Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:114

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tại các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện Sơn Động giai đoạn 2016 – 2018, luận văn đề xuất giải pháp sát thực nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý nguồn vốn này trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ------------------- MAI TRUNG HIẾU QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ SỞ HẠ TẦNG CÁC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN SƠN ĐỘNG, TỈNH BẮC GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Hà Nội – 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ------------------- MAI TRUNG HIẾU QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ SỞ HẠ TẦNG CÁC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN SƠN ĐỘNG, TỈNH BẮC GIANG Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS ĐỖ HỮU TÙNG XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƯỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội – 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi, Mai Trung Hiếu xin cam đoan luận văn này là kết quả nghiên cứu của riêng tôi, kết quả nghiên cứu trong luận văn là do tôi tự thu thập, tìm hiểu và phân tích một cách trung thực. Việc sử dụng kết quả, trích dẫn các loại tài liệu của người khác đảm bảo theo đúng các quy định. Các nội dung trích dẫn và tham khảo các tài liệu, sách báo, thông tin được đăng tải trên các tác phẩm, tạp chí và trang web theo danh mục tài liệu tham khảo của luận văn. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Mai Trung Hiếu
LỜI CẢM ƠN Sau 2 năm học tập theo Chương trình đào tạo thạc sỹ Quản lý kinh tế tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, đến nay tôi đã hoàn thành bản luận văn thạc sỹ của mình. Để có được kết quả này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ của nhiều cá nhân và tập thể, trong và ngoài trường. Trước hết, tôi xin được gửi lời cám ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS. Đỗ Hữu Tùng, Trường Đại học Mỏ - Địa chất, người đã khuyến khích tôi theo đuổi đề tài này và tận tình hướng dẫn, chỉ bảo cho tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn quý Thầy giáo, Cô giáo, các Phòng-Ban chức năng của Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để tôi được học tập và thực hiện tốt bản luận văn này. Tôi cũng xin được gửi lời cám ơn đến các cấp lãnh đạo thuộc Ủy ban Nhân dân, Chi cục thống kê, Phòng Kế hoạch và Đầu tư huyện Sơn Động đã giúp đỡ tôi trong quá trình khai thác, thu thập tài liệu cho việc hoàn thành bản luận văn này. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, Ban lãnh đạo và đồng nghiệp Kho bạc Nhà nước Bắc Giang đã hỗ trợ tôi cả về tinh thần và thời gian để tôi hoàn thành tốt nghiên cứu của mình. Xin trân trọng cảm ơn./. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Mai Trung Hiếu
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................... i DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU............................................................... ii DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ ........................................................... iii PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ SỞ HẠ TẦNG TẠI CÁC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN ................................. 5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến nội dung đề tài luận văn...... 5 1.1.1. Những công trình chủ yếu nghiên cứu về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tại các xã đặc biệt khó khăn .................................................... 5 1.1.2 Nhận xét về kết quả nghiên cứu của các công trình đã công bố và một số vấn đề đặt ra luận văn phải giải quyết .......................................................... 8 1.2. Cơ sở lý luận về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tại các xã đặc biệt khó khăn .............................................................................................. 9 1.2.1. Một số vấn đề chung về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tại các xã đặc biệt khó khăn .............................................................................................. 9 1.2.2. Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tại các xã đặc biệt khó khăn .14 1.3. Kinh nghiệm quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tại các xã đặc biệt khó khăn của một số địa phương và bài học cho huyện Sơn Động .........35 1.3.1. Kinh nghiệm quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng các xã đặc biệt khó khăn của một số địa phương. ...............................................................35 1.3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang .......39 CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................42 2.1. Phương pháp thu thập tài liệu, số liệu ...................................................42 2.1.1 Phương pháp luận..............................................................................42
2.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể.....................................................43 2.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu............................................................43 2.2.2. Phương pháp xử lý dữ liệu ................................................................44 2.3. Phương pháp tiếp cận và các bước thực hiện luận văn ...........................45 2.3.1. Phương pháp tiếp cận .......................................................................45 2.3.2. Các bước thực hiện nghiên cứu ........................................................47 CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ SỞ HẠ TẦNG CÁC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN SƠN ĐỘNG, TỈNH BẮC GIANG ..............................................48 3.1. Tổng quan về các xã đặc biệt khó khăn huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang....48 3.1.1. Đặc điểm của huyện Sơn Động có ảnh hưởng đến hoạt động quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tại các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn.48 3.1.2. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý .....................................................51 3.2. Thực trạng quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện Sơn Động giai đoạn 2016 - 2018............................54 3.2.1. Công tác lập kế hoạch vốn đầu tư ......................................................54 3.2.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch vốn đầu tư..............................................56 3.2.3. Công tác thanh kiểm tra, xử lý vi phạm .............................................69 3.3. Đánh giá chung ...................................................................................71 3.3.1. Những kết quả đạt được ...................................................................71 3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ...................................................................73 CHƯƠNG 4. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ SỞ HẠ TẦNG CÁC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN SƠN ĐỘNG, TỈNH BẮC GIANG .........81 4.1. Quan điểm, định hướng hoàn thiện quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện Sơn Động đến năm 2025 ..81 4.1.1. Bối cảnh mới tác động đến quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng
các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện Sơn Động................................81 4.1.2. Quan điểm, mục tiêu quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng các xã đặc biệt khó khăn đến năm 2025. ................................................................83 4.1.3. Định hướng hoàn thiện quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện Sơn Động......................................87 4.2. Một số giải pháp chủ yếu hoàn thiện quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản các xã đặc biệt khó khăn tại huyện Sơn Động đến năm 2025 .......................88 4.2.1. Nâng cao chất lượng công tác, lập kế hoạch vốn đầu tư......................88 4.2.2. Thực hiện nghiêm túc việc quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng theo quy trình xây dựng .............................................................................90 4.2.3. Tăng cường công tác bồi dưỡng, đào tạo cán bộ làm công tác quản lý vốn đầu tư .................................................................................................93 4.2.4. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra sử việc dụng vốn đầu tư trong xây dựng cơ sở hạ tầng ..............................................................................94 4.2.5. Thực hiện tốt công tác giám sát cộng đồng và công khai tài chính trong đầu tư xây dựng hạ tầng .............................................................................95 4.2.6. Kiến nghị với các cơ quan quản lý cấp trên........................................96 KẾT LUẬN ..............................................................................................99 TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................... 101
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 CSHT Cơ sở hạ tầng 2 ĐBKK Đặc biệt khó khăn 3 GT Giao thông 4 HĐND Hội đồng nhân dân 5 KBNN Kho bạc Nhà nước 6 KTHT Kinh tế hạ tầng 7 KTKT Kinh tế kỹ thuật 8 KTXH Kinh tế xã hội 9 NSĐP Ngân sách địa phương 10 NSNN Ngân sách Nhà nước 11 NSTU Ngân sách trung ương 12 PTNT Phát triển nông thôn 13 SX Sản xuất 14 UB MTTQ Ủy ban Mặt trận tổ quốc i
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU STT Bảng Nội dung Trang Số lượng các dự án về CSHT các xã ĐBKK trên 1 3.1 56 địa bàn trên địa bàn huyện Sơn Động Số lượng và cơ cấu nguồn vốn đầu tư xây dựng 2 3.2 57 CSHT các xã ĐBKK huyện Sơn Động Kế hoạch phân bổ vốn đầu tư xây dựng CSHT các 3 3.3 58 xã ĐBKK huyện Sơn Động 4 3.4 Bảng chi phí đầu tư các dự án CSHT 61 Kết quả thanh toán cho 3 công trình qua các năm 5 3.5 62 2016-2018 Tình hình quyết toán các công trình xây dựng cơ 5 3.6 sở hạ tầng các xã đặc biệt khó khăn huyện Sơn 65 Động Một số chỉ tiêu thể hiện kết quả thanh tra các công 6 3.7 trình xây dựng CSHT ở các xã ĐBKK huyện Sơn 65 Động Một số chỉ tiêu thực hiện Phát triển KTXH huyện 7 3.8 70 Sơn Động Tổng hợp ý kiến đánh giá của cán bộ và người dân 8 3.9 ở 3 xã đại điện về năng lực điều hành của cán bộ 76 quản lý Mục tiêu phát triển của huyện Sơn Động đến năm 9 4.1 84 2025 ii
DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ STT Bảng Nội dung Trang Bộ máy quản lý vốn đầu tư CSHT các xã ĐBKK 1 3.1 51 huyện Sơn Động Sơ đồ công tác lập kế hoạch có sự tham gia của 2 3.2 60 người dân iii
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng là hoạt động đặc biệt trong nền kinh tế quốc dân vì nó trực tiếp tạo ra cơ sở vật chất kỹ thuật cho sự phát triển của các ngành kinh tế. Vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng thuộc nguồn vốn đâu tư xây dựng cơ bản, do Ngân sách nhà nước cấp. Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng thường sử dụng một khối lượng vốn lớn , vì vậy nếu quản lý nguồn vốn này kém hiệu quả, nó không chỉ gây thất thoát, lãng phí nguồn lực xã hội, mà còn tác động xấu đến sự phát triển kinh tế nói chung và hệ thống cơ sở hạ tầng nói riêng. Huyện Sơn Động, là một trong những huyện nghèo của tỉnh Bắc Giang, trong đó có đến 23 xã, thị trấn thuộc diện đặc biệt khó khăn. Do đặc điểm địa hình của một huyện miền núi là bị chia cắt, phức tạp, chênh lệch về độ cao lớn nên việc đầu tư xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng ở đây, nhất là tại các xã đặc biệt khó khăn còn nhiều bất cập. Thêm vào đó, việc quản lý nguồn vốn đầu tư này còn yếu kém đã dẫn đến nhiều hệ lụy trong phát triển kinh tế-xã hội chung của huyện. Những yếu kém đó là: Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng thiếu kế hoạch, chưa đáp ứng được mục tiêu phát triển; Đầu tư còn dàn trải, thời gian kéo dài, tình trạng lãng phí và thất thoát vốn còn khá phổ biến; Công tác lập dự án, thẩm định dự án, thẩm báo cáo kinh tế kỹ thuật còn chậm; trình độ năng lực của chủ đầu tư còn yếu kém, buông lỏng quản lý; Thủ tục còn rườm rà...Thực tế đó đã đặt ra yêu cầu nhiều mặt cho các cấp quản lý của huyện Sơn Động cũng như của tỉnh Bắc Giang, trong đó việc tìm giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng trên địa bàn là đòi hỏi cấp bách. Nhận thức được vấn đề này, để góp phần giải quyết các vấn đề đặt ra nêu trên, tác giả đã chọn vấn đề “Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng 1
các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang” làm đề tài nghiên cứu trong luận văn thạc sỹ chuyên ngành Quản lý kinh tế của mình. 2. Câu hỏi nghiên cứu Để thực hiện đề tài này, luận văn phải trả lời câu hỏi nghiên cứu sau: Trong những năm 2016 – 2018, hoạt động quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng từ ngân sách nhà nước trên địa bàn các xã đặc biệt khó khăn còn những hạn chế gì? Nguyên nhân do đâu? Huyện cần làm gì để hoàn thiện hoạt động quản lý, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn này trong thời gian tới? 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu Trên cơ sở phân tích, Đánh giá thực trạng quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tại các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện Sơn Động giai đoạn 2016 – 2018, luận văn đề xuất giải pháp sát thực nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý nguồn vốn này trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ của đề tài Để thực hiện được mục tiêu đề ra, luận văn có các nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể sau: - Tổng quan những công trình đã công bố liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu của đề tài, chỉ ra những vấn đề luận văn cần bổ sung, phát triển và làm rõ. - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về quản lý vốn đầu tư xây dựng CSHT tại các xã đặc biệt khó khăn (ĐBKK). - Tìm hiểu kinh nghiệm thực tiễn về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tại một số địa bàn có điều kiện tương đồng với huyện Sơn Động để đúc rút bài học kinh nghiệm cho huyện. - Đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý vốn đầu tư xây dựng CSHT các xã ĐBKK trên địa bàn huyện Sơn Động giai đoạn 2016 – 2018. 2
- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý vốn đầu tư xây dựng CSHT tại các xã ĐBKK trên địa bàn huyện Sơn Động trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hoạt động quản lý vốn đầu tư xây dựng CSHT tại các xã ĐBKK, cả trên phương diện lý luận và thực tiễn. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Nghiên cứu hoạt động quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tại các xã ĐBKK trên địa bàn huyện Sơn Động. Tuy nhiên, để đúc rút bài học kinh nghiệm cho huyện Sơn Động trong vấn đề này, luận văn cũng nghiên cứu ở mức độ nhất định tại một số địa phương khác ở trong cả nước. - Phạm vi thời gian: Từ năm 2016 đến năm 2018. - Phạm vi nội dung: Luận văn nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực liên quan đến quản lý vốn đầu tư xây dựng CSHT tại các xã ĐBKK, trong đó tập trung làm rõ các khái niệm, đặc điểm, nội dung, tiêu chí đánh giá và các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý vốn đầu tư xây dựng CSHT tại các xã đặc biệt khó khăn. 5. Đóng góp mới của luận văn - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận liên quan đến quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng nói chung; bổ sung và làm rõ thêm những vấn đề này trên địa bàn cấp huyện. - Đúc rút một số bài học kinh nghiệm cho huyện Sơn Động về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tại các xã đặc biệt khó khăn từ một số địa phương có điều kiện tương đồng. - Chỉ ra những thành tựu, hạn chế trong quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng trên địa bàn các xã đặc biệt khó khăn của huyện Sơn Động những năm 2016-2018 và làm rõ nguyên nhân của thực trạng đó. 3
- Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý vốn đầu tư xây dựng CSHT sát thực với điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của huyện Sơn Động đến năm 2025. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Bảng biểu và Danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn được kết cấu thành 4 chương: Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu và những vấn đề chung về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tại các xã đặc biệt khó khăn Chương 2. Phương pháp nghiên cứu Chương 3. Thực trạng quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang Chương 4. Một số giải pháp cơ bản hoàn thiện quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tại các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện Sơn Động đến năm 2025 4
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ SỞ HẠ TẦNG TẠI CÁC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến nội dung đề tài luận văn Liên quan đến đề tài nghiên cứu, đã có một số công trình tiêu biểu là luận văn thạc sỹ, bài báo của các nhà khoa học được công bố mà tôi được biết như sau: 1.1.1. Những công trình chủ yếu nghiên cứu về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tại các xã đặc biệt khó khăn Vấn đề quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước là hoạt động quan trọng, có tác động lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội cả ở tầm Quốc gia cũng như mỗi địa phương. Vì vậy, vấn đề này đang thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều người, trong đó những công trình có nội dung liên quan trực tiếp đến đề tài luận văn có thể kể đến là: - Cuốn sách “Xây dựng hạ tầng cơ sở nông thôn trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam” (2001), do PGS.TS Đỗ Hoài Nam & TS. Lê Cao Đoàn đồng chủ biên, NXB khoa học xã hội, Hà Nội. Nội dung cuốn sách đã phân tích những vấn đề lý luận cơ bản về hạ tầng và phát triển hạ tầng ở nông thôn. Ngoài ra, cuốn sách còn đề cập đến những vấn đề nảy sinh trong xây dựng, phát triển hạ tầng ở nông thôn nước ta; lý giải khoa học về con đường, phương thức tất yếu và những cơ sở, điều kiện cần thiết cho sự phát triển hạ tầng ở nông thôn nước ta; đề xuất cơ sở khoa học hình thành một cách nhìn mới đối với vấn đề phát triển hạ tầng ở nông thôn và đi sâu nghiên cứu thực trạng phát triển hạ tầng cơ sở ở tỉnh Thái Bình. - Luận văn Thạc sỹ "Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Hà Giang" (2015) của Bùi Mạnh 5
Tuyên, bảo vệ tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, Luận văn đã đề cập những vấn đề lý luận chung về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng bằng nguồn ngân sách nhà nước; phân tích, đánh giá thực trạng vấn đề này trên trên địa bàn tỉnh Hà Giang. Từ đó, luận văn làm rõ những kết quả, những hạn chế, khó khăn trong công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng bằng nguồn ngân sách nhà nước. Dựa vào đánh giá thực trạng, luận văn đề xuất những giải pháp tiếp tục hoàn thiện quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Hà Giang. - Luận văn Thạc sỹ “Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng từ nguồn vốn ngân sách trên địa bàn thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên” (2017) của Phạm Như Ý, bảo vệ tại Trường Đại học Kinh tế thuộc Đại học Đà Nẵng. Đề tài đã nhấn mạnh đặc điểm và vai trò của quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng từ nguồn vốn ngân sách nhà nước; đưa ra 5 nội dung quản lý nguồn vốn này, gồm: (i) Công tác xây dựng quy hoạch, lập kế hoạch đầu tư; (ii) quản lý tiến độ thực hiện các công trình; (iii) quản lý chất lượng công trình; (iv) Quản lý sử dụng vốn đầu tư; và (v) Công tác giám sát và đánh giá kết quả đầu tư. Dựa vào khung lý thuyết này, luận văn đã thống kê, phân tích và đánh giá thực trạng công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng từ nguồn vốn ngân sách trên địa bàn thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên, qua đó đưa ra những giải pháp nhằm hoàn thiện công tac quản lý đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng từ nguồn vốn ngân sách trên địa bàn thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên đạt hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước. - “Quản lý vốn ngân sách Nhà nước trong lĩnh vực hạ tầng giao thông tại tỉnh Hà Giang” (2015) của Trần Trung Tuyến, bảo vệ tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nôi. Trong luận văn này, tác giả đã làm rõ thế nào là quản lý vốn ngân sách nhà nước; nội dung quản lý vốn ngân sách nhà nước trong đầu tư xây dựng hạ tầng giao thông gồm những vấn đề gì? Trên 6
cơ sở thống kê, phân tích thực trạng quản lý vốn Ngân sách Nhà nước trong lĩnh vực hạ tầng giao thông tại tỉnh Hà Giang giai đoạn 2006 - 2013, luận văn chỉ ra những thành tựu, hạn chế trong hoạt động này tại tỉnh và chỉ ra nguyên nhân cơ bản dẫn đến những hạn chế đó. Xuất phát từ những hạn chế trong hoạt động quản lý vốn ngân sách Nhà nước trong lĩnh vực hạ tầng giao thông tại tỉnh Hà Giang trong giai đoạn 2006 - 2013, vận dụng kinh nghiệm thành công của các địa phương Vĩnh Phúc, Hưng Yên và Lâm Đồng, luận văn đề xuất định hướng và hệ thống giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý vốn Ngân sách Nhà nước trong lĩnh vực hạ tầng giao thông tại tỉnh Hà Giang đến năm 2020. - “Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nhà nước cho đầu tư kết cấu hạ tầng” (2013), của tác giả Nguyễn Thanh Bình, đăng trên Tạp chí Tài chính điện tử (http://www.tapchitaichinh.gov.vn). Bài viết khẳng định vai trò quan trọng của việc sử dụng nguồn vốn nhà nước vào đầu tư kết cấu hạ tầng trong quá trình tạo ra tăng trưởng kinh tế quốc gia nhiều năm qua. Tuy nhiên, theo tác giả, vấn đề là ở chỗ hiệu quả sử dụng vốn thấp, vừa gây lãng phí các nguồn lực lớn của đất nước, vừa gây mất cân đối vĩ mô nghiêm trọng, lạm phát cao kéo dài. Để khắc phục tình trạng đó, tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nhà nước trong đàu tư phát triển cơ sở hạ tầng trong thời gian tới. - "Quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn vốn NSNN của Thành Phố Hà Nội" (2012), Luận văn thạc sĩ Kinh tế chính trị của tác giả Lê Toàn Thắng, bảo vệ tại Trung tâm đào tạo bồi dưỡng giảng viên lý luận chính trị, ĐHQGHN. Luận văn đã hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước của Thành phố Hà Nội. Từ sự phân tích, đánh giá thực trạng quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước của Thành phố Hà Nội, luận văn đề xuất phương hướng, 7
giải pháp hoàn thiện hoạt động quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước trên địa bàn Thành phố Hà Nội. - “Hoàn thiện công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng giao thong nông thôn tại huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị’ (2018), Luận văn thạc sỹ của Nguyễn Văn Phượng, Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế. Luận văn tập trung làm rõ các nội dung quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sơe hạ tầng giao thong nông thôn, gồm các vấn đề về: Tổ chức bộ máy quản lý; Xây dựng quy hoạch, kế hoạch; Chủ đầu tư xây dựng công trình và công tác đấu thầu, lựa chọn nhà thầu; Xây dựng cơ chế quản lý vốn và tổ chức thực hiện đầu tư xây dựng công trình; Công tác kiểm tra, giám sát công trình; và Kiểm tra, giám sát về vốn. Đặc biệt, luận văn đã đưa ra một hệ thống chỉ tiêu đánh giá công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông nông thôn; Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý vốn trong lĩnh vực này. Xuất phát từ những phân tích, đánh giá thực trạng quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông nông thôn trên địa bàn huyện Cam Lộ giai đoạn 2014-2016, luận văn đề xuất 6 giải pháp hoàn thiện quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông nông thôn trên địa bàn huyện đến năm 2020. 1.1.2 Nhận xét về kết quả nghiên cứu của các công trình đã công bố và một số vấn đề đặt ra luận văn phải giải quyết Các công trình nêu trên đã tiếp cận vấn đề quản lý vốn xây dựng cơ sở hạ tầng ở những góc độ và mức độ khác nhau, song nhìn chung đều đã tìm hiểu và lý giải những vấn đề lý luận chung và thực tiễn vấn đề tại một số địa phương cụ thể. Các tác giả đã phân tích những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và đưa ra những giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện, nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cả ở tầm vĩ mô và vi mô. Đây là nguồn tư liệu quý giá để tác giả kế thừa và phát triển trong luận văn của mình. 8
Tuy nhiên, trong số các công trình mà tác giả biết được nêu trên, thì chủ yếu mới nghiên cứu về quản lý nguồn vốn ngân sách trên phạm vi quốc gia, hay cáp tỉnh. Một số công trình có đề cập vấn đề này ở cấp huyện, nhưng cũng chỉ nghiên cứu một mặt cụ thể nào đó của hệ thống cơ sở hạ tầng (chẳng hạn như hạ tầng giao thông), mà chưa có công trình nào nghiên cứu đầy đủ và có hệ thống về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng trên địa bàn cấp huyện, kể cả huyện Sơn Động tỉnh Bắc Giang. Đặc biệt, chưa có công trình nào nghiên cứu vấn đề đầu tư hay quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tại các xã đặc biệt khó khăn. Nói cách khác, việc nghiên cứu về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng trên địa bàn các xã đặc biệt khó khăn cho đến nay đang là một khoảng trống lớn, đòi hỏi các nhà nghiên cứu cần phải làm rõ. Kế thừa kết quả nghiên cứu của các tác giả đi trước, trong luận văn này sẽ trình bày một cách toàn diện và có hệ thống những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng trên địa bàn các xã đặc biệt khó khăn tại huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang những năm gần đây, và đề xuất quan điểm, giải pháp hoàn thiện quản lý nguồn vốn này đến năm 2025. 1.2. Cơ sở lý luận về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tại các xã đặc biệt khó khăn 1.2.1. Một số vấn đề chung về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tại các xã đặc biệt khó khăn 1.2.1.1. Các khái niệm cơ bản (i) Cơ sở hạ tầng Trong quá trình sản xuất của cải vật chất, ngoài các yếu tố về con người và tư liệu sản xuất, có một bộ phận khác tham gia vào quá trình này với tính cách là những cơ sở, những phương tiện chung, nhờ đó mà quá trình sản xuất và dịch vụ được thực hiện. Những phương tiện chung này tuy bản thân chúng 9
không phải là những công cụ sản xuất hay dịch vụ trực tiếp của quá trình tạo ra sản phẩm hay thực hiện sản phẩm, nhưng nếu thiếu chúng thì quá trình sản xuất và dịch vụ sẽ khó khăn, thậm chí không thể diễn ra được. Toàn bộ những phương tiện đó gọi chung là những (hệ thống) cơ sở hạ tầng. Theo Luật xây dựng số: 50/2014/QH13 Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 7 thông qua ngày 18 tháng 6 năm 2014, thì cơ sở hạ tầng được hiểu là tập hợp các ngành phi sản xuất thuộc lĩnh vực lưu thông, tức là bao gồm các công trình vật chất kỹ thuật phi sản xuất và các tổ chức dịch vụ có chức năng đảm bảo những điều kiện chung cho sản xuất, phục vụ những nhu cầu phổ biến của sản xuất và đời sống xã hội. Theo cách hiểu này, cơ sở hạ tầng chỉ bao gồm các công trình giao thông, cấp thoát nước, cung ứng điện, hệ thống thông tin liên lạc...và các đơn vị đảm bảo duy trì các công trình này. Cơ sở hạ tầng là khái niệm dùng để chỉ những phương tiện làm cơ sở (nền tảng) cho các quá trình sản xuất và dịch vụ, nhờ đó mà các quá trình này được diễn ra một cách thông suốt, thúc đẩy sự phát triển kinh tế-xã hội. Từ đó, có thể đưa ra khái niệm: Cơ sở hạ tầng (KCHT) là toàn bộ những cơ sở vật chất - kỹ thuật, tạo nền tảng cho sự phát triển toàn diện của một quốc gia, từ kinh tế, xã hội cho đến bảo đảm quốc phòng, an ninh, góp phần bảo vệ môi trường và phục vụ đời sống nhân dân. (ii) Vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng Như trên đã đề cập, hệ thống cơ sở hạ tầng là nền tảng của sự phát triển kinh tế-xã hội, do đó để thúc đẩy tăng trưởng và phát triển bền vững đòi hỏi phải có hệ thống cơ sở hạ tầng phát triển ngày càng hiện đại. Nhưng điều này lại phụ thuộc rất lớn vào lượng vốn đầu tư cho việc xây dựng và phát triển nó. Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng là một bộ phận của hoạt động đầu tư phát triển trong nền kinh tế quốc dân. Vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng là 10