Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:100

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên, từ đó góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức trên địa bàn thành phố Thái Nguyên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH HOÀNG THỊ KIM OANH THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH HOÀNG THỊ KIM OANH THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 8.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thành Công THÁI NGUYÊN - 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân và không sao chép các công trình nghiên cứu của người khác để làm sản phẩm của riêng mình. Các số liệu có nguồn gốc rõ ràng, tuân thủ đúng nguyên tắc và kết quả trình bày trong luận văn được thu thập trong quá trình nghiên cứu là trung thực chưa từng được ai công bố trước đây. Tác giả hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính xác thực và nguyên bản của luận văn. Thái Nguyên, ngày tháng năm 2020 Học viên Hoàng Thị Kim Oanh
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, trước tiên tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên, các thầy cô giáo đã trực tiếp truyền thụ, trang bị cho tôi những kiến thức cơ bản và những định hướng đúng đắn trong học tập và tu dưỡng đạo đức, tạo tiền đề tốt để tôi học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Thành Công đã dành nhiều thời gian và tâm huyết, tận tình hướng dẫn chỉ bảo cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn UBND thành phố Thái Nguyên, Phòng Nội vụ thành phố Thái Nguyên đã cung cấp những thông tin cần thiết và giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân và bạn bè đã quan tâm giúp đỡ, động viên và tạo điều kiện cho tôi trong học tập, tiến hành nghiên cứu và hoàn thành đề tài này. Xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, ngày tháng năm 2020 Học viên Hoàng Thị Kim Oanh
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii MỤC LỤC ....................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT .................................................... vi DANH MỤC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ ........................................................ vii PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài.........................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu ..............................................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................3 4. Đóng góp của luận văn ..........................................................................................4 5. Kết cấu của đề tài ...................................................................................................4 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ ..................................................... 5 1.1. Cơ sở lý luận về chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã.......................5 1.1.1. Lý luận chung về cán bộ, công chức cấp xã ........................................... 5 1.1.2. Chất lượng cán bộ, công chức cấp xã ................................................... 11 1.1.3. Công tác cán bộ gắn với nâng cao chất lượng cán bộ, công chức cấp xã . 17 1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng cán bộ, công chức cấp xã ......... 19 1.2. Cơ sở thực tiễn về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã .21 1.2.1. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại một số địa phương trong nước ........................................................................ 21 1.2.2. Bài học kinh nghiệm đối với thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên 24 Chương 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............................................. 26 2.1. Câu hỏi nghiên cứu ...........................................................................................26 2.2. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................26 2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................ 26 2.2.2. Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu .................................................... 29
iv 2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu .............................................................. 29 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu.....................................................................30 Chương 3 THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN ...... 33 3.1. Giới thiệu chung về thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên ..................33 3.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 33 3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ...................................................................... 35 3.1.3. Đánh giá chung về thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên ........... 40 3.2. Thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên......................................................................................................42 3.2.1. Quy mô và cơ cấu đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ........................... 42 3.2.2. Thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên ................................................................................... 47 3.2.3. Công tác cán bộ gắn với nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên.................................................... 60 3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên ..............................................................................69 3.3.1. Các yếu tố khách quan .......................................................................... 69 3.3.2. Các yếu tố chủ quan .............................................................................. 70 3.4. Đánh giá chung về chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên ...........................................................................................71 3.4.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 71 3.4.2. Một số hạn chế và nguyên nhân của hạn chế ........................................ 73 Chương 4 GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN........................................................................................................ 76 4.1. Định hướng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên ....................................................................................76
v 4.2. Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên ....................................................................................77 4.2.1. Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã .... 77 4.2.2. Nâng cao chất lượng công tác quy hoạch cán bộ .................................. 78 4.2.3. Nâng cao chất lượng công tác bố trí sử dụng và luân chuyển cán bộ... 81 4.2.4. Một số giải pháp khác ........................................................................... 83 KẾT LUẬN .................................................................................................... 84 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 86 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 88
vi DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT STT DẠNG VIẾT TẮT DẠNG ĐẦY ĐỦ 1 BNV Bộ nội vụ 2 CBCC Cán bộ công chức 3 CP Chính phủ 4 ĐVT Đơn vị tính 5 HTNV Hoàn thành nhiệm vụ 6 HĐND Hội đồng nhân dân 7 KL Kết luận 8 NXB Nhà xuất bản 9 NĐ Nghị định 10 QĐ Quyết định 11 STT Số thứ tự 12 TT Thông tư 13 TTg Thủ tướng chính phủ 14 TW Trung ương 15 UBND Ủy ban nhân dân
vii DANH MỤC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ Bảng: Bảng 3.1: Số lượng cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên ............................................................................................ 42 Bảng 3.2: Cơ cấu cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên theo giới tính ..................................................................... 44 Bảng 3.3: Cơ cấu cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên theo độ tuổi ........................................................................ 45 Bảng 3.4: Cơ cấu cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên theo dân tộc ....................................................................... 46 Bảng 3.5: Trình độ văn hóa của cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên............................................................................. 47 Bảng 3.6: Trình độ chuyên môn của cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên ................................................................... 49 Bảng 3.7: Trình độ ngoại ngữ của cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên............................................................................. 51 Bảng 3.8: Trình độ tin học của cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên............................................................................. 52 Bảng 3.9: Trình độ lý luận chính trị của cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên ............................................................ 53 Bảng 3.10: Trình độ quản lý nhà nước của cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên ............................................................ 54 Bảng 3.11: Tình trạng sức khỏe của cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên ................................................................... 56 Bảng 3.12: Kết quả phân loại cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên.................................................................................... 57 Bảng 3.13: Tình hình cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên chưa đạt chuẩn ................................................................... 59
viii Bảng 3.14: Kết quả đánh giá của cán bộ, công chức cấp xã về công tác tuyển chọn cán bộ ..................................................................................... 60 Bảng 3.15: Kết quả đánh giá của cán bộ, công chức cấp xã về công tác quy hoạch cán bộ ................................................................................... 63 Bảng 3.16: Kết quả đánh giá của cán bộ, công chức cấp xã về công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ...................................................................... 65 Bảng 3.17: Kết quả đánh giá của cán bộ, công chức cấp xã về công tác nhận xét, đánh giá cán bộ ........................................................................ 66 Bảng 3.18: Kết quả đánh giá của cán bộ, công chức cấp xã về công tác sử dụng, luân chuyển cán bộ................................................................ 68 Biều đồ: Biểu đồ 3.1: Số lượng cán bộ, công chức xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên ............................................................................................ 43 Biểu đồ 3.2: Cơ cấu trình độ chuyên môn của cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên ...................................................... 50 Biểu đồ 3.3: Kết quả phân loại cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên............................................................................. 58
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cấp xã có vị trí và vai trò hết sức quan trọng trong việc tổ chức và vận động nhân dân thực hiện đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tăng cường đại đoàn kết toàn dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, huy động mọi khả năng phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo và giữ vững ổn định chính trị - xã hội để thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới. Thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành TW Đảng khóa IX về đổi mới và nâng cao chất lượng hệ thống chính trị ở xã, phường, thị trấn; kết luận số 64-KL/TW, Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành TW Đảng khóa XI về tiếp tục đổi mới, hoàn thiện hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ sở; nghị định 92/2009/NĐ-CP ngày 22 tháng 10 năm 2009 của Chính phủ về chức danh, số lượng, một số chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức ở xã, phường, thị trấn và những người hoạt động không chuyên trách ở xã, trong những năm qua, cấp ủy, chính quyền các cấp trên địa bàn thành phố Thái Nguyên đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố. Kết quả là, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên đã có những chuyển biến tích cực. Trình độ chuyên môn nghiệp vụ, trình độ lý luận chính trị, quản lý hành chính cũng như tin học, ngoại ngữ dần được nâng cao so với tiêu chuẩn chức danh và yêu cầu nhiệm vụ. Về cơ bản, đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã có phẩm chất đạo đức tốt, chấp hành nghiêm đường lối chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; có tinh thần trách nhiệm cao, có ý thức tu dưỡng, rèn luyện, gắn bó với nhân dân, được nhân dân tín nhiệm; kỷ luật, kỷ cương hành chính, tác phong, lề lối làm việc của cán bộ, công chức cấp xã có nhiều chuyển biến tích cực theo hướng dân chủ, công khai, sát dân, sát thực tế, bước đầu khắc phục tệ quan liêu, sách nhiễu, gây phiền hà cho người dân. 100% cán bộ,
2 công chức cấp xã của thành phố Thái Nguyên có đủ sức khỏe để công tác. Số cán bộ, công chức cấp xã hoàn thành tốt và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ hàng năm chiếm tỷ lệ cao, đều đạt trên 95%. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn tình trạng một số cán bộ, công chức có đạo đức công vụ, tinh thần thái độ phục vụ chưa tốt, gây phiền hà cho tổ chức và công dân trong giải quyết công việc; thiếu tinh thần tu dưỡng, rèn luyện dẫn đến vi phạm pháp luật và các hình thức kỷ luật khác. Vẫn còn tình trạng cán bộ, công chức cấp xã không đạt chuẩn chức danh theo quy định (năm 2017 có 36 người; năm 2018 có 26 người; năm 2019 có 21 người); kết quả phân loại cán bộ, công chức cuối năm vẫn còn tình trạng cán bộ, công chức bị đánh giá ở mức “hoàn thành nhiệm vụ nhưng còn hạn chế về năng lực” và mức “không hoàn thành nhiệm vụ” (Năm 2017 có 22 người bị phân loại ở mức hoàn thành nhiệm vụ nhưng còn hạn chế về năng lực; 02 người được phân loại ở mức không hoàn thành nhiệm vụ. Năm 2018 có 24 người và năm 2019 có 23 người bị phân loại ở mức hoàn thành nhiệm vụ nhưng còn hạn chế về năng lực). Điều này ảnh hưởng rất lớn đến quá trình thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, công chức cấp xã nói riêng, kết quả hoạt động của bộ máy quản lý nhà nước ở cấp xã nói chung. Do đó, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức trên địa bàn thành phố Thái Nguyên là việc làm vô cùng cần thiết và cấp bách hiện nay. Xuất phát từ tình hình thực tế nói trên, tác giả đã lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên” làm luận văn nghiên cứu của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên, từ đó góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức trên địa bàn thành phố Thái Nguyên.
3 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. - Phân tích thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên trong giai đoạn 2017-2019. - Phân tích những kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên trong giai đoạn 2017-2019. - Xác định, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên. - Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn phạm vi thành phố, cụ thể là thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về không gian: đề tài được nghiên cứu tại thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. - Phạm vi về thời gian: các số liệu thứ cấp được thu thập trong giai đoạn 2017 – 2019, số liệu sơ cấp được thực hiện trong năm 2020. - Phạm vi về nội dung: đề tài tập trung nghiên cứu chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên, gồm các nội dung: quy mô và cơ cấu đội ngũ cán bộ, công chức; chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức (trí lực, thể lực, mức độ hoàn thành nhiệm vụ); công tác cán bộ gắn với nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức.
4 4. Đóng góp của luận văn - Về mặt lý luận Luận văn góp phần tổng hợp và hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Nó là nền tảng lý luận quan trọng để các nhà nghiên cứu thực hiện các nghiên cứu liên quan sau này. - Về mặt thực tiễn Luận văn là công trình đầu tiên nghiên cứu một cách có hệ thống về chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. Vì vậy, luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích để UBND thành phố Thái Nguyên, UBND tỉnh Thái Nguyên, Sở Nội vụ tỉnh Thái Nguyên có được các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên trong thời gian tới. 5. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, đề tài được kết cấu thành 4 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Chương 2: Phương pháp nghiên cứu. Chương 3: Thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên. Chương 4: Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Thái Nguyên.
5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ 1.1. Cơ sở lý luận về chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã 1.1.1. Lý luận chung về cán bộ, công chức cấp xã 1.1.1.1. Khái niệm cán bộ, công chức cấp xã - Khái niệm cán bộ Khoản 1, Điều 4, của Luật Cán bộ, công chức năm 2008 quy định: “Cán bộ là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước”. - Khái niệm công chức Theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cán bộ, công chức năm 2008 (Ban hành ngày 25 tháng 11 năm 2019) có sửa đổi Khoản 2, Điều 4, Luật Cán bộ, công chức năm 2008 quy định: “Công chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh tương ứng với vị trí việc làm trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan phục vụ theo chế độ chuyên nghiệp, công nhân công an, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước”. Theo quy định của Luật cán bộ, công chức thì cán bộ và công chức có những tiêu chí chung là: công dân Việt Nam; trong biên chế; hưởng lương từ ngân sách nhà nước (trường hợp công chức làm việc trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập thì tiền lương được bảo đảm từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật); giữ một
6 công vụ thường xuyên; làm việc trong công sở; được phân định theo cấp hành chính (cán bộ ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; cán bộ cấp xã; công chức ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; công chức cấp xã). Bên cạnh đó, giữa cán bộ và công chức được phân định rõ theo tiêu chí riêng, gắn với nguồn gốc hình thành: + Tiêu chí xác định cán bộ gắn với cơ chế bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ. Những người đủ các tiêu chí chung của cán bộ, công chức mà được tuyển vào làm việc trong các cơ quan của Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội thông qua bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ chức danh theo nhiệm kỳ thì được xác định là cán bộ. Thực tế cho thấy, cán bộ luôn gắn liền với chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ; hoạt động của họ gắn với quyền lực chính trị được nhân dân hoặc các thành viên trao cho và chịu trách nhiệm chính trị trước Đảng, Nhà nước và nhân dân. Việc quản lý cán bộ phải thực hiện theo các văn bản pháp luật chuyên ngành tương ứng điều chỉnh hoặc theo Điều lệ. Do đó, căn cứ vào các tiêu chí do Luật Cán bộ, công chức quy định, những ai là cán bộ trong cơ quan của Đảng, tổ chức chính trị - xã hội sẽ được các cơ quan có thẩm quyền của Đảng căn cứ Điều lệ của Đảng, của tổ chức chính trị - xã hội quy định cụ thể. Những ai là cán bộ trong cơ quan nhà nước sẽ được xác định theo quy định của Luật Tổ chức Quốc hội, Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức Toà án nhân dân, Luật Tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân, Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân, Luật Kiểm toán nhà nước và các quy định khác của pháp luật có liên quan. + Tiêu chí để xác định công chức gắn với cơ chế tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh. Những người đủ các tiêu chí chung của cán bộ, công chức mà được tuyển vào làm việc trong các cơ quan, đơn vị của Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập thông qua quy chế tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch,
7 chức vụ, chức danh thì được xác định là công chức. Công chức là những người được tuyển dụng lâu dài, hoạt động của họ gắn với quyền lực công hoặc quyền hạn hành chính nhất định được cơ quan có thẩm quyền trao cho và chịu trách nhiệm trước cơ quan, tổ chức có thẩm quyền về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Việc quy định công chức trong phạm vi như vậy xuất phát từ mối quan hệ liên thông giữa các cơ quan của Đảng, Nhà nước và tổ chức chính trị - xã hội trong hệ thống chính trị. Đây là điểm đặc thù của Việt Nam so với một số nước trên thế giới nhưng lại hoàn toàn phù hợp với điều kiện cụ thể và thể chế chính trị ở Việt Nam. Bên cạnh đó, việc quy định công chức có trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của các đơn vị sự nghiệp công lập vừa phù hợp với Hiến pháp của Việt Nam, thể hiện được trách nhiệm của Nhà nước trong việc tổ chức cung cấp các dịch vụ công thiết yếu và cơ bản cho người dân, bảo đảm sự phát triển cân đối giữa các vùng, lãnh thổ có mức sống chênh lệch, thực hiện mục tiêu dân chủ và công bằng xã hội. Hiện nay, khi vai trò của Nhà nước đang được nhấn mạnh trong điều kiện kinh tế thị trường, nhằm khắc phục ảnh hưởng của suy thoái kinh tế tác động đến sự ổn định đời sống xã hội thì việc quy định công chức có trong bộ máy lãnh đạo, quản lý các đơn vị sự nghiệp công lập lại càng có ý nghĩa và thể hiện tầm nhìn sâu rộng của Luật Cán bộ, công chức. - Khái niệm cán bộ cấp xã Khoản 3, Điều 4, của Luật Cán bộ, công chức năm 2008 quy định: “Cán bộ xã, phường, thị trấn (gọi chung là cấp xã) là công dân Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, người đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội”. Theo Điều 61, Luật Cán bộ, công chức năm 2008 thì cán bộ cấp xã có các chức vụ sau đây: + Bí thư, Phó Bí thư Đảng uỷ; + Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân;
8 + Chủ tịch, Phó Chủ tịch Uỷ ban nhân dân; + Chủ tịch Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; + Bí thư Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; + Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam; + Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam (áp dụng đối với xã, phường, thị trấn có hoạt động nông, lâm, ngư, diêm nghiệp và có tổ chức Hội Nông dân Việt Nam); + Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam. - Khái niệm công chức cấp xã Khoản 3, Điều 4, của Luật Cán bộ, công chức năm 2008 quy định: “Công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước”. Theo Điều 61, Luật Cán bộ, công chức năm 2008 thì công chức cấp xã có các chức vụ sau đây: + Trưởng Công an; + Chỉ huy trưởng Quân sự; + Văn phòng - thống kê; + Địa chính - xây dựng - đô thị và môi trường (đối với phường, thị trấn) hoặc địa chính - nông nghiệp - xây dựng và môi trường (đối với xã); + Tài chính - kế toán; + Tư pháp - hộ tịch; + Văn hóa - xã hội. 1.1.1.2. Đặc điểm của cán bộ, công chức cấp xã - Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là những người thực thi hoạt động công vụ ở cấp xã. Công vụ là một hoạt động mang tính quyền lực, pháp lý được thực thi bởi đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước hoặc những người được nhà nước trao quyền nhằm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước trong quá trình quản lý một cách toàn diện các mặt hoạt động của đời
9 sống xã hội. Họ được trao nhiệm vụ, quyền lực thực thi đồng thời, họ có bổn phận và trách nhiệm phục vụ xã hội, phục vụ nhân dân. Họ chịu những trách nhiệm nhất định có liên quan đến chức trách và vị trí mình đang đảm nhiệm. Đối với những trường hợp làm sai, làm trái sẽ bị xử phạt, xử lý theo quy định của pháp luật. - Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã được Nhà nước đảm bảo các điều kiện cần thiết, quyền lợi chính đáng để có khả năng và yên tâm thực thi công vụ. Các cán bộ, công chức cấp xã được cung cấp các trang thiết bị cần thiết để thực thi công vụ. Họ được đảm bảo quyền lợi trong việc sử dụng cơ sở vật chất chung, được đảm bảo quyền lợi về tinh thần như: được sử dụng trụ sở, phương tiện công thuộc địa phương mình quản lý gắn liền với nhiệm vụ của mình, họ được hưởng lương và các chính sách trợ cấp, phụ cấp bằng tiền hoặc hiện vật, được đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế… - Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã hầu hết là người địa phương, họ sinh sống tại địa phương, có quan hệ dòng tộc và gắn bó mật thiết với nhân dân. Họ là những người cư trú, sinh sống, gắn bó chặt chẽ với nhân dân địa phương, có mối quan hệ trực tiếp với người thân, gia định, họ tộc. Các cán bộ công chức cấp xã là người đại diện cho quyền lực Nhà nước tại địa phương, họ cùng người dâm làm việc sinh sống. Do vậy mối quan hệ của họ vừa có tính thống nhất vừa có tính mâu thuẫn. - Hoạt động công vụ của cán bộ, công chức cấp xã là một hoạt động đa dạng và phức tạp, đòi hỏi phải thực hiện thường xuyên và chuyên nghiệp. Cấp xã là nơi giải quyết trực tiếp các vấn đề của người dân sinh sống ngay tại địa bàn, khác với cấp huyện, cấp tỉnh, cấp Trung ương. Quy mô quản lý cấp xã, phường, thị trấn nhỏ hơn nhưng các vấn đề giải quyết lại phức tạp hơn, phát sinh đột xuất hơn do mỗi người dân sẽ có những nhu cầu về hoàn cảnh sống, các hoạt động xã hội là khác nhau. Chính vì thế, đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã phải có trình độ chuyên môn sâu rộng, lập trường chính trị vững vàng,
10 am hiểu sâu về thực tế và có kinh nghiệm giải quyết nhiều tình huống khác nhau một cách thống nhất và chuyên nghiệp nhất, tạo lòng tin với người dân. 1.1.1.3. Vị trí, vai trò của cán bộ, công chức cấp xã - Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã có vai trò hết sức quan trọng trong xây dựng và hoàn thiện bộ máy chính quyền cấp xã, trong hoạt động thi hành nhiệm vụ, công vụ. Hiệu lực, hiệu quả của bộ máy chính quyền cấp xã nói riêng và hệ thống chính trị nói chung, xét đến cùng được quyết định bởi phẩm chất, năng lực và hiệu quả công tác của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Vì lẽ đó mà họ được xem là nhân tố chủ yếu, hàng đầu và “động” nhất của bộ máy chính quyền cấp xã, là người tổ chức và điều hành hoạt động của bộ máy chính quyền cấp xã. - Cán bộ, công chức cấp xã có vai trò là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với quần chúng nhân dân, đồng thời trực tiếp bảo đảm kỷ cương phép nước tại cơ sở, bảo vệ các quyền tự do dân chủ, quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Do đó, Đảng ta xác định đầu tư xây dựng đội ngũ cơ sở có phẩm chất, đạo đức và năng lực ngang tầm sự nghiệp đổi mới mang ý nghĩa như sự đầu tư cho hạ tầng cơ sở trong công tác cán bộ. - Cán bộ, công chức cấp xã tập hợp và huy động mọi nguồn lực ở địa phương để thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng ở cơ sở. Do tính chất công việc của cấp xã, họ vừa giải quyết những công việc hàng ngày, vừa phải quán triệt các Nghị quyết, Chỉ thị của cấp trên, lại phải nắm tình hình thực tiễn ở địa phương để từ đó đề ra kế hoạch, chủ trương, biện pháp đúng đắn, thiết thực, phù hợp. Nhiệm vụ của họ rất nặng nề, vai trò của họ có tính then chốt xét cả trong quan hệ giữa Đảng với dân, giữa công dân với Nhà nước. Thực tế đã chứng minh, đội ngũ cán bộ cơ sở có vai trò quan trọng trong việc phát huy sức mạnh của hệ thống chính trị, tạo dựng các phong trào cách mạng của quần chúng, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. Sức