Luận văn thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Đánh giá nhận thức của người dân đối với tác động du lịch và sự hỗ trợ của người dân cho sự phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh Vĩnh long

Chia sẻ: Ochuong_999 Ochuong_999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

71
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn là Đánh giá nhận thức của người dân Vĩnh Long đối với tác động của du lịch và sự hỗ trợ của họ đối với du lịch và đề ra một số giải pháp nhằm làm tăng sự hỗ trợ của người dân trong việc phát triển du lịch. Đồng thời, đề xuất một số chính sách phát triển du lịch phù hợp với sự phát triển của địa phương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Đánh giá nhận thức của người dân đối với tác động du lịch và sự hỗ trợ của người dân cho sự phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh Vĩnh long

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CỬU LONG TRỊNH MINH LÝ ĐÁNH GIÁ NHẬN THỨC CỦA NGƯỜI DÂN ĐỐI VỚI TÁC ĐỘNG DU LỊCH VÀ SỰ HỖ TRỢ CỦA HỌ CHO SỰ PHÁT TRIỂN DU LỊCH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH VĨNH LONG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH MÃ SỐ: 60 34 01 02 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. LÊ LONG HẬU Vĩnh Long, 2016
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc được trích dẫn rõ ràng và chưa từng được công bố trong các công trình nghiên cứu trước đây. Vĩnh Long, ngày 20, tháng 06, năm 2016 Trịnh Minh Lý
LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn Tiến sĩ Lê Long Hậu, người thầy nhiệt tình, tận tâm trong công việc đã dành nhiều thời gian hướng dẫn và giúp tôi thực hiện đề tài này. Xin chân thành cám ơn Quý thầy, cô trường Đại học Cần thơ và Trường Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh lòng biết ơn sâu sắc. Xin chân thành cảm ơn các cơ quan, ban ngành, Sở văn hóa thể thao và du lịch tỉnh Vĩnh Long đã hỗ trợ cung cấp số liệu, đóng góp ý kiến và kinh nghiệm thực tiễn giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Xin chân thành cảm ơn đến bà con nông dân đã nhiệt tình cung cấp các thông tin liên quan đến đề tài. Cuối cùng tôi xin gửi lời cám ơn đến tất cả bạn bè và người thân đã động viên tinh thần và đóng góp ý kiến để tôi hoàn thiện đề tài tốt nghiệp của mình. Xin trân trọng cám ơn! Vĩnh Long, ngày 20, tháng 06, năm 2016 Trịnh Minh Lý
MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................... i DANH MỤC BẢNG ................................................................................................. ii DANH MỤC HÌNH ................................................................................................. iii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1 Đặt vấn đề ............................................................................................................1 2 Mục tiêu nghiên cứu ..........................................................................................3 3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 3 4 Lược khảo tài liệu nghiên cứu ............................................................................. 4 5 Kết cấu luận văn ................................................................................................7 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................8 1.1 Cơ sở lý luận ....................................................................................................8 1.1.1 Các khái niệm cơ bản về du lịch ...........................................................8 1.1.1.1 Du lịch là gì? ....................................................................................8 1.1.1.2 Sản phẩm du lịch ..............................................................................9 1.1.1.3 Khách du lịch ...................................................................................9 1.1.1.4 Điểm du lịch .....................................................................................9 1.1.1.5 Khu du lịch .....................................................................................10 1.1.1.6 Các loại hình du lịch ......................................................................10 1.1.1.7 Du lịch bền vững ............................................................................11 1.1.2 Tầm quan trọng của du lịch ................................................................11 1.1.2.1 Đối với kinh tế ...............................................................................11 1.1.2.2 Đối với môi trường tự nhiên ..........................................................12 1.1.2.3 Đối với văn hóa-xã hội ...................................................................13 1.1.3 Nhận thức về những tác động tích cực và tiêu cực của du lịch ........14 1.1.4 Lý thuyết về sự hỗ trợ của người dân đối với phát triển du lịch .......16 1.1.5 Mô hình lý thuyết sử dụng trong nghiên cứu.....................................21 1.2 Phương pháp nghiên cứu .............................................................................22 1.2.1 Phương pháp thu thập số liệu .............................................................22 1.2.1.1 Số liệu thứ cấp ................................................................................22
1.2.1.2 Số liệu sơ cấp .................................................................................22 1.2.2 Quy trình nghiên cứu ..........................................................................25 Chương 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG DU LỊCH VĨNH LONG ..................28 2.1 Tổng quan về Vĩnh Long ..............................................................................28 2.1.1 Điều kiện tự nhiên ...............................................................................29 2.1.1.1 Vị trí địa lý .....................................................................................29 2.1.1.2 Nguồn nhân lực. .............................................................................30 2.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội ....................................................................31 2.1.2.1 Văn hóa- nghệ thuật .......................................................................31 2.1.2.2 Ẩm thực và đặc sản địa phương .....................................................31 2.1.2.3 Dân cư ............................................................................................31 2.2 Khái quát về du lịch và tình hình phát triển du lịch tỉnh Vĩnh Long .................................................................................................................................... 32 2.2.1 Khái quát về du lịch Vĩnh Long ..........................................................32 2.2.1.1 Địa hình ..........................................................................................32 2.2.1.2 Khí hậu ...........................................................................................33 2.2.1.3 Thủy văn ........................................................................................33 2.2.1.4 Hệ động thực vật ............................................................................34 2.2.1.5 Tài nguyên nhân văn ......................................................................35 2.2.1.6 Một số điểm du lịch Vĩnh Long .....................................................41 2.2.2 Tình hình phát triển du lịch tỉnh Vĩnh Long .....................................44 2.2.2.1 Tình hình khách du lịch đến Vĩnh Long ........................................46 2.2.2.2 Doanh thu du lịch tỉnh Vĩnh Long .................................................48 2.2.2.3 Cơ sở vật chất kỹ thuật, hạ tầng phục vụ du lịch ...........................49 2.3 Đánh giá tổng quát thực trạng phát triển du lịch Vĩnh Long thời gian qua ...............................................................................................................................52 2.3.1 Thuận lợi ..............................................................................................52 2.3.2 Khó khăn ..............................................................................................53 2.4 Kết quả nghiên cứu đánh giá nhận thức của người dân và sự hỗ trợ của người dân với phát triển du lịch Vĩnh Long ....................................................... 54 2.4.1 Mô tả mẫu nghiên cứu ................................................................................54 2.4.1.1 Tuổi .......................................................................................................54
2.4.1.2 Giới tính ................................................................................................ 55 2.4.1.3 Dân tộc ..................................................................................................55 2.4.1.4 Trình độ học vấn ...................................................................................56 2.4.1.5 Thu nhập hộ gia đình ............................................................................56 2.4.1.6 Nghề nghiệp ..........................................................................................57 2.4.1.7 Thời gian cư trú ở Vĩnh Long ...............................................................57 2.4.2Nhận thức của người dân Vĩnh Long đối với những tác động của du lịch ...................................................................................................................................................... 58 2.4.2.1 Tác động về kinh tế ................................................................................58 2.4.2.2 Tác động về mặt văn hóa- xã hội............................................................58 2.4.2.3 Tác động về môi trường .........................................................................59 2.4.3 Sự hỗ trợ của người dân đối với việc phát triển du lịch ..........................60 2.4.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến nhận thức của người dân với phát triển du lịch Vĩnh Long .....................................................................................................60 Chương 3 : GIẢI PHÁP NÂNG CAO NHẬN THỨC VÀ SỰ HỖ TRỢ CỦA NGƯỜI DÂN VỚI PHÁT TRIỂN DU LỊCH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH VĨNH LONG .......................................................................................................................62 3.1 Giải pháp nâng cao sự hỗ trợ của người dân trong việc phát triển du lịch ...............................................................................................................................62 3.1.1 Nhận thức của người dân về du lịch Vĩnh Long ...............................62 3.1.2 Giải pháp nâng cao nhận thức, thái độ của người dân trong việc phát triển du lịch tại Vĩnh Long ..................................................................................63 3.2 Kiếnnghị .........................................................................................................65 3.2.1 Đối với các cấp lãnh đạo tỉnh Vĩnh Long ...........................................65 3.2.2 Đối với Sở VHTT&DL tỉnh Vĩnh Long ..............................................65 3.2.3 Đối với các điểm kinh doanh du lịch ..................................................66 3.2.4 Đối với các công ty, đại lý lữ hành ......................................................66 3.3 Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo ................................... 66 3.3.1 Hạn chế của đề tài ......................................................................................66 3.3.2 Hướng nghiên cứu tiếp theo ......................................................................67 KẾT LUẬN ..............................................................................................................68 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................69 PHỤ LỤC .................................................................................................................73
i DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT CSLT Cơ sở lưu trú. ĐBSCL Đồng bằng sông Cửu long. ĐVT Đơn vị tính. SPSS Statistical Package for the Social Sciences. TP Thành phố UBND Ủy ban nhân dân. VHTT Văn hóa thông tin. VHTT & DL Văn hóa thể thao và du lịch.
ii DANH MỤC BẢNG Số hiệu Tên bảng Trang bảng 3.1 Lượng khách du lịch đến Vĩnh Long từ 2010-2014. 47 Thực trạng phát triển CSLT du lịch tỉnh Vĩnh Long giai đoạn 3.2 51 2010-2014. 4.1 Nhận thức của người dân đối với tác động về kinh tế. 61 Nhận thức của người dân đối với tác động về mặt văn hóa - 4.2 62 xã hội. 4.3 Nhận thức của người dân đối với tác động về môi trường. 64 4.4 Đánh giá chung của người dân về tác động của du lịch. 65 Sự hỗ trợ của người dân đối với phát triển du lịch ở địa 4.5 66 phương. Nhóm nhân tố nhận thức của người dân với tác động của du 4.6 70 lịch. 4.7 Nhận thức của người dân về những tác động của du lịch. 73 Mô hình hồi quy kiểm định các yếu tố ảnh hưởng đến nhận 4.8 76 thức chung của người dân về du lịch.
iii DANH MỤC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ Số hiệu Tên hình vẽ Trang hình 2.1 Mô hình về nhận thức của người dân (Perdue et al. 1990). 17 2.2 Mô hình về sự ủng hộ cho việc phát triển du lịch. 19 2.3 Sự hỗ trợ của người dân với sự phát triển du lịch. 20 2.4 Mô hình nghiên cứu. 21 2.5 Quy trình nghiên cứu. 27 3.1 Bản đồ ranh giới hành chính tỉnh Vĩnh Long. 30 3.2 Biểu đồ khách du lịch đến Vĩnh Long giai đoạn 2010-2014 48 Biểu đồ doanh thu du lịch của tỉnh Vĩnh Long giai đoạn 3.3 49 2010-2014 4.1 Biểu đồ mẫu phân bố theo nhóm tuổi 56 4.2 Biểu đồ mẫu phân bố theo giới tính 57 4.3 Biểu đồ mẫu phân bố theo dân tộc 57 4.4 Biểu đồ mẫu được phân bổ theo trình độ học vấn 58 4.5 Biểu đồ mẫu được phẩn bổ theo thu nhập hộ gia đình 58 4.6 Biểu đồ mẫu phân bổ theo nghề nghiệp 59 4.7 Biểu đồ số năm sinh sống ở Vĩnh Long 60
Trang 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Đặt vấn đề Ngành du lịch Việt Nam ra đời muộn hơn so với các nước khác trên thế giới, nhưng đã có những đóng góp tích cực vào sự nghiệp phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. Cùng với sự đổi mới và tiến bộ của đất nước hơn 20 năm qua, du lịch đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận. Được mệnh danh là một “ngành công nghiệp không khói”, du lịch đã góp phần tăng thu nhập GDP cho nền kinh tế, giải quyết công ăn việc làm cho hàng chục vạn lao động. Theo số liệu của Tổng cục du lịch, năm 2000, nước ta mới đón được 2,1 triệu lượt khách quốc tế; đến năm 2005 đón được 3,4 triệu lượt; năm 2010 đón được 5 triệu lượt và năm 2013 là 7,5 triệu lượt. Đồng thời, lượng khách du lịch nội địa cũng ngày càng tăng: năm 2000 là 11,2 triệu lượt, 2005 là 16,1 triệu lượt, năm 2010 là 28 triệu lượt và năm 2014 là 38,5 triệu lượt. Điều này cho thấy nhu cầu đi du lịch của khách nội địa ngày càng tăng khi trình độ dân trí và xã hội phát triển. Đặc biệt, tổng thu từ du lịch những năm gần đây có sự tăng trưởng vượt bậc khi năm 2014 đạt tới 230 nghìn tỷ đồng đóng góp trên 5% GDP giải quyết được việc làm cho khoảng 1,7 triệu lao động. Đầu tư của Nhà nước và tư nhân vào cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất cho du lịch ngày càng tăng. Hệ thống các khu, tuyến, điểm du lịch ngày càng được hoàn thiện cho thấy ngành du lịch là một ngành công nghiệp quan trọng đối với sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Cùng với sự phát triển du lịch của quốc gia, du lịch Vĩnh Long đã đạt được những thành tựu đáng kể trong việc khai thác các loại hình du lịch phù hợp với những thế mạnh mà địa phương đang có. Theo Sở VHTT và DL Vĩnh Long giai đoạn 2010- 2014 lượng khách du lịch đến Vĩnh Long tăng trung bình 8%/năm, doanh thu tăng 13%. Đặc biệt năm 2010, Vĩnh Long đón khoảng 665.000 lượt khách, doanh thu đạt 120 tỷ đồng. Năm 2014, tổng lượt khách đến Vĩnh Long tăng lên 950.000 lượt, doanh thu đạt 210 tỷ đồng. Nhằm khai thác và phát huy tốt hơn nữa lợi thế tài nguyên du lịch cho tỉnh nhà một cách hiệu quả, ngoài việc nâng cấp kết cấu hạ tầng ngành du lịch, tích cực quảng bá, giới thiệu hình ảnh một Vĩnh Long thân thiện, giàu tiềm năng Người HDKH: TS. Lê Long Hậu Học viên TH: Trịnh Minh Lý
Trang 2 du lịch với khách du lịch nội địa và quốc tế. Một trong những điều quan trọng nhất để làm tăng hiệu quả hoạt động du lịch Vĩnh Long là phát triển du lịch gắn với người dân địa phương. Những thái độ và nhận thức của người dân đối với tác động của du lịch phục vụ như là một khía cạnh quan trọng trong việc xác định các chiến lược ưu tiên trong ngành du lịch. Nhận thức về việc phát triển du lịch của người dân Vĩnh Long là rất quan trọng trong việc quy hoạch phát triển du lịch bền vững cho tỉnh nhà. Phần lớn những cá nhân nào được hưởng lợi ích trực tiếp từ du lịch thì sự nhận thức và hỗ trợ của họ đối với du lịch càng cao. Những vùng mà người dân ít có cơ hội tiếp xúc với các hoạt động du lịch thường không hiểu về lợi ích kinh tế mà du lịch mang đến cho họ, một số khác thì chú ý đến những tác động tiêu cực mà du lịch mang đến như sự ô nhiễm môi trường, nạn ùn tắt…Mặt khác, những nghiên cứu về du lịch của tỉnh, hay những nghiên cứu về du lịch nói chung đa phần chỉ chú ý đến sự hài lòng của du khách, chất lượng dịch vụ du lịch, trong khi đó thái độ, nhận thức, sự hỗ trợ của người dân đối với du lịch ít được ưu tiên trong nghiên cứu. Nghiên cứu về nhận thức của người dân về sự phát triển của du lịch và hỗ trợ của họ đối với du lịch của địa phương không chỉ mang lại lợi ích cho người dân địa phương mà còn hỗ trợ cho kế hoạch phát triển du lịch, chất lượng cuộc sống của người dân. Dù đứng ở góc độ nào thì sự đóng góp của người dân địa phương là một trong những nhân tố chính ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của ngành du lịch. Thái độ tích cực của người dân đối với du lịch góp phần làm tăng sự hài lòng của khách đối với du lịch của địa phương, đồng thời còn giúp đẩy mạnh công tác truyền miệng giữa các du khách về địa phương đó. Nhận thức người dân đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy, hỗ trợ cho việc phát triển du lịch bền vững, dài hạn như một cơ sở vững chắc cho quy hoạch và phát triển du lịch của địa phương. Ở Việt Nam, việc đánh giá nhận thức của người dân đối với tác động của du lịch và sự hỗ trợ của họ đối với sự phát triển du lịch còn là vấn đề mới mẻ. Xuất phát từ thực tế nêu trên, tiếp thu các nghiên cứu đi trước, nên tôi chọn thực hiện đề tài Người HDKH: TS. Lê Long Hậu Học viên TH: Trịnh Minh Lý
Trang 3 “Đánh giá nhận thức của người dân đối với tác động du lịch và sự hỗ trợ của người dân cho sự phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh Vĩnh long” để làm luận văn thạc sĩ với mong muốn góp phần nâng cao nhận thức của người dân nhằm góp phần giúp cho du lịch tỉnh nhà có thể tồn tại và phát triển bền vững trong tương lai. 2. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu chung Đánh giá nhận thức của người dân Vĩnh Long đối với tác động của du lịch và sự hỗ trợ của họ đối với du lịch và đề ra một số giải pháp nhằm làm tăng sự hỗ trợ của người dân trong việc phát triển du lịch. Đồng thời, đề xuất một số chính sách phát triển du lịch phù hợp với sự phát triển của địa phương. Mục tiêu cụ thể Mục tiêu 1: Đánh giá nhận thức của người dân về tác động của du lịch. Mục tiêu 2: Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến nhận thức của người dân đối với tác động của du lịch. Mục tiêu 3: Đề xuất một số chính sách du lịch phù hợp với sự phát triển của địa phương. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là nhận thức của người dân đang sinh sống ở những nơi có điểm đến du lịch trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long về tác động của du lịch. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu của đề tài chỉ khảo sát phỏng vấn cộng đồng người dân trên địa bàn các xã Cù lao thuộc huyện Long Hồ, và các di tích văn hóa lịch sử cấp quốc gia thuộc thành phố Vĩnh Long vì đây là nơi tập trung 90% các điểm đến du lịch của tỉnh Vĩnh Long. Giới hạn về thời gian Thời gian đề tài được nghiên cứu: Từ tháng 02/2016 đến tháng 7/2016. Thời gian số liệu thứ cấp sử dụng trong nghiên cứu: Từ năm 2010 đến năm 2014. Người HDKH: TS. Lê Long Hậu Học viên TH: Trịnh Minh Lý
Trang 4 Thời gian thu thập số liệu sơ cấp: Từ ngày 8/4/2016 đến ngày 22/4/2016. 4. Lược khảo tài liệu nghiên cứu Phạm Hồng Long (2012) đã chỉ ra rằng đa số người dân có thái độ tích cực đối với phát triển du lịch ở Vịnh Hạ Long, song bên cạnh đó người dân cũng nhắc đến việc không hài lòng với môi trường sống vì du lịch đã phần nào làm ảnh hưởng tới môi trường mà họ đang sinh sống. Nghiên cứu cũng đã nhắc đến nhận thức của người dân đối với giá cả hàng hóa và dịch vụ cung cấp cho chính người dân địa phương cũng cao hơn những chỗ không làm du lịch. Các nhà hoạch định du lịch địa phương và các nhà quy hoạch nên tìm kiếm sự nhận thức và thái độ của người dân trước khi khởi đầu hành động phát triển chứ không phải là để đưa các kế hoạch và chương trình từ trên xuống. Điều này sẽ giúp họ đánh giá tình cảm giữa chính quyền địa phương và người dân và được kết hợp vào kế hoạch chính sách du lịch. Theo Jurowski và các cộng sự (1997), nhận thức của cộng đồng với tác động của du lịch liên quan đến vấn đề về lợi ích mà họ nhận được hay những chi phí mà họ phải trả. Nên có các ý kiến tích cực hay tiêu cực của người dân là do họ cảm nhận chủ yếu về yếu tố kinh tế mà du lịch mang lại cho họ. Bên cạnh đó còn có các yếu tố khác như tác động về xã hội, tác động về môi trường, tác động về văn hóa, sinh thái, nguồn tài nguyên thiên nhiên, gắn kết với cộng đồng của các sản phẩm và dịch vụ du lịch. Lin Yan (2013) đã khảo sát phỏng vấn người dân và sử dụng phương pháp thống kê mô tả và đã đưa ra được các yếu tố ảnh hưởng tích cực và tiêu cực đối với nhận thức cộng đồng sống ở thị trấn Chu Trang, từ đó phân tích được các yếu tố liên quan đến nhân khẩu có ảnh hưởng khá lớn trong nhận thức của người dân nhất là về trình độ và tuổi tác. Trong bài nghiên cứu của tác giả Lim Poh Ling và Shaharudin Jakpar (2011), các tác giả đã nhận thấy rằng có rất ít nghiên cứu về cảm nhận và thái độ của cư dân địa phương đối với sự phát triển du lịch ở Penang vì thế tác giả đã đưa ra mục tiêu nhằm tìm kiếm mối quan hệ giữa lợi ích cá nhân của cộng đồng dân cư và sự hỗ trợ cho phát triển du lịch tương lai. Tác giả đã có cái nhìn tổng quát sự phát triển của du Người HDKH: TS. Lê Long Hậu Học viên TH: Trịnh Minh Lý
Trang 5 lịch, các nhân tố tác động đến du lịch chủ yếu thể hiện trên các khía cạnh kinh tế, văn hóa xã hội, môi trường và đưa ra các giả thiết theo mô hình về mối quan hệ giữa nhận thức của người dân đối với du lịch và thái độ trong việc phát triển du lịch trong nghiên cứu của Perdue, Long, & Allen (1990). Với giả thiết lợi ích cá nhân từ phát triển du lịch có sự liên quan một cách tuyệt đối đến những nhận thức tích cực và tiêu cực về tác động của du lịch. Trong khi đó giả thiết nhận thức về những tác động tích cực và tiêu cực của du lịch liên quan đến thái độ tích cực cho việc phát triển du lịch.Giả thiết cuối cùng, lợi ích cá nhân từ phát triển du lịch liên quan đến thái độ tích cực cho việc phát triển du lịch. Bằng phương pháp thống kê mô tả, phân tích nhân tố và kiểm định mối quan hệ giữa các biến tác giả đã đưa ra kết luận thái độ của cư dân địa phương ở vùng Georgetown đối với sự phát triển du lịch theo hướng tích cực, có rất ít người phản đối việc phát triển du lịch khi mà những lợi ích cá nhân mang lại cho họ rất cao. Năm giả thiết đưa ra được chấp nhận và có mối quan hệ có ý nghĩa giữa lợi ích cá nhân, nhận thức về sự tác động và hỗ trợ cho phát triển du lịch. Sirakaya, E., Teye, V., and S. Sönmez (2002), tác giả đã nghiên cứu hai vấn đề sau: (1) đánh giá các yếu tố quyết định hỗ trợ cho phát triển du lịch trong các cộng đồng lân cận; (2) tạo ra và thử nghiệm một mô hình cho giải thích sự hỗ trợ của người dân đối với du lịch. Bài nghiên cứu đề cập những yếu tố ảnh hưởng đến sự hỗ trợ của người dân với du lịch bao gồm các yếu tố sau: người dân là người bản địa được sinh ra và lớn lên ở địa phương đó, thời gian cư trú tại cộng đồng địa phương đó, mức độ tập trung du lịch trong cộng đồng địa phương, sự phụ thuộc kinh tế vào các ngành du lịch, giá trị văn hóa xã hội, khoảng cách giữa nơi cư trú của người dân với trung tâm du lịch. Thêm vào đó, bài nghiên cứu cũng đề cập về sự hỗ trợ của người dân trên hai yếu tố cơ bản là: (1) cơ sở hạ tầng du lịch và các điểm tham quan (yếu tố 1) và (2) hỗ trợ cho ngành khách sạn (yếu tố 2). Mục đích của bài viết này là để giải thích sự hỗ trợ của người dân đối với phát triển du lịch khu vực trung tâm của Ghana. Tác giả hy vọng các yếu tố được tìm thấy trong nghiên cứu sẽ góp phần thúc đẩy các nền tảng lý thuyết của các nghiên cứu về nhận thức, thái độ của người dân với du lịch. Người HDKH: TS. Lê Long Hậu Học viên TH: Trịnh Minh Lý
Trang 6 Theo Tatoglu (2000) thì du lịch có thể mang đến sự hưng thịnh khi nào có sự hỗ trợ của người dân vùng. Nhận thức của người dân rất mạnh và thuận lợi với các khía cạnh kinh tế, văn hóa xã hội, môi trường. Theo Gursoy (2004) đã đưa ra kiến nghị du lịch nên phát triển theo nhu cầu và khát vọng của người dân địa phương. Việc nhận thức rõ về du lịch của người dân địa phương và các tác động của du lịch sẽ góp phần phát triển du lịch bền vững cho địa phương đó. Theo Muganda và các cộng sự (2013) các yếu tố cốt lõi của sự phát triển du lịch là khuyến khích sự tham gia của cộng đồng địa phương vì nó là trung tâm của sự phát triển du lịch bền vững của ngành công nghiệp du lịch. Các tài liệu nói về vai trò của cộng đồng địa phương nhưng ít quan tâm đến việc họ cảm nhận như thế nào với sự phát triển du lịch. Bằng phương pháp nghiên cứu định tính lẫn định lượng khảo sát các hộ gia đình ông đã chỉ ra rằng cộng đồng địa phương cũng muốn được tham gia góp ý vào các chính sách phát triển du lịch của địa phương. Họ muốn là một phần của các quyết định phát triển du lịch để đảm bảo các nhu cầu của họ. Bên cạnh đó, người dân muốn có tiếng nói trong vấn đề phát triển du lịch để có thể bảo vệ lợi ích của cộng đồng và tăng tính minh bạch, tăng tính trách nhiệm của những người ra quyết định. Theo Hanafiah và các cộng sự (2013) sự hỗ trợ cộng đồng địa phương cho du lịch là cần thiết để đảm bảo thương mại, văn hóa-xã hội, tính bền vững về chính trị và kinh tế của ngành công nghiệp du lịch. Việc phát triển du lịch là một con dao hai lưỡi đối với cộng đồng địa phương và thái độ của người dân địa phương ảnh hưởng trực tiếp đến việc phát triển du lịch bền vững của địa phương đó. Khi mà lợi ích các nhân mà họ nhận được nhiều sẽ hỗ trợ và góp phần thúc đẩy phát triển du lịch thông qua truyền miệng. Đồng thời, bài nghiên cứu cũng chỉ ra rằng vai trò của nơi cư trú là cần thiết để hỗ trợ phát triển du lịch và duy trì tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ của nó. Theo Brida và các cộng sự (2011) kết quả của bài nghiên cứu cho thấy nhận thức của người dân về tác động kinh tế môi trường và văn hóa-xã hội có ảnh hưởng đến việc hỗ trợ cho chính sách du lịch địa phương. Cư dân nhận thức tích cực tác Người HDKH: TS. Lê Long Hậu Học viên TH: Trịnh Minh Lý
Trang 7 động du lịch sẵn sàng hơn để hỗ trợ các chính sách phát triển du lịch trong tương lai. Các phân tích cũng đã chứng minh rằng các cư dân bản địa thường cảm nhận tiêu cực tác động du lịch và ít sẵn sàng hỗ trợ bất kỳ sự gia tăng trong số lượng tổng thể của khách du lịch hỗ trợ cũng biết lý thuyết trao đổi xã hội. Theo Aref (2010) trong bài nghiên cứu điều tra thái độ của người dân đối với tác động của du lịch tại Shiraz Iran. Nghiên cứu chứng tỏ rằng có thái độ tương tự nhau đối với tác động của du lịch giữa các địa phương lãnh đạo và người dân. Các phân tích t-test của nghiên cứu chỉ ra rằng không có sự khác biệt đáng kể giữa thái độ của các nhà lãnh đạo ở cả hai huyện của Shiraz. Kết quả rút ra từ cuộc thảo luận nhóm tập trung với các cư dân địa phương cũng cho thấy rằng các cư dân có thái độ tích cực với tác động của du lịch đối với cộng đồng của họ. 5. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, mục lục, phụ lục, tài liệu tham khảo thì luận văn được chia theo bố cục sau: Chương 1: Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu Chương 2: Phân tích thực trạng du lịch Vĩnh Long Chương 3: Giải pháp nâng cao nhận thức và sự hỗ trợ của người dân với phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long Người HDKH: TS. Lê Long Hậu Học viên TH: Trịnh Minh Lý
Trang 8 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1.1 Cơ sở lý luận 1.1.1 Các khái niệm cơ bản về du lịch 1.1.1.1Du lịch là gì? Về du lịch có nhiều cách hiểu do được tiếp cận bằng nhiều cách hiểu khác nhau, sau đây là một số quan niệm về du lịch theo các cách tiếp cận phổ biến. Du lịch là một hiện tượng: Trước thế kỷ thứ XIX đến tận đầu thế kỷ XX du lịch hầu như vẫn được coi là đặc quyền của tầng lớp giàu có, quý tộc và người ta chỉ coi đây như một hiện tượng cá biệt trong đời sống kinh tế - xã hội. Trong thời kỳ này người ta xem du lịch như là một hiện tượng xã hội góp phần làm phong phú thêm cuộc sống và nhận thức của con người. Đó là hiện tượng con người rời khỏi nơi cư trú thường xuyên của mình để đến một nơi xa lạ vì nhiều mục đích khác nhau ngoại trừ mục đích kiếm tiền, kiếm việc làm và ở đó họ phải tiêu tiền mà họ đã kiếm được. Tại hội nghị Liên hiệp quốc về du lịch họp tại Roma năm 1963 đã đưa ra định nghĩa : “Du lịch là tổng hòa các mối quan hệ, hiện tượng và các hoạt động kinh tế bắt nguồn từ các cuộc hành trình và lưu trú của các nhân hay tập thể ở bên ngoài nơi ở thường xuyên của họ hay ngoài nước họ với mục đích hòa bình. Nơi họ đến lưu trú không phải là nơi làm việc của họ”. Định nghĩa của hội nghị quốc tế về thống kê du lịch Otawa, Canada (tháng 6/1991) : “Du lịch là hoạt động của con người đi tới một nơi ngoài môi trường thường xuyên (nơi thường xuyên của mình), trong một khoảng thời gian ít hơn khoảng thời gian đã được các tổ chức du lịch quy định trước, mục đích của chuyến đi không phải là để tiến hành các hoạt động kiếm tiền trong phạm vi vùng tới thăm”. Theo định nghĩa của hai học giả Thụy Sĩ Hunziker và Kraff được các Hiệp hội các chuyên gia du lịch thừa nhận: “ Du lịch là tổng hợp các mối quan hệ và hiện tượng bắt nguồn từ cuộc hành trình và lưu trú tạm thời của các cá nhân tại những nơi không phải là nơi ở và nơi làm việc thường xuyên của họ”. (Đinh Thị Thư, 2004) Người HDKH: TS. Lê Long Hậu Học viên TH: Trịnh Minh Lý
Trang 9 Trong cuốn tiếp thị du lịch của Michael Coltmar đã cho rằng : “Du lịch là tổng hợp các hiện tượng và những mối quan hệ nảy sinh từ các tác động qua lại giữa khách du lịch, các nhà kinh doanh, chính quyền và cộng đồng dân cư địa phương trong quá trình thu hút và tiếp đón khách du lịch.” ( Đinh Thị Thư, 2004). Theo Luật du lịch Việt Nam 2005 tại điểm 1, điều 4 : “Du lịch là hoạt động của con người ngoài nơi cư trú thường xuyên của mình nhằm thỏa mãn nhu cầu tham quan, giải trí nghỉ dưỡng trong một khoảng thời gian nhất định”. 1.1.1.2 Sản phẩm du lịch Theo Luật Du lịch năm 2005, “Sản phẩm du lịch là tập hợp các dịch vụ cần thiết để thỏa mãn nhu cầu của khách du lịch trong chuyến đi du lịch”. 1.1.1.3 Khách du lịch Tại điểm 2, điều 10, chương 1 của Pháp lệnh du lịch Việt Nam năm 2005, khách du lịch được phân thành hai loại: Khách tham quan: là khách du lịch đến viếng thăm một nơi nào đó dưới 24h và không ở lại qua đêm, còn gọi là khách du ngoạn hay khách ở trong ngày. Du khách: là khách du lịch lưu trú tại một quốc gia hay một vùng khác với nơi ở thường xuyên trên 24h và nghỉ lại qua đêm tại nơi đó với mục đích tham quan, giải trí, nghỉ dưỡng, hội nghị, tôn giáo, công tác,… Khách du lịch là người đi du lịch hoặc kết hợp đi du lịch, trừ trường hợp đi học, làm việc hoặc hành nghề để nhận thu nhập ở nơi đến.(điểm 2, điều 4, Luật du lịch 2005). Khách du lịch nội địa : là công dân Việt Nam, người nước ngoài thường trú tại Việt Nam đi du lịch trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam. Khách du lịch quốc tế : là người nước ngoài hoặc cư dân Việt Nam định cư ở nước ngoài vào Việt Nam du lịch ; là công dân Việt nam, người nước ngoài thường trú tại Việt Nam ra nước ngoài du lịch. 1.1.1.4 Điểm du lịch Điểm du lịch là nơi có tài nguyên du lịch hấp dẫn, phục vụ nhu cầu tham quan của khách du lịch. Người HDKH: TS. Lê Long Hậu Học viên TH: Trịnh Minh Lý
Trang 10 1.1.1.5 Khu du lịch Khu du lịch là nơi có tài nguyên du lịch hấp dẫn với ưu thế về tài nguyên du lịch tự nhiên, được quy hoạch, đầu tư phát triển nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách du lịch, đem lại hiệu quả về kinh tế - xã hội và môi trường. 1.1.1.6 Các loại hình du lịch a. Du lịch sinh thái Ở Việt Nam trong lần hội thảo về “Xây dựng chiến lược phát triển du lịch sinh thái ở Việt Nam” từ 7/9/1999 đến 9/9/1999 đã đưa ra định nghĩa về du lịch sinh thái: “Du lịch sinh thái là loại hình du lịch dựa vào thiên nhiên và văn hóa bản địa, gắn với giáo dục môi trường, có đóng góp tích cho nổ lực bảo tồn và phát triển bền vững với sự tham gia tích cực của cộng đồng địa phương.” (Lê Huy Bá, Du lịch sinh thái, 2006). Du lịch sinh thái tạo ra mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên hoang dã cùng với ý thức được giáo dục để biến bản thân du khách thành những người đi tiên phong trong công tác bảo tồn môi trường. b. Du lịch văn hóa Du lịch văn hóa là loại hình du lịch mà du khách muốn được thẩm nhận bề dày văn hóa của một nước, một vùng thông qua các di tích lịch sử, văn hóa, những phong tục tạp quán còn hiện diện. (Trần Văn Thông, Tổng quan du lịch, 2003). Mục đích chính của du lịch văn hóa là nâng cao hiểu biết cho cá nhân về văn hóa thông qua các chuyến đi du lịch tìm hiểu lịch sử, kiến trúc, chế độ xã hội, phong tục tạp quán của điểm đến du lịch. Du lịch các di sản lịch sử văn hóa vật thể có các di chỉ khảo cổ và lịch sử, các đô thị lịch sử, các khu công trình mang tính lịch sử trong các đô thị, các địa bàn có những sự kiện lịch sử như các chiến khu cách mạng, các công trình kiến trúc có giá trị lịch sử như: lăng mộ, đình, chùa, những tác phẩm nghệ thuật, điêu khắc như các bức tranh, các đồ mây, tre đan. c. Du lịch làng nghề Người HDKH: TS. Lê Long Hậu Học viên TH: Trịnh Minh Lý
Trang 11 Du lịch làng nghề truyền thống là một loại hình du lịch văn hóa mà qua đó du khách được thẩm nhận các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể có liên quan mật thiết đến một làng nghề cổ truyền của một dân tộc nào đó. 1.1.1.7 Du lịch bền vững “Du lịch bền vững là quá trình điều hành quản lý các hoạt động du lịch với mục đích xác định và tăng cường các nguồn hấp dẫn du khách tới các vùng và các quốc gia du lịch. Quá trình quản lý này luôn hướng tới việc hạn chế lợi ích trước mắt để đạt được lợi ích lâu dài do các hoạt động du lịch mang lại.” (Trần Văn Thông, 2003). 1.1.2 Tầm quan trọng của du lịch 1.1.2.1Đối với kinh tế Việc phát triển du lịch sẽ làm tăng các cơ hội việc làm, cải thiện mức sống, hỗ trợ cơ sở hạ tầng, và tăng trưởng kinh tế cho một vùng, một quốc gia. Nền kinh tế quốc gia có du lịch phát triển sẽ có những thay đổi lớn trong cơ cấu sản xuất và nhất là quy hoạch môi trường phát triển. Có những ngành nghề nếu không có sự phát triển của du lịch sẽ bị mai một trong thế giới công nghiệp hóa kỹ thuật ngày nay như ngành thủ công mỹ nghệ. Sự phát triển của du lịch sẽ tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới cho người dân lao động (Phạm Hồng Long, 2012 ; Faulkner & Tideswell’s, 1997). Vào mùa du lịch chính một số lượng lớn lực lượng cần được sử dụng để phục vụ cho nhu cầu du lịch như hướng dẫn viên du lịch, những việc làm liên quan đến việc lưu trú của du khách như giặt ủi, ăn uống, dọn dẹp phòng…và kích thích các ngành khác phát triển như giao thông vận tải, sản xuất… Trong bài nghiên cứu của Liu & Var (1986), đã chỉ ra rằng phát triển du lịch không những đóng góp vào sự tăng trưởng vùng của địa phương đó mà còn tạo cơ hội việc làm cho người dân xung quanh. Cùng quan điểm này người dân vùng North Wales trong nghiên cứu của Sheldon & Var (1984), tin rằng du lịch mang đến cơ hội đầu tư cho các doanh nghiệp và kích thích sự chi tiêu cho kinh tế vùng, tạo cơ hội giải quyết việc làm. Người HDKH: TS. Lê Long Hậu Học viên TH: Trịnh Minh Lý