Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ Thông tin và Truyền thông

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:88

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của đề tài "Phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ Thông tin và Truyền thông" là tìm hiểu, nghiên cứu và đánh giá được thực trạng để từ đó đề xuất được những giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ Thông tin và Truyền thông.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ Thông tin và Truyền thông

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ……/…… …/… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN TIẾN HÒA PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC AN TOÀN THÔNG TIN TẠI BỘ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ HÀ NỘI, NĂM 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ……/…… …/… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN TIẾN HÒA PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC AN TOÀN THÔNG TIN TẠI BỘ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8 31 01 10 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHƢƠNG HỮU TỪNG HÀ NỘI, NĂM 2024
i MỤC LỤC MỤC LỤC ......................................................................................................... i LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................... iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT ................................................... iv DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................. v LỜI MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn ............................................................. 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ............................... 2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................. 5 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn....................................... 6 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn ............... 6 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ................................................ 7 7. Kết cấu của Luận văn ................................................................................. 8 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC AN TOÀN THÔNG TIN .............................................................................. 10 1.1. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................ 10 1.2. Đặc điểm, vai trò và ý nghĩa của phát triển nguồn lực an toàn thông tin14 1.3. Nội dung của phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin........................19 1.4.Các nhân tố ảnh hƣởng đến công tác phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin ................................................................................................. 22 1.5. Kinh nghiệm quốc tế về phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin và bài học cho Bộ Thông tin và Truyền thông ................................................ 29 Tiểu kết chƣơng 1 .......................................................................................... 35 Chƣơng 2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC AN TOÀN THÔNG TIN TẠI BỘ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG .......................................................................................................... 36 2.1. Giới thiệu khái quát về Bộ Thông tin và Truyền thông ..................... 36 2.2. Thực trạng công tác phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại
ii Bộ Thông tin và Truyền thông ..................................................................... 40 2.3. Đánh giá chung về thực trạng công tác phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ Thông tin và Truyền thông ...................................... 49 Chƣơng 3 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC AN TOÀN THÔNG TIN TẠI BỘ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG ................................................................................. 54 3.1. Quan điểm, mục tiêu và định hƣớng phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ Thông tin và Truyền thông đến năm 2025, tầm nhìn 2030 ................................................................................................................. 54 3.2. Dự báo nhu cầu nguồn nhân lực an toàn thông tin ............................ 57 3.3. Các giải pháp cho phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ Thông tin và Truyền thông........................................................................... 62 3.4. Một số kiến nghị để nâng cao công tác phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ Thông tin và Truyền thông ...................................... 68 KẾT LUẬN .................................................................................................... 78 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 80
iii LỜI CAM ĐOAN Tôi là người thực hiện luận văn thạc sĩ với đề tài “Phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ Thông tin và Truyền thông” cam đoan những điều sau đây: - Tất cả thông tin, dữ liệu, và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và không có sự thao túng, làm giả, hoặc vi phạm đạo đức nghiêm trọng. - Tôi đã tuân theo tất cả các quy tắc và quy định về nghiên cứu, viết luận văn và trình bày nội dung, đồng thời đã tham khảo và trích dẫn mọi nguồn thông tin, tài liệu, và công trình của người khác một cách đầy đủ và chính xác. - Luận văn này là sáng tạo của riêng tôi và không sao chép hoặc sao chép ý tưởng từ bất kỳ nguồn nào khác mà không được trích dẫn. - Tôi chịu trách nhiệm về nội dung của luận văn này và sẵn sàng chịu mọi hình phạt hoặc hậu quả nếu phát hiện bất kỳ vi phạm nào liên quan đến tính trung thực và đạo đức trong luận văn của tôi./ Tác giả luận văn Nguyễn Tiến Hòa
iv DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT STT Ký hiệu viết tắt Nguyên nghĩa 1 ATTT An toàn thông tin 2 CNTT Công nghệ thông tin 3 CNTT&TT Công nghệ thông tin và Truyền thông 4 DN Doanh nghiệp 5 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 6 TT&TT Thông tin và Truyền thông 7 Trung tâm NCSC Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia 8 Trung tâm Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp không gian mạng VNCERT/CC Việt Nam
v DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng Diễn giải Trang 2.1 Tỉ lệ tổ chức có Cán bộ chuyên trách/ bán chuyên trách 41 về an toàn thông tin mạng
LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn An toàn thông tin (ATTT) là lĩnh vực đặc thù, quan trọng và là công cụ đảm bảo sự phát triển bền vững, an toàn, hiệu quả cho mọi lĩnh vực đời sống xã hội hiện nay. Đồng thời đây là lĩnh vực công nghệ cao nên sự đòi hỏi cán bộ chuyên môn không chỉ có kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực an toàn thông tin, am hiểu về văn bản pháp luật nói chung mà còn phải có kiến thức tổng hợp về tình hình và khả năng dự báo được xu hướng của sự phát triển kinh tế - chính trị - xã hội. Hiện nay, công tác phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin vẫn còn một số hạn chế như sau: - Công tác phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Việt Nam để phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội và nguồn nhân lực an toàn thông tin trong quản lý nhà nước còn nhiều thách thức, hạn chế cả về số lượng, chất lượng. - Cơ chế thu hút nhân tài, công tác phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin còn chưa thực sự theo kịp sự thay đổi liên tục và phát triển không ngừng của khoa học công nghệ. - Đội ngũ cán bộ làm công tác an toàn thông tin còn hạn chế về số lượng chưa đáp ứng được yêu cầu trong tình hình mới. - Cục ATTT - Bộ TT&TT là đơn vị được giao nhiệm vụ đầu mối, chủ trì quản lý nhà nước và tổ chức thực thi quản lý nhà nước về an toàn thông tin, trong đó tập trung thực hiện sứ mệnh “Vì một không gian mạng Việt Nam an toàn, lành mạnh, rộng khắp”. Tuy nhiên, nguồn nhân lực ATTT còn thiếu và chưa thực sự theo kịp sự thay đổi liên tục và phát triển của Khoa học kỹ thuật. - Công tác đào tạo, bồi dưỡng và chế độ đãi ngộ, thu hút nhân tài đối với đội ngũ làm công tác an toàn thông tin tại Bộ TT&TT còn hạn chế.
2 Từ nhận thức được yêu cầu của thực tiễn, tác giả chọn đề tài: “Phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ Thông tin và Truyền thông” để làm đề tài Luận văn Thạc sĩ Chuyên ngành Quản lý kinh tế tại Học viện Hành chính Quốc gia, với mong muốn đánh giá thưc trạng phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Việt Nam, nghiên cứu điển hình là Bộ TT&TT gồm những kết quả đạt được, hạn chế, khó khăn, nguyên nhân. Tác giá cũng tiến hành tổng hợp kinh nghiệm quốc tế của một số nước trên thế giới như Hoa Kỳ, Singapore, Nhật Bản,… về phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin để từ đó đưa ra các giải pháp hữu ích để góp phần đảm bảo sự phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin trong phạm vi quản lý nhà nước, tổ chức thực thi quản lý nhà nước tại Bộ Thông tin và Truyền thông. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong bối cảnh các công trình khoa học liên quan đến công tác phát triển nguồn nhân lực luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm, đồng thời mang tính thời sự cấp bách, do đó cần tiếp tục hoàn thiện các luận cứ khoa học và thực tiễn. Có khá nhiều công trình nghiên cứu về công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực hiện nay, dưới đây là một số công trình nghiên cứu mà tác giả được tiếp cận: - Luận văn thạc sĩ của Nông Thị Thu Trang (2015), có tựa đề "Phát triển nguồn nhân lực tại Trung tâm phát triển công nghệ cao - Viện Hàn Lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam" bàn về các khía cạnh quan trọng liên quan đến phát triển nguồn nhân lực. Tác giả đã trình bày cơ sở lý luận và hiện trạng thực tiễn về phát triển nguồn nhân lực, đề cập đến phương pháp nghiên cứu, đánh giá và phân tích tình hình phát triển nguồn nhân lực tại Trung tâm phát triển công nghệ cao. Cuối cùng, tác giả cũng đưa ra các giải pháp đề xuất để nâng cao phát triển nguồn nhân lực tại Trung tâm phát triển công nghệ cao.[14].
3 - Trong luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Hữu Hướng (2015), "Phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ tại Trung tâm Khoa học và Công nghệ Quốc gia" tác giả đã đi sâu vào nhiều khía cạnh quan trọng liên quan đến việc phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực khoa học và công nghệ. Trong công trình nghiên cứu này, tác giả đã bao quát cơ sở lý luận và hiện trạng thực tiễn về phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực khoa học và công nghệ. Từ đó, tác giả đã tiến hành đánh giá và phân tích tình hình thực trạng về nguồn nhân lực trong Trung tâm Khoa học và Công nghệ Quốc gia. Cuối cùng, tác giả đã đề xuất một loạt các giải pháp nhằm thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực tại Trung tâm này.[10]. - Trong luận án tiến sĩ của tác giả Dương Quỳnh Hoa (2016), "Vai trò của Nhà nước trong phát triển nguồn nhân lực khoa học - công nghệ ở Việt Nam" tác giả đã bám sát cơ sở khoa học để làm sáng tỏ nội dung, bản chất, và tầm quan trọng của vai trò của Nhà nước trong việc thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực khoa học và công nghệ trong bối cảnh kinh tế thị trường. Tác giả đã dựa vào các yếu tố ảnh hưởng và tiêu chí để đánh giá vai trò của Nhà nước trong phát triển nguồn nhân lực khoa học - công nghệ. Bằng việc sử dụng tài liệu thứ cấp từ các cơ quan chính phủ, các bộ ngành và số liệu từ các cuộc khảo sát và điều tra, luận án đã phân tích một cách chi tiết tình hình hiện tại về vai trò của Nhà nước trong việc phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực khoa học - công nghệ, bao gồm những ưu điểm, nhược điểm, và nguyên nhân. Dựa vào đó, luận án đã đề xuất một hệ thống các quan điểm và giải pháp với mục tiêu cải thiện vai trò của Nhà nước trong phát triển nguồn nhân lực khoa học - công nghệ tại Việt Nam trong tương lai gần.[8]. - Trong luận văn thạc sĩ của tác giả Vũ Đức Hòa (2016), với tiêu đề "Phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế" tác giả đã tổng hợp cơ sở lý luận và thực tế liên
4 quan đến nhu cầu phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực công nghệ thông tin. Từ đó, tác giả đã thực hiện đánh giá và phân tích tình hình hiện tại của phát triển nguồn nhân lực kỹ sư công nghệ thông tin tại Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Cuối cùng, luận văn cung cấp một loạt các giải pháp nhằm thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực kỹ sư công nghệ thông tin, nhằm đáp ứng tốt hơn cho nhu cầu trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.[9]. - Trong luận văn thạc sĩ của tác giả Trần Thu Giang (2017), "Phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin tại Việt Nam" tác giả đã tiến hành phân tích thực trạng và xu hướng phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực công nghệ thông tin, đáp ứng nhu cầu xã hội hiện tại. Từ đó, tác giả đã đánh giá tình hình quản lý và phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin tại Việt Nam. Luận văn cũng chứa các đề xuất giải pháp quản lý phát triển tổng thể và áp dụng các phương pháp chi tiết để giải quyết vấn đề nguồn nhân lực công nghệ thông tin, nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu xã hội trong bối cảnh và điều kiện hiện tại. Ngoài ra, luận văn cũng đề xuất giải pháp cụ thể liên quan đến xây dựng chương trình đào tạo cho ngành an toàn thông tin.[7]. - Trong luận văn thạc sĩ của tác giả Phạm Thị Ngọc Quyên năm 2011, với tiêu đề "Phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin cho khu vực hành chính công tỉnh Quảng Nam" tác giả đã sắp xếp một cách có hệ thống các cơ sở lý luận và thực tiễn liên quan đến phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực công nghệ thông tin. Từ đó, tác giả đã thực hiện đánh giá và phân tích tình hình hiện tại về việc phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin trong các đơn vị hành chính công trên lãnh thổ tỉnh Quảng Nam. Luận văn cũng đã đề xuất một số giải pháp để thúc đẩy sự phát triển của nguồn nhân lực công nghệ thông tin trong lĩnh vực quản lý nhà nước, cải cách hành chính và việc thực hiện Chính phủ điện tử tại khu vực hành chính công.[16].
5 Ngoài ra, trên các tạp chí chuyên ngành có rất nhiều bài viết đề cập đến công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin như bài viết “Đầu tư vào nguồn lực là đầu tư đúng hướng và rẻ nhất trong đảm bảo an toàn thông tin” của tác giả Phạm Giang trên Cổng thông tin điện tử Bộ TT&TT vào năm 2017; Bài viết “Ngành Thông tin và Truyền thông đi đầu trong công cuộc đổi mới của đất nước” trên tạp chí điện tử VnEconomy của tác giả Đỗ Phong vào năm 2023.[8], [15]. Các công trình nghiên cứu và bài viết trên cho thấy bức tranh sơ bộ về tình hình đào tạo và phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin, an toàn thông tin nói riêng và nguồn nhân lực nói chung. Tuy vậy hiện nay chưa có đề tài nào nghiên cứu về công tác phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ Thông tin và Truyền thông dưới góc độ chuyên ngành quản lý kinh tế. Điểm mới của Luận văn “Phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ Thông tin và Truyền thông” là công trình nghiên cứu hướng đến đối tượng chuyên ngành mới và đặc thù trong bối cảnh công nghệ thông tin và chuyển đổi số mạnh mẽ hiện nay. Đồng thời đề ra các phương hướng, mục tiêu, hệ thống một số giải pháp cho công tác phát triển nguồn nhân lực ATTT tại Bộ TT&TT với mục tiêu nâng cao hiệu lực, hiệu quả của nguồn nhân lực này để bảo vệ cho các hệ thống thông tin quan trọng của Đảng và Nhà nước. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích: Mục đích của đề tài là tìm hiểu, nghiên cứu và đánh giá được thực trạng để từ đó đề xuất được những giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ Thông tin và Truyền thông. 3.2. Nhiệm vụ: - Hệ thống hóa những cơ sở lý luận về phát triển nguồn nhân lực ATTT tại Bộ TT&TT.
6 - Phân tích, đánh giá thực trạng nguồn nhân lực ATTT của Bộ Thông tin và Truyền thông. - Đề xuất được những định hướng, giải pháp và kiến nghị cách làm mới, hay và sáng tạo,… nhằm hoàn thiện công tác phát triển nguồn nhân lực ATTT tại Bộ Thông tin và Truyền thông. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại cơ quan quản lý nhà nước cấp Trung ương (Bộ TT&TT). 4.2. Phạm vi nghiên cứu: - Về không gian nghiên cứu: Bộ Thông tin và Truyền thông. - Về thời gian nghiên cứu: + Đánh giá thực trạng phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ Thông tin và Truyền thông trong khoảng thời gian từ năm 2015 đến năm 2021. + Đề xuất định hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả công tác phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ Thông tin và Truyền thông đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2030. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận: Luận văn áp dụng các phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử và lý luận kinh tế, quản lý nhà nước trong của lĩnh vực an toàn thông tin. 5.2. Phương pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng phương pháp thống kê so sánh, thu nhập thông tin, phân tích tổng hợp,... cụ thể:
7 - Phương pháp thu thập thông tin: Các phương pháp thu thập thông tin bao gồm việc lấy dữ liệu từ các báo cáo, văn bản, quyết định, và hướng dẫn được tổng hợp từ Cục ATTT và các cơ quan đơn vị thuộc Bộ TT&TT. - Phương pháp phân tích so sánh: được sử dụng để đánh giá các yếu tố có ảnh hưởng đến công tác phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ Thông tin và Truyền thông (Bộ TT&TT). Phân tích này tập trung vào việc so sánh kết quả đạt được trong 07 năm qua, kể từ ngày thành lập cơ quan quản lý nhà nước đầu tiên về an toàn thông tin trong lĩnh vực dân sự, và các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả đó. Từ phân tích này sẽ rút ra các kết luận, chỉ ra những vấn đề tồn tại và hạn chế, nhằm mục tiêu đánh giá một cách khách quan và khoa học. Sau đó xây dựng các giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện công tác phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ TT&TT đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2030. - Phương pháp phân tích và xử lý số liệu: Các số liệu thu thập được tổng hợp và đối chiếu xử lý dữ liệu. Qua đó sẽ tính toán mô tả, so sánh bằng các đại lượng thống kê số tuyệt đối, số tương đối, bảng biểu làm căn cứ để chỉ rõ nguyên nhân và đề xuất giải pháp cho công tác phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ TT&TT. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận: - Kết quả nghiên cứu của luận văn giúp làm rõ cơ sở lý luận về việc phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ TT&TT, đồng thời đánh giá nội dung và các yếu tố có ảnh hưởng đến quá trình phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực này. - Hệ thống hóa và làm sáng tỏ thêm một số vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến nguồn nhân lực chất lượng cao của Việt Nam nói chung và nguồn nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ TT&TT nói riêng bao gồm: Làm rõ
8 khái niệm về nguồn nhân lực và nguồn nhân lực an toàn thông tin; Phân tích và làm rõ đặc điểm của nguồn nhân lực an toàn thông tin; Phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến nguồn nhân lực an toàn thông tin. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn của Luận văn: - Luận văn phân tích, đánh giá thực trạng phát triển nguồn nhân lực ATTT của Bộ TT&TT để giúp nắm bắt được những kết quả đạt được, những hạn chế và tìm ra nguyên nhân của những hạn chế. - Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng phát triển nguồn nhân lực ATTT của Bộ TT&TT, Luận văn sẽ đề xuất các giải pháp phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin của Bộ TT&TT nhằm đáp ứng yêu cầu Chuyển đổi số quốc gia - Phát triển Chính phủ số, Kinh tế số, Xã hội số. - Các kết quả nghiên cứu của Luận văn có thể làm bằng chứng khoa học để các cơ quan chức năng của các Bộ, ngành, địa phương thuộc bộ máy tổ chức của Chính phủ Việt Nam nghiên cứu, vận dụng và áp dụng vào thực tế vào cơ quan, đơn vị, tổ chức của mình. - Nội dung của Luận văn cũng có thể làm tư liệu tham khảo cho các nhà hoạch định chính sách, những nhà quản lý về an toàn thông tin mạng trong việc đề xuất những can thiệp và đưa ra những chính sách phù hợp về phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin một cách tối ưu nhất. - Đồng thời, khi nhìn tổng quan vào tình hình phát triển nguồn nhân lực trong hoạt động quản lý nhà nước và tổ chức thực thi pháp luật về an toàn thông tin thì các nhà hoạch định chính sách về kinh tế - xã hội - chính trị cũng có thể áp dụng để đảm bảo an toàn thông tin trong sự phát triển bền vững. 7. Kết cấu của Luận văn
9 Ngoài các phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, các bảng biểu, phụ lục,... nội dung của luận văn gồm 03 chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin. Chương 2: Thực trạng công tác phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ Thông tin và Truyền thông. Chương 3: Giải pháp hoàn thiện công tác phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin tại Bộ Thông tin và Truyền thông.
10 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC AN TOÀN THÔNG TIN 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Khái niệm về nhân lực Tuỳ vào các cách tiếp cận khác nhau mà có những khái niệm khác nhau về nhân lực, cụ thể: “Trong một quốc gia, nhân lực được xác định là toàn bộ dân số trong độ tuổi quy định và có khả năng tham gia vào quá trình lao động. Nhân lực quốc gia phụ thuộc vào quy định của Nhà nước về độ tuổi lao động và khả năng tham gia lao động của từng cá nhân cụ thể”.[5]. “Nhân lực trong một cách hiểu tổng quan bao gồm các tài nguyên con người, bao gồm cả khả năng thể lực và trí lực. Trong một góc độ hẹp hơn, nhân lực có thể chia thành hai loại: nhân lực xã hội, hoặc còn gọi là nguồn lao động xã hội, thường đề cập đến dân số ở độ tuổi lao động, và nhân lực doanh nghiệp (DN), nói về lực lượng lao động trong từng doanh nghiệp, bao gồm số lượng người có trong danh sách của doanh nghiệp.”[13]. Thể lực là trạng thái sức khỏe của con người, và nó dựa vào nhiều yếu tố như vóc dáng, giới tính, mức sống, độ tuổi, chế độ làm việc, chế độ dinh dưỡng và thời gian nghỉ ngơi. Thể lực đóng vai trò quan trọng làm nền tảng cho hoạt động hàng ngày của con người, đặc biệt là để đảm bảo khả năng học tập và lao động hiệu quả và lâu dài. Trí lực là yếu tố có tính chất trí tuệ, giúp con người hiểu và tiếp thu tri thức, phản ánh khả năng nhận thức và tư duy. Trí lực liên quan đến trình độ học vấn và trình độ văn hoá của con người, thể hiện qua khả năng áp dụng các điều kiện vật chất vào hoạt động thực tiễn để đạt được mục tiêu. Trí lực là yếu tố quyết định hành vi của con người trong mọi hoạt động, ảnh hưởng
11 đến khả năng sáng tạo và đóng vai trò quan trọng trong việc xác định chất lượng nguồn nhân lực. Tóm lại, nhân lực là sức lực nằm trong mỗi người và thể hiện qua các hoạt động của con người. Con người sẽ có đủ điều kiện để tham gia vào quá trình lao động khi sức lực phát triển cùng với sự phát triển của cơ thể con người ở một mức độ nhất định. Từ những khái niệm trên có thể hiểu nhân lực là tổng thể hài hòa giữa thể lực và trí lực trong một con người, nó phản ánh sức lực của con người làm cho con người hoạt động và phát triển. 1.1.2. Khái niệm nguồn nhân lực an toàn thông tin 1.1.2.1. Khái niệm về nguồn nhân lực “Nguồn nhân lực là tài nguyên con người, liên quan mật thiết đến dân số và đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra sự phát triển về cả vật chất và tinh thần cho xã hội.” [4]. Tuỳ theo cách tiếp cận khái niệm nguồn nhân lực có thể khác nhau như: - Theo nghĩa tổng quan, nguồn nhân lực được định nghĩa tương đương với dân số. Tuy nhiên, theo cách tiếp cận hẹp hơn, với việc tập trung vào khả năng lao động của con người, nguồn nhân lực được hiểu là khả năng lao động của xã hội, của những người có thể tham gia vào quá trình phát triển kinh tế và xã hội, bao gồm những người ở độ tuổi lao động và có khả năng làm việc. Đây là cách tiếp cận phổ biến nhất.[4]. - Theo cách tiếp cận dựa vào trạng thái hoạt động kinh tế của con người, nguồn nhân lực bao gồm tất cả những người đang tham gia vào hoạt động kinh tế, văn hoá, xã hội, và các ngành nghề khác.[4]. - Với cách tiếp cận dựa vào khả năng lao động của con người và giới hạn độ tuổi lao động, nguồn nhân lực bao gồm tất cả những người ở độ tuổi lao động, có khả năng lao động, bất kể họ có công việc hay không. Trong ngữ
12 cảnh này, quy mô của nguồn nhân lực thường được đo lường dựa trên số lượng lao động.[4]. Từ các khái niệm nêu trên, nguồn nhân lực được xem xét và nghiên cứu theo số lượng, chất lượng và cơ cấu. Số lượng nguồn nhân lực thể hiện quy mô nguồn nhân lực và tốc độ tăng nguồn nhân lực. Chất lượng nguồn nhân lực thể hiện mối quan hệ giữa các yếu tố cấu thành nên bản chất bên trong của nguồn nhân lực như sức khoẻ, trình độ học, trình độ chuyên môn,… Cơ cấu nguồn nhân lực thông qua các tỷ lệ từng bộ phận nguồn nhân lực được phân chia theo tiêu thức khác nhau trong tổng nguồn nhân lực như cơ cấu nguồn nhân lực theo độ tuổi, theo ngành nghề,… 1.1.2.2. Khái niệm nguồn nhân lực an toàn thông tin Nguồn nhân lực an toàn thông tin là nguồn lực liên quan đến con người trong lĩnh vực ATTT. Nguồn nhân lực này có định hướng theo xu hướng công dân toàn cầu - tức là những người công tác trong lĩnh vực ATTT có trình độ cao về chuyên môn, nghiệp vụ, có kỹ năng mềm, khả năng sử dụng ngoại ngữ chung là tiếng Anh tốt. Đồng thời có khả năng thích ứng cao với môi trường làm việc mới, chịu được áp lực và đặc biệt là nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm của mình, có lòng nhiệt huyết vì lợi ích đối với các tổ chức và xã hội, tuân thủ đạo đức nghề nghiệp,… Hay nói cách khác khi nói đến nguồn nhân lực ATTT là chúng ta đề cập tới nguồn nhân lực chất lượng cao, có năng lực về chuyên môn kỹ thuật sâu về bảo mật để đáp ứng yêu cầu công việc trong lĩnh vực ATTT. Đồng thời đáp ứng những tiêu chuẩn không thể thiếu như khả năng ngoại ngữ tốt, có ý thức về cộng đồng, nhanh nhạy trong việc nắm bắt tình hình, những thay đổi kinh tế - chính trị - xã hội, kỹ thuật tấn công, xu hướng phát triển công nghệ trên thế giới. 1.1.3. Khái niệm phát triển nguồn nhân lực an toàn thông tin 1.1.3.1. Khái niệm về phát triển nguồn nhân lực
13 Theo sách “Phát triển nguồn nhân lực thông qua giáo dục và đào tạo, kinh nghiệm Đông Á” của tác giả Lê Thị Ái Lâm (2003): “Phát triển nguồn nhân lực là các hoạt động nhằm nâng cao và khuyến khích đóng góp tốt hpn kiến thức và thể lực của người lao động, đáp ứng tốt hơn cho nhu cầu sản xuất. Kiến thức có được nhờ quá trình đào tạo và tiếp thu kinh nghiệm, trong khi thể lực có được nhờ chế độ dinh dưỡng, rèn luyện thân thể và chăm sóc y tế”. [11]. Theo sách “Quản lý và phát triển nguồn nhân lực xã hội” của GS. TS. Bùi Văn Nhơn (2016): “Phát triển nguồn nhân lực là tổng thể các hình thức, phương pháp, chính sách và biện pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao chất lượng cho nguồn nhân lực (trí tuệ, thể lực và phẩm chất tâm lý xã hội) nhằm đáp ứng đòi hỏi về nguồn nhân lực cho sự phát triển kinh tế xã hội trong từng giai đoạn phát triển”.[12]. Nhìn chung, phát triển nguồn nhân lực giúp cho đảm bảo tính hiệu quả và sự tiến bộ của từng nhân viên, các bộ phận tập thể và của chính tổ chức. Có rất nhiều cách hiểu về phát triển nguồn nhân lực, tuy nhiên các chuyên gia nhân sự tập trung vào ba khía cạnh chính của phát triển nguồn nhân lực trong vòng đời nhân sự: * Tuyển dụng, đào tạo và phát triển - nâng cao kiến thức và kỹ năng cần thiết cho vai trò hoặc trách nhiệm trong tương lai. * Phát triển tổ chức - nâng cao hiệu quả và phúc lợi của tổ chức thông qua những thay đổi vĩ mô và vi mô. * Phát triển nghề nghiệp - cải thiện việc lập kế hoạch và quản lý nghề nghiệp cá nhân thông qua sự cố vấn. Nếu trước đây, toàn bộ trọng tâm của bộ phận nhân sự đều là chọn và giữ đúng người cho công việc. Các chương trình và chính sách phát triển là những cách tiếp cận phù hợp cho tất cả mọi người nhằm duy trì tốc độ phát