Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Vai trò của Hội liên hiệp phụ nữ tỉnh Điện Biên đối với công tác xóa đói giảm nghèo

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:128

Thêm vào BST

Báo xấu

56
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đê ftaif làm rõ thực trạng công tác triển khai và thực hiện các nội dung xóa đói giảm nghèo gắn với hoạt động của Hội liên hiệp phụ nữ tỉnh Điện Biên. Từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao vai trò của Hội liên hiệp phụ nữ tỉnh Điện Biên đối với công tác xóa đói giảm nghèo tại địa phương trong những năm tiếp theo, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho địa phương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Vai trò của Hội liên hiệp phụ nữ tỉnh Điện Biên đối với công tác xóa đói giảm nghèo

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH VỪ ĐÀO MY VAI TRÒ CỦA HỘI LIÊN HIỆP PHỤ NỮ TỈNH ĐIỆN BIÊN ĐỐI VỚI CÔNG TÁC XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Ngành: Quản lý kinh tế THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH VỪ ĐÀO MY VAI TRÒ CỦA HỘI LIÊN HIỆP PHỤ NỮ TỈNH ĐIỆN BIÊN ĐỐI VỚI CÔNG TÁC XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐỖ THỊ THÚY PHƯƠNG THÁI NGUYÊN - 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan kết quả và số liệu nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa từng được sử dụng để bảo vệ học hàm, học vị nào. Tôi xin cam đoan: Mọi sự giúp đỡ trong luận văn này đều đã được cảm ơn, các thông tin trích dẫn trong luận văn này đều được chỉ rõ nguồn gốc, được tìm hiểu và phân tích một cách trung thực, phù hợp với tình hình thực tế. Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020 Tác giả Vừ Đào My
ii LỜI CẢM ƠN Trong thời gian nghiên cứu thực hiện luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của các cơ quan, các tổ chức và các cá nhân. Tôi xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các tập thể, cá nhân đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu luận văn này. Trước hết, tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh, Phòng Đào tạo của nhà trường cùng các thầy cô giáo, những người đã trang bị kiến thức cho tôi trong suốt quá trình học tập. Với lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất, tôi xin trân trọng cảm ơn PGS.TS. Đỗ Thị Thúy Phương, người đã trực tiếp chỉ bảo, hướng dẫn khoa học và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn này. Tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến bạn bè, đồng nghiệp, những người đã hỗ trợ thầm lặng, giúp đỡ tôi rất nhiệt tình trong việc thu thập các thông tin, số liệu, tài liệu nghiên cứu cũng như đóng góp các ý kiến quý báu trong suốt quá trình thực hiện đề tài của mình để hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020 Tác giả Vừ Đào My
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... vii DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................. viii DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................. x MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 3 4. Đóng góp mới của luận văn .......................................................................... 4 5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VAI TRÒ CỦA HỘI LIÊN HIỆP PHỤ NỮ ĐỐI VỚI CÔNG TÁC XĐGN ........................ 6 1.1. Cơ sở lý luận về vai trò của Hội liên hiệp đối với công tác xóa đói giảm nghèo ........................................................................................................ 6 1.1.1. Những vấn đề cơ bản về nghèo đói và công tác xóa đói giảm nghèo ........ 6 1.1.2. Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam và vai trò của Hội đối với công tác xóa đói giảm nghèo ......................................................................................... 13 1.1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động của Hội liên hiệp phụ nữ đối với công tác xóa đói giảm nghèo tại địa phương ............................................ 21 1.1.4. Nội dung nghiên cứu vai trò của Hội LHPN với xóa đói giảm nghèo ..... 27 1.2. Cơ sở thực tiễn về vai trò của Hội liên hiệp phụ nữ trong công tác xóa đói giảm nghèo ......................................................................................... 31 1.2.1. Một số chủ trương, đường lối chỉ đạo về công tác hỗ trợ phát triển kinh tế và xóa đói giảm nghèo cho phụ nữ ..................................................... 31
iv 1.2.2. Kinh nghiệm của một số Hội Phụ nữ các cấp trong việc triển khai và thực hiện công tác xóa đói giảm nghèo tại một số địa phương trong nước ........ 32 1.2.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Hội liên hiệp phụ nữ tỉnh Điện Biên đối với công tác xóa đói giảm nghèo ...................................................... 37 Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 39 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 39 2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 39 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 39 2.2.2. Phương pháp xử lý dữ liệu .................................................................... 42 2.2.3. Phương pháp phân tích dữ liệu ............................................................. 42 2.3. Hệ thống các tiêu chí nghiên cứu ............................................................. 43 2.3.1. Nhóm tiêu chí đánh giá tình hình hoạt động của Hội LHPN tỉnh Điện Biên đối với công tác xóa đói giảm nghèo ............................................. 43 2.3.2. Nhóm tiêu chí phản ánh thực trạng kết quả hoạt động của Hội LHPN tỉnh Điện Biên đối với công tác xóa đói giảm nghèo .......................... 45 Chương 3: THỰC TRẠNG VAI TRÒ CỦA HỘI LIÊN HIỆP PHỤ NỮ TỈNH ĐIỆN BIÊN ĐỐI VỚI CÔNG TÁC XĐGN ............................. 48 3.1. Giới thiệu chung về đơn vị nghiên cứu và địa bàn nghiên cứu ............... 48 3.1.1. Giới thiệu về Tỉnh Điện Biên và công tác xóa đói giảm nghèo trên địa bàn tỉnh Điện Biên đến năm 2018 ............................................................. 48 3.1.2. Khái quát về Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Điện Biên .............................. 52 3.1.3. Thống kê tình hình hội viên của Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Điện Biên giai đoạn 2016-2018 ............................................................................... 58 3.2. Đánh giá thực trạng vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Điện Biên trong công tác xóa đói giảm nghèo ................................................................. 59 3.2.1. Quá trình tổ chức chỉ đạo công tác xóa đói giảm nghèo của Hội LHPN tỉnh Điện Biên ...................................................................................... 61
v 3.2.2. Đánh giá vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Điện Biên đối với công tác xóa đói giảm nghèo ........................................................................... 63 3.3. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Điện Biên đối với công tác xóa đói giảm nghèo ................................ 83 3.3.1. Các yếu tố khách quan .......................................................................... 83 3.3.2. Các yếu tố chủ quan .............................................................................. 87 3.4. Đánh giá chung về vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Điện Biên đối với công tác xóa đói giảm nghèo .............................................................. 91 3.4.1. Những kết quả đạt được ...................................................................... 91 3.4.2. Những tồn tại và hạn chế ...................................................................... 95 3.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại và hạn chế .......................................... 96 Chương 4: GIẢI PHÁP NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA HỘI LIÊN HIỆP PHỤ NỮ TỈNH ĐIỆN BIÊN ĐỐI VỚI CÔNG TÁC XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO.............................................................................................. 99 4.1. Mục tiêu và định hướng nâng cao vai trò của Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh Điện Biên đối với công tác xóa đói giảm nghèo...................................... 99 4.1.1. Mục tiêu chung ...................................................................................... 99 4.1.2. Mục tiêu cụ thể ...................................................................................... 99 4.2. Giải pháp nâng cao vai trò của Hội liên hiệp phụ nữ tỉnh Điện Biên đối với công tác xóa đói giảm nghèo ............................................................ 100 4.2.1. Củng cố và hoàn thiện các nội dung chương trình, kế hoạch hoạt động của Hội ................................................................................................. 100 4.2.2. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền và vận động hội viên tích cực tham gia các phong trào của Hội ................................................................... 102 4.2.3. Huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn vốn để phục vụ cho công tác của Hội ............................................................................................ 103 4.2.4. Tăng cường công tác đào tạo nghề, hướng nghiệp và giới thiệu việc làm cho hội viên hộ nghèo..................................................................... 104
vi 4.2.5. Chú trọng vào công tác tập huấn và chuyển giao KHKT cho hội viên .. 105 4.2.6. Nâng cao chất lượng, trình độ, năng lực và thái độ làm việc của đội ngũ cán bộ Hội ........................................................................................ 106 4.3. Kiến nghị ................................................................................................ 108 4.3.1. Đối với Nhà nước và Trung ương Hội LHPN Việt Nam .................... 108 4.3.2. Kiến nghị đối với UBND tỉnh Điện Biên ........................................... 108 KẾT LUẬN .................................................................................................. 109 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 111 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 113
vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Giải nghĩa BCH Ban chấp hành DTTS Dân tộc thiểu số HPN Hội phụ nữ LHPN Liên hiệp phụ nữ NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn NTM Nông thôn mới PN Phụ nữ PTNT Phát triển nông thôn TE Trẻ em XĐGN Xóa đói giảm nghèo XDNTM Xây dựng nông thôn mới
viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Số lượng mẫu điều tra tại các địa phương ...................................... 41 Bảng 3.1. Kết quả rà soát hộ nghèo địa bàn tỉnh Điện Biên đến năm 2018 ... 49 Bảng 3.2. Tình hình biên chế Hội LHPN cấp tỉnh Điện Biên giai đoạn 2016 - 2018 .................................................................................... 55 Bảng 3.3. Thống kê số lượng hội viên tham gia vào Hội LHPN tỉnh Điện Biên đến năm 2018 ........................................................................ 58 Bảng 3.4. Tình hình hội viên Hội LHPN tỉnh Điện Biên ............................... 59 Bảng 3.5. Thống kê mô tả mẫu quan sát ......................................................... 60 Bảng 3.6. Tình hình Hội LHPN tỉnh thực hiện công tác tuyên truyền ........... 65 Bảng 3.7. Đánh giá về công tác tuyên truyền ................................................. 67 Bảng 3.8. Tình hình tổ chức tập huấn và chuyển giao KHKT cho các hội viên phụ nữ hộ nghèo tỉnh Điện Biên giai đoạn 2016-2018 ......... 68 Bảng 3.9. Đánh giá về công tác tổ chức tập huấn và chuyển giao khoa học kỹ thuật sản xuất kinh doanh .................................................. 70 Bảng 3.10. Hỗ trợ các hội viên vay vốn từ các quỹ tín dụng .......................... 72 Bảng 3.11. Đánh giá của hội viên về công tác hỗ trợ tài chính và huy động vốn cho các hội viên hộ nghèo sản xuất kinh doanh ............ 74 Bảng 3.12. Công tác triển khai hoạt động đào tạo nghề và kết nối việc làm ......................................................................................... 76 Bảng 3.13. Đánh giá của hội viên về công tác hỗ trợ đào tạo nghề và kết nối việc làm của Hội LHPN tỉnh Điện Biên .................................. 78 Bảng 3.14. Đánh giá của hội viên về công tác hỗ trợ đào tạo nghề và kết nối việc làm của Hội LHPN tỉnh Điện Biên .................................. 81 Bảng 3.15. Công tác tổ chức tập huấn đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ các cấp Hội giai đoạn 2016 - 2018..................................... 88 Bảng 3.16. Kinh phí cấp cho hoạt động của Hội theo các cấp ....................... 90
ix Bảng.3.17. Kết quả giảm nghèo của các hội viên Hội LHPN tỉnh Điện Biên giai đoạn 2017 - 2019............................................................ 92 Bảng 3.18. Kết quả thực hiện so với kế hoạch đề ra giai đoạn 2017-2019 .... 92 Bảng 3.19. Đánh giá chung của hội viên về vai trò của Hội LHPN tỉnh Điện Biên trong công tác xóa đói giảm nghèo .............................. 94
x DANH MỤC CÁC HÌNH Sơ đồ 3.1. Cơ cấu tổ chức bộ máy của Hội LHPN tỉnh Điện Biên ................ 53 Biểu đồ 3.1. Tỷ lệ phụ nữ biết chữ và mù chữ tại tỉnh Điện Biên giai đoạn từ năm 2010 đến nay .......................................................... 86
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngày nay, vai trò của người phụ nữ càng được khẳng định với vị thế quan trọng và to lớn. Để thực hiện tốt được cả hai nhiệm vụ gia đình và xã hội, người phụ nữ luôn phải nỗ lực cố gắng để cân bằng tất cả các vấn đề trong cuộc sống cũng như trong công việc. Không chỉ làm tốt chức năng người vợ, người mẹ đối với việc chăm nom con cái và giữ gìn hạnh phúc gia đình, bản thân người phụ nữ hiện đại luôn có ý thức cao trong việc hoàn thiện năng lực và đóng góp một phần sức lực cho công cuộc phát triển kinh tế, xây dựng đất nước. Thế nhưng, từ xưa đến nay không thể nào xóa bỏ được hết các định kiến xã hội về giới cũng như những hạn chế của phụ nữ về thể chất, thời gian, trình độ kiến thức; chính điều này đã khiến cho việc phát huy vai trò của người phụ nữ có phần hạn chế hơn so với nam giới trong các lĩnh vực quản lý, học tập và nâng cao bồi dưỡng kiến thức chuyên môn và trong các công tác xã hội nói chung. Trong khi tăng trưởng kinh tế không phải là điều kiện đủ để xoá đói giảm nghèo, thì điều kiện cần của xoá đói giảm nghèo là hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Nhiều công trình nghiên cứu đã chứng minh rằng nữ giới là một bộ phận quan trọng trong công cuộc xóa đói giảm nghèo và phát triển kinh tế bền vững tại địa phương. Đối với tỉnh Điện Biên, công cuộc xóa đói giảm nghèo và phát triển kinh tế - xã hội thời gian qua đã chứng kiến nhiều sự đóng góp đáng kể của bộ phận nữ giới. Các cấp hội phụ nữ trong tỉnh đã không ngừng phát huy vai trò của tổ chức hội, tuyên truyền vận động cán bộ, hội viên, phụ nữ tích cực hưởng ứng các phong trào như “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới”; “Chương trình Mục tiêu quốc gia về giảm nghèo”; “Chương trình Xóa đói giảm nghèo” và “Chương trình Phát triển kinh tế xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi” qua đó tạo khí thế thi đua sôi nổi, thu hút đông đảo cán bộ, hội viên, phụ nữ và người dân tham gia.
2 Hội LHPN tỉnh Ðiện Biên đã tích cực đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, ưu tiên các hoạt động thiết thực, phù hợp với nhu cầu, nguyện vọng, tác động lớn đến đời sống của phụ nữ. Phần lớn chị em trong địa bàn đã được tiếp cận với khoa học kỹ thuật sản xuất, tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi, hàng năm những hộ nghèo được hỗ trợ kinh phí để làm nhà ở, giới thiệu việc làm phù hợp. Bên cạnh đó, Hội LHPN tỉnh đã hỗ trợ trên 4,7 tỷ đồng nguồn vốn tại chỗ cho hơn 10.000 hội viên phát triển kinh tế. Thúc đẩy tài chính toàn diện vì phụ nữ dân tộc thiểu số” với nguồn vốn tài trợ 425,94 triệu đồng; dự án hỗ trợ sinh kế cho phụ nữ khuyết tật với tổng kinh phí 150 triệu đồng. Duy trì 195 nhóm cổ phần tài chính tự quản với 4.875 thành viên, tổng số tiền trên 5,5 tỷ đồng cho trên 2.000 thành viên vay vốn phát triển kinh tế gia đình. Đến nay, nhờ có sự hỗ trợ tích cực từ Hội LHPN tỉnh trên địa bàn tỉnh đã có 581 hộ nghèo do phụ nữ làm chủ thoát nghèo. Từ đó, có thể khẳng định các cấp hội nỗ lực không ngừng để phụ nữ có cơ hội vươn lên thoát nghèo, tạo sự bình đẳng trong xã hội. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, Hội LHPN tỉnh Điện Biên cũng không tránh khỏi một số bất cập trong việc quản lý và điều hành các chương trình của Hội. Nhằm nâng cao hơn nữa tính hiệu quả quản lý của các tổ chức chính trị mà điển hình là Hội liên hiệp phụ nữ tỉnh Điện Biên trong công tác xóa đói giảm nghèo gắn với mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh, tác giả đã chọn đề tài nghiên cứu: “Vai trò của Hội liên hiệp phụ nữ tỉnh Điện Biên đối với công tác xóa đói giảm nghèo” làm luận văn Thạc sỹ chuyên ngành Quản lý kinh tế, với mong muốn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để làm nền tảng cho việc phát huy vai trò người phụ nữ nói chung và nâng cao năng lực quản lý của Hội LHPN tỉnh Điện Biên nói riêng trong công tác xóa đói giảm nghèo và phát triển kinh tế bền vững hiện nay.
3 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Làm rõ thực trạng công tác triển khai và thực hiện các nội dung xóa đói giảm nghèo gắn với hoạt động của Hội liên hiệp phụ nữ tỉnh Điện Biên. Từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao vai trò của Hội liên hiệp phụ nữ tỉnh Điện Biên đối với công tác xóa đói giảm nghèo tại địa phương trong những năm tiếp theo, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho địa phương. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống các cơ sở lý luận và các kinh nghiệm thực tiễn về vai trò của Hội LHPN trong công tác xóa đói giảm nghèo. - Đánh giá thực trạng các hoạt động của Hội LHPN tỉnh trong công tác xóa đói giảm nghèo trên địa bàn tỉnh Điện Biên giai đoạn 2016-2018. Chỉ ra các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình tham gia công tác xóa đói giảm nghèo của Hội LHPN tỉnh tại địa bàn tỉnh Điện Biên. - Đề xuất các giải pháp để nâng cao vai trò của Hội LHPN đối với công tác xóa đói giảm nghèo trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu về vai trò của Hội LHPN tỉnh Điện Biên đối với công tác xóa đói giảm nghèo. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Đề tài được thực hiện tại tỉnh Điện Biên. - Về thời gian: + Số liệu thứ cấp: Sử dụng các số liệu thống kê có liên quan trong giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2018; + Số liệu sơ cấp: Được tiến hành điều tra trong năm 2019. - Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu vai trò của Hội LHPN đối với công tác xóa đói giảm nghèo tại tỉnh Điện Biên theo các nội dung: Vai trò
4 của Hội LHPN trong công tác tuyên truyền các chính sách xóa đói giảm nghèo; Vai trò trong tổ chức tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật cho hộ nghèo; Vai trò trong hỗ trợ tài chính và huy động vốn cho các hộ nghèo, giúp đỡ các hộ nghèo vay vốn để tăng gia sản xuất; Vai trò trong hoạt động hỗ trợ hộ nghèo về y tế và giáo dục; Vai trò trong các hoạt động dạy nghề và kết nối việc làm; Vai trò của hội LHPN trong hỗ trợ hộ nghèo về tiếp cận các dịch vụ pháp lý; Chỉ ra những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân; từ đó đưa ra các giải pháp nâng cao vai trò của Hội LHPN đối với công tác xóa đói giảm nghèo trên địa bàn tỉnh Điện Biên trong giai đoạn tới. 4. Đóng góp mới của luận văn Đề tài nghiên cứu được thực hiện, dự kiến sẽ có những đóng góp sau: - Về cơ sở khoa học: Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về vai trò của Hội LHPN đối với công tác xóa đói giảm nghèo. - Về cơ sở thực tiễn: Phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động của Hội LHPN trong công tác xóa đói giảm nghèo tại tỉnh Điện Biên. Tìm ra những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong việc triển khai và tổ chức thực hiện công tác xóa đói giảm nghèo của Hội LHPN tỉnh Điện Biên gồm công tác tuyên truyền, công tác tập huấn KHKT trong sản xuất kinh doanh, công tác hỗ trợ vay vốn, công tác đào tạo và giới thiệu việc làm, công tác xây dựng NTM. Trên cơ sở lý luận và thực tiễn, luận đề xuất những giải pháp phù hợp nhằm nâng cao vai trò của Hội LHPN tỉnh Điện Biên đối với công tác xóa đói giảm nghèo trong điều kiện hiện nay. Kết quả nghiên cứu của luận văn cung cấp cho các cơ quan quản lý của địa phương đặc biệt là Hội LHPN tỉnh Điện Biên tham khảo trong việc xây dựng, tham mưu các chính sách liên quan đến phụ nữ và thúc đẩy phụ nữ tích cực tham gia vào công tác xóa đói giảm nghèo tại địa phương, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương bền vững và đảm bảo an sinh xã hội. Luận văn là công trình nghiên cứu khoa học có ý nghĩa thiết thực về mặt lý luận và thực tiễn, là tài liệu hỗ trợ Hội LHPN tỉnh Điện Biên đưa ra các giải pháp
5 nhằm nâng cao vai trò của Hội LHPN trong công tác xóa đói giảm nghèo tại địa phương. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn được kết cấu thành 4 chương, cụ thể như sau: Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ đối với công tác xóa đói giảm nghèo. Chương 2. Phương pháp nghiên cứu. Chương 3. Thực trạng vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Điện Biên đối với công tác xóa đói giảm nghèo. Chương 4. Giải pháp nâng cao vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Điện Biên đối với công tác xóa đói giảm nghèo.
6 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VAI TRÒ CỦA HỘI LIÊN HIỆP PHỤ NỮ ĐỐI VỚI CÔNG TÁC XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO 1.1. Cơ sở lý luận về vai trò của Hội liên hiệp đối với công tác xóa đói giảm nghèo 1.1.1. Những vấn đề cơ bản về nghèo đói và công tác xóa đói giảm nghèo 1.1.1.1. Bản chất của vấn đề nghèo đói và nguyên nhân dẫn đến hiện tượng đói nghèo Trên thế giới do mỗi quốc gia lại có trình độ phát triển kinh tế- xã hội, điều kiện tự nhiên, trình độ dân trí, văn hóa, chính trị khác nhau, nên mỗi quốc gia ở mỗi thời kỳ, mỗi giai đoạn lịch sử lại có cách làm và giải pháp khác nhau. Điều đó đã dẫn đến có nhiều quan niệm khác nhau về đói nghèo và xóa đói, giảm nghèo. Trước hết, quan điểm của Liên Hợp Quốc (UN) cho rằng: “Người nghèo là những người có thu nhập dưới đường ranh giới nghèo, được xác định bằng số tiền cho nhu cầu thiết yếu về ăn, mặc, ở... mà trước mắt là lương thực, thực phẩm để duy trì sự sống với mức tiêu dùng nhiệt lượng 2.100- 2.300 Calo/ người/ ngày.” [11] Trong khi đó, Hội nghị chống nghèo đói khu vực châu Á - Thái Bình Dương do ESCAP tổ chức tại Băng Cốc Thái Lan (tháng 9/1993) đã đưa ra định nghĩa như sau: “Nghèo là tình trạng một bộ phận dân cư không được hưởng và thỏa mãn các nhu cầu cơ bản của con người mà những nhu cầu này đã được xã hội thừa nhận tùy theo trình độ phát triển kinh tế xã hội và phong tục tập quán của địa phương” [12] Theo liên minh châu Âu (EU) thì đánh giá: “Một gia đình nghèo là gia đình có mức thu nhập không băng nửa so với các gia đình khác trong quốc gia.”
7 Từ các quan niệm trên, có thể hiểu nghèo đói là tình trạng một bộ phận dân không được hưởng và thỏa mãn những nhu cầu con người đã được xã hội thừa nhận tùy theo trình độ phát triển kinh tế - xã hội và phong tục tập quán của địa phương. Hiện nay, đói nghèo không còn là vấn đề riêng của từng quốc gia, mà là vấn đề mang tính toàn cầu, bởi vì tất cả các quốc gia trên thế giới ngay cả những giàu mạnh thì người nghèo vẫn còn và có lẽ khó có thể hết người nghèo khi trong các xã hội chưa thể chấm dứt những rủi ro về kinh tế, xã hội, môi trường và sự bất bình đẳng trong phân phối của cải làm ra. Rủi ro quá nhiều trong sản xuất và đời sống làm cho một bộ phận dân cư rơi vào tình trạng nghèo. Tháng 3/1995, tại Hội nghị thượng đỉnh thế giới về phát triển xã hội ở Copenhagen (Đan Mạch), những người đứng đầu các quốc gia đã trịnh trong tuyên bố: Chúng tôi cam kết thực hiện mục tiêu xóa đói, giảm nghèo trên thế giới, thông qua các hành động quốc gia kiên quyết và sự hợp tác quốc tế, coi đây như một đòi hỏi bắt buộc về mặt đạo đức xã hội, chính trị, kinh tế của nhân loại. Đói nghèo là một hiện tượng tồn tại ở tất cả các quốc gia dân tộc. Nó là một khái niệm rộng, luôn thay đổi theo không gian và thời gian. Đến nay, nhiều nhà nghiên cứu và các tổ chức quốc tế đã đưa ra nhiều khái niệm khác nhau, trong đó có khái niệm khái quát hơn cả được nêu ra tại Hội nghị bàn về xóa đói giảm nghèo ở khu vực châu Á Thái Bình Dương do ESCAP tổ chức tại Thái Lan vào tháng 9/1993. Theo hội nghị này, đói nghèo là tình trạng một bộ phận dân cư không được hưởng và thỏa mãn những nhu cầu cơ bản của con người đã được xã hội thừa nhận, tùy theo trình độ phát triển kinh tế xã hội và phong tục tập quán của từng địa phương. Đây là khái niệm khá đầy đủ về đói nghèo, được nhiều nước trên thế giới nhất trí sử dụng, trong đó có Việt Nam. [12]
8 Để đánh giá đúng mức độ nghèo, người ta chia nghèo thành hai loại: Nghèo tuyệt đối và nghèo tương đối. Nghèo tuyệt đối là tình trạng một bộ phận dân cư không được hưởng và thỏa mãn những nhu cầu cơ bản, tối thiểu để duy trì cuộc sống ( nhu cầu về ăn, mặc, ở, giáo dục, y tế...). Những nhu cầu này cũng có sự thay đổi, khác biệt theo từng quốc gia và được mở rộng dần trong quá trình phát triển. Nghèo tương đối là tình trạng một bộ phận dân cư có mức sống dưới mức trung bình của cộng đồng tại địa phương, ở một thời kỳ nhất định. Khái niệm nghèo tương đối gắn liền với sự chênh lệch về mức sống của một bộ phận dân cư với mức sống trung bình của địa phương trong một thời kỳ nhất định. Vì vậy, việc xóa dần nghèo tuyệt đối là có thể làm, nhưng còn nghèo tương đối là hiện tượng thường có trong xã hội và vấn đề ở đây là rút ngắn khoảng cách giàu - nghèo, hạn chế sự phân biệt giàu - nghèo trong xã hội. Những quan điểm trên về đói nghèo phản ánh ba khía cạnh chủ yếu của người nghèo là: 1) không được thụ hưởng những nhu cầu cơ bản ở mức tối thiểu dành cho con người; 2) có mức sống thấp hơn mức sống cộng đồng; 3) thiếu cơ hội lựa chọn tham gia vào quá trình phát triển của cộng đồng. Theo nghiên cứu của Đoàn Văn Trường và Nguyễn Thị Thanh Thúy (2016), Việt Nam cũng nằm trong các quốc gia đang phải đối mặt với vấn đề nghèo đói, và cũng đang nỗ lực đề xóa đói giảm nghèo, song đến nay tình trạng đói nghèo vẫn còn phổ biến, nhất là tại các vùng nông thôn. [6] Vấn đề đói nghèo của các quốc gia tuy có những nguyên nhân giống nhau, song do điều kiện cụ thể khác nhau mà mỗi nước lại có nguyên nhân khác nhau. Tại Việt Nam, đói nghèo là do các nguyên nhân chủ yếu sau: Thứ nhất, do điều kiện tự nhiên: khí hậu khắc nghiệt, thiên tai, bão lụt, hạn hán, sâu bệnh, đất đai cằn cỗi, địa hình phức tạp, giao thông khó khăn đã và đang kìm hãm sản xuất, gây ra tình trạng đói nghèo cho cả một vùng, khu vực.