Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Tăng cường công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng tỉnh Bắc Kạn

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

45
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là đánh giá thực trạng công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng trong giai đoạn 2017-2019 tại Thanh tra tỉnh Bắc Kạn, từ đó đề xuất những giải pháp tăng cường công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng trong thời gian tới để thực hiện có hiệu quả chính sách và pháp luật của Chính phủ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Tăng cường công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng tỉnh Bắc Kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH CHU THANH SƠN TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC THANH TRA CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG TẠI TỈNH BẮC KẠN LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH CHU THANH SƠN TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC THANH TRA CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG TẠI TỈNH BẮC KẠN Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. TRẦN ĐÌNH TUẤN THÁI NGUYÊN - 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Bản luận văn “Tăng cường công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng tỉnh Bắc Kạn” là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết và tình hình thực tiễn tại địa bàn nghiên cứu dưới sự hướng dẫn khoa học của Thầy giáo - PGS.TS. Trần Đình Tuấn. Các tài liệu, số liệu và những kết quả tính toán trong luận văn này là hoàn toàn trung thực. Các số liệu, tài liệu trích dẫn sử dụng trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn tài liệu tham khảo. Tôi xin đảm bảo về sự trung thực của lời cam đoan trên. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020 Học viên Chu Thanh Sơn
ii LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Quý thầy cô giáo, Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo - Trường Đại học Kinh tế & QTKD - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ cho tôi trong suốt quá trình học tập cũng như thời gian làm luận văn tốt nghiệp Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành nhất đến người hướng dẫn khoa học - PGS.TS. Trần Đình Tuấn. Thầy đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Đồng thời tôi cũng xin được gửi lời cảm ơn đến lãnh đạo cơ quan và các đồng nghiệp đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi cả về thời gian và cung cấp tài liệu, số liệu liên quan đến việc thực hiện luận văn này. Cuối cùng, tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè đã luôn ủng hộ, giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian học tập và hoàn thành bản luận văn thạc sĩ. Tôi xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020 Học viên Chu Thanh Sơn
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................... ii MỤC LỤC ............................................................................................ iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ..................................................... vi DANH MỤC CÁC BẢNG.................................................................. vii DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ......................................................... ix MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu.......................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..................................................... 2 4. Ý nghĩa khoa học của Luận văn ........................................................ 2 5. Kết cấu của luận văn ......................................................................... 3 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THANH TRA DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CẤP TỈNH .............................. 4 1.1. Cơ sở lý luận về thanh tra dự án đầu tư xây dựng cấp tỉnh .......... 4 1.1.1. Cơ quan thanh tra nhà nước cấp tỉnh .......................................... 4 1.1.2. Dự án đầu tư xây dựng ................................................................ 9 1.1.3. Thanh tra dự án đầu tư xây dựng .............................................. 12 1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng ........................................................................................................ 20 1.2. Kinh nghiệm thực tiễn về thanh tra dự án đầu tư xây dựng cấp tỉnh 27 1.2.1. Kinh nghiệm thanh tra dự án đầu tư xây dựng tỉnh Long An ... 27 1.2.2. Kinh nghiệm thanh tra dự án đầu tư xây dựng tỉnh Tuyên Quang .......................................................................................... 29 1.2.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Thanh tra tỉnh Bắc Kạn .......... 30 Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI .................. 32
iv 2.1. Các câu hỏi nghiên cứu ................................................................ 32 2.2. Phương pháp nghiên cứu.............................................................. 32 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ................................................ 32 2.2.2. Phương pháp tổng hợp thông tin ............................................... 34 2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .............................................. 34 2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ....................................................... 35 2.3.1. Các chỉ tiêu phản ánh kết quả thanh tra dự án đầu tư xây dựng35 2.3.2. Các chỉ tiêu phản ánh các nội dung của thanh tra dự án đầu tư xây dựng............................................................................................. 36 2.3.3. Các chỉ tiêu định tính theo phiếu điều tra ................................. 36 Chương 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THANH TRA DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG TẠI TỈNH BẮC KẠN ....................... 37 3.1. Giới thiệu về cơ quan thanh tra tỉnh Bắc Kạn............................. 37 3.1.1. Vị trí, nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra tỉnh Bắc Kạn ......... 37 3.1.2. Cơ cấu tổ chức và nhân lực của Thanh tra tỉnh Bắc Kạn.......... 38 3.2. Tình hình thực hiện các dự án đầu tư xây dựng tại tỉnh Bắc Kạn 43 3.3. Thực trạng công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng tại tỉnh Bắc Kạn............................................................................................... 46 3.3.1.Tình hình tổ chức bộ máy thanh tra dự án đầu tư xây dựng ...... 46 3.3.2. Phương pháp thanh tra dự án đầu tư xây dựng tại tỉnh Bắc Kạn .............................................................................................. 50 3.3.3. Quy trình thanh tra dự án đầu tư xây dựng tại tỉnh Bắc Kạn .... 51 3.3.4. Thực trạng công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng tại tỉnh Bắc Kạn .............................................................................................. 55 3.4. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng ...................................................................................... 68 3.4.1. Nhân tố khách quan ................................................................... 68 3.4.2. Nhân tố chủ quan ...................................................................... 70
v 3.5. Đánh giá chung về công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng tại tỉnh Bắc Kạn ....................................................................................... 74 3.5.1. Những kết quả đạt được ............................................................ 74 3.5.2.Một số hạn chế và nguyên nhân của hạn chế ............................. 75 Chương 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC THANH TRA DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG TẠI THANH TRA TỈNH BẮC KẠN .............................................................. 81 4.1. Quan điểm tăng cường công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng đến năm 2030 .............................................................................. 81 4.2. Một số giải pháp tăng cường công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng tại tỉnh Bắc Kạn ................................................................. 82 4.2.1. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ thanh tra ............................. 82 4.2.2. Hoàn thiện quy trình thanh tra .................................................. 83 4.2.3. Tăng cường trang thiết bị, máy móc phục vụ thanh tra ............ 84 4.2.4. Tăng cường công tác giám sát hoạt động thanh tra .................. 84 4.2.5. Nâng cao hiệu quả xử lý sau thanh tra ...................................... 85 4.3. Một số kiến nghị........................................................................... 86 4.3.1. Kiến nghị đối với Thanh tra Chính phủ .................................... 86 4.3.2. Kiến nghị đối với Ủy Ban nhân dân tỉnh Bắc Kạn ................... 87 KẾT LUẬN ........................................................................................ 88 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 91 PHỤ LỤC ........................................................................................... 93
vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa DAĐTXD Dự án đầu tư xây dựng DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa ĐTXD Đầu tư xây dựng HQKT Hiệu quả kinh tế NĐ Nghị định NSNN Ngân sách nhà nước QĐ Quyết định XDCB Xây dựng cơ bản
vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Tổng hợp cán bộ, công chức Thanh tra tỉnh Bắc Kạn năm 2019 ................................................................................... 42 Bảng 3.2: Tổng hợp tình hình chi Đầu tư xây dựng trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn giai đoạn từ năm 2017 -2019 ............................. 45 Bảng 3.3: Tổng hợp số lượng cán bộ trực tiếp tham gia thanh tra dự án đầu tư xây dựng giai đoạn 2017-2019 .............................. 49 Bảng 3.4: Tình hình thanh tra dự án đầu tư xây dựng tại tỉnh Bắc Kạn năm 2017 ........................................................................... 63 Bảng 3.5: Tình hình thanh tra dự án đầu tư tại tỉnh Bắc Kạn năm 2018 ..................................................................................................... 65 Bảng 3.6: Tình hình thanh tra dự án đầu tư tại tỉnh Bắc Kạn năm 2019 ..................................................................................................... 67 Bảng 3.7: Kết quả giải quyết sau thanh tra dự án đầu tư xây dựng tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2017 - 2019 ........................................ 68 Bảng 3.8: Ý kiến đánh giá của cán bộ về ảnh hưởng Cơ chế, chính sách của nhà nước đến công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng cơ bản ................................................................................ 69 Bảng 3.9: Ý kiến đánh giá của cán bộ về tác động của điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội đối với công tác thanh tra đầu tư XDCB tại tỉnh Bắc Kạn ..................................................................... 70 Bảng 3.10: Ý kiến đánh giá về tác động của Bộ máy và tổ chức thực hiện thanh tra..................................................................... 70 Bảng 3.11: Ý kiến đánh giá về chất lượng và phẩm chất nguồn nhân lực làm công tác thanh tra ....................................................... 71 Bảng 3.12: Ý kiến đánh giá về ảnh hưởng của cơ sở vật chất, trang thiết bị đến công tác thanh tra ................................................... 72
viii Bảng 3.13: Ý kiến đánh giá về cơ chế phối kết hợp giữa các cơ quan chức năng trong thanh tra dự án đầu tư xây dựng tỉnh Bắc Kạn ... 73
ix DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Sơ đồ: Sơ đồ 3.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy Thanh tra tỉnh Bắc Kạn ........Error! Bookmark not defined. Sơ đồ 3.2: Quy trình tiến hành thanh tra dự án đầu tư xây dựng tại Thanh tra tỉnh Bắc Kạn ................................................... 52 Biểu đồ: Biểu đồ 3.1: Cán bộ, công chức trực tiếp thanh tra Dự án ĐTXD tại Thanh tra tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2017-2019................. 47
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Đầu tư xây dựng là một trong những chính sách có vai trò quan trọng trong việc phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật, kinh tế và xã hội. Trong những năm qua đầu tư xây dựng đã góp phần không nhỏ thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế ở nước ta nói chung và tỉnh Bắc Kạn nói riêng. Đối với tỉnh Bắc Kạn là một tỉnh miền núi phía Bắc có địa hình khá đa dạng và phức tạp, cơ sở vật chất kết cấu hạ tầng, kinh tế - xã hội còn nghèo nàn và chưa phát triển. Vì thế đầu tư xây dựng là một nhiệm vụ quan trọng và cần thiết tạo tiền đề cho phát triển kinh tế xã hội cũng như góp phần quan trọng vào tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh. Hơn nữa, đầu tư xây dựng cũng là nhân tố quyết định làm thay đổi cơ cấu kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế. Nhìn chung, các dự án đầu tư xây dựng trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn được đầu tư đúng mục đích, đảm bảo an sinh xã hội. Việc quản lý dự án từng công trình cơ bản tuân thủ các quy định của pháp luật về xây dựng cơ bản; nhiều dự án đầu tư xây dựng đã hoàn thành và nghiệm thu đưa vào khai thác sử dụng. Bên cạnh những thành quả đã đạt được, việc đầu tư xây dựng sử dụng nguồn ngân sách nhà nước của tỉnh Bắc Kạn còn nhiều hạn chế dẫn tới thất thoát vốn, nhiều công trình thiếu hiệu quả; các dự án còn tồn đọng, kéo dài; nhiều bất cập trong lập và quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình. Đặc biệt, cơ chế giám sát, kiểm tra thực hiện đầu tư công chưa được chú trọng đúng mức; công tác thanh tra các dự án đầu tư xây dựng chưa được phân định rõ ràng, trình tự, phương pháp thực hiện các cuộc thanh tra chưa được hệ thống hóa và thống nhất. Việc xử lý các hành vi sai phạm sau Kết luận thanh tra chưa nghiêm, chưa triệt để. Lực lượng cán bộ, công chức thanh tra còn mỏng; trang thiết bị, công nghệ chưa được đầu tư đầy đủ. Xuất phát từ những vấn đề trên, đề tài nghiên cứu “Tăng cường công
2 tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng tỉnh Bắc Kạn” là rất cần thiết, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác thanh tra trong quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn; phòng ngừa và xử lý nghiêm những hành vi vi phạm pháp luật về xây dựng. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Đánh giá thực trạng công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng trong giai đoạn 2017-2019 tại Thanh tra tỉnh Bắc Kạn, từ đó đề xuất những giải pháp tăng cường công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng trong thời gian tới để thực hiện có hiệu quả chính sách và pháp luật của Chính phủ. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống những vấn đề lý luận và thực tiễn cơ bản về công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng. - Đánh giá thực trạng công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng tại tỉnh Bắc Kạn. - Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến thanh tra dự án đầu tư xây dựng tại tỉnh Bắc Kạn; - Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng tại tỉnh Bắc Kạn. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là công tác thanh tra các dự án đầu tư xây dựng tại Thanh tra tỉnh Bắc Kạn. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn. - Phạm vi về thời gian nghiên cứu: Các thông tin, số liệu thứ cấp nghiên cứu trong giai đoạn từ năm 2017 - 2019. Thông tin sơ cấp thực hiện điều tra trong năm 2020. Các giải pháp đề xuất cho giai đoạn 2021-2025. - Phạm vi về nội dung nội dung nghiên cứu: Công tác thanh tra các dự án đầu tư xây dựng tại cơ quan Thanh tra nhà nước tỉnh Bắc Kạn. 4. Ý nghĩa khoa học của Luận văn
3 4.1. Về mặt lý luận Hệ thống hóa lý luận về thanh tra dự án đầu tư xây dựng; chủ trương của Đảng và Nhà nước, các quy định của Thanh tra Chính phủ, Luật Thanh tra và các văn bản pháp quy có liên quan. 4.2. Về mặt thực tiễn - Khảo sát được một số kinh nghiệm thực tiễn và rút ra bài học kinh nghiệm cho Thanh tra tỉnh Bắc Kạn trong thanh tra dự án đầu tư xây dựng. - Đã đánh giá được thực trạng công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng về nội dung, quy trình, phương pháp thanh tra tại Thanh tra tỉnh Bắc Kạn. - Phân tích được các nhân tố ảnh hưởng đến công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng về nội dung, quy trình, phương pháp thanh tra tại Thanh tra tỉnh Bắc Kạn. - Đề ra được phương hướng , giải pháp để hoàn thiện công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng tại Thanh tra tỉnh Bắc Kạn. Các kết quả nghiên cứu trên có thể ứng dụng cao vào thực tiễn công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng tại Thanh tra tỉnh Bắc Kạn. Mặt khác, đề tài này còn là nguồn tư liệu tham khảo cho sinh viên đại học, học viên cao học, nghiên cứu sinh của Nhà trường và các đối tượng khác có quan tâm. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục, Luận văn được trình bày với 4 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về thanh tra dự án đầu tư xây dựng cấp tỉnh. Chương 2: Phương pháp nghiên cứu. Chương 3: Thực trạng công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng tại tỉnh Bắc Kạn. Chương 4: Một số giải pháp tăng cường công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng tại tỉnh Bắc Kạn.
4 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THANH TRA DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CẤP TỈNH 1.1. Cơ sở lý luận về thanh tra dự án đầu tư xây dựng cấp tỉnh 1.1.1. Cơ quan thanh tra nhà nước cấp tỉnh 1.1.1.1. Khái niệm về thanh tra nhà nước cấp tỉnh Theo Luật thanh tra năm 2010, thì có thể hiểu Thanh tra nhà nước cấp tỉnh là hoạt động xem xét, đánh giá của cơ quan Nhà nước cấp tỉnh có thẩm quyền về việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ của các cơ quan, tổ chức, cá nhân nhằm phát hiện và xử lý những hành vi vi phạm phát luật để xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý, phát hiện những sơ hở trong cơ chế, chính sách pháp luật để kiến nghị việc sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện. Thanh tra là một chức năng không thể thiếu của hoạt động quản lý, là một khâu của chu trình quản lý của Nhà nước nói chung và ở cấp tỉnh nói riêng. [5] 1.1.1.2. Vai trò của thanh tra nhà nước Thanh tra là một trong những phương thức phòng ngừa, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật. Cùng với các cơ chế kiểm tra, kiểm toán, điều tra, giám sát, công tác thanh tra góp phần phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật, bao gồm việc phát hiện các hành vi thiếu trách nhiệm, quan liêu, lãng phí, chống tham nhũng trong đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, góp phần làm trong sạch bộ máy nhà nước. Việc phát hiện kịp thời, xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật sẽ có tác dụng hạn chế, răn đe và do đó có tác dụng phòng ngừa những hành vi vi phạm pháp luật, góp phần bảo vệ tài sản nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. [2] Thanh tra góp phần hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật, qua thực tiễn hoạt động của mình, các cơ quan thanh tra phát hiện những sơ hở trong cơ chế, chính sách, pháp luật, hạn chế những hành vi vi phạm pháp luật khác. Các
5 cơ quan thanh tra cũng phát hiện những điểm bất hợp lý, thiếu tính khả thi trong các quy định của pháp luật cũng như các thủ tục hành chính rườm rà, nhiều tầng nấc. Qua đó kiến nghị với các cơ quan có thẩm quyền hủy bỏ, sửa đổi, bổ sung các cơ chế, chính sách, pháp luật, khắc phục kẽ hở của pháp luật, ngăn ngừa tận gốc mầm mống phát sinh hành vi vi phạm pháp luật. [6] Thanh tra góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước: Công tác thanh tra có vai trò quan trọng, là bộ phận hữu cơ của cơ quan quản lý nhà nước. Qua thanh tra giúp cho người lãnh đạo quản lý cấp trên thấy được những yếu kém, thiếu sót, những điểm chưa phù hợp, thiếu đồng bộ của đường lối, chủ trương, chính sách và của hệ thống pháp luật; đánh giá được năng lực, trách nhiệm điều hành, quản lý của người lãnh đạo quản lý cấp dưới, đánh giá một cách đúng đắn nơi nào, cá nhận nào làm tốt hơn để biểu dương, làm chưa tốt để uốn nắn. Như vậy, đối với người lãnh đạo quản lý, thanh tra đúng là phương tiện giúp người lãnh đạo, pháp luật nhận thức và phát triển tư duy, kiểm tra lại chính mình để chủ động điều chỉnh lại chủ trương chính sách cho phù hợp với quá trình quản lý nhà nước. Để quyết định quản lý Nhà nước được các cơ quan, tổ chức và cá nhân chấp hành một cách chính xác, đầy đủ thì các cơ quan, cá nhân đã ban hành quyết định phải đề ra quy trình thực hiện quyết định. Trong quy trình đó không thể thiếu được hoạt động thanh tra, kiểm tra. Thanh tra, kiểm tra là để đánh giá, nhận xét tình hình và kết quả thực hiện quyết định quản lý; để kiểm nghiệm lại chính nội dung và chất lượng quản lý; khi cần thiết phải bổ sung, sửa đổi, thậm chí phải huỷ bỏ một phần hay toàn bộ quyết định quản lý. [2] Tóm lại, sự vi phạm pháp luật đã, đang và sẽ còn là một thực tế với nhiều lý do khác nhau. Để giải quyết vấn đề này, chủ thể quản lý có thể áp dụng nhiều biện pháp từ giáo dục, thuyết phục đến cưỡng chế. Các biện pháp đó đều có thể được thực hiện thông qua công tác thanh tra, qua thanh tra có thể đánh giá được một cơ quan, tổ chức, cá nhân nào đó chấp hành pháp luật như thế nào, có vi
6 phạm pháp luật hay không, vi phạm ở mức độ nào... Từ đó đề ra những biện pháp xử lý thích hợp. Như vậy, vai trò của cơ quan thanh tra thể hiện qua vị trí, chức năng, quyền hạn của các cơ quan thanh tra. 1.1.1.3. Đặc điểm cơ bản của thanh tra nhà nước Thứ nhất, thanh tra gắn liền với quản lý nhà nước, đáp ứng yêu cầu và phục vụ mục tiêu quản lý nhà nước. Quản lý nhà nước và thanh tra có cái chung là sử dụng quyền lực nhà nước thực hiện sự tác động lên đối tượng bị quản lý. Xét theo cơ cấu, chức năng của quản lý nhà nước thì thanh tra chỉ là những công cụ, phương tiện để quản lý nhà nước. Là một trong chu trình quản lý nhưng đồng thời tác động trở lại, góp phần điều chỉnh các cách thức, phương pháp quản lý của chủ thể quản lý. Trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước, hoạt động có tính hiệu quả của thanh tra sẽ ngăn chăn được nguy cơ biến dạng, tùy tiện, thiếu kỷ cương trong hoạt động quản lý nhà nước. [2] Hoạt động thanh tra gắn liền với quản lý nhà nước, phục vụ cho quản lý nhà nước, do vậy gắn liền với các yêu cầu của quản lý nhà nước, đặc biệt là tính hiệu lực, hiệu quả và tính kịp thời. Bên cạnh việc xem xét, đánh giá tính đúng đắn và tuân theo pháp luật trong việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân là đối tượng thanh tra, hoạt động thanh tra còn xác định rõ tính chất, mức độ vi phạm, nguyên nhân, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật; đưa ra các biện pháp xử lý theo thẩm quyền và kiến nghị biện pháp xử lý. [3] Thanh tra là một khâu của chu trình quản lý, thanh tra bị rằng buộc, chịu sự chi phối bởi quản lý nhưng đồng thời tác động trở lại, góp phần điều chỉnh cách thức, phương pháp quản lý của chủ thể quản lý. Trên thực tế, một thể chế hành chính và cơ chế quản lý nhà nước sẽ không đầy đủ, kém hiệu quả nếu không có thanh tra, qua hoạt động thanh tra sẽ phát hiện được những hạn chế, yếu kém, những sai phạm trong hoạt động của bộ máy nhà nước từ đố xử lý, kiến nghị đề xuất chấn chỉnh xử lý theo thẩm quyền, góp phần vào nâng cao hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước. [2], [3], [6]
7 Thứ hai, thanh tra luôn mang tính quyền lực nhà nước. Tính quyền lực của hoạt động thanh tra có mối liên hệ chặt chẽ với tính quyền uy - phục tùng của quản lý nhà nước. Là một chức năng của quản lý nhà nước, thanh tra phải thể hiện như một tác động tích cực nhằm thực hiện quyền lực nhà nước của chủ thể quản lý đối với đối tượng quản lý.Như vậy, thanh tra được Nhà nước sử dụng như một công cụ hiệu quả trong quá trình quản lý. [2] Thanh tra là hoạt động thường xuyên, thiết thực, có tính sáng tạo, ngày càng được mở rộng và trở nên rộng khắp, mang tính dân chủ sâu sắc. Tính quyền lực nhà nước của hoạt động thanh tra thể hiện ở chỗ các cơ quan thanh tra đều có quyền được xác định và khả năng thực hiện quyền hạn đó. Nó còn được cụ thể hóa trong chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của hệ thống thanh tra, phương thức tiến hành thanh tra, xử lý kết quả thanh tra, quan hệ giữa các cơ quan thanh tra với đối tượng bị thanh tra, sự phối hợp giữa các tổ chức thanh tra theo cấp hành chính và theo ngành, lĩnh vực. [3] Tóm lại, chủ thể duy nhất tiến hành thanh tra là Nhà nước, thanh tra xuất hiện, tồn tại và tiêu vong cùng với Nhà nước. Ở các nước trên thế giới, dù mô hình tổ chức hoạt động thanh tra có khác nhau nhưng đều có chung đặc điểm này. Ở nước ta, Điều 1 Pháp lệnh Thanh tra 1990 quy định: “thanh tra là một chức năng thiết yếu của cơ quan quản lý nhà nước; là phương thức bảo đảm pháp chế, tăng cường kỷ luật trong quản lý nhà nước, thực hiện quyền dân chủ xã hội chủ nghĩa”. Luật Thanh tra năm 2010 quy định: cơ quan thanh tra nhà nước trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình thực hiện và giúp cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện quản lý nhà nước về công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng; tiến hành thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng theo quy định của pháp luật. [5] Thứ ba, tính khách quan và độc lập tương đối của thanh tra. Đây là đặc điểm vốn có, xuất phát từ bản chất của thanh tra. Đặc điểm này phân biệt thanh
8 tra với các loại hình cơ quan chức năng của bộ máy quản lý nhà nước. Do bản chất của thanh tra là xem xét, đánh giá một cách khách quan việc thực hiện chính sách pháp luật, nhiệm vụ của các tổ chức cá nhân nhằm đưa ra kết luận đúng, sai từ đó có những biện pháp xử lý, kiến nghị phù hợp nhằm phòng ngừa, xử lý vi phạm và bảo vệ lợi ích hợp pháp của nhà nước, xã hội, các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Vì vậy hoạt động thanh tra phải mang tính khách quan, nghĩa là xem xét, đánh giá đối tượng, nội dung thanh tra đúng như thực tế, không áp đặt, suy diễn chủ quan. [6] Tính độc lập tương đối của cơ quan thanh tra thể hiện ở việc các cơ quan thanh tra thuộc hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước, chịu sự chỉ đạo, điều hành trực tiếp của thủ trưởng cơ quan hành chính nhà nước về chương trình, kế hoạch thanh tra, về biên chế, tổ chức nhân sự, cơ sở vật chất và phương tiện hoạt động. Các cơ quan thanh tra nhà nước là bộ phận quan trọng, không thể thiếu trong cơ cấu bộ máy nhà nước, là công cụ đắc lực để giữ gìn, bảo vệ và tăng cường trật tự, kỷ cương quản lý, là chức năng thiết yếu của các cơ quan quản lý nhà nước, nhưng có tính độc lập tương đối với cơ quan quản lý. [2] 1.1.1.4. Chức năng, nhiệm vụ của thanh tra Thanh tra là hoạt động của cơ quan thanh tra nhằm phát hiện sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền biện pháp khắc phục; phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm pháp luật; giúp cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện đúng quy định của pháp luật; phát huy nhân tố tích cực; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước; bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. [3] Qua các giai đoạn phát triển lịch sử, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thanh tra được điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung nhằm đáp ứng yêu cầu của thực tiễn quản lý nhà nước. Các cơ quan thanh tra nhà nước có tổ chức khác
9 nhau qua từng giai đoạn nhưng nhiệm vụ chung của hoạt động thanh tra luôn hướng vào các nội dung sau: Thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật, việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ và trách nhiệm thi hành công vụ của cơ quan và công chức nhà nước. Thông qua hoạt động này, thanh tra góp phần quan trọng vào việc làm trong sạch bộ máy nhà nước, phát hiện và ngăn ngừa hành vi vi phạm pháp luật của quan chức nhà nước. Thanh tra việc chấp hành pháp luật về quản lý theo ngành, lĩnh vực của mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân. Thanh tra trách nhiệm của các cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo, thanh tra trách nhiệm thực hiện công tác phòng chống tham nhũng của thủ trưởng cơ quan hành chính. Thông qua đó, hoạt động thanh tra góp phần tăng cường tính kỷ luật trong quản lý nhà nước, thực hiện dân chủ xã hội chủ nghĩa và góp phần vào công tác phòng, chống tham nhũng. Thanh tra các hoạt động quản lý kinh tế, quản lý xã hội của cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội, các đơn vị lực lượng vũ trang, hoạt động của các doanh nghiệp, các đơn vị sự nghiệp và tổ chức khác có sử dụng vốn và tài sản của Nhà nước. Thực hiện các vai trò trong tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng theo quy định của pháp luật về Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tổ cáo và Luật Phòng, chống tham nhũng. [15], [16] 1.1.2. Dự án đầu tư xây dựng 1.1.2.1. Khái niệm đầu tư xây dựng Đầu tư là hoạt động sử dụng các nguồn lực khác nhau để tiến hành các hoạt động sản xuất, kinh doanh trong một thời gian nhất định nhằm thu về lợi nhuận cho chủ thể đầu tư và lợi ích kinh tế xã hội. Đầu tư xây dựng là một loại đầu tư phát triển trong đó có sử dụng các nguồn lực (vốn) để tiến hành xây mới, cải tạo, nâng cấp các công trình xây dựng nhằm tạo ra cơ sở vật chất và kết cấu hạ tầng. [2]