, phụ cấp đối với cán bộ, công chức cấp xã còn
3 chưa thật hợp lý. Điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc ở xã, thị trấn còn thiếu thốn, chưa đồng bộ, lạc hậu, chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Xuất phát từ thực trạng nêu trên và yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Mường Ảng trong giai đoạn tới, tác giả lựa chọn nghiên cứu đề tài“Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên” làm đề tài luận văn thạc sĩ Quản lý Kinh tế. 2. Mục tiêu nghiên cứu Nghiên cứu thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng, từ đó đánh giá những mặt còn hạn chế và đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng trong những năm tiếp theo.  Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã; - Phân tích, đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng; - Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng; - Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ,công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu chất lượng cán bộ, công chức cấp xã (gồm các chức vụ và các chức danh được quy định tại khoản 2, khoản 3, Điều 61 Luật CBCC năm 2008). 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Luận văn được nghiên cứu tại các xã, thị trấn của huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên.
4 - Về thời gian: Luận văn tập trung nghiên cứu số liệu thứ cấp từ năm 2016-2018, số liệu sơ cấp được điều tra năm 2019 - Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã bao gồm các nội dung chính: nâng cao thể lực, nâng cao tâm lực, nâng cao trí lực của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên 4. Đóng góp của luận văn Về lý luận: Luận văn hệ thống hoá cơ sở lý luận về nâng cao đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Các vấn đề liên quan khái niệm, đặc điểm, vai trò, nội dung, các nhân tố ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã đã được hệ thống một cách đầy đủ, toàn diện và khoa học. Về thực tiễn: Luận văn phân tích, đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức chức cấp xã tại huyện Mường Ảng. Đồng thời, đánh giá kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế về chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng để từ đó đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trong giai đoạn từ nay đến năm 2025. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu và kết luận, phụ lục, luận văn được kết cấu thành 4 chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên. Chương 4: Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên.
5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ 1.1. Cơ sở lý luận về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1.1. Khái niệm cán bộ, công chức cấp xã Tại các điểm g, h Khoản 1, Điều 1 Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh CB, CC ngày 26/02/1998 (được Ủy BTV Quốc hội thông qua ngày 29-4-2003) quy định: những người do bầu cử để đảm nhiệm chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực HĐND, UBND; Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy; người đứng đầu tổ chức CT-XH xã, phường, thị trấn, những người được tuyển dụng, giao giữ một chức danh chuyên môn nghiệp vụ thuộc UBND xã được gọi là CB, CC trong biên chế nhà nước; được hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Tại khoản 3 Điều 4, Luật CB, CC (ban hành ngày 13/11/2008) đã định nghĩa: “Cán bộ xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) là công dân Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, bí thư, phó bí thư đảng ủy, người đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội”. Tại khoản 2 Điều 4, Luật CB, CC (ban hành ngày 13/11/2008) đã định nghĩa: Công chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp và trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội (sau đây gọi chung là đơn vị sự
6 nghiệp công lập), trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước; đối với công chức trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập thì lương được bảo đảm từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật. Khoản 2 Điều 61 Luật CB,CC năm 2008 quy định: Cán bộ cấp xã có các chức vụ sau đây: a) Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy; b) Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân; c) Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân; d) Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; đ) Bí thư Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; e) Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam; g) Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam (áp dụng đối với xã, phường, thị trấn có hoạt động nông, lâm, ngư, diêm nghiệp và có tổ chức Hội Nông dân Việt Nam); h) Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam. Khoản 3 Điều 61 Luật CB,CC năm 2008 quy định: Công chức cấp xã có các chức danh sau đây: a) Trưởng Công an; b) Chỉ huy trưởng Quân sự; c) Văn phòng - thống kê; d) Địa chính - xây dựng - đô thị và môi trường (đối với phường, thị trấn) hoặc địa chính - nông nghiệp - xây dựng và môi trường (đối với xã); đ) Tài chính - kế toán; e) Tư pháp - hộ tịch; g) Văn hóa - xã hội. Công chức cấp xã do cấp huyện quản lý. Điều 3 Nghị định số 92/2009/NĐ-CP ngày 22/10/2009 của Chính phủ
7 về chức danh, số lượng, một số chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức ở xã, phường, thị trấn và những người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã cũng quy định tương tự. Cán bộ cấp xã có trình độ sơ cấp hoặc chưa đào tạo trình độ chuyên môn, nghiệp vụ thực hiện xếp lương chức vụ theo bảng lương được quy định tại Nghị định số 92/2009/NĐ-CP ngày 22/10/2009 của Chính phủ. Cán bộ cấp xã đã tốt nghiệp trình độ đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ từ trung cấp trở lên thực hiện xếp lương như công chức hành chính quy định tại bảng lương số 2 (Bảng lương chuyên môn, nghiệp vụ đối với cán bộ, công chức trong các cơ quan nhà nước) ban hành kèm theo Nghị định số 204/2004/NĐ-CP ngày 14/12/2004 của Chính phủ về chế độ tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức và lực lượng vũ trang. Công chức cấp xã tốt nghiệp trình độ đào tạo từ sơ cấp trở lên phù hợp với chuyên môn của chức danh đảm nhiệm, thực hiện xếp lương như công chức hành chính quy định tại bảng lương số 2 (Bảng lương chuyên môn, nghiệp vụ đối với cán bộ, công chức trong các cơ quan nhà nước), bảng lương số 4 (Bảng lương nhân viên thừa hành, phục vụ trong các cơ quan nhà nước và các đơn vị sự nghiệp của Nhà nước) ban hành kèm theo Nghị định số 204/2004/NĐ-CP; Những người hiện đang đảm nhiệm chức danh công chức cấp xã quy định tại khoản 2 Điều 3 Nghị định này chưa tốt nghiệp đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ theo quy định thì được hưởng lương bằng 1,18 so với mức lương tối thiểu chung. 1.1.1.2. Khái niệm về chất lượng đội ngũ cán bộ xã * Khái niệm về chất lượng, chất lượng cán bộ, công chức, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức Chất lượng luôn là vấn đề quan trọng nhất khi tiến hành đánh giá bất kỳ một sự vật, một quá trình hay đánh giá về hoạt động của một con người, một nhóm người. Do đó, để đi vào nghiên cứu chất lượng đội ngũ cán bộ xã,
8 thì việc tìm hiêu, làm rõ quan niệm "chất lượng" nói chung là một yêu cầu cần thiết. Từ điển tiếng Việt, Nxb Văn học, Hà Nội định nghĩa: “chất lượng là cái tạo nên phẩm chất, giá trị của một con người, một sự vật hay một sự việc: chất lượng hàng hóa. Nâng cao chất lượng giảng dạy”. Theo Đại Từ điển tiếng Việt do Nguyễn Như Ý chủ biên thì: “Chất lượng” là: “Cái làm nên phẩm chất, giá trị của con người, sự vật: chất lượng hàng hóa; cái tạo nên bản chất sự vật, làm cho sự vật này khác với sự vật kia; phân biệt với số lượng”. Mỗi lĩnh vực khác nhau thì phương pháp đánh giá về chất lượng cũng khác nhau, nhưng có điểm chung là: chất lượng của đối tượng đánh giá là tổng hợp các yếu tố liên quan đến bản chất đối tượng đó, làm nên tác dụng, giá trị của đối tượng. Nói đến chất lượng là phải nói đến hai yếu tố: một là, đó là tổng hợp những phẩm chất, thuộc tính tạo nên giá trị của một con người, một sự vật, hiện tượng; hai là, những phẩm chất đó đáp ứng đến đâu những yêu cầu đã đặt ra. Nói đến chất lượng là nói đến tốt hay xấu, đạt hay không đạt một hay nhiều chuẩn mực nào đó. Như vậy, khái niệm “chất lượng” hàm chứa trong nó tính chỉnh thể, tổ hợp các thuộc tính cấu thành nên phẩm chất, giá trị của một con người, một sự vật hay một sự việc nào đó. Đối với một con người sống trong thời kỳ CNH, HĐH, chất lượng của cá nhân đó được hiểu là tổng hợp những phẩm chất nhất định về sức khỏe, trí tuệ, khoa học, chuyên môn nghề nghiệp, phẩm chất đạo đức, ý chí, niềm tin, năng lực; luôn gắn bó với tập thể, với cộng đồng và tham gia một cách tích cực vào quá trình CNH, HĐH đất nước. Mỗi cán bộ, công chức không tồn tại một cách biệt lập mà phải được đặt trong một chỉnh thể thống nhất của cả đội ngũ cán bộ, công chức. Vì vậy, quan niệm về chất lượng cán bộ, công chức phải được đặt trong mối quan hệ giữa chất lượng của từng cán bộ, công chức với chất lượng của cả đội ngũ. Chất lượng của cả đội ngũ không phải là sự tập hợp giản đơn số lượng, mà là sự tổng
9 hợp sức mạnh của toàn bộ đội ngũ. Sức mạnh này bắt nguồn từ phẩm chất vốn có bên trong của mỗi cán bộ và nó được tăng lên gấp bội bởi tính thống nhất của tổ chức; của sự giáo dục, đào tạo, phân công, quản lý, của kỷ luật. Như vậy, có thể hiểu chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức bao gồm: Một là, chất lượng của cả đội ngũ với tính cách là một chỉnh thể, thể hiện ở cơ cấu đội ngũ được tổ chức khoa học, có tỷ lệ cân đối, hợp lý về số lượng, giới tính, dân tộc, độ tuổi, trình độ… được phân bố trên cơ sở các địa phương, đơn vị và lĩnh vực hoạt động của đời sống xã hội. Hai là, chất lượng của từng cán bộ, công chức; cụ thể là phẩm chất chính trị, đạo đức; trình độ năng lực và khả năng hoàn thành nhiệm vụ. Chất lượng của từng cán bộ, công chức là yếu tố cơ bản tạo nên chất lượng của cả đội ngũ. Như vậy, các yếu tố cấu thành chất lượng cán bộ, công chức không chỉ bao gồm một mặt, một khía cạnh nào đó, mà nó bao gồm cả một hệ thống, được kết cấu như một chỉnh thể toàn diện từ chất lượng của từng cán bộ, công chức (đây là yếu tố cơ bản nhất, tiên quyết nhất) cho đến cơ cấu số lượng nam nữ, độ tuổi, thành phần cùng với việc bồi dưỡng, giáo dục, phân công, quản lý kiểm tra giám sát và thực hiện nghiêm các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy chính quyền nhân dân. Từ những đặc điểm trên có thể quan niệm: Chất lượng cán bộ, công chức cấp xã là tổng hợp các tiêu chí về phẩm chất chính trị, phẩm chất đạo đức, trình độ văn hóa, chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, tác phong làm việc, lối sống, tuổi tác, tình trạng sức khỏe, khả năng thích ứng cũng như khả năng hoàn thành chức trách nhiệm vụ được giao. 1.1.1.3. Quan điểm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã Khi nghiên cứu chất lượng đội ngũ CBCC cấp xã nói riêng cũng như nghiên cứu chất lượng nguồn nhân lực trong một tổ chức nói chung, cần phải nghiên cứu cấu trúc và cơ cấu của đội ngũ đó. Cơ cấu đội ngũ trước hết là một
10 nội dung phản ánh mặt lượng của đội ngũ, nhằm trả lời các câu hỏi: Đội ngũ CBCC cấp xã gồm có tổng số bao nhiêu người? Sự phân bổ cho từng xã cụ thể ra sao? Cơ cấu đội ngũ là một nội dung quan trọng để đánh giá chất lượng của đội ngũ CBCC. Một xã có đội ngũ CBCC nhiều về số lượng và cao về trình độ, nếu không được kết cấu hợp lý về chức năng, nhiệm vụ, về tuổi tác và giới tính,về chuyên môn và trình độ, sự phân bổ, bố trí hợp lý giữa các bộ phận, giữa các địa phương... thì vẫn có thể dẫn tới không đạt hiệu quả công việc cao. Trong những năm gần đây, hệ thống CBCC không ngừng được bổ sung về mặt số lượng và chất lượng. Tuy nhiên, tại nhiều địa phương, chất lượng cán bộ công chức chưa được đảm bảo. Tính hợp lý của cơ cấu tổ chức đội ngũ cán bộ, công chức thể hiện ở sự hợp lý trong số lượng cán bộ, công chức theo ngạch, chức danh nghề nghiệp, theo trình độ đào tạo, cơ cấu theo độ tuổi phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, bảo đảm cơ cấu phù hợp về nữ giới trong bộ máy chính quyền cấp xã. Qua khảo sát tại một số địa phương cho thấy, việc xác định nhiệm vụ cho các vị trí công việc còn khó khăn trong công tác lập kế hoạch nguồn nhân lực, trong công tác tuyển dụng, dẫn đến tuyển dụng chưa đúng người đúng việc, trong xác định nội dung, hình thức và đối tượng đào tạo, công tác đào tạo cơ bản chưa đáp ứng nhu cầu, tiêu chuẩn chức danh và cơ cấu công chức; đánh giá còn nặng về hình thức, chưa có tiêu chí đánh giá chất lượng công việc phù hợp. Điều này làm giảm tính sáng tạo, tính chịu trách nhiệm của các đơn vị trong việc quản lý công chức và thực thi công vụ. Bên cạnh đó, cần có sự hợp lý về cơ cấu giới tính, cơ cấu ngạch cán bộ, công chức. Cần đảm bảo sự cân bằng về giới tính nam và nữ trong đội ngũ CBCC, trao cơ hội cho nữ CBCC được đảm nhiệm các công việc, các vị trí trong bộ máy cấp xã. Để phù hợp với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, cơ cấu cán bộ, công chức cấp xã phải đổi mới theo hướng trẻ hóa, nâng cao thể lực, nâng cao tâm lực, nâng cao trí lực của đội ngũ cán bộ để đảm bảo sự chuyển tiếp giữa các thế hệ.