Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Tín dụng đối với học sinh sinh viên của Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Nghệ An

Chia sẻ: Trí Mẫn | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:97

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn là đánh giá hạn chế và nguyên nhân rút ra từ thực trạng hoạt động tín dụng học sinh, sinh viên tại NHCSXH tỉnh Nghệ An từ năm 2007-2014; đề xuất các quan điểm và các giải pháp để nâng cao hiệu quả quản lý đối với tín dụng học sinh sinh viên tại Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Nghệ An.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Tín dụng đối với học sinh sinh viên của Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Nghệ An

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ___________________________ NGUYỄN THANH TUẤN TÍN DỤNG ĐỐI VỚI HỌC SINH, SINH VIÊN CỦA NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TỈNH NGHỆ AN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội – 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ___________________________ NGUYỄN THANH TUẤN TÍN DỤNG ĐỐI VỚI HỌC SINH, SINH VIÊN CỦA NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TỈNH NGHỆ AN Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS TRẦN THỊ THANH TÚ Hà Nội - 2015
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của bản thân tôi. Những kết quả nghiên cứu và đóng góp mới chƣa đƣợc công bố tại bất kỳ công trình nào. Ngày 27 tháng 3 năm 2015 Ngƣời cam đoan Nguyễn Thanh Tuấn
LỜI CẢM ƠN Trong thời gian thực hiện nghiên cứu luận văn cao học quản lý kinh tế của Đại học kinh tế- Đại học Quốc gia Hà Nội với đề tài “Tín dụng đối với học sinh, sinh viên của Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Nghệ An”. Bản thân tôi đã nỗ lực cố gắng để hoàn thành luận văn. Bên cạnh đó, bản thân tôi đã đƣợc sự quan tâm, tạo điều kiện giúp đỡ của các thầy cô giáo và các cơ quan có liên quan, đồng nghiệp Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Nghệ An đã giúp tôi hoàn thành công trình nghiên cứu này. Tôi xin chân thành cám ơn các thầy cô giáo Trƣờng Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Nghệ An. Đặc biệt là PGS.TS Trần Thị Thanh Tú đã giúp đỡ hƣớng dẫn tận tình luận văn của tôi trong thời gian qua. Ngày 27 tháng 3 năm 2015 Ngƣời cảm ơn Nguyễn Thanh Tuấn
MỤC LỤC Danh sách các từ viết tắt………………………………………………………i Danh sách bảng………………………………………………………….…...ii Danh sách hình………………………………………………………………iii Danh mục các sơ đồ………………………………………………………....iv MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Về tính cấp thiết của đề tài ............................................................................ 1 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................ 2 2.1. Mục đích nghiên cứu .................................................................................. 2 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................. 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 3 3.1. Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn ........................................................... 3 3.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 3 4. Phƣơng pháp nghiên cứu............................................................................... 3 5. Đóng góp mới của luận văn .......................................................................... 4 6. Kết cấu của luận văn: .................................................................................... 4 CHƢƠNG 1...................................................................................................... 5 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT CHUNG VỀ CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI HỌC SINH SINH VIÊN............... 5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ................................................................ 5 1.1.1. Khái quát về các công trình đã công bố đến hoạt động tín dụng đối với học sinh sinh viên của NHCSXH ...................................................................... 5 1.1.2. Kết quả chủ yếu của các công trình trên và một số vấn đề đặt ra cần đƣợc nghiên cứu tiếp ......................................................................................... 9 1.2. Khái quát chung về tín dụng chính sách đối với học sinh, sinh viên................. 10 1.2.1. Khái niệm tín dụng chính sách đối với học sinh, sinh viên .................. 10 1.2.2. Bối cảnh ra đời tín dụng chính sách đối với học sinh sinh viên ........... 10 1.2.3. Sự cần thiết cần phải có chƣơng trình tín dụng học sinh sinh viên................. 11 1.3. Đặc thù của tín dụng học sinh sinh viên .................................................. 14 1.4.Các nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý tín dụng chính sách đối với học sinh sinh viên. ......................................................................................................... 17
1.4.1. Chủ trƣơng của Đảng, Nhà nƣớc liên quan đến tín dụng HSSV .......... 17 1.4.2. Tình hình phát triển kinh tế xã hội của đất nƣớc .................................. 17 1.4.3. Sử dụng vốn của các em học sinh sinh viên đang theo học tại các trƣờng đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp, dạy nghề ....................... 17 1.4.4. Khả năng, ý thức chấp hành việc trả lãi, trả nợ của gia đình ................ 18 1.4.5.Công tác bình xét đối tƣợng vay và phê duyệt của UBND cấp xã ........ 18 1.4.6.Trình độ của cán bộ NHCSXH, các tổ chức hội nhận ủy thác, Ban quản lý tổ TK&VV .................................................................................................. 18 1.4.7. Kiểm tra việc bình xét cho vay, sử dụng hiệu quả tín dụng HSSV của các cấp, các ngành ........................................................................................... 19 1.5. Một số mô hình cho vay tín dụng học sinh sinh viên của các nƣớc. ................. 20 1.5.1. Mô hình cho vay tín dụng học sinh sinh viên ở Trung Quốc ............... 20 1.5.2. Mô hình cho vay tín dụng học sinh sinh viên ở Hàn Quốc................... 20 1.5.3. Mô hình cho vay tín dụng học sinh sinh viên ở Philippin .................... 21 1.5.4. Mô hình cho vay tín dụng học sinh sinh viên ở Thái Lan .................... 21 1.5.5. Bài học kinh nghiệm rút ra trong công tác quản lý tín dụng đối với HSSV của NHCSXH Việt Nam ...................................................................... 22 CHƢƠNG 2.................................................................................................... 23 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ THIẾT KẾ LUẬN VĂN .............. 23 2.1. Phƣơng pháp luận..................................................................................... 23 2.2. Các phƣơng pháp cụ thể ........................................................................... 23 2.2.1. Phƣơng pháp thu thập và xử lí số liệu................................................... 23 2.2.2. Phƣơng pháp thống kê-so sánh ............................................................. 24 2.2.3. Phƣơng pháp logic- lịch sử ................................................................... 24 2.2.4. Phƣơng pháp phân tích- tổng hợp ......................................................... 25 2.2.5. Phƣơng pháp điều tra, khảo sát ............................................................. 25 2.3. Thu thập, sử dụng số liệu ......................................................................... 26 CHƢƠNG 3.................................................................................................... 28 THỰC TRẠNG TÍN DỤNG CHÍNH SÁCH HỌC SINH SINH VIÊN TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TỈNH NGHỆ AN ......................... 28 3.1. Khái quát về Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Nghệ An ...................... 28
3.1.1. Giới thiệu khái quát quá trình hình thành và phát triển Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Nghệ An ................................................................................ 28 3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ ............................................................................ 28 3.1.4.Đặc điểm cơ bản của các chƣơng trình tín dụng chính sách của NHCSXH tỉnh Nghệ An.................................................................................. 31 3.2.Tín dụng chính sách đối với học sinh sinh viên tại NHCSXH tỉnh Nghệ An từ năm 2007 đến nay ................................................................................. 33 3.2.1. Quản lý đối với công tác bình xét đối tƣợng vay vốn........................... 33 3.2.2.Quản lý đối với công tác sử dụng vốn vay của gia đình, của học sinh sinh viên .......................................................................................................... 34 3.2.3. Quản lý việc chấp hành trả nợ đến hạn của hộ vay .............................. 34 3.2.4. Quản lý công tác xử lý nợ đến hạn, nợ quá hạn, nợ bị rủi ro................ 35 3.2.5. Các khoản tín dụng HSSV theo sản phẩm tín dụng .............................. 35 3.2.6. Công tác kiểm tra, giám sát ................................................................... 35 3.3.Đánh giá tác động cho vay tín dụng đối với học sinh sinh viên tại Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Nghệ An từ năm 2007 đến nay. ........................ 35 3.3.1. Đối với Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Nghệ An ........................... 35 3.3.1.1. Tỷ trọng dƣ nợ tín dụng HSSV .......................................................... 35 3.3.1.2. Tăng trƣởng về dƣ nợ ......................................................................... 37 3.3.1.2. Tăng mức cho vay HSSV theo lộ trình .............................................. 39 3.3.1.3. Lãi suất cho vay ................................................................................. 39 3.3.1.4. Quy trình, thủ tục cho vay .................................................................. 40 3.3.1.5. Đối tƣợng thụ hƣởng .......................................................................... 40 3.3.1.6. Phân loại dƣ nợ .................................................................................. 42 3.1.1.7 Công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện cho vay đối với HSSV của NHCSXH tỉnh Nghệ An.................................................................................. 46 3.3.2. Đối với khách hàng vay vốn ................................................................. 52 3.4. Kết quả điều tra khách hàng ..................................................................... 52 3.4.1. Thông tin chung khách hàng ................................................................. 52 3.4.2. Đánh giá kết quả điều tra ...................................................................... 52 3.4.3.Các vấn đề tồn tại và nguyên nhân ........................................................ 58 CHƢƠNG 4.................................................................................................... 64
GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI HỌC SINH, SINH VIÊN TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TỈNH NGHỆ AN ...................................................................................................... 64 4.1. Định hƣớng hoạt động của Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam ............. 64 4.2. Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tín dụng có hiệu quả đối với học sinh sinh viên của NHCSXH tỉnh Nghệ An....................................... 66 4.2.1. Thực hiện bình xét, phê duyệt cho vay đúng đối tƣợng thụ hƣởng ................ 66 4.2.2. Nâng cao vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phƣơng cấp xã trong việc giải quyết thủ tục vay vốn ....................................................................... 66 4.2.3. Phối hơ ̣p chặt chẽ hoạt động của NHCSXH với UBND, các tổ chức hội nhâ ̣n ủy thác trong việc quản lý tín dụng HSSV ............................................. 66 4.2.4. Tăng cƣờng tuyên truyền sâu rộng về tín dụng đối với HSSV ............. 67 4.2.5. NHCSXH tỉnh Nghệ An phối hợp với các NHTM trên địa bàn trong việc quản lý chi tiêu qua thẻ của HSSV .......................................................... 67 4.2.6. Hoàn thiện mô hình tổ chức NHCSXH tỉnh Nghệ An.......................... 67 4.2.6.1. Điểm giao dịch tại xã ......................................................................... 67 4.2.6.2. Tổ tiết kiệm và vay vốn...................................................................... 68 4.2.7. Giải pháp về cơ chế cho vay đối với học sinh sinh viên ....................... 69 4.2.7.1. Mở rộng hình thức cho vay ................................................................ 69 4.2.7.2. Nâng cao chất lƣợng việc huy động tiền gửi tiết kiệm qua các tổ tiết kiệm và vay vốn .............................................................................................. 70 4.2.7.3. Mức cho vay, thời hạn cho vay phù hợp với từng đối tƣợng............. 70 4.2.7.4. Quản lý củng cố, hoàn thiện tổ tiết kiệm vay vốn ............................. 71 4.2.7.5. Tăng cƣờng kiểm soát việc sử dụng vốn vay..................................... 71 4.2.8. Các giải pháp khác ................................................................................ 72 4.3.1. Kiến nghị đố i với Nhà nƣớc .................................................................. 72 4.3.2. Kiến nghị với cấp ủy, chính quyền địa phƣơng các cấp ....................... 75 4.3.3 Đối với Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Nghệ An ........................... 75 4.3.4. Kiến nghị đối với HĐQT - NHCSXH .................................................. 76 KẾT LUẬN .................................................................................................... 77 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 79 PHỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 CT-XH Chính trị xã hội 2 HĐQT Hội đồng quản trị 3 HSSV Học sinh, sinh viên 4 KT-XH Kinh tế xã hội 5 NHCSXH Ngân hàng Chính sách xã hội 6 NHTM Ngân hàng Thƣơng mại 7 Tổ TK&VV Tổ tiết kiệm và vay vốn 8 UBND Ủy ban nhân dân 9 XĐGN Xóa đói giảm nghèo i
DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Bảng Nội dung Trang Một số chỉ tiêu chủ yếu về hoạt động tín dụng của 1 Bảng 3.1 36 NHCSXH tỉnh Nghệ An giai đoạn 2003-2014 Dƣ nợ tín dụng học sinh sinh viên qua các năm của 2 Bảng 3.2 38 NHCSXH tỉnh Nghệ An 3 Bảng 3.3 Mức cho vay đối với học sinh sinh viên 39 4 Bảng 3.4 Điều chỉnh lãi suất cho vay HSSV qua các năm 39 5 Bảng 3.5 Đối tƣợng thủ hƣởng cho vay đối với HSSV 40 6 Bảng 3.6 Phân loại dƣ nợ cho vay học sinh, sinh viên 42 Tình hình dự nợ tín dụng HSSV tại NHCSXH tỉnh 7 Bảng 3.7 43 Nghệ An phân theo khu vực đến 31/12/2014 8 Bảng 3.8 Phân loại tín dụng HSSV theo trình độ đào tạo 44 Kết quả xếp loại tổ TK&VV ủy thác qua các hội đoàn 9 Bảng 3.9 46 thể tại NHCSXH Nghệ An tính đến 31/12/2014 Kết quả thực hiện công tác kiểm tra, giám sát thông qua 10 Bảng 3.10 48 các kênh Thống kê kết quả về đối tƣợng vay, thời gian vay, chi 11 Bảng 3.11 52 phí phục vụ cho học tập 12 Bảng 3.12 Bảng đánh giá mức độ vay vốn của khách hàng 53 Đánh giá về lãi suất, thời gian, thủ tục của NHCSXH 13 Bảng 3.13 54 tỉnh Nghệ An tác động đến khách hàng vay vốn 14 Bảng 3.14 Thống kê số khách hàng giải ngân qua các phƣơng thức 55 15 Bảng 3.15 Thống kê thời gian tìm việc làm của HSSV sau khi ra trƣờng 56 Bảng đánh giá về khó khăn trả lãi, trả nợ, nguồn trả nợ 16 Bảng 3.16 57 sau khi ra trƣờng ii
DANH MỤC HÌNH STT Hình Nội dung Trang Tỷ lệ đối tƣợng đƣợc vay vốn của NHCSXH 1 Hình 3.1 41 tỉnh Nghệ An năm 2014 Nợ quá hạn chƣơng trình tín dụng HSSV của 2 Hình 3.2 42 NHCSXH tỉnh Nghệ An năm 2014 Tỷ lệ đối tƣợng HSSV đƣợc vay vốn theo loại 3 Hình 3.3 45 hình đào tạo iii
DANH MỤC CÁC BIỂU STT Số hiệu Nội dung Trang Mô hình tổ chức và hoạt động của NHCSXH 1 Sơ đồ 3.1 29 tỉnh Nghệ An iv
MỞ ĐẦU 1. Về tính cấp thiết của đề tài Tại Nghệ An, trong những năm qua NHCSXH tỉnh Nghệ An đã phối hợp tốt với cấp ủy, chính quyền địa phƣơng triển khai sâu rộng tín dụng đối với HSSV tại các huyện trong tỉnh. Nhờ đó đã tạo điều kiện cho hàng trăm ngàn HSSV thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo, hộ khó khăn đƣợc vay vốn đi học, đảm bảo cho các em có chi phí trang trải để yên tâm học hành. Góp phần nâng cao trình độ dân trí cho các hộ gia đình hộ nghèo, cận nghèo, các đối tƣợng chính sách. Đặc biệt là giúp cho các địa phƣơng các vùng miền núi, các huyện nghèo trong tỉnh Nghệ An có thêm nguồn lực trình độ cao để góp phần thực hiện tốt mục tiêu xóa đói giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội, xây dựng nông thôn mới, giúp cho các đối tƣợng thuộc diện đƣợc vay vốn tìm kiếm các công việc tốt hơn, tăng thu nhập, cải thiện cuộc sống, vƣơn lên thoát nghèo bền vững, có việc làm ổn định để trả nợ ngân hàng, nuôi sống bản thân và hỗ trợ gia đình thoát khỏi diện hộ nghèo và các đối tƣợng chính sách. Bên cạnh những kết quả đạt đƣợc thì hoạt động quản lý cho vay đối tƣợng HSSV của NHCSXH tỉnh Nghệ An vẫn còn gặp một số khó khăn, hạn chế. Đó là: Nguồn vốn cho vay đối với HSSV chƣa có tính lâu dài, cơ cấu nguồn vốn chƣa hợp lý; việc xác định các đối tƣợng hộ nghèo, cận nghèo, khó khăn đối với cấp xã chƣa đƣợc làm thƣờng xuyên ảnh hƣởng đến quyền lợi của các hộ có nhu cầu vay vốn; thực tế nhu cầu chi phí của HSSV đối với ngày càng lớn trong lúc đó mức cho vay chỉ đáp ứng một phần nhỏ nhu cầu học tập của các em; tình trạng HSSV ra trƣờng nhƣng vẫn không tìm đƣợc việc làm đã ảnh hƣởng đến công tác quản lý thu hồi vốn cho Nhà nƣớc; chƣa có cơ chế xử lý rủi ro thích hợp đối với chƣơng trình HSSV đã làm cho công tác xử lý rủi ro còn nhiều vƣớng mắc tại địa phƣơng… 1
Bản thân tôi là cán bộ của NHCSXH tỉnh Nghệ An, với mong muốn làm thế nào các hộ gia đình có học sinh sinh viên có hoàn khó khăn nhận đƣợc và sử dụng có hiệu quả vốn vay, chất lƣợng tín dụng đƣợc nâng cao nhằm đảm bảo cho sự phát triển bền vững của nguồn vốn tín dụng, đồng thời đảm bảo trang trải chi phí học tập cho học sinh, vƣơn lên học giỏi là một vấn đề đƣợc cả xã hội quan tâm. Từ nhận thức đó tôi chọn đề tài luận văn thạc sĩ quản lý kinh tế của mình là “ Tín dụng đối với học sinh sinh viên của Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Nghệ An”. Thông qua luận văn thạc sĩ này nhằm nghiên cứu đề xuất một số giải pháp giải quyết vấn đề hoạt động cho vay tín dụng đối với học sinh sinh viên của tỉnh Nghệ An. Câu hỏi nghiên cứu của đề tài là: Giải pháp nào để tăng cường công tác quản lý tín dụng HSSV của NHCSXH tỉnh Nghệ An theo hướng hiệu quả? 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của luận văn: - Đánh giá hạn chế và nguyên nhân rút ra từ thực trạng hoạt động tín dụng học sinh, sinh viên tại NHCSXH tỉnh Nghệ An từ năm 2007-2014. - Đề xuất các quan điểm và các giải pháp để nâng cao hiệu quả quản lý đối với tín dụng học sinh sinh viên tại Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Nghệ An. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện tốt các nhiệm vụ đã nêu ở trên, luận văn cần có các nhiệm sau đây: - Hệ thống hóa các vấn đề lý luận cơ bản về quản lý tín dụng học sinh sinh viên. - Phân tích cụ thể thực trạng thực hiện quản lý tín dụng đối với học sinh sinh viên tại Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Nghệ An từ năm 2007 đến nay. 2
- Đề xuất giải pháp nhằm tăng cƣờng quản lý đối với NHCSXH và ngƣời vay đối với tín dụng học sinh, sinh viên của tỉnh Nghệ An. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu của luận văn Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là quản lý tín dụng đối với học sinh, sinh viên. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: Nghiên cứu tín dụng đối với học sinh sinh viên của Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Nghệ An. - Phạm vi thời gian: 2007- 2014 Chƣơng trình tín dụng học sinh sinh viên ra đời vào năm 1998 theo quyết định số 51/1998/QĐ-TTg về việc thành lập Quỹ tín dụng đào tạo với mục đích cho vay với lãi suất ƣu đãi cho học sinh, sinh viên đang theo học ở các trƣờng đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp và dạy nghề. Tuy nhiên trong phạm vi của mình chỉ nêu chƣơng trình cho vay học sinh sinh viên theo Quyết định 157/2007/QĐ-TTg ngày 27/9/2007 của Thủ tƣớng Chính phủ đến nay. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu - Luận văn sử dụng nghiên cứu theo phƣơng pháp tổng hợp lý luận, kết hợp với thực tiễn, phân tích tài liệu tài liệu, phƣơng pháp quan sát, phƣơng pháp phỏng vấn, phƣơng pháp tổng hợp, logic, lịch sử và hệ thống, thống kê, chứng minh, điều tra, tra cứu thông tin trên mạng Internet, thống kê diễn giải, sơ đồ, biểu mẫu và đồ thị trong trình bày luận văn. - Nguồn số liệu đƣợc sử dụng trong luận văn bao gồm: + Số liệu thứ cấp: Số liệu hoạt động cho vay các chƣơng trình nói chung và chƣơng trình cho vay học sinh sinh viên nói riêng của NHCSXH tỉnh Nghệ An từ năm 2007 đến nay. 3
+ Số liệu sơ cấp: Bảng khảo sát câu hỏi đối với ngƣời vay nhằm đánh giá hiệu quả tín dụng đối với HSSV trên giác độ ngƣời vay vốn. 5. Đóng góp mới của luận văn - Đánh giá tác động cho vay tín dụng chính sách học sinh, sinh viên đối với ngƣời đi vay và đối với ngƣời cho vay. - Đề xuất một số giải pháp đối với Chính phủ, các cơ quan ban ngành, NHCSXH nhằm đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tiễn của địa phƣơng để nâng cao hiệu quả quản lý tín dụng chính sách đối với học sinh sinh viên đƣợc vay vốn NHCSXH, nhằm đảm bảo vốn vay cho các em học sinh sinh viên phát huy có hiệu quả và bảo toàn vốn cho Nhà nƣớc trong thời gian tới. 6. Kết cấu của luận văn: Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn đƣợc kết cấu thành 4 chƣơng: Chƣơng 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý thuyết chung về tín dụng chính sách đối với học sinh sinh viên. Chƣơng 2. Phƣơng pháp nghiên cứu và thiết kế luận văn. Chƣơng 3. Thực trạng tín dụng chính sách học sinh, sinh viên tại Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Nghệ An. Chƣơng 4. Giải pháp đẩy mạnh hoạt động tín dụng đối với học sinh, sinh viên tại Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Nghệ An. 4
CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT CHUNG VỀ CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI HỌC SINH SINH VIÊN 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Khái quát về các công trình đã công bố đến hoạt động tín dụng đối với học sinh sinh viên của NHCSXH Tín dụng học sinh sinh viên đã đƣợc một số ngƣời nghiên cứu trên phạm vi cả nƣớc, cũng nhƣ từng địa phƣơng. Trong số các công trình đã công bố, liên quan trực tiếp đến nội dung đề tài có các công trình tiêu biểu sau: - Một số vấn đề về chương trình vay vốn tín dụng cho học sinh sinh viên ở Việt Nam hiện nay của tác giả thạc sĩ Nguyễn Thị Thanh Thủy, Đại học Hà Nội. Bài viết có nêu lên kể từ khi thực hiện Quyết định 157/2007/QĐ-TTg, dƣ nợ tín dụng HSSV không ngừng tăng lên, số lƣợng HSSV vay vốn lên 1,9 triệu. Chƣơng trình tín dụng HSSV không chỉ mang ý nghĩa về mặt kinh tế mà cả mặt chính trị, xã hội. Đầu tƣ phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực cho các vùng nông thôn, vùng khó khăn tiến tới XĐGN thông qua chƣơng trình vay vốn. Chƣơng trình tín dụng HSSV đã giúp HSSV có cơ hội đƣợc học đại học, cao đẳng, trung cấp, học nghề để phục vụ đất nƣớc. Việc kéo dài thời gian trả nợ từ 06 tháng đến 01 năm kể từ ngày tốt nghiệp đã giúp HSSV có thời gian tìm việc làm, có việc làm, giảm bớt áp lực do thời gian trả nợ gấp do HSSV ra trƣờng chƣa tìm đƣợc việc làm, lƣơng khởi điểm thấp. Bài viết nêu lên những khó khăn, tồn tại nhƣ: Nguồn vốn bố trí cho vay tín dụng HSSV bố trí chƣa kịp thời, bị động, rất khó khăn trong việc triển khai chƣơng trình tín dụng học sinh sinh viên dài hạn. Chƣơng trình cho vay HSSV có phát triển bền vững hay không phụ thuộc vào nguồn vốn của nó. Việc xác định hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn về 5
tài chính ở địa phƣơng còn nhiều bất cập. Chênh lệch mức sống giữa hai đối tƣợng hộ nghèo và cận nghèo chƣa rõ ràng; UBND xã còn lúng túng trong việc xác nhận đối tƣợng vay; nhiều hộ không thuộc diện nghèo nhƣng có con đi học trở thành hộ nghèo. Bài viết đã đƣa ra các giải pháp giám sát các kênh từ nhà trƣờng, gia đình; nâng cao ý thức HSSV nhằm thúc đẩy thu hồi nợ đến hạn; tăng nguồn vốn để cho vay; bổ sung đối tƣợng gia đình có 02 con ở nông thôn đƣợc vay vốn. Tuy nhiên, phạm vi đề cập của bài viết về tín dụng HSSV chƣa đề cập đến đối tƣợng cho vay HSSV thuộc diện mồ côi, đối tƣợng HSSV học nghề, dạy nghề tại các trƣờng. - Chắp cánh những ước mơ, bài viết trên báo Kinh tế nông thôn số 2(905) ngày 10/01/2014. Tín dụng học sinh sinh viên đã tháo gỡ những khó khăn về kinh tế cho các hộ nghèo, những gia đình có hoàn cảnh khó khăn để con em họ tiếp tục theo đuổi ƣớc mơ lập thân, lập nghiệp. Chƣơng trình cho vay HSSV thể hiện tính nhân văn sâu sắc đi vào lòng dân, đặc biệt là đối tƣợng hộ nghèo. Chƣơng trình đã góp phần làm giảm sức ép, nỗi âu lo của các bậc làm cha, làm mẹ khi không có điều kiện về tài chính lo cho các con ăn học. Tuy nhiên, bài viết chƣa nêu lên những khó khăn, bất cập trong thực hiện tín dụng HSSV. - Các nhân tố ảnh hưởng đến nhu cầu vay vốn của học sinh sinh viên trên địa bàn thành phố Cần Thơ, tác giả Thạc sĩ. Nguyễn Quốc Nghi, trƣờng đại học Cần Thơ trên tạp chí Công nghệ Ngân hàng số 53 tháng 8/2010 có nêu lên: Từ năm 2007, Thủ tƣớng đã ban hành Quyết định số 157/2007/QĐ- TTg về tín dụng đối với HSSV đã góp phần giảm bớt gánh nặng trong chi phí học tập, sinh hoạt cho HSSV có hoàn cảnh khó khăn. Tác giả đã tiến hành điều tra trực tiếp 235 HSSV đang học tập trên địa bàn Cần Thơ nhằm phản ánh nhu cầu vay vốn của HSSV, đồng thời ứng dụng mô hình Probit để xác 6
định các nhân tố ảnh hƣởng đến nhu cầu vay vốn HSSV. Các nhân tố ảnh hƣởng là: Thu nhập của gia đình sinh viên, số ngƣời phụ thuộc gia đình sinh viên, thu nhập của sinh viên, năm đang học, việc tham gia của sinh viên. Tuy nhiên tác giả mới chỉ nêu đƣợc khía cạnh nhu cầu vay vốn, các vấn đề khác liên quan đến việc vay vốn tín dụng HSSV nhƣ thủ tục vay vốn, đối tƣợng đƣợc vay, nguồn trả nợ, xác định đối tƣợng vay vốn,... chƣa đề cập đến. - Thấy gì qua 5 năm thực hiện chương trình tín dụng học sinh sinh viên, tác giả Nguyễn Quang Vụ, tạp chí NHCSXH Việt Nam số 60. Tác giả nêu lên: Qua 5 năm cho vay học sinh sinh viên chƣơng trình đã đƣợc quan tâm chỉ đạo của cấp ủy chính quyền địa phƣơng, sự phối hợp chặt chẽ của các Bộ, ngành, các tổ chức đoàn thể từ Trung ƣơng đến địa phƣơng; chƣơng trình tín dụng HSSV đã động viên, khuyến khích đƣợc trách nhiệm trả nợ của ngƣời vay, NHCSXH đã triển khai thực hiện tốt chính sách giảm lãi tiền vay đối với ngƣời vay trả nợ trƣớc hạn, đồng thời NHCSXH có nguồn vốn bổ sung quay vòng. Bài viết cũng nêu lên sự băn khoăn chƣơng trình tín dụng HSSV có nhu cầu lớn, thời điểm cho vay mang tính ”thời vụ”, vốn vay ngắn hạn nên nguồn vốn luôn trong tình trạng mất cân đối, bị động và thiếu bền vừng. Đồng thời tác giả đƣa ra giải pháp cần giải ngân vốn vay linh hoạt, các biện pháp thu hồi vốn và làm sao để vốn vay thực hiện đƣợc lâu dài. Tuy nhiên, bài viết tập trung về nguồn vốn cho vay, còn các vấn đề khác thì tác giả chƣa đề cập đến. - Chính sách hỗ trợ sinh viên-những vấn đề đặt ra hiện nay, tác giả Thạc sĩ Phùng Văn Hiên, Học viện Hành chính, năm 2013, tạp chí khoa học Việt Nam. Tác giả có nêu lên: Các chƣơng trình hỗ trợ tài chính cho học sinh sinh viên trong đó có tín dụng học sinh sinh viên. Sinh viên đƣợc vay một khoản tiền với sự ƣu đãi của Nhà nƣớc, lãi suất thấp hơn ngân hàng thƣơng mại, vay tín chấp. Tác giả quan tâm đến chính sách ƣu đãi, thu hồi vốn vay, xử lý nợ xấu, chủ thể đứng ra vay vốn 7
Đồng thời rút ra một số thách thức, bất cập thực tế nhƣ: Trách nhiệm trả vốn thuộc về gia đình hay sinh viên chƣa đƣợc ngƣời vay nhận thức đúng đƣợc; thủ tục vay vốn còn nhiều bất cập; mẫu giấy xác nhận của nhà trƣờng không đảm bảo chuẩn mực chung làm cho sinh viên gặp khó khăn phải đi lại nhiều lần; thời gian trả nợ quy định 12 tháng sau khi tốt nghiệp là không khả thi đối với thị trƣờng lao động Việt Nam; mức vay thấp. Tác giả đã đƣa ra một số giải pháp nhƣ: tiêu chí đối với nhóm đối tƣợng có thể đƣợc hƣởng tín dụng ƣu đãi; mở rộng đối tƣợng cho vay đối với gia đình có 02 con học đại học, cao đẳng; cho vay đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ; NHCSXH, Nhà nƣớc có thể vận động cùng tham gia Quỹ hỗ trợ sinh viên. Tuy nhiên, bài viết chƣa đề cập đến các đối tƣợng học nghề, đây là đây là đối tƣợng cần đƣợc quan nhiều hiện nay. - Phát triển tín dụng đối với học sinh sinh viên tại Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam (2014), luận văn thạc sĩ của Lã Thị Hồng Yến, bảo vệ tại Trƣờng Đại học Kinh tế, ĐHQG Hà Nội. Tác giả đã nêu lên tín dụng HSSV không chỉ có nghĩa về kinh tế, mà còn tác động rất lớn về phát triển nguồn nhân lực, mang tính xã hội sâu sắc. Chƣơng trình tín dụng HSSV đã huy động đƣợc cấp ủy, chính quyền địa phƣơng vào cuộc, vốn vay đã đến với 100% số xã, phƣờng trong cả nƣớc. Luận văn đã phân tích, đánh giá khá đầy đủ thực trạng tín dụng HSSV tại NHCSXH, tìm ra một số tồn tại, nguyên nhân tồn tại, đƣa ra một số giải pháp kiến nghị nhằm phát triển tín dụng đối với HSSV tại NHCSXH Việt Nam. Tuy nhiên, luận văn vẫn chƣa bao quát hết các vấn đề phát sinh thực tế xảy ra tại cơ sở. - Giải pháp phát triển tín dụng đối với học sinh sinh viên tại Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam, (2013), luận văn thạc sĩ của Phạm Thị Thanh An, bảo vệ tại Học viện Ngân hàng. Trong luận văn tác giả đã nêu về thực 8