Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý tiền gửi tại Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:92

Thêm vào BST

Báo xấu

44
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài luận văn là xác lập quan điểm, phương hướng và các giải pháp có luận cứ khoa học về lý luận và thực tiễn nhằm hoàn thiện công tác quản lý tiền gửi từ huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý tiền gửi tại Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN VĂN TRUNG QUẢN LÝ TIỀN GỬI TẠI NGÂN HÀNG NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ (CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG) Hà Nội – 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN VĂN TRUNG QUẢN LÝ TIỀN GỬI TẠI NGÂN HÀNG NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH PHÚ THỌ Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ (CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG) NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ THU HOÀI XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƯỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu, những kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận văn này hoàn toàn trung thực. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. TÁC GIẢ LUẬN VĂN NGUYỄN VĂN TRUNG
LỜI CẢM ƠN Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Giáo viên hướng dẫn TS. Nguyễn Thị Thu Hoài cùng các thầy cô giáo Trường Đại học kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội đã cho em những hướng dẫn bổ ích và những động viên chân tình trong quá trình viết và hoàn thành luận văn. Em xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới Ban lãnh đạo, các đồng nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam chi nhánh Phú Thọ đã luôn tạo điều kiện thuận lợi để em hoàn thành luận văn này.
MỤC LỤC MỤC LỤC .................................................................................................................................. DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT............................................................................................ i DANH MỤC BẢNG .............................................................................................................. ii DANH MỤC HÌNH .............................................................................................................. iv PHẦN MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ TIỀN GỬI TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .....................................................................................................................................................4 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ..................................................................................4 1.1.1. Tổng quan các công trình nghiên c ứu có liên quan đến đề tài ........................4 1.1.2. Khoảng trống cần nghiên cứu tiếp ......................................................................6 1.2. Cở sở lý luận về quản lý tiền gửi tại các ngân hàng thương mại............................7 1.2.1. Một số khái niện liên quan...................................................................................7 1.2.2. Quản lý tiền gửi tại các ngân hàng thương mại ................................................9 1.2.3. Nội dung quản lý tiền gửi tại ngân hàng thương mại .................................... 11 1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý tiền gửi ................................................. 17 1.2.5. Tiêu chí đánh giá hoạt động quản lý tiền gửi ................................................ 23 1.3. Kinh nghiệm quản lý tiền gửi tại một số ngân hàng thương mại cổ phần ......... 25 1.3.1. Kinh nghiệm quản lý tiền gửi tại một số ngân hàng thương mại................. 25 1.3.2. Bài học kinh nghiệm quản lý tiền gửi đối với Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- Chi nhánh Phú Thọ.................................................................................... 27 CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................................... 28
2.1. Quy trình nghiên cứu ................................................................................................... 28 2.2. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................ 29 2.2.1. Phương pháp xử lý tài liệu số liệu ................................................................... 29 2.2.2. Phương pháp định tính ...................................................................................... 29 2.2.3. Phương pháp định lượng ................................................................................... 30 CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TIỀN GỬI TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM- CHI NHÁNH PHÚ THỌ ...................................... 32 3.1. Khái quát về Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- Chi nhánh Phú Thọ32 3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển....................................................................... 32 3.1.2. Cơ cấu tổ chức .................................................................................................... 33 3.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh giai đoạn 2015 – 2019 .............................. 34 3.2. Tình hình quản lý tiền gửi tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- Chi nhánh Phú Thọ ..................................................................................................................... 38 3.2.1. Công tác lập kế hoạch tiền gửi và xây dựng bộ máy quản lý....................... 38 3.2.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch tiền gửi ............................................................... 48 3.2.3. Kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện kế hoạch tiền gửi ............................. 55 3.3. Đánh giá công tác quản lý tiền gửi tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- Chi nhánh Phú Thọ ............................................................................................................. 57 3.3.1. Kết quả đạt được ................................................................................................ 57 3.3.2 Hạn chế và nguyên nhân .................................................................................... 61 CHƯƠNG 4. PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ TIỀN GỬI TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM- CHI NHÁNH PHÚ THỌ .............................................................................................................................. 64
4.1. Mục tiêu, phương hướng quản lý tiền gửi đến năm 2025 ..................................... 64 4.1.1. Định hướng chung ............................................................................................. 64 4.1.2. Định hướng trong hoạt động huy động tiền gửi ............................................. 65 4.2. Giải pháp quản lý tiền gửi tại Ngân hàng TMCP VietcomBank .......................... 66 4.2.1. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực .............................................................. 66 4.2.2. Tăng cường công tác kiểm tra giám sát vốn tiền gửi .................................... 69 4.2.3. Tăng cường ứng dụng công nghệ ngân hàng trong công tác quản lý tiền gửi ......................................................................................................................................... 71 4.2.4. Tiếp tục đa dạng hóa các hình thức huy động tiền gửi.................................. 74 4.2.5. Tăng cường hoạt động Marketing và chiến lược khách hàng hợp lí cho chi nhánh. ............................................................................................................................. 76 Kết luận.................................................................................................................................. 78 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................ 80
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Viết đầy đủ Nghĩa tiếng việt BHTN Bảo hiểm thất nghiệp Bảo hiểm thất nghiệp BHXH Bảo hiểm xã hội Bảo hiểm xã hội LĐ Lao động Lao động PGD Phòng giao dịch Phòng giao dịch NHTM Ngân hàng thương mại Ngân hàng thương mại TM Thương Mại Thương Mại VTG Vốn tiền gửi Vốn tiền gửi ISO Intenational Organization for Tổ chức tiêu chuẩn hóa quốc tế Standardization RRTD Rủi ro tín dụng Rủi ro tín dụng i
DANH MỤC BẢNG Bảng 3. 1. Các chỉ tiêu chủ yếu về kết quả hoạt động huy động vốn của VCB – Phú Thọ trong giai đoạn 2015 – 2019................................................................................................. 34 Bảng 3. 2. Tăng trưởng và cơ cấu tín dụng VCB Phú Thọ giai đoạn 2016 – 2019 .. 3535 Bảng 3. 3. Hiệu quả kinh doanh của VCB Phú Thọ gia đoạn 2015-2019...................... 37 Bảng 3. 4. Kế hoạch tiền gửi của Ngân hàng giai đoạn 2015-2019................................ 38 Bảng 3. 5. Bố trí bộ phận triển khai kế hoạch tiền gửi ..................................................... 39 Bảng 3. 6. Thực trạng cơ cấu nguồn CBCNV ở Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- Chi nhánh Phú Thọ ..................................................................................................... 44 Bảng 3. 7. Cơ cấu nguồn nhân lực trong bộ máy quản lý tiền gửi theo độ tuổi của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- Chi nhánh Phú Thọ ............................................. 44 Bảng 3. 8. Tình hình sức khỏe của cán bộ trong bộ máy quản lý tiền gửi Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- Chi nhánh Phú Thọ giai đoạn 2015-2019 ................. 47 Bảng 3. 9. Tình hình thực hiện kế hoạch tiền gửi của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- Chi nhánh Phú Thọ ............................................................................................ 48 Bảng 3. 10. Cơ cấu tiền gửi theo kỳ hạn của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- Chi nhánh Phú Thọ ................................................................................................................ 49 Bảng 3. 11. Thực trạng thực hiện kế hoạch tiền gửi của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- Chi nhánh Phú Thọ ............................................................................................ 52 Bảng 3. 12. Tổng hợp kết quả thanh tra, kiểm tra và giải quyết khiếu nại về kế hoạch tiền gửi giai đoạn 2014-2019 ....................................................................................................... 55 ii
Bảng 3. 13. Cơ cấu nguồn vốn tiền gửi Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- Chi nhánh Phú Thọ ....................................................................................................................... 57 Bảng 4. 1. Đề xuất quу định về thưởng cố định củа Ngân hàng TMCP VietcomBank, chi nhánh Phú Thọ ....................................................................................................................... 67 iii
DANH MỤC HÌNH Hình 2. 1: Quy trình thực hiện nghiên cứu......................................................................... 28 Hình 3. 1: Sơ đồ cơ cấu tổ chức của Ngân hàng TMCP VietcomBank Chi nhánh Phú Thọ........................................................................................................................................... 33 Hình 3. 2. Tổ chức bộ máy quản lý tiền gửi Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- Chi nhánh Phú Thọ ................................................................................................................ 42 Hình 3. 3. Biến động về tổng số cán bộ công nhân viên bộ máy quản lý tiền gửi qua các năm 2015 - 2019 .................................................................................................................... 43 Hình 3. 4. Cơ cấu nguồn lao động của bộ máy quản lý tiền gửi 2015-2019.................. 45 Hình 3. 5. Tốc độ tăng trưởng nguồn vốn tiền gửi giai đoạn 2015-2019 ....................... 57 Hình 3. 6. Tỷ trọng chi phí huy động vốn tiền gửi trên tổng chi phí của Ngân hàng TMCP VietcomBank.......................................................................................................................... 59 iv
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Những năm đầu của thế kỷ 21 Việt Nam đã ngày càng hội nhập sâu, rộng với nền kinh tế thế giới. Với hơn 13 hiệp định thương mại tự do FTA và các văn bản hợp tác, đây là những cơ hội thuận lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam phát triển đặc biệt là hệ thống Ngân hàng thương mại của Việt Nam có điều kiện đẩy mạnh phát triển. Song, môi trường hội nhập cũng chứa nhiều rủi ro thách thức đối với doanh nghiệp Việt Nam, sự cạnh tranh quyết liệt trong ngành Ngân hàng khi có nhiều đối thủ là ngân hàng nước ngoài với tiềm lực về vốn và kinh nghiệm quản lý sẽ là đối thủ cạnh tranh trực tiếp đối với ngân hàng trong nước của Việt Nam. Trong hoạt động của ngân hàng thì hoạt động huy động vốn là một lĩnh vực quan trọng, nó quyết định mọi hoạt động kinh tế trong nền kinh tế quốc dân nói chung và là nguồn sinh lợi chủ yếu, quyết định sự tồn tại và phát triển của ngân hàng nói riêng, trong đó không thể không kể đến hoạt động huy động tiền gửi, nhưng đây là hoạt động có tính cạnh tranh rất cao từ các ngân hàng thương mại trong hệ thống ngân hàng Việt Nam. Do đó nếu quản lý tốt hoạt động huy động tiền gửi từ khách hàng sẽ là điều kiện cho sự phát triển và tồn tại của mỗi ngân hàng thương mại, nó tác động ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống ngân hàng và toàn bộ nền kinh tế. Bởi vậy, tìm được các giải pháp nhằm quản lý tốt được công tác huy động cũng như nguồn tiền gửi của khách hàng sẽ tăng hiệu quả trong kinh doanh Ngân hàng, đây là mong muốn của tất cả các nhà quản lý các cấp hoạt động trong lĩnh vực huy động tiền gửi của ngân hàng thương mại hiện nay. Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), với mạng lưới chi nhánh rộng khắp trong cả nước, đã và đang tiếp tục khẳng định vị thế của mình trong công tác quản lý nguồn tiền gửi huy động được đáp ứng nhu cầu tín dụng cho mọi thành phần kinh tế. Nguồn tiền gửi của Vietcombank đã liên tục tăng trưởng qua các năm là một minh chứng rõ ràng cho hiệu quả quản lý nguồn tiền gửi của Ngân hàng. Tuy nhiên nhiều khâu quản lý tiền gửi vẫn còn nhiều vấn đề tồn đọng dẫn đến hoạt động kinh doanh của Ngân hàng chưa đạt được hiệu quả tối ưu. Vì vậy, trong những 1
năm gần đây, công tác quản lý nguồn tiền gửi, đặc biệt huy động từ tiền gửi của tổ chức và dân cư là một trong những chỉ tiêu trọng tâm phải hoàn thành trong kế hoạch kinh doanh hàng năm tại Vietcombank nói chung và Vietcombank Phú Thọ nói riêng. Điều kiện kinh tế thị trường cạnh tranh như hiện nay đòi hỏi Ngân hàng cần phải có một bộ máy quản lý nguồn tiền gửi hoàn chỉnh, hiệu quả, tiếp thu và học tập những cách tiếp cận mới trong công tác quản lý tiền gửi để mang lại lợi ích tốt nhất cho Ngân hàng. Đó là lý do tôi chọn đề tài “Quản lý tiền gửi tại Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ” làm đề tài cho luận văn tốt nghiệp của mình. Câu hỏi nghiên cứu của luận văn là: Quản lý tiền gửi tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ hiện nay như thế nào? Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- chi nhánh Phú Thọ cần làm gì để hoàn thiện công tác quản lí tiền gửi ? 2. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của đề tài luận văn là xác lập quan điểm, phương hướng và các giải pháp có luận cứ khoa học về lý luận và thực tiễn nhằm hoàn thiện công tác quản lý tiền gửi từ huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- Chi nhánh Phú Thọ. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động quản lý tiền gửi từ huy động vốn của ngân hàng thương mại. 3.2. Phạm vi nghiên cứu: - Về nội dung: Phân tích thực trạng công tác huy động nguồn tiền gửi và quản lý nguồn tiền gửi sau khi đã huy động được tại ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ theo các tiêu chí: quy mô, cơ cấu chi phí, cân đối nguồn vốn. Luận văn chỉ giới hạn các nội dung nghiên cứu trong hoạt động quản lý tiền gửi như trên, chứ không nghiên cứu về việc sử dụng nguồn tiền đã huy động được như thế nào trong công tác tính dụng cho vay. 2
- Phạm vi về thời gian: nghiên cứu tiến hành phân tích số liệu của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- Chi nhánh Phú Thọ trong giai đoạn 2015 -2019 - Phạm vi về không gian: Tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- Chi nhánh Phú Thọ 4. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục bảng biểu và các chữ viết tắt, luận văn gồm 4 chương: Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tiền gửi tại ngân hàng thương mại Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng quản lý tiền gửi tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ. Chương 4: Giải pháp hoàn thiện quản lý tiền gửi tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- Chi nhánh Phú Thọ. 3
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ TIỀN GỬI TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài Quản lý tiền gửi đối với một ngân hàng thương mại đã trở thành một vấn đề mà ngân hàng đặc biệt quan tâm bởi sự cạnh tranh ngày càng cao trong ngành ngân hàng. Do đó vấn đề quản lý tiền gửi của ngân hàng đã được có rất nhiều luận văn, sách, báo, tạp chí đề cập đến cụ thể có một và ví dụ như sau: Bùi Thị Trâm (2013), “Giải pháp quản lý tiền gửi của doanh nghiệp tại Ngân hàng Agribank” đã có nghiên cứu một cách chi tiết các giải pháp quản lý tiền gửi cho các ngân hàng trong thời kỳ khủng hoảng kinh tế. Tác giả sử dụng các chỉ tiêu đánh giá và đo lường các tiêu chí trong việc quản lý hiệu quả tiền gửi của các doanh nghiệp của Ngân hàng Agribank.Tuy nhiên trong nghiên cứu của tác giả chưa đánh giá các yếu tố ảnh hưởng tới công tác quản lý tiền gửi của các đối tượng khác ngoài khách hàng doanh nghiệp. Thời báo kinh tế Việt Nam số 156, tr 4 -6. Trịnh Thế Cường (2018), “Huy động vốn của ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam”, trong luận án tiến sĩ của mình, tác giả đưa ra huy động vốn của NHTM là thuộc tính, là chức năng của chính các NHTM, và do đó, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu, từ lý thuyết mang tính hàn lâm, đến những nghiên cứu ứng dụng cho hệ thống NHTM hoặc cho từng ngân hàng cụ thể. Do tính chất hoạt động của một trung gian tài chính là đi vay để cho vay và cung cấp các dịch vụ tài chính khác, nên vốn huy động là khâu có tính quyết định đối với hoạt động kinh doanh của các NHTM, vì vậy, các NHTM đều rất chú trọng công tác huy động vốn. Đối với các nước có thị trường tài chính phát triển thì các NHTM thường thuận lợi trong HĐV bởi các Ngân hàng có thể sử dụng nhiều công cụ huy động đa dạng trên các phân khúc thị trường khác nhau với chi phí vốn thấp. Nguyễn Thị Thanh Hải (2012), “Sự cần thiết của quản lý nguồn vốn huy động của các ngân hàng thương mại trong nền kinh tế thị trường hiện nay”, nhà xuất bản 4
Kinh tế quốc dân. Tác giả đã đưa ra lập luận về sự cần thiết của việc phải quản lý nguồn tiền gửi với việc đánh giá, phân tích và tổng hợp các nguyên nhân dẫn đến việc xuất hiện những yếu kém trong công tác quản lý tiền gửi các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Tuy nhiên trong nghiên cứu của mình tác giả không nghiên cứu cho một ngân hàng cụ thể nào. Nghiêm Xuân Thành (2007), có bài viết “Giải pháp nhằm tăng cường hoạt động huy động và quản lý tiền gửi của khách hàng cá nhân của các NHTM Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế”, bài viết đã đưa ra các giải pháp nhằm giảm tăng cường việc huy động vốn và quản lý nguồn tiền gửi của khách hàng cá nhân của của ngân hàng thương mại. Trong nghiên cứu của mình tác giả đã tiến hành đánh giá 5 ngân hàng thương mại tại Việt Nam về tình hình quản lý nguồn tiền gửi khách hàng cá nhân từ đó chỉ ra các hạn chế trong việc quản lý nguồn tiền gửi của các ngân hàng thương mại và đưa ra một số giải pháp nâng cao việc quản lý nguồn tiền gửi khách hàng cá nhân. Tạp chí Ngân hàng, (số 21), tr.13-14. Tuy nhiên trong nghiên cứu này tác giả chưa đánh giá các chỉ tiêu đo lường rủi ro tín dụng của ngân hàng. Trần Nam Phong, khi bàn về “Làm thế nào để quản lý tiền gửi của Ngân hàng BIDV trong thời kỳ hội nhập” luận văn thạc sĩ, Đại học Kinh tế quốc dân. Trong bài tác giả đã đưa ra các nhận định về tình hình huy động và quản lý tiền gửi của khách hàng tại Ngân hàng BIDV trong giai đoạn 2016 – 2018, các hạn chế trong việc quản lý tiền gửi của ngân hàng. Đồng thời tác giả đã đưa ra một số giải pháp nhằm quản lý tiền gửi cho các ngân hàng thương mại. Ajao Mayowa Gabriel có bài viết “Credit risk mannagement and the performence of the deposit money Banks in Nigenia’’. Trong nghiên cứu của mình tác giả đã chỉ ra kết quả thực nghiệm cho thấy mối quan hệ trực tiếp và có ý nghĩa thống kê giữa các biến quản lý rủi ro tín dụng của DMBs được đo lường bằng tỷ lệ an toàn vốn, tỷ lệ nợ xấu và tỷ lệ dự phòng rủi ro cho vay và hiệu quả hoạt động được đo bằng tỷ suất sinh lời trên tài sản. Tuy nhiên, có một mối quan hệ nghịch đảo đáng kể giữa tỷ lệ thanh khoản và hiệu quả hoạt động của DMB, đây là một dấu hiệu cho thấy thanh khoản dư thừa không được quản lý đúng cách như cấp tín dụng cuối cùng 5
sẽ dẫn đến giảm hiệu quả tài chính của DMB. Nghiên cứu khuyến nghị rằng thực hành quản lý rủi ro tín dụng nghiêm ngặt là điều quan trọng hàng đầu để đảm bảo sự tồn tại lâu dài của các ngân hàng trong môi trường hoạt động đầy biến động của họ. Bên cạnh đó, các DMB của Nigeria cần đưa ra các chiến lược hạn chế rủi ro tín dụng của các ngân hàng và cải thiện hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh của họ. Аsiya A. Shelyuk viết “Research of components of the system of bank deposit management”. Bài báo này chứng minh sự cần thiết của việc nghiên cứu các thành phần của hệ thống quản lý tiền gửi trong ngân hàng. Đó là các phương pháp và kỹ thuật được xác định để thu hút vốn từ các nguồn tiền gửi, đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành các nguồn lực và vị thế của ngân hàng trên thị trường tiền gửi. 1.1.2. Khoảng trống cần nghiên cứu tiếp Các công trình nghiên cứu có liên quan đến quản lý tiền gửi và huy động nguồn tiền gửi đã đưa ra các cách tiếp cận và các phương pháp khác nhau để đánh giá quản lý tiền gửi. Nói chung các nghiên cứu đã khá thành công trong việc đánh giá quản lý tiền gửi để từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao quản lý tiền gửi. Những nghiên cứu trên đã phần nào đưa ra được cách thức chung của quản lý tiền gửi mà các Ngân hàng TMCP hiện nay đang áp dụng đó xây dựng ra 1 bộ phận quản lý tiền gửi riêng có trách nhiệm điều tiết, điều phối dòng tiền, nguồn tiền huy động được để mang lại hiệu quả tốt nhất cho Ngân hàng. Tuy nhiên còn tồn tại một số vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu như sau: Thứ nhất, một số công trình nghiên cứu tập trung chỉ mới khai thác được sự cần thiết của quản lý tiền gửi chứ chưa đi sâu phân tích được các quy định cụ thể về quản lý tiền gửi cũng như trách nhiệm quản lý tiền gửi của cán bộ ngân hàng. Do đó, kết quả đánh giá vẫn chưa phản ánh hết tính bao quát của quản lý tiền gửi. Thứ hai, một số công trình nghiên cứu tập trung vào một nhóm các đối tượng khách hàng. Các đối tượng được khảo sát mới tập trung vào một nhóm đối tượng là khách hàng cá nhân với những tiêu chí riêng về đánh giá quản lý tiền gửi, do đó chưa phản ánh được quản lý tiền gửi của các đối tượng khách hàng khác cũng như quản lý tiền gửi chung của dịch vụ ngân hàng. 6
Thứ ba, một số nghiên cứu tiếp cận dịch vụ ngân hàng theo từng mảng, nghiên cứu chủ yếu về lý luận, phân tích thực trạng phát triển dịch vụ này tại một hoặc một số ngân hàng cụ thể, phân tích chiến lược phát triển dịch vụ của các ngân hàng nước ngoài, hay các giải pháp để phát triển dịch vụ tại Việt Nam... Tuy nhiên, các nghiên cứu này tiếp cận rời rạc từng khía cạnh của dịch vụ ngân hàng, chưa thể hiện được tính tổng quát hóa chung trong việc đo lường quản lý tiền gửi. Thứ tư, hiện tại việc nghiên cứu quản lý tiền gửi tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- Chi nhánh Phú Thọ chưa có một đề tài nào nghiên cứu về vấn đề này. Tóm lại, trên cơ sở nghiên cứu các công trình có liên quan đến đề tài Luận án, tác giả đã có sự kế thừa những thành công của các công trình đó về một số chỉ tiêu và nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng và nâng cao quản lý tiền gửi NHTM nói chung và Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- Chi nhánh Phú Thọ nói riêng. 1.2. Cở sở lý luận về quản lý tiền gửi tại các ngân hàng thương mại 1.2.1. Một số khái niện liên quan 1.2.1.1. Khái niệm tiền gửi Thông thường người ta xem tiền gửi là các số tiền do khách hàng gửi vào và để lại trong tài khoản của họ tại ngân hàng. Ở các nước phát triển, người ta định nghĩa “tiền gửi” trong một bản luật: “Được coi là tiền gửi, tiền mà ngân hàng nhận được của khách hàng bất luận dưới danh từ nào, dù phải trả lãi hay không trả lãi, với quyền sử dụng tiền đó cho hoạt động kinh doanh của mình và với bổn phận làm nghiệp vụ ngân quỹ cho người ký gửi, nhất là phải trả trong giới hạn số tiền nhận được, tất cả những lệnh phải trả tiền của người tiền gửi bằng séc, lệnh chuyển khoản, thư tín dụng… hay bất cứ bằng cách nào khác; cũng thâu nhập vào khoản tiền tiền gửi mọi số tiền mà ngân hàng thu hộ cho người gửi”. “Tiền gửi là số tiền của khách hàng gửi tại tổ chức tín dụng dưới hình thức tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm và các hình thức khác. Tiền gửi được hưởng lãi hoặc không hưởng lãi và phải được hoàn trả cho người gửi 7
tiền”. Tiền gửi của khách hàng là nguồn tài nguyên quan trọng nhất của NHTM, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn tiền của NH. 1.2.1.2. Đặc điểm tiền gửi Tiền gửi phải được thanh toán khi có sự yêu cầu của khách hàng, ngay cả khi đó là tiền gửi có kì hạn chưa đến hạn. Hoạt động nhận tiền gửi được nhìn nhận như là một nghiệp vụ kinh doanh của NHTM, với nội dung chủ yếu là nhận tiền gửi của khách hàng thông qua mở cho khách hàng một tài khoản như tài khoản gửi định kì (tiền gửi có kỳ hạn), tài khoản tiền gửi hoạt kỳ (tiền gửi không kỳ hạn) và tài khoản tiền gửi tiết kiệm. Giao dịch nhận tiền gửi của NH được hiểu là cam kết song phương giữa NHTM với khách hàng gửi tiền, thông qua việc giao kết hợp đồng tài khoản tiền gửi. Giai đoạn đầu, nó chỉ đơn thuần là một hợp đồng dịch vụ gửi giữ tài sản, theo đó NH đóng vai trò là bên nhận gửi giữ để được nhận thù lao. Về sau, do nhu cầu khách quan của hoạt động kinh tế, giữa NH và khách hàng có thêm thoả thuận NH có thể sử dụng chính số tiền này để đầu tư nhằm mục đích sinh lợi, với điều kiện là phải hoàn trả cho người sử dụng tòan bộ số vốn đã sử dụng kèm theo một khoản tiền lãi nhất định tuỳ thuộc vào thời gian mà NH giữ khoản tiền đó. 1.2.1.3. Khái niệm quản lý tiền gửi Quản lý tiền gửi là quy trình quản lý các nguồn tiền của khách hàng gửi vào hoặc các nguồn tiền điều chuyển từ Hội sở chính các NHTM, nguồn tiền từ NH nhà nước. Quản lý tiền gửi được xem là hiệu quả khi bạn có thể đưa ra được các giải pháp để nâng cao chất lượng về mặt quản lý lượng tiền cũng như cách thức huy động vốn. Quản lý tiền gửi tuân thủ quy trình giao nhận và quản lý tiền mặt, thực hiện bảo quản và niêm phong đúng quy định, tuân thủ quy trình giao nhận tiền mặt giữa phòng ngân quỹ và các phòng nghiệp vụ trong chi nhánh. Quy trình giao nhận phải lưu ý việc giao nhận và chấp hành đầy đủ các nguyên tắc nhập, xuất kho. Quản lý và sử dụng chìa khóa kho tiền, két sắt phải tuân thủ quy định về việc sử dụng và bảo quản chìa khóa kho tiền, két sắt, quy định về việc niêm phong, bảo quản chìa khóa dự phòng, thực hiện đúng quy định về việc bàn giao tài sản và chìa khóa kho tiền khi 8
thay đổi một trong ba thành viên giữ chìa khóa kho tiền, khi bàn giao tài sản phải lập biên bản bàn giao và đầy đủ thành phần chứng kiến. 1.2.2. Quản lý tiền gửi tại các ngân hàng thương mại 1.2.2.1. Sự cần thiết phải quản lý tiền gửi Các khách hàng doanh nghiệp thông qua việc mở tài khoản để được ngân hàng cung ứng các dịch vụ về ngân quỹ, thu chi tài vụ một cách nhanh chóng và an toàn. Những nghiệp vụ này nếu tự khách hàng đứng ra đảm trách sẽ tốn rất nhiều công sức và thời gian. Về phía ngân hàng, qua nghiệp vụ này, cũng thu hút được một số lượng tiền gửi của khách hàng trên tài khoản và một lệ phí nhất định. Tuy nhiên để hoạt động này được đảm bảo không xảy ra các rủi ro cho khách hàng thì ngân hàng cần có sự quản lý tiền gửi một cách hợp lý, không gây thất thoát tiền gửi của khách hàng và đảm bảo được lợi nhuận đem lại cho ngân hàng từ tiền gửi của khách hàng. Đối với khách hàng thuộc tầng lớp dân cư khi muốn tích luỹ vốn trước hết có hai khả năng lựa chọn: hoặc giữ đồng tiền tích luỹ được của mình trong két sắt, hoặc mua cổ phần (của các công ty cổ phần) hay mua trái phiếu (của nhà nước và của công ty). Cả hai khả năng này đều có rủi ro hoặc ít khả năng thanh toán. Do đó, họ phải có cách lựa chọn thứ ba: gửi tiền vào ngân hàng để vừa giữ được vốn tích lũy của mình tương đối an toàn, vừa thu được một khoản lợi tức nhất định. Do đó mà ngân hàng phải trả lãi suất cho khách hàng gửi tiền, muốn đảm bảo phát triển thì ngân hàng phải quản lý tốt tiền gửi của khách hàng để tạo ra hiệu quả lớn hơn số lãi suất mà phải trả cho khách hàng, do đó hoạt động quản lý tiền gửi khách hàng là đặc biệt quan trọng đối với ngân hàng. Đối với các NHTM, tiền gửi là nền tảng cho sự thịnh vượng và phát triển của Ngân hàng, là khoản mục duy nhất trên Bảng cân đối kế toán giúp phân biệt Ngân hàng với các loại hình doanh nghiệp khác. Tiền gửi là cơ sở chính cho các khoản cho vay của NHTM, là nguồn gốc xâu xa của lợi nhuận và sự phát triển của Ngân hàng. Tuy nhiên nếu không có sự quản lý giám sát tiền gửi của khách hàng thì sẽ dẫn tới việc không hiệu quả trong việc sử dụng tiền gửi của khách hàng và có thể dẫn tới phá sản ngân hàng. 9