Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Phát triển các khu đô thị du lịch biển theo hướng bền vững tại huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: Phạm Gia Hưng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:129

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu đềxuất các giải pháp phát triển khu đô thị du lịch biển tại Vân Đồn - tỉnh Quảng Ninh theo hướng bền vững, nhằm thỏa mãn nhu cầu đa dạng của du khách, mang lại hiệu quả kinh tế cao, nâng cao mức sống cộng đồng địa phương, bảo vệ môi trường và cảnh quan thiên nhiên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Phát triển các khu đô thị du lịch biển theo hướng bền vững tại huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH LƯU THÀNH VIÊN PHÁT TRIỂN CÁC KHU ĐÔ THỊ DU LỊCH BIỂN THEOHƯỚNG BỀN VỮNG TẠI HUYỆN VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Ngành: Quản lý kinh tế THÁI NGUYÊN - NĂM 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH LƯU THÀNH VIÊN PHÁT TRIỂN CÁC KHU ĐÔ THỊ DU LỊCH BIỂN THEOHƯỚNG BỀN VỮNG TẠI HUYỆN VÂN ĐỒN, TỈNH QUẢNG NINH Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐỖ ĐÌNH LONG THÁI NGUYÊN - NĂM 2018
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan những thông tin, số liệu được sử dụng trong chuyên đề này là xác thực đã nêu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, trung thực và chưa được dùng để bảo vệ một học vị nào khác. Đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, vì vậy mọi đánh giá, nhận xét được đưa ra dựa trên quan điểm cá nhân tôi. Các thông tin, trích dẫn trong luận văn đều đã được ghi rõ nguồn gốc./. Thái Nguyên, tháng 8 năm 2018 Tác giả luận văn Lưu Thành Viên
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tàitôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ, động viên của các cá nhân và tập thể. Tôi xin được bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong học tập và nghiên cứu. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, các khoa, phòng của Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hướng dẫn TS. Đỗ Đình Long. Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ, đóng góp nhiều ý kiến quý báu của các nhà khoa học, các thầy, cô giáo trong Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên. Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi còn được sự giúp đỡ và cộng tác của các đồng chí tại các địa điểm nghiên cứu, tôi xin chân thành cảm ơn các bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã tạo điều kiện mọi mặt để tôi hoàn thành nghiên cứu này. Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ. Thái Nguyên, tháng 8 năm 2018 Tác giả luận văn Lưu Thành Viên
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii MỤC LỤC ................................................................................................................. iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ..................................................................................... vi DANH MỤC BẢNG BIỂU ......................................................................................vii DANH MỤC CÁC HÌNH ....................................................................................... viii MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................ 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 3 4. Đóng góp của Luận văn .......................................................................................... 3 5. Kết cấu của luận văn ............................................................................................... 3 Chương 1:CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂNCÁC KHU ĐÔ THỊ DU LỊCH BIỂN THEO HƯỚNG BỀN VỮNG ............................ 5 1.1. Cơ sở lý luận về phát triển các khu đô thị du lịch biển theo hướng bền vững ............................................................................................................................. 5 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản ................................................................................... 5 1.1.2. Yêu cầu đối với quá trình phát triển bền vững đô thị du lịch biển ................. 11 1.1.3. Nội dung phát triển khu đô thị du lịch biển theo hướng bền vững ................. 13 1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển khu đô thị du lịch biển bền vững ............. 15 1.2. Cơ sở thực tiễn về phát triển khu đô thị du lịch biển bền vững ......................... 17 1.2.1. Kinh nghiệm phát triển khu đô thị du lịch biển bền vững của một số địa phương ở Việt Nam ................................................................................................... 17 Chương 2:PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................... 27 2.1. Các câu hỏi đặt ra mà đề tài cần giải quyết ........................................................ 27 2.2. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................... 27 2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu .......................................................................... 27 2.2.2. Phương pháp xử lý tài liệu, số liệu.................................................................. 29
iv 2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu ........................................................................ 29 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ....................................................................... 30 Chương 3:TIỀM NĂNG VÀ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CÁC KHU ĐÔ THỊDU LỊCH BIỂN THEO HƯỚNG BỀN VỮNG TẠI HUYỆN VÂN ĐỒN,TỈNH QUẢNG NINH.......................................................................... 32 3.1. Tiềm năng phát triển các khu đô thị du lịch biển tại huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh ............................................................................................................... 32 3.1.1. Tài nguyên thiên nhiên .................................................................................... 32 3.1.2. Tiềm năng văn hóa - xã hội ............................................................................. 39 3.2. Thực trạng hoạt động du lịch biển huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh .............. 43 3.2.1. Sản phẩm du lịch biển của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh ....................... 43 3.2.2. Thị trường khách du lịch biển của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh ............... 46 3.2.3. Thực trạng cơ sở lưu trú du lịch ...................................................................... 50 3.2.4. Thực trạng khu vui chơi giải trí du lịch của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh ........ 52 3.3. Thực trạng phát triển khu đô thị du lịch biển bền vững của huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh ............................................................................................... 53 3.3.1.Khái quát các khu đô thị du lịch biển huyện Vân Đồn .................................... 53 3.3.2. Thực trạng phát triển kinh tế ở các khu đô thị du lịch biển bền vững ................ 58 3.3.3. Thực trạng phát triển văn hóa xã hội ở các khu đô thị du lịch biển bền vững............ 61 3.3.4. Thực trạng bảo vệ môi trường ở các khu đô thị du lịch bền vững huyện Vân Đồn .................................................................................................................... 64 3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển khu đô thị du lịch biển bền vững ................ 66 3.4.1. Yếu tố khách quan ........................................................................................... 66 3.5. Đánh giá chung về phát triển các khu đô thị du lịch biển bền vững huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh ....................................................................................... 73 3.5.1. Thành tựu ........................................................................................................ 73 3.5.2. Hạn chế............................................................................................................ 74 Chương 4:GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CÁC KHU ĐÔ THỊ DU LỊCH BIỂN THEO HƯỚNG BỀN VỮNG TẠI HUYỆN VÂN ĐỒN,TỈNH QUẢNG NINH ........................................................................................................ 78
v 4.1. Định hướng phát triển các khu đô thị du lịch biển tại huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh ............................................................................................................... 78 4.1.1. Định hướng phát triển các khu đô thị du lịch biển tại huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh ........................................................................................................ 78 4.1.2. Định hướng không gian phát triển và sản phẩm du lịch ................................. 81 4.1.3. Định hướng với thị trường khách .................................................................... 84 4.1.4. Định hướng về tổ chức hoạt động du lịch ....................................................... 88 4.1.5. Định hướng về lao động phục vụ du lịch ........................................................ 88 4.2. Giải pháp phát triển bền vữngcác khu đô thị du lịch biển huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh ........................................................................................................ 90 4.2.1. Giải pháp về đầu tư phát triển các khu đô thị du lịch biển ............................. 90 4.2.2. Giải pháp tăng cường công tác xúc tiến quảng bá du lịch .............................. 93 4.2.3. Giải pháp về đào tạo nguồn nhân lực du lịch .................................................. 94 4.2.4. Giải pháp về môi trường du lịch ..................................................................... 96 4.2.5. Giải pháp về liên kết phát triển du lịch ........................................................... 99 4.2.6. Giải pháp về tổ chức quản lý......................................................................... 101 4.2.7. Giải pháp về tôn tạo di tích lịch sử - văn hóa, phát triển các lễ hội truyền thống và nâng cấp khu nghỉ ngơi, vui chơi giải trí phục vụ cho việc phát triển các khu đô thị du lịch .............................................................................................. 102 4.2.8. Tăng cường, nâng cao tính trách nghiệm và khả năng tham gia của cộng đồng trong quá trình phát triển các khu đô thị du lịch biển .................................... 103 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 104 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................. 106 PHẦN PHỤ LỤC................................................................................................... 109
vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BĐS Bất động sản CBCCVC Cán bộ công chức viên chức GPMB Giải phóng mặt bằng HC-KT Hành chính - kinh tế KT-XH Kinh tế - xã hội PTĐTBV Phát triển đô thị bền vững
vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 3.1. Một số chương trình du lịch đang được các công ty du lịchchào bán đến Vân Đồn ............................................................................................ 45 Bảng 3.2: Tình hình khách du lịch quốc tế quý I giai đoạn 2015-2017 .................... 47 Bảng 3.3: Kết quả khảo sát khách du lịch tới huyện đảo Vân Đồn .......................... 47 Bảng 3.4: Tình hình khách du lịch nội địa giai đoạn 2015-2017 .............................. 48 Bảng 3.5: Kết quả khảo sát đối với nhà kinh doanh du lịch ..................................... 50 Bảng 3.6: Số lượng cơ sở lưu trú huyện Vân Đồn giai đoạn 2015 - 2017................ 51 Bảng 3.7: Thống kê diện tích, dân số thị trấn Cái Rồng năm 2017 .......................... 53 Bảng 3.8: Thống kê diện tích và mật độ dân số xã Đoàn Kết, Bình Dân,Đài Xuyên, Vạn Yên năm 2017 ..................................................................... 54 Bảng 3.9: Kết quả khảo sát thực trạng phát triển các khu đô thị du lịch biển huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh ........................................................... 57 Bảng 3.10: Thống kê dân số và lao động toàn huyện Vân Đồn năm 2015 - 2017 ....... 72
viii DANH MỤC CÁC HÌNH Biểu đồ 3.1: Cơ cấu ngành kinh tế của huyện Vân Đồn giai đoạn 2015 - 2017 ....... 58 Biểu đồ 3.2: Tổng thu - chi ngân sách huyện Vân Đồn quý Igiai đoạn 2015 - 2017 ..................................................................................................... 60 Biểu đồ 3.3: Diện tích các chợ trung tâm ở huyện Vân Đồn năm 2017 ................... 62
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Vân Đồn là một huyện đảo gồm tập hợp hơn 600 hòn đảo lớn nhỏ thuộc tỉnh Quảng Ninh, Đông Bắc Việt Nam. Vân Đồn cách Hà Nội khoảng 175km, Hải Phòng 80km, thành phố Hạ Long 50km và thành phố Móng Cái 100km; ngoài ra, còn nằm gần Vịnh Hạ Long, Di sản thiên nhiên Thế giới. Vân Đồn có tổng diện tích là 2.171,33 km2 trong đó diện tích đất tự nhiên là 551,33 km2 , có 12 đơn vị hành chính gồm thị trấn Cái Rồng, 11 xã 79 làng mạc. Ngày 19/8/2009, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1296/QĐ- Ttg về việc phê duyệt quy hoạch chung xây dựng KKT Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 trong đó đã xác định KKT Vân Đồn với tính chất: Là khu kinh tế tổng hợp được vận hành theo quy chế riêng nhằm phục vụ nhu cầu phát triển KT- XH của tỉnh Quảng Ninh và vùng duyên hải Bắc Bộ; Là trung tâm du lịch biển đảo chất lượng cao, dịch vụ vui chơi giải trí cao cấp vùng Bắc Bộ, đảo Hải Nam và các thành phố phía Đông Trung Quốc; Là đầu mối giao thương quốc tế, động lực chính để phát triển vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ; Đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội hiện đại, đồng bộ gắn với bảo vệ môi trường và phát triển bền vững; đảm bảo an ninh, quốc phòng khu vực Đông Bắc của Tổ quốc. Đề án “Phát triển Kinh tế - Xã hội nhanh, bền vững; đảm bảo vững chắc Quốc phòng An ninh và thí điểm xây dựng hai đơn vị Hành chính- Kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Móng Cái” tỉnh Quảng Ninh, Định hướng phát triển hệ thống đô thị tỉnh Quảng Ninh đến năm 2030 - Quy hoạch Xây dựng vùng tỉnh Quảng Ninh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và ngoài 2050 đã được UBND tỉnh Quảng Ninh phê duyệt tại Quyết định số 1588/QĐ-UBND ngày 28/7/2014, trong đó đã định hướng huyện Vân Đồn sẽ trở thành thị xã vào năm 2030 (tương đương với đô thị loại II). Để đạt được các mục tiêu phát triển cũng như cụ thể hóa định hướng chiến lược phát triển đã được xác định như trên, việc xây dựng Chương trình phát triển đô thị Vân Đồn đến năm 2030 là rất cần thiết. Chương trình phát triển đô thị Vân Đồn sẽ cụ thể hóa các chỉ tiêu phát triển đô thị, xác định các khu vực phát triển đô thị, xây dựng kế hoạch lộ trình
2 phát triển cơ sở hạ tầng và không gian đô thị cụ thể nhằm đảm bảo cho sự phát triển vừa có trọng tâm, trọng điểm vừa phát triển bền vững, đảm bảo tính liên kết và thống nhất giữa quy hoạch các ngành, giữa đô thị và nông thôn trên phạm vi toàn huyện Vân Đồn. Xây dựng chương trình phát triển đô thị Vân Đồn cũng là bước quan trọng nhằm xác định các chương trình dự án, hạng mục đầu tư và đề xuất các cơ chế chính sách phù hợp theo lộ trình phát triển, đảm bảo công tác xây dựng phát triển đô thị Vân Đồn theo quy hoạch định hướng đã đặt ra. Trong những năm gần đây, đặc biệt là từ khi có điện lưới, một số các xã đảo trên tuyến đảo của huyện Vân Đồn, điển hình là Quan Lạn, Minh Châu đã tập trung phát triển du lịch và thu hút được một số nhà đầu tư vào kinh doanh. Du lịch tại các xã đảo tuy có những khởi sắc, song vẫn còn nhiều hạn chế do cơ sở hạ tầng, giao thông, bến cập tàu... chưa đáp ứng được yêu cầu. Hệ thống khách sạn, nhà nghỉ có chiều hướng phát triển tuy nhiên vẫn duy trì ở mức độ nhà nghỉ đạt tiêu chuẩn trung bình, số khách sạn đạt tiêu chuẩn cao chưa có nhiều... Đó cũng là nguyên nhân vì sao, tiềm năng, cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp nhưng các xã thuộc tuyến đảo này vẫn chưa thu hút được du khách. Để đánh thức tiềm năng vốn có của những xã đảo này, góp phần thu hút khách lưu trú được nhiều hơn. Vì những lý do trên tác giả đã chọn đề tài: “Phát triển các khu đô thị du lịch biển theo hướng bền vững tại huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh”với kỳ vọng đánh giá thực trạng hoạt động du lịch của Vân Đồn để từ đó đưa ra một số định hướng và giải pháp khắc phục những tồn tại và đẩy mạnh phát triển các khu đô thị du lịch biển theo hướng bền vững, đưa du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của huyện Vân Đồn - tỉnh Quảng Ninh. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Nghiên cứu đề xuất các giải pháp phát triển khu đô thị du lịch biển tại Vân Đồn - tỉnh Quảng Ninh theo hướng bền vững, nhằm thỏa mãn nhu cầu đa dạng của du khách, mang lại hiệu quả kinh tế cao, nâng cao mức sống cộng đồng địa phương, bảo vệ môi trường và cảnh quan thiên nhiên.
3 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn phát triển các khu đô thị du lịch biển theo hướng bền vững. - Đánh giá thực trạng phát triển các khu đô thị du lịch biển theo hướng bền vững tại huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh. - Đề ra một số giải pháp có cơ sở khoa học nhằm phát triển các khu đô thị du lịch biển theo hướng bền vững ở huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là sự phát triển của các khu đô thị du lịch biển tại huyện đảo Vân Đồn, Quảng Ninhtheo hướng bền vững. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian:Luận văn được nghiên cứu tại huyện đảo Vân Đồn, Quảng Ninh. - Về thời gian:Luận văn tập trung nghiên cứu số liệu từ năm 2015-2017. - Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu một số giải pháp phát triển các khu đô thị du lịch biển tại Vân Đồn, Quảng Ninh theo hướng bền vững. 4. Đóng góp của Luận văn Về mặt lý luận: Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển các khu đô thị du lịch biển theo hướng bền vững được hệ thống hóa một cách khoa học kỳ vọng là nguồn tài liệu tham khảo hữu ích trong nghiên cứu, giảng dạy về phát triển du lịch nói chung và phát triển khu đô thị du lịch biển nói riêng. Về mặt thực tiễn: Đánh giá khái quát những thành tựu và hạn chế các khu đô thị du lịch biển cùng với các giải pháp phát triển khu đô thị du lịch biển được đề xuất có cơ sở khoa học là nguồn tài liệu tham khảo có giá trị đối với các cơ quan quản lý nhà nước về du lịch ở tỉnh Quảng Ninh nói chung và huyện Vân Đồn nói riêng. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu thành 4 chương như sau:
4 Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển các khu đô thị du lịch biển theo hướng bền vững Chương 2: Phương pháp nghiên cứu. Chương 3: Tiềm năng và thực trạng phát triển các khu đô thị du lịch biển theo hướng bền vững tại huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh. Chương 4: Giải pháp phát triển các khu đô thị du lịch biển theo hướng bền vững tại huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh.
5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN CÁC KHU ĐÔ THỊ DU LỊCH BIỂN THEO HƯỚNG BỀN VỮNG 1.1. Cơ sở lý luận về phát triển các khu đô thị du lịch biển theo hướng bền vững 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản a. Khái niệm phát triển bền vững Quan niệm về phát triển bền vững dần được hình thành từ thực tiễn đời sống xã hội và có tính tất yếu. Tư duy về phát triển bền vững bắt đầu từ việc nhìn nhận tầm quan trọng của bảo vệ môi trường và tiếp đó là nhận ra sự cần thiết phải giải quyết những bất ổn trong xã hội. Năm 1992, Hội nghị thượng đỉnh về Môi trường và Phát triển của Liên hợp quốc được tổ chức ở Rio de Janeiro đề ra Chương trình nghị sự toàn cầu cho thế kỷ XXI, theo đó, phát triển bền vững được xác định là: “Một sự phát triển thỏa mãn những nhu cầu của thế hệ hiện tại mà không làm hại đến khả năng đáp ứng những nhu cầu của thế hệ tương lai”.[2] Về nguyên tắc, phát triển bền vững là quá trình vận hành đồng thời ba bình diện phát triển: kinh tế tăng trưởng bền vững, xã hội thịnh vượng, công bằng, ổn định, văn hoá đa dạng và môi trường được trong lành, tài nguyên được duy trì bền vững. Do vậy, hệ thống hoàn chỉnh các nguyên tắc đạo đức cho phát triển bền vững bao gồm các nguyên tắc phát triển bền vững trong cả “ba thế chân kiềng” kinh tế, xã hội, môi trường. Cho tới nay, quan niệm về phát triển bền vững trên bình diện quốc tế có được sự thống nhất chung và mục tiêu để thực hiện phát triển bền vững trở thành mục tiêu thiên niên kỷ. + Bền vững về mặt kinh tếlà: Phát triển kinh tế nhanh và ổn định trong một thời gian dài. Tăng trưởng nhanh chưa chắc đã có được phát triển bền vững về mặt kinh tế. Vì thế chúng ta phải luôn duy trì một tốc độ tăng trưởng ổn định hợp lý và lâu dài không nên chỉ chú trọng và nhấn mạnh vào tăng trưởng kinh tế nhanh. + Bền vững về mặt môi trường là: Môi trường sống có ảnh hưởng trực tiếp đến sự sống và sự phát triển của mỗi cá thể và của cộng đồng, nó bao gồm toàn bộ các điều kiện vật lý, hoá học, sinh học....và xã hội bao quanh. Bền vững về mặt môi
6 trường là ở đó con người có cuộc sống chất lượng cao dựa trên nền tảng sinh thái bền vững. + Bền vững về xã hộilà: Tính bền vững đó phải mang tính nhân văn hay nói một cách khác là phải đem lại phúc lợi và chia sẻ công bằng cho mọi công bằng cho mọi cá nhân trong xã hội. Phát triển phải được gắn liền với một xã hội ổn định, hoà bình, mở rộng và nâng cao năng lực lựa chọn cho mọi người cùng với đó là việc nâng cao sự tham gia của cộng đồng vào quá trình phát triển. Ngoài ra phát triển bền vững còn được xem là sự phát triển “bình đẳng và cân đối”. Bình đẳng được hiểu là bình đẳng giữa các nhóm người trong cùng một xã hội. Còn tính cân đối được thể hiện ở việc cân đối giữa các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội - môi trường. - Các thước đo về phát triển bền vững: Cũng như tăng trưởn kinh tế, phát triển bền vững có thước đo riêng và rất đặc trưng. Tuy nhiên hệ thống thước đo này rất phức tạp và nhiều thước đo rất khó xác định vì chúng phải đánh giá trên cả 3 phương diện kinh tế- xã hội- môi trường. Về mặt kinh tế, tính bền vững thể hiện ở các chỉ số như: tổng sản phẩm trong nước (GDP), tổng sản phẩm quốc gia (GNP), cơ cấu GDP và GNP, GDP/người, GNP/người.... Theo tiêu chuẩn quốc tế thì chỉ tiêu GDP/người phải ở mức 5% mới được coi là phát triển bền vững và cơ cấu GDP mạnh là cơ cấu có tỷ lệ đóng góp của công nghiệp và dịch vụ trong cơ cấu phải cao hơn tỷ lệ đóng góp của nông nghiệp trong cơ cấu. Về mặt xã hội, có các chỉ tiêu đánh giá như: chỉ số phát triển con người (HDI), hệ số bất bình đẳng thu nhập, giáo dục, y tế, văn hoá...HDI là chỉ tiêu đánh giá tổng hợp sự phát triển của con người vì vậy muốn phát triển bền vững thì yêu cầu đặt ra đối với chỉ tiêu này là phải tăng trưởng và đạt đến mức trung bình. Chỉ số bình đẳng trong phân phối thu nhập cũng là một trong số các chỉ tiêu quan trọng trong phát triển bền vững vì bất bình đẳng trong phân phối thu nhập cũng là nguyên nhân gây ra những xung đột, bất ổn trong xã hội. Về mặt môi trường các chỉ tiêu đánh giá như : mức độ ô nhiêm (không khí, nguồn nước...), mức độ che phủ rừng.... là những chỉ tiêu quan trọng trong đánh giá
7 tính bền vững của môi trường. Môi trường bền vững là môi trường luôn thay đổi nhưng vẫn làm tròn ba chức năng: là không gian sinh tồn; là nơi cung cấp nguồn tài nguyên cần thiết cho cuộc sống và hoạt động sản suất của con người; là nơi chứa đựng, xử lý chất thải. Ngoài ra còn phải quan tâm đến vấn đề bình đẳng giới; các chỉ tiêu về giáo dục: tỷ lệ biết chữ, tỷ lệ nhập học đúng độ tuổi, tỷ lệ học trung học, đại học,... các chỉ tiêu về hoạt động văn hoá khác. b. Khái niệmphát triển du lịch bền vững - Quan niệm về du lịch: Theo Luật du lịch Việt Nam hiện hành: “Du lịch là hoạt động của con người ngoài nơi cư trú thường xuyên của mình nhằm thoả mãn nhu cầu tham quan, giải trí, nghỉ dưỡng trong một khoảng thời gian nhất định”.[16] - Quan niệm về phát triển du lịch bền vững Phát triển du lịch bền vững được định nghĩa tại Khoản 14 Điều 3 Luật Du lịch 2017 (có hiệu lực từ ngày 01/01/2018). Theo đó: Phát triển du lịch bền vữnglà sự phát triển du lịch đáp ứng đồng thời các yêu cầu về kinh tế - xã hội và môi trường, bảo đảm hài hòa lợi ích của các chủ thể tham gia hoạt động du lịch, không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu về du lịch trong tương lai [16]. Hay nói một cách đơn giản nhất, du lịch được coi là phát triển bền vững khi nền du lịch đó tốt cho đất nước lúc này và còn bền vững dài lâu mai sau. Mạng Lưới tổ chức Du lịch Thế giới của Liên Hợp Quốc (United Nation World Tourism Organization Network - UNWTO) chỉ ra rằng du lịch bền vững cần phải: - Về môi trường: Sử dụng tốt nhất các tài nguyên môi trường đóng vai trò chủ yếu trongphát triển du lịch, duy trì quá trình sinh thái thiết yếu, và giúp duy trì di sản thiên nhiên và đa dạng sinh học tự nhiên. - Về xã hội và văn hóa: Tôn trọng tính trung thực về xã hội và văn hóa của các cộng đồng địa phương, bảo tồn di sản văn hóa và các giá trị truyền thống đã được xây dựng và đang sống động, và đóng góp vào sự hiểu biết và chia sẻ liên văn hóa.
8 - Về kinh tế: Bảo đảm sự hoạt động kinh tế tồn tại lâu dài, cung cấp những lợi ích kinh tế xã hội tới tất cả những người hưởng lợi và được phân bổ một cách công bằng, bao gồm cả những nghề nghiệp và cơ hội thu lợi nhuận ổn định và các dịch vụ xã hội cho các cộng đồng địa phương, và đóng góp vào việc xóa đói giảm nghèo. Trên thực tế, Việt Nam có nhiều tiềm năng để phát triển du lịch, tuy nhiên, hiện tại du lịch nước ta vẫn đang gặp nhiều thách thức lớn như: Ô nhiễm về môi trường, các sản phẩm du lịch chưa có nhiều tính sáng tạo, du lịch còn làm ăn manh mún, tạm thời, dịch vụ còn nhiều bất cập. c. Khái niệm phát triển đô thị du lịch biển theo hướng bền vững Cho đến này,chưa có một khái niệm thống nhất về phát triên bền vững đô thị du lịch biển. Rất khó để đưa ra được một định nghĩa hay khái niệm được coi là thống nhất về phát triên đô thị du lịch biển bền vững vì bản chất đa dạng và đa chiều của đối tượng nghiên cứu. Ở đây tác đưa ra khái niệm dựa trên khái niệm phát triển đô thị bền vững nói chung, vì đô thị du lịch biển là một hình thức của đô thị nói chung. Các quan điểm về phát triển đô thị bền vững được trình bày rất đa dạng. Quan điểm của thế giới: - Xuất phát từ bản báo cáo của Ủy ban Brundtland, tại hội nghị URBAN21 (tổ chức tại Berlin tháng 7/2000), người ta đã đưa ra định nghĩa về phát triên đô thị bền vững: “Cải thiện chất lượng cuộc sống trong một thành phố, bao gồm cả các thành phần sinh thái, văn hóa, chính trị, thể chế, xã hội và kinh tế nhưng không để lại gánh nặng cho các thế hệ tương lai,một gánh nặng bị gây ra bởi sự sút giảm nguồn vốn tự nhiên và nợ địa phương quá lớn. Mục tiêu của chúng ta là nguyên tắc dòng chảy, dựa trên cân bằng về vật liệu và năng lượng cũng như đầu vào/ra về tài chính, phải đóng vai trò then chốt trong tất cả các quyết định tương lai về phát triển các khu vực đô thị”. Phát triển đô thị bền vững trên thực tế được định nghĩa chi tiết hơn tùy theo từng khu vực địa lý, trình độ phát triên và góc nhìn. Phát triển đô thị bền vững cũng được xem xét dưới một thuật ngữ khác, đó là “phát triển cộng đồng bền vững” theo đó:“Phát triển cộng đồng bền vững là năng
9 lực đưa ra quyết định phát triển tôn trọng mối tương quan giữa ba khía cạnh - kinh tế, sinh thái, và bình đẳng: Kinh tế: Hành vi kinh tế cần đem lại những điều tốt đẹp chung cho cả cộng đồng, có thể tự làm mới, và tạo ra tài sản và có khả năng tự túc. Sinh thái: Con người là một phần của tự nhiên, tự nhiên có những giới hạn vàcộng đồng phải có trách nhiệm bảo vệ và xây dựng các tài sản thiên nhiên. Bình đẳng: Cơ hội tham dự hoàn toàn trong các hoạt động, lợi ích, và quá trình ra quyết định của một cộng đồng”. (Swisher, Rezola, & Sterns; 2009). - Ấn Độ, một quốc gia đang và sẽ là nước có tốc độ đô thị hóa hàng đầu Châu Á đã đưa ra định nghĩa về phát triên bền vững: “Một cộng đồng sử dụng bền vững nguồn tài nguyên của mình để đáp ứng nhu cầu hiện tại, trong khi đảm bảo đủ nguồn lực có sẵn cho các thế hệ tương lai. Nó tìm cách cải thiện sức khỏe cộng đồng và một cuộc sống chất lượng tốt hơn cho tất cả cư dân của nó bằng cách hạn chế chất thải, ngăn chặn ô nhiễm, bảo tồn và phát huy tối đa hiệu quả, và phát triển nguồn lực địa phương để khôi phục nền kinh tế địa phương”. - Quan điểm của Argentina về phát triển đô thị bền vững:“Một thành phố bền vững kết hợp hài hòa yếu tố môi trường với các ngành kinh tế và xã hội để đáp ứng nhu cầu của các thế hệ hiện tại mà không ảnh hưởng đến những thế hệ tương lai”. - Theo Viện Môi Trường Stockholm của Thụy Điển, một thành phố bền vững có thể được định nghĩa là: “Một thành phố tại đó tiền hành các hành động được đề ra bởi các chính sách kế hoạch nhằm bảo tồn nguồn tài nguyên sẵn có và thực hiện tái sử dụng, ổn định xã hội, phát triên các nguồn vốn chủ sở hữu, đảm bảo phát triển kinh tế cho các thế hệ tương lai”. - Quan điểm của Việt Nam về phát triển đô thị bền vững: Theo Viện Quy Hoạch Đô Thị - Nông Thôn-Bộ Xây Dựng (Dự án VIE), trên cơ sở các khái niệm về PTBV, một phạm trù PTĐTBV đô thị cũng được xây dựng mang tính đặc thù hơn.Nhìn chung PTBV đô thị tập trung giải quyết các vần đề sau: + Phát triển kinh tế đô thị ổn định, tạo công ăn việc làm cho dân cư đô thị, đặc biệt cho người có thu nhập thấp, người nghèo đô thị. + Đảm bảo đời sống vật chất văn hóa tinh thần, giữ gìn bản sắc truyền thống
10 dân tộc, đảm bảo công bằng xã hội. + Tôn tạo, giữ gìn và bảo vệ môi trường đô thị luôn xanh, sạch, đẹp với đầy đủ ý nghĩa vật thể và phi vật thể đô thị. Như vậy, PTĐTBV luôn đồng hành với PTBV nói chung. Đương nhiên, theo ý nghĩa này, PTĐTBV không bó hẹp theo quan điểm và nhiệm vụ của các nhà quy hoạch mà cần mở rộng hơn nhiều lĩnh vực. Phát triển đô thị cần được lồng ghép và tiếp cận theo cách nhìn nhận mà các tổ chức Quốc tế đã đồng thuận đề ra đó là: + Là nơi ở cho tất cả mọi người, khái niệm này ý chỉ việc cải thiện nơi ở thông qua việc thực hiện chính sách nhà ở quốc gia. Hình thành thị trường nhà ở với những chức năng đầy đủ và thích hợp. Huy động sự tham gia của cộng đồng. Cải thiện và đảm bảo tính pháp lý và an toàn về quyền sử dụng đất. Cải thiện việc huy động tài chính nhà ở. Và cung cấp đầy đủ cở sở hạ tầng dịch vụ cơ bản. + Giảm nghèo đói đô thị ở đây có 3 tiêu chí nghèo đô thị là nghèo tiền, nghèo bất động sản và nghèo quyền do đó cần có một chính sách toàn diện mới giải quyết được 3 tiều chí quan trọng này. Muốn vậy cần xây dựng một cơ chế bền vững về phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường tại cộng đồng dân cư đặc biệt là đối với người nghèo. Cung cấp đầy đủ thông tin cho cộng đồng để họ có thể tiếp cận học hỏi thực hiện và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình. + Quản lý môi trường đô thị là cải thiện các điều kiện môi trường và làm giảm các chất thải sinh hoạt và các chất thải công nghiệp trong đô thị. Cải tiến công tác tiếp cận đồng bộ trong viêc cung cấp các dịch vụ môi trường. Bảo vệ môi trường, đảm bảo sức khỏe, an toàn dịch bệnh để hỗ trợ đầy đủ phát triển đô thị bền vững. + Phát triển kinh tế địa phương cho đến nay, hầu hết các nước trên thế giới đều công nhận chính sách phi tập trung là cần thiết và có hiệu quả. Điều ấy có nghĩa, các nhà chức trách địa phương có trách nhiệm cao hơn, nặng nề hơn trong công cuộc phát triển kinh tế cho địa phương mình, cho đô thị mình. Tuy nhiên, năng lực của chính quyền địa phương nói chung còn rất hạn chế. Vì thế việc nâng cao năng lực cho chính quyền địa phương là yếu tố quyết định sự thành công của công cuộc PTBV kinh tế địa phương. + Quản lý và điều hành đô thị theo các tiêu chí: Khuyến khích tư vấn thảo