Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý tài chính tại Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý tài chính trong doanh nghiệp; phân tích, đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây; đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiêṇ công tác quản lý tài chính tại Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý tài chính tại Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- BÙI TRUNG ĐỊNH QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬN TẢI VÀ DỊCH VỤ PETROLIMEX HÀ TÂY LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : PGS.TS. TRẦN ĐỨC HIỆP Hà Nội – 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- BÙI TRUNG ĐỊNH QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VÂN TẢI VÀ DỊCH VỤ PETROLIMEX HÀ TÂY Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. TRẦN ĐỨC HIỆP Hà Nội - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn là công trình nghiên cứu của bản thân tôi, bao gồm: việc tham khảo, kế thừa và sử dụng một số nội dung lý thuyết nghiên cứu trước đây của một số tác giả, ngoài ra các kết quả nghiên cứu trong luận văn là xác thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác trước đó. Tác giả Bùi Trung Định
LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian học tập tại Trường Đại học kinh tế - Đại học Quốc Gia Hà Nội, dưới sự hướng dẫn tận tình của các thầy cô giảng viên, tôi đã tích lũy cũng như tiếp thu được rất nhiều kiến thức thiết thực, bổ ích để vận dụng vào công việc hiện tại cũng như nghiên cứu thực hiện luận văn nhằm nâng cao trình độ năng lực của bản thân. Luận văn thạc sĩ “Quản lý tài chính tại Công ty Cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây” là kết quả của quá trình tham gia học tập trong những năm học vừa qua. Tôi xin gửi lời cảm ơn trân trọng nhất tới PGS.TS. Trần Đức Hiệp - người đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình thực hiện luận văn. Tôi cũng xin cảm ơn các thầy cô đã tham gia giảng dạy, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập. Xin cảm ơn các đồng nghiệp, bạn bè và gia đình đã giúp đỡ, động viên, tạo điều kiện cho tôi trong quá trình học tập và hoàn thành bản luận văn này. Dù đã có nhiều cố gắng nhưng do giới hạn về trình độ nghiên cứu, giới hạn về tài liệu nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được sự góp ý, chỉ bảo của các thầy cô giáo, bạn bè đồng nghiệp và những người quan tâm. Tác giả Bùi Trung Định
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................................................ i DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................................................. ii DANH MỤC CÁC HÌNH ............................................................................................................. iii Lời mở đầu...................................................................................................................................... 4 CHƯƠNG 1 .................................................................................................................................... 7 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP .................................................. 7 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ............................................................................................ 7 1.2. Cơ sở lý luận về quản lý tài chính doanh nghiệp................................................................... 9 1.2.1. Khái niệm, mục tiêu, nguyên tắc và nội dung quản lý tài chính trong doanh nghiệp ..... 9 1.2.2. Nội dung quản lý tài chính trong doanh nghiệp ........................................................... 14 1.2.3. Các nhân tố tác động đến quản lý tài chính trong doanh nghiệp ................................. 27 1.2.4. Kinh nghiệm thực tiễn QLTC của Tổng công ty Hàng Không Việt Nam ...................... 32 CHƯƠNG 2 .................................................................................................................................. 38 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................................................................... 38 2.1. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................................... 38 2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ........................................................................................ 38 2.2.1. Địa điểm thực hiện nghiên cứu ..................................................................................... 38 2.2.2. Thời gian thực hiện nghiên cứu .................................................................................... 38 2.3. Công cụ được sử dụng ......................................................................................................... 38 2.4. Phương pháp thu thập, phân tích ......................................................................................... 39 2.5. Các phương pháp xử lý........................................................................................................ 39 CHƯƠNG 3 .................................................................................................................................. 41 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬN TẢI VÀ DỊCH VỤ PETROLIMEX HÀ TÂY ..................................................................................................... 41 3.1. Giới thiệu về Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây .......................... 41 3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây (PTS Hà Tây) .................................................................................................................... 41 3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của công ty Cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây .... 47 3.1.3. Cơ cấu bộ máy quản lý tài chính của Công ty cổ phần thiết bị xăng dầu Petrolimex .. 47 3.2. Tình hình quản lý tài chính tại Công ty CP Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây .......... 49 3.2.1. Tình hình lập kế hoạch tài chính của Công ty CP Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây ........................................................................................................................................... 49 3.2.2. Tình hình thực hiện kế hoạch tài chính tại Công ty CP Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây ..................................................................................................................................... 52
3.2.3. Tình hình giám sát, kiểm tra công tác thực hiện kế hoạch tài chính tại công ty........... 69 3.3. Đánh giá tình hình quản lý tài chính tại công ty CP Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây .................................................................................................................................................... 71 3.3.1. Đánh giá theo tiêu chí ................................................................................................... 71 3.3.2. Đánh giá theo nội dung quản lý tài chính ..................................................................... 72 CHƯƠNG 4 .................................................................................................................................. 78 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬN TẢI VÀ DỊCH VỤ PETROLIMEX HÀ TÂY ................................................................................... 78 4.1. Định hướng hoàn thiện quản lý tài chính tại Công ty Cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây trong thời gian tới ........................................................................................ 78 4.2. Một số giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại Công ty Cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây ...................................................................................................................... 78 4.2.1. Giải pháp hoàn thiện quản lý tài sản ............................................................................ 78 4.2.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý vốn ................................................................................. 81 4.2.3. Giải pháp hoàn thiện quản lý doanh thu, chi phí, lợi nhuận ........................................ 84 4.2.4. Giải pháp hoàn thiện quản lý đầu tư............................................................................. 89 4.2.5. Nhóm giải pháp khác..................................................................................................... 90 4.3. Một số kiến nghị .................................................................................................................. 95 4.3.1. Kiến nghị với Nhà nước ................................................................................................ 95 4.3.2. Kiến nghị với Tập đoàn xăng dầu Việt Nam ................................................................. 95 KẾT LUẬN ................................................................................................................................... 96 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................................... 98
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Viết đầy đủ TSCĐ : Tài sản cố định TSLĐ : Tài sản lưu động DNNN : Doanh nghiệp nhà nước ASEAN : Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á AFTA : Khu vực mậu dịch tự do ASEAN APEC : Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á WTO : Tổ chức thương mại thế giới SXKD : Sản xuất kinh doanh i
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. Nhân sự Phòng Tài chính Kế toán Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây năm 2017 ........................................................ 48 Bảng 3.2. Tình hình tài chính của Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây giai đoạn 2017-2019......................................... 50 Bảng 3.3. Công nợ phải thu của công ty giai đoạn 2017-2019 ....................... 53 Bảng 3.4. Công nợ phải thu khách hàng Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây năm 2019 ........................................................ 54 Bảng 3.5. Hàng tồn kho của Công ty CP Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây 2017-2019 ....................................................................................... 55 Bảng 3.6. Biến động tài sản cố định hữu hình của Công ty Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây năm 2019 ....................................................... 56 Bảng 3.7. Biến động khấu hao tài sản cố định hữu hình của Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây năm 2019 ........................ 59 Bảng 3.8. Cơ cấu nguồn vốn của Công ty Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây giai đoạn 2017-2019 ...................................................................... 60 Bảng 3.9. Tỷ suất tự tài trợ của Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây giai đoạn 2017- 2019......................................................... 62 Bảng 3.10. Kết quả hoạt động kinh doanh của Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây giai đoạn 2017-2019 .......................... 61 Bảng 3.11. Chi phí của Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây giai đoạn 2017-2019 ............................................................................. 63 Bảng 3.12. Hoạt động đầu tư của Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây giai đoạn 2017-2019 .............................................................. 67 Bảng 4.1. Theo dõi tuổi nợ .................................................................................. 82 Bảng 4.2. Kế hoạch tài chính năm 2020 ............................................... 91 ii
DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1. Mối quan hệ giữa doanh thu, chi phí và lợi nhuận của doanh nghiệp .... 28 Hình 3.1. Cơ cấu tổ chức của CTCP Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây ........ 38 Hình 3.2. Cơ cấu theo trình độ của cán bộ công nhân viên Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây ………,,,……………………………… 41 Hình 3.3. Cơ cấu theo độ tuổi của cán bộ công nhân viên Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex …………………………………………………………….….41 Hình 3.4. Cơ cấu tổ chức Phòng Tài chính Kế toán ….……………………………43 Hình 4.1. Phương án cải tiến quy trình chuyển tiền ................................................ 82 iii
Lời mở đầu 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong điều kiện nền kinh tế thị trường, kinh tế trong nước ngày càng phát triển, ngày càng hội nhập toàn cầu theo xu thế chung, nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước tham gia vào nền kinh tế dẫn theo cạnh tranh giữa các doanh nghiệp ngày càng trở nên khốc liệt. Để hoạt động kinh doanh có hiệu quả, các doanh nghiệp phải không ngừng nâng cao vai trò quản lý, tìm giải pháp gia tăng năng suất, quy mô sản xuất kinh doanh, kèm với việc hạ giá thành sản phẩm..., do đó vấn đề hoàn thiện công tác quản lý tài chính là nội dung cơ bản và là nhu cầu cấp bách đối với các doanh nghiệp cũng như các tổ chức kinh tế. Quản lý tài chính các doanh nghiệp thành viên của Tập đoàn xăng dầu Việt Nam trong quy luật phát triển có thể thấy tính tất yếu của việc hoàn thiện quản lý tài chính tại Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây, thể hiện qua các khía cạnh chủ yếu sau: Một là, vai trò, vị trí của quản lý tài chính ngày càng được khẳng định đặc biệt là trong những đơn vị kinh doanh. Cần nhận thức đầy đủ hơn tầm quan trọng của quản lý tài chính, quan tâm đến việc xây dựng và hoàn thiện nó tại đơn vị. Hoàn thiện quản lý tài chính được coi là công việc cần thiết, thường xuyên liên tục phải làm không chỉ của các thành viên Tập đoàn xăng dầu Việt Nam mà là của tất cả các tổ chức, các đơn vị, đây là quy luật tất yếu của quá trình vận động và phát triển. Hai là, kinh doanh trong lĩnh vực xăng dầu ngày càng khó khăn phức tạp, giá cả trên thị trường liên tục biến động, sự cạnh tranh ngày càng gay gắt. Từ đây nảy sinh rất nhiều vấn đề trên tất cả các lĩnh vực quản lý. Những hạn chế của cơ chế quản lý đang cản trở sự phát triển của các DNNN. Vì vậy hoàn thiện quản lý tài chính tại các công ty kinh doanh xăng dầu, thiết bị xăng dầu là một yếu tố quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh. Ba là, định hướng chiến lược phát triển của Tập đoàn xăng dầu Việt Nam là trở thành tập đoàn kinh tế mạnh của Nhà nước. Muốn trở thành tập đoàn kinh tế, một hãng xăng dầu quốc gia mạnh và năng động thì ngoài vấn đề về vốn, công nghệ... bản thân các đơn vị thành viên phải mạnh về tổ chức, về cán bộ, mạnh về quản trị nội bộ, về hệ thống kế toán, về hệ thống các quy chế kiểm soát nội bộ… 4
đặc biệt là vấn đề tài chính và quản lý tài chính. Điều này chỉ có thể thực hiện được khi Tập đoàn xăng dầu Việt Nam cũng như các doanh nghiệp thành viên hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính, nâng cao hiệu quả của công tác quản lý điều hành. Do vậy, hoàn thiện công tác quản lý tài chính các doanh nghiệp thành viên của Tập đoàn xăng dầu Việt Nam nói chung và Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây nói riêng là yêu cầu cấp bách để Tập đoàn thực hiện thành công chiến lược phát triển của mình, tiếp tục phát triển bền vững trong tiến trình hội nhập, chủ động nắm bắt cơ hội, tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, giữ vững là doanh nghiệp chủ đạo của Nhà nước trong kinh doanh xăng dầu. Qua đây có thể thấy, quản lý tài chính có tầm quan trọng rất lớn đối với mỗi doanh nghiệp hoặc tổ chức vì: Quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp, tổ chức; Kiểm soát mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, tổ chức. Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây là công ty tự chủ về mặt tài chính. Do vậy việc chi tiêu, hạch toán hợp lý, tiết kiệm được đặt lên hàng đầu trong đó quản lý tài chính tốt, hiệu quả là rất quan trọng. Song hệ thống quản lý tài chính tại Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây còn một số bất cập, hạn chế. Chính vì những lý do đó , với mong muốn đóng góp một phần nhỏ bé của mình vào việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại công ty, học viên đã chọn đề tài “Quản lý tài chính tại Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây” làm đối tương ̣ nghiên cứu luâṇ văn thạc sĩ này. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu đề tài là tìm những giải pháp phù hợp nhằm hoàn thiện quản lý tài chính tại Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây. Để đạt mục tiêu nêu trên, nhiệm vụ nghiên cứu đặt ra là: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý tài chính trong doanh nghiệp. - Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây. - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiêṇ công tác quản lý tài chính tại Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây. 3. Câu hỏi nghiên cứu 5
- Công tác quản lý tài chính tại Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây hiện nay như thế nào? Còn có những tồn tại gì và giải pháp nào để hoàn thiện công tác quản lý tài chính? 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Tình hình tài chính tại Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây. - Phạm vi nghiên cứu: + Về nội dung: Luâṇ văn tâp ̣ trung nghiên cứu những nội dung cơ bản của hoạt động quản lý tài chính tại Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây, bao gồm: Lập kế hoạch tài chính; Thực hiện kế hoạch tài chính; và kiểm tra giám sát kế hoạch tài chính. + Về không gian: Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây. + Về thời gian : Số iêụ nghiên cứu đươc ̣ thu thâp ̣ , xử lý và phân tích trong giai đoaṇ từ 2017 đến 31/12/2019; giải pháp được đề xuất cho những năm tiếp theo. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung chính của luận văn được trình bày ở 04 chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý tài chính trong doanh nghiệp. Chương 2: Phương pháp và thiết kế nghiên cứu. Chương 3: Thực trạng quản lý tài chính tại Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây. Chương 4: Giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây. 6
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu Quản lý tài chính là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của quản lý doanh nghiệp. Thực tiễn hoạt động sản xuất kinh doanh cho thấy, không có một doanh nghiệp nào thành công nếu công tác quản lý tài chính yếu kém, lỏng lẻo. Sự phối hợp nhịp nhàng, ăn ý, hiệu quả trong tất cả các khâu thuộc lĩnh vực quản lý tài chính như lập kế hoạch và sử dụng vốn có hiệu quả; triển khai thực hiện tốt các dự án sản xuất kinh doanh; luôn cập nhật kịp thời các Nghị định, thông tư về chính sách của nhà nước,theo dõi, đánh giá và điều chỉnh kịp thời kế hoạch tài chính; quản lý vốn, doanh thu, chi phí,công nợ khách hàng; thực hiện báo cáo cho các cấp lãnh đạo….là nhân tố quyết định đến thành công của doanh nghiệp. Theo Tổng cục Thống kê, số doanh nghiệp phải phá sản hoặc ngừng hoạt động năm 2018 là 60.737 doanh nghiệp, tăng 11,9% so với năm trước. Trên thế giới đã có rất nhiều vụ bê bối tài chính của các công ty lớn như Enron, Worldcom….đã dẫn các công ty đó đến sự sụp đổ. Gần đây tại Việt Nam nhiều tập đoàn lớn cũng chao đảo tài chính như Vinaline, Ngân hàng ACB... Các cuộc khảo sát doanh nghiệp kinh doanh thất bại cho thấy hầu hết các công ty này (khoảng 60%) cho biết sự thất bại của họ toàn bộ hay phần lớn đều do gặp phải vấn đề quản lý tài chính trong công ty. Trong bối cảnh kinh doanh theo cơ chế thị trường, quá trình sàng lọc và cạnh tranh lẫn nhau giữa các doanh nghiệp là tất yếu xảy ra. Để thắng trong cạnh tranh, doanh nghiệp phải hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả. Một doanh nghiệp sản xuất kinh doanh có lợi nhuận là tốt nhưng việc quản lý tài chính trong doanh nghiệp mới là điều cần thiết hơn cả. Chính vì thế, ngày nay tất cả các doanh nghiệp đều phải đặc biệt quan tâm đến công tác quản lý tài chính của doanh nghiệp mình. Quản lý tốt tài chính là chìa khóa dẫn đến sự tồn tại và phát triển công ty. Cũng chính sự sống còn của doanh nghiệp mà tài chính doanh nghiệp rất được quan tâm và được chú trọng nghiên cứu bởi nhiều cấp, nhiều ngành, nhiều tác giả, dưới nhiều góc độ khác nhau. 7
Cụ thể về những quyết định , chế độ như sau: Bộ Tài chính, (2001), Đổi mới cơ chế quản lý tài chính giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả đối với doanh nghiệp nhà nước, Nhà xuất bản Tài chính, Hà Nội. Bộ Tài chính, (2007), Hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam ban hành và công bố theo TT161/2007/TT-BTC ngày 31/12/2007 của Bộ Trưởng Bộ Tài chính, Hà Nội. Bộ Tài chính, (2013), TT45/2013/TT-BTC ngày 25/4/2013 về ban hành chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao tài sản cố định của Bộ Trưởng Bộ Tài chính, Hà Nội. Theo Đỗ Thị Huyền Như, 2008, Giải pháp hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính tại Tổng Công ty Xây dựng Hà Nội, luận văn thạc sỹ quản lý kinh tế, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội; Luận văn đã làm rõ được một số cơ sở lý luận chung về quản lý tài chính trong các doanh nghiệp như: khái niệm, vai trò và các yếu tố cấu thành của tài chính doanh nghiệp, một số nội dung về quản lý tài chính tại Tổng Công ty cũng như một số giải pháp, kiến nghị. Bên cạnh đó cũng có một số công trình khoa học đáng chú ý bàn về nội dung này như: Trịnh Thị Vân Anh, 2014, Công tác quản lý tài chính tại Công ty cổ phần xây lắp điện I, luận văn thạc kinh tế, Đại học Thương mại Hà Nội. Luận văn đã trình bày cơ sở lý luận chung về quản lý tài tại . Luận văn cũng đã phân tích thực trạng quản lý tài chính tại Công ty cổ phần xây lắp điện I và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại công ty. Những tài liệu này đã nghiên cứu nội dung quản lý tài chính đối với một số nội dung cụ thể trong từng lĩnh vực sản xuất kinh doanh khác nhau tuy nhiên cũng chưa đề cập đến quản lý tài chính trong Công ty cổ phần có vốn của nhà nước. Một số luận văn khác có thể kể đến: Ngô Thắng Lợi, 2014, DNNN trong phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam, Hà Nội, Nhà xuất bản Chính trị Quốc Gia; Nguyễn Khánh Toàn, 2016, Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ với việc tăng cường quản lý tài chính tại Tổng công ty Khai thác Cảng hàng không Miền Bắc, luận văn thạc sỹ quản lý kinh tế, Trường Đại học Xây dựng, Hà Nội. Ưu điểm của Luận văn trình bày lý thuyết chung, 8
nhiều công trình nghiên cứu đối với doanh nhiệp có quy mô lớn là các Tổng Công ty, các Tập đoàn kinh tế, rất ít công trình nghiên cứu đối với doanh nghiệp là thành viên của các Tập đoàn, Tổng Công ty. Tuy nhiên nhược điểm là có rất ít công trình nghiên cứu đối với doanh nghiệp là thành viên của các Tập đoàn, Tổng Công ty. Do vậy các luận văn trên chưa chỉ ra được các giải pháp cụ thể đối với các doanh nghiệp với mô hình vừa và nhỏ. Tuy nhiên cho đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu chi tiết về quản lý tài chính cụ thể tại Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây. Hơn nữa Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây cũng là doanh nghiệp được xếp vào loại vừa và nhỏ. Vậy nên, đề tài này có ý nghĩa thiết thực đối với Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây nói riêng và các công ty xăng dầu có cùng mô hình kinh doanh nói chung. Luận văn định hướng nghiên cứu tổng quan đối với vấn đề quản lý tài chính tại Công ty cổ phần Vận tải và Dịch vụ Petrolimex Hà Tây, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại công ty, thúc đẩy sự phát triển bền vững của công ty. 1.2. Cơ sở lý luận về quản lý tài chính doanh nghiệp 1.2.1. Khái niệm, mục tiêu, nguyên tắc và nội dung quản lý tài chính trong doanh nghiệp 1.2.1.1. Khái niệm quản lý tài chính trong doanh nghiệp Theo học thuyết về quản lý của các nhà quản trị học hiện đại như: Taylor, Herry Fayol, Harold Koontz,… có thể khái quát: quản lý là tác động có ý thức, bằng quyền lực, theo yêu cầu của chủ thể quản lý tới đối tượng của quản lý để phối hợp các nguồn lực nhằm thực hiện mục tiêu của tổ chức trong môi trường biến đổi. Theo học thuyết quản lý tài chính của mình, Ezara Solomon,1963. The theory financial management. New York and London Columbia University Press cho rằng: “Quản lý tài chính là việc sử dụng các thông tin phản ánh chính xác tình trạng tài chính của một đơn vị để phân tích điểm mạnh điểm yếu của nó và lập các kế hoạch hành động, kế hoạch sử dụng nguồn tài chính, tài sản cố định và nhu cầu nhân công trong tương lai nhằm đạt được mục tiêu cụ thể tăng giá trị cho đơn vị đó”. 9
Quản lý tài chính doanh nghiệp là việc lựa chọn và đưa ra các quyết định tài chính, tổ chức thực hiện các quyết định đó nhằm đạt được mục tiêu hoạt động tài chính của doanh nghiệp, đó là tối đa hoá giá trị cho chủ doanh nghiệp hay là tối đa hóa lợi nhuận, không ngừng làm tăng giá trị doanh nghiệp và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường. Quản lý tài chính là một trong các chức năng cơ bản của quản lý doanh nghiệp. Chức năng quản lý tài chính có mối liên hệ mật thiết với các chức năng khác trong doanh nghiệp như: chức năng quản lý sản xuất, chức năng quản lý marketing, chức năng quản lý nguồn nhân lực. Quản lý tài chính doanh nghiệp bao gồm các hoạt động liên quan đến đầu tư, tài trợ và quản lý tài sản theo mục tiêu chung của công ty. Vì vậy, chức năng quyết định của quản lý tài chính có thể chia thành ba nhóm: quyết định đầu tư, tài trợ và quản lý tài sản, trong đó quyết định đầu tư là quyết định quan trọng nhất trong ba quyết định căn bản theo mục tiêu tạo giá trị cho các cổ đông. Như vậy, “Quản lý tài chính doanh nghiệp là các hoạt động nhằm phối trí các dòng tiền tệ trong doanh nghiệp nhằm đạt được mục tiêu của doanh nghiệp. Quản lý tài chính bao gồm các hoạt động làm cho luồng tiền tệ của công ty phù hợp trực tiếp với các kế hoạch.” Việc quản lý tài chính bao gồm việc lập các kế hoạch tài chính dài hạn và ngắn hạn, đồng thời quản lý có hiệu quả vốn hoạt động thực của Công ty. Đây là công việc rất quan trọng đối với tất cả các doanh nghiệp bởi vì nó ảnh hưởng đến cách thức và phương thức mà nhà quản lý thu hút vốn đầu tư để thành lập, duy trì và mở rộng công việc kinh doanh. 1.2.1.2. Mục tiêu và tiêu chí đánh giá quản lý tài chính trong doanh nghiệp a) Mục tiêu của quản lý tài chính trong doanh nghiệp Quản lý tài chính luôn giữ vị trí trọng yếu trong hoạt động quản lý của doanh nghiệp. Nó quyết định khả năng cạnh tranh, sự thành bại của doanh nghiệp trong quá trình kinh doanh. Đặc biệt trong xu thế hội nhập khu vực và quốc tế, trong điều kiện cạnh tranh đang diễn ra khốc liệt trên phạm vi toàn thế giới, quản lý tài chính trở lên quan trọng hơn bao giờ hết. Bất kỳ ai liên kết, hợp tác với 10
doanh nghiệp cũng sẽ được hưởng lợi nếu như quản lý tài chính của doanh nghiệp có hiệu quả; ngược lại họ sẽ bị thua thiệt khi quản lý tài chính kém hiệu quả. Quản lý tài chính là một hoạt động có mối liên hệ chặt chẽ với mọi hoạt động khác của doanh nghiệp. Quản lý tài chính tốt có thể khắc phục được những khiếm khuyết trong các lĩnh vực khác. Một quyết định tài chính không được cân nhắc, hoạch định kỹ lưỡng có thể gây nên tổn thất khôn lường cho doanh nghiệp và cho nền kinh tế. Hơn nữa, do doanh nghiệp hoạt động trong một môi trường nhất định nên các doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả sẽ góp phần thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Bởi vậy, quản lý tài chính doanh nghiệp tốt có vai trò quan trọng đối với việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính quốc gia. Quản lý tài chính doanh nghiệp có những mục tiêu chủ yếu sau: - Huy động và đảm bảo đầy đủ, kịp thời nguồn vốn cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Điều này trước hết thể hiện ở chỗ xác định đúng đắn các nhu cầu vốn cần thiết cho hoạt động của doanh nghiệp trong từng thời kỳ và tiếp đó phải lựa chọn các phương pháp và hình thức thích hợp huy động vốn từ bên trong và bên ngoài đáp ứng kịp thời các nhu cầu vốn cho hoạt động của doanh nghiệp. - Tổ chức sử dụng vốn kinh doanh tiết kiệm và hiệu quả. Việc huy động vốn kịp thời các nguồn vốn có ý nghĩa rất quan trọng để doanh nghiệp có thể nắm bắt được các cơ hội kinh doanh. Mặt khác việc huy động tối đa số vốn hiện có vào hoạt động kinh doanh có thể giảm bớt và tránh được những thiệt hại do ứ đọng vốn gây ra đồng thời giảm bớt được nhu cầu vay vốn, từ đó giảm được các khoản tiền trả lãi vay. Việc hình thành và sử dụng tốt các quỹ của doanh nghiệp cùng với việc sử dụng các hình thức thưởng phạt vật chất một cách hợp lý sẽ góp phần quan trọng thúc đẩy người lao động gắn bó với doanh nghiệp từ đó nâng cao năng suất lao động, cải tiến kỹ thuật, nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. - Giám sát, kiểm tra thường xuyên, chặt chẽ các mặt hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Thông qua tình hình thu, chi tiền tệ hàng ngày, tình hình tài chính và thực hiện các chỉ tiêu tài chính, lãnh đạo và các nhà quản lý doanh nghiệp có thể đánh giá tổng hợp và kiểm soát được các mặt hoạt động của 11
doanh nghiệp, phát hiện được kịp thời những tồn tại hay khó khăn vướng mắc trong kinh doanh, từ đó có thể đưa ra các quyết định để điều chỉnh các hoạt động phù hợp với diễn biến thực tế kinh doanh. b) Tiêu chí đánh giá quản lý tài chính trong doanh nghiệp - Thị phần chiếm lĩnh Thị phần của doanh nghiệp so với các đối thủ khác nói lên sức mạnh mà doanh nghiệp có thể giành được trong cạnh tranh. Để so sánh về mặt quy mô kinh doanh và vị thế trên thị trường, thì việc so sánh thị phần các sản phẩm dịch vụ chính của doanh nghiệp là chỉ tiêu quan trọng mà doanh nghiệp cần phải so sánh, phân tích, đánh giá. Thị phần của doanh nghiệp thường được xác định về mặt hiện vật (khối lượng sản phẩm) và về mặt giá trị (doanh thu). - Đảm bảo tính đầy đủ, kịp thời của các nguồn vốn kinh doanh. Tiêu chí này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Trong quá trình hoạt động, doanh nghiệp phải cân đối được các nguồn thu, chi tài chính sao cho đảm bảo mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh, đầu tư của doanh nghiệp được thực hiện một cách trôi chảy, liền mạch, hiệu quả cao. - Chỉ tiêu doanh thu, lợi nhuận của doanh nghiệp. Các chỉ tiêu này phản ánh kết quả đầu ra của công tác quản lý tài chính doanh nghiệp. Doanh thu của doanh nghiệp là toàn bộ số tiền sẽ thu được do tiêu thụ sản phẩm, cung cấp dịch vụ, hoạt động tài chính và các hoạt động phi tài chính khác của doanh nghiệp. Lợi nhuận của doanh nghiệp là số tiền chênh lệch giữa doanh thu và chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra để đạt được doanh thu đó. Đây là kết quả tài chính cuối cùng của hoạt động sản xuất kinh doanh, là một chỉ tiêu chất lượng tổng hợp để đánh giá hiệu quả toàn bộ hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Lợi nhuận được coi là đòn bẩy kinh tế quan trọng, đảm bảo tình hình tài chính của doanh nghiệp được vững chắc. Tuy nhiên, không thể coi lợi nhuận là chỉ tiêu duy nhất để đánh giá toàn bộ hoạt động của các doanh nghiệp. 1.2.1.3. Nguyên tắc quản lý tài chính trong doanh nghiệp 12
Hoạt động tài chính của các loại hình doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế căn bản là giống nhau nên nguyên tắc quản lý tài chính đều có thể áp dụng chung cho các loại hình doanh nghiệp. Tuy nhiên, giữa các doanh nghiệp khác nhau cũng có sự khác biệt nhất định nên khi áp dụng nguyên tắc quản lý tài chính phải gắn với những điều kiện cụ thể của mỗi doanh nghiệp. - Nguyên tắc tuân thủ pháp luật, chính sách, quy định của nhà nước: đây là nguyên tắc đầu tiên và cơ bản nhất mà mọi tổ chức, doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế đều phải tuân thủ. Theo đó, mọi hoạt động tài chính của doanh nghiệp đều phải chấp hành đầy đủ các quy định của pháp luật. - Nguyên tắc đánh đổi rủi ro và lợi nhuận: Quản lý tài chính phải được dựa trên quan hệ giữa rủi ro và lợi nhuận. Nhà đầu tư có thể lựa chọn những đầu tư khác nhau tuỳ thuộc vào mức độ rủi ro mà họ chấp nhận và lợi nhuận kỳ vọng mà họ mong muốn. Khi họ bỏ tiền vào những dự án có mức độ rủi ro cao, họ hy vọng dự án đem lại lợi nhuận kỳ vọng cao. - Nguyên tắc giá trị thời gian của tiền: Để đo lường giá trị tài sản của chủ sở hữu, cần sử dụng giá trị thời gian của tiền, tức là phải đưa lợi ích và chi phí của dự án về một thời điểm, thường là thời điểm hiện tại. Theo quan điểm của nhà đầu tư, dự án được chấp nhận khi lợi ích lớn hơn chi phí. Trong trường hợp này, chi phí cơ hội của vốn được đề cập như là tỷ lệ chiết khấu. - Nguyên tắc chi trả: Trong hoạt động kinh doanh, doanh nghiệp cần bảo đảm mức ngân quỹ tối thiểu để thực hiện chi trả. Do vậy, điều đáng quan tâm ở các doanh nghiệp là các dòng tiền chứ không phải lợi nhuận kế toán. Dòng tiền ra và dòng tiền vào được tái đầu tư phản ánh tính chất thời gian của lợi nhuận và chi phí. Không những thế khi đưa ra các quyết định kinh doanh, nhà doanh nghiệp cần tính đến dòng tiền tăng thêm, đặc biệt cần tính đến các dòng tiền sau thuế. - Nguyên tắc sinh lợi: Nguyên tắc quan trọng đối với nhà quản lý tài chính không chỉ là đánh giá các dòng tiền mà dự án đem lại mà còn là tạo ra các dòng tiền, tức là tìm kiếm các dự án sinh lợi. - Nguyên tắc gắn kết lợi ích của nhà quản lý với lợi ích của cổ đông: Nhà quản lý tài chính chịu trách nhiệm phân tích, kế hoạch hóa tài chính, quản lý 13
ngân quỹ, chi tiêu cho đầu tư và kiểm soát. Do đó, nhà quản lý tài chính thường giữ vị trí cao trong cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp và thẩm quyền tài chính ít khi được phân quyền hoặc uỷ quyển cho cấp dưới. Ngoài ra trong quản lý tài chính nói chung và quản lý tài chính doanh nghiệp nói riêng phải chú ý đến nguyên tắc hành vi đạo đức và trách nhiệm đối với xã hội. 1.2.2. Nội dung quản lý tài chính trong doanh nghiệp Quản lý tài chính gồm 3 nội dung dưới đây: - Lập kế hoạch tài chính - Tổ chức thực hiện kế hoạch tài chính - Kiểm tra giám sát việc thực hiện kế hoạch tài chính 1.2.2.1. Thứ nhất, lập kế hoạch tài chính: Kế hoạch tài chính vô cùng quan trọng và cần thiết cho bất kỳ doanh nghiệp thuộc bất kỳ lĩnh vực nào bởi vì nó thiết lập các mục tiêu tài chính của công ty. Tất cả các doanh nghiệp đều cần áp dụng kế hoạch tài chính, kể cả các doanh nghiệp nhỏ có ngân sách chi tiêu hạn chế. Ngay cả một công ty một người cũng cần phải có kế hoạch tài chính. Các hoạt động chính của lập kế hoạch tài chính với doanh nghiệp: Một là, xác định tính khả thi của hoạt động kinh doanh Hai là, Phân tích sự khác biệt giữa thực tế và kỳ vọng Ba là, dự báo các yêu cầu tài chính Bốn là, thu hút các khoản tài trợ và đầu tư Năm là, quản lý tiền mặt Sáu là, tầm nhìn dài hạn Bảy là, phát hiện xu hướng Tám là, xác định các khoản chi ưu tiên Chín là, đo lường tiến độ Kế hoạch tài chính, với sự rõ ràng của dữ liệu, các con số cụ thể, những biểu đồ cho thấy sự tăng trưởng ổn định trong doanh thu hoặc số dư tài khoản tiền mặt tăng là một yếu tố thúc đẩy lớn để triển khai các chiến lược trong tương lai. 1.2.2.2. Thứ hai, tổ chức quản lý việc thực hiện kế hoạch tài chính 14