Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Hoàn thiện hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam

Chia sẻ: Dongcoxanh10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:116

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Hoàn thiện hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam" được hoàn thành với mục tiêu nhằm nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Hoàn thiện hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ, THẨM ĐỊNH CHO VAY DỰ ÁN ĐẦU TƯ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH ĐINH CÔNG LẬP Hà Nội - 2021
BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ, THẨM ĐỊNH CHO VAY DỰ ÁN ĐẦU TƯ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH MÃ SỐ: 8340101 HỌ VÀ TÊN: ĐINH CÔNG LẬP NGƯỜI HƯỚNG DẪN: PGS, TS HOÀNG XUÂN BÌNH Hà Nội - 2021
i LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan bản luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của em được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của Thầy giáo hướng dẫn PGS, TS Hoàng Xuân Bình Trường đại học Ngoại thương. Các số liệu, kết quả tổng hợp nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Học viên Đinh Công Lập
ii LỜI CẢM ƠN Trong thời gian hoàn thành luận văn, em đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ của nhà trường và các thầy giáo, cô giáo trong trường. Em xin bày tỏ lòng biết ơn đối với các thầy giáo, cô giáo Trường Đại học Ngoại thương, đặc biệt là Thầy giáo hướng dẫn PGS, TS Hoàng Xuân Bình đã tận tình giúp đỡ em từng bước hoàn thành luận văn này. Đồng thời, em cũng xin gửi lời cảm ơn sự giúp đỡ của các anh chị công tác tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam đã giúp đỡ em trong việc cung cấp các số liệu, thông tin cũng như quy trình tác nghiệp thực tế để em có thể hoàn thiện luận văn. Trong khuôn khổ thời gian nghiên cứu có hạn, chắc chắn luận văn sẽ không thể tránh khỏi những thiếu sót và nghiên cứu chưa đầy đủ những vấn đề đã đặt ra. Em rất mong các thầy cô thông cảm và góp ý để bài luận văn được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng 5 năm 2021 Học viên Đinh Công Lập
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... 2 LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ii DANH MỤC VIẾT TẮT ........................................................................................vii DANH MỤC HÌNH VẼ VÀ CÁC BẢNG ........................................................... viii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN VĂN ................................... ix PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ, THẨM ĐỊNH CHO VAY DỰ ÁN ĐẦU TƯ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .....................8 1.1 Khái niệm hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng thương mại .............................................................................. 8 1.1.1. Khái niệm, chức năng và vai trò cơ bản của Ngân hàng thương mại ......................................................................................................... 8 1.1.2. Cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng thương mại ....................... 9 1.1.3. Đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng thương mại ....................................................................................................... 10 1.2 Quy trình đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư........................ 11 1.3 Nội dung đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư ........................ 12 1.3.1. Đánh giá, thẩm định hồ sơ vay vốn .......................................... 12 1.3.2. Đánh giá, thẩm định khách hàng vay vốn ................................. 12 1.3.3. Đánh giá, thẩm định dự án đầu tư ............................................. 16 1.4 Các chỉ tiêu phản ánh hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư của ngân hàng thương mại. .......................................................... 28 1.4.1. Các chỉ tiêu định lượng ............................................................. 28 1.4.2. Các chỉ tiêu định tính ................................................................ 29 1.5 Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động đánh giá, thẩm định thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng thương mại .................................... 30 1.5.1. Các nhân tố chủ quan ................................................................ 31 1.5.2. Các nhân tố khách quan ............................................................ 33
iv CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ, THẨM ĐỊNH CHO VAY DỰ ÁN ĐẦU TƯ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM ...........................................................................................36 2.1 Tổng quan về Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam ................................................................................................... 36 2.1.1. Sự hình thành và phát triển của Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam ....................................................................... 36 2.1.2. Hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam ..................................................................................................... 37 2.1.3. Tổ chức công tác tín dụng và cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam ............................. 40 2.2 Thực trạng hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam. ...................... 42 2.2.1. Hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam ............................. 42 2.2.2. Quy trình đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam. ................................................. 44 2.2.3. Phương pháp đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư .......... 66 2.2.4. Kết quả đánh giá, thẩm định các dự án đầu tư giai đoạn 2016 - 2020 ..................................................................................................... 69 2.2.5. Chất lượng cho vay dự án đầu tư .............................................. 70 2.2.6. Thời gian đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư................ 71 2.3 Đánh giá mức độ hoàn thiện hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương việt nam73 2.3.1. Những kết quả đạt được ............................................................ 73 2.3.2. Một số hạn chế .......................................................................... 74 2.3.3. Nguyên nhân ............................................................................. 78
v CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ, THẨM ĐỊNH CHO VAY DỰ ÁN ĐẦU TƯ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẨN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2021 – 2025 ...............81 3.1 Định hướng hoàn thiện hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam giai đoạn 2021 – 2025. ................................................................................................... 81 3.1.1. Định hướng phát triển hoạt động tín dụng và cho vay dự án đầu tư.......................................................................................................... 82 3.1.2. Định hướng hoàn thiện hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư ......................................................................................... 83 3.2 Giải pháp hoàn thiện hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam giai đoạn 2021 - 202584 3.2.1. Nâng cao chất lượng thông tin đầu vào và chất lượng thu thập, xử lý thông tin phục vụ hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư ................................................................................................... 84 3.2.2. Hoàn thiện cẩm nang đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư ............................................................................................................. 86 3.2.3. Hoàn thiện nội dung đánh giá, thẩm định khách hàng và hồ sơ vay vốn ................................................................................................ 88 3.2.4. Hoàn thiện phương pháp xác định tỷ lệ chiết khấu tài chính.... 89 3.2.5. Xây dựng quy trình tái đánh giá, thẩm định dự án ................... 89 3.2.6. Hoàn thiện một số nội dung đánh giá, thẩm định dự án theo quy trình đang áp dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam ............................................................................................. 90 3.2.7. Hoàn thiện quản trị rủi ro cho vay ............................................ 92 3.2.8. Hoàn thiện công tác tổ chức điều hành ..................................... 92 3.2.9. Tăng cường các hoạt động hỗ trợ đánh giá, thẩm định dự án... 93 3.2.10. Một số giải pháp khác ............................................................. 94
vi 3.3 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 97 3.3.1. Đối với Ngân hàng Nhà nước ................................................... 97 3.3.2. Đối với Chính phủ và các Bộ ngành liên quan ......................... 98 3.3.3. Kiến nghị với Chủ đầu tư ........................................................ 100 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 102 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................. 103
vii DANH MỤC VIẾT TẮT Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt BCTC Báo cáo tài chính BCTN Báo cáo thường niên Vietnam Joint Stock Commercial Ngân hàng Thương mại cổ Vietinbank Bank for Industry and Trade phần Công thương Việt Nam DAĐT Dự án đầu tư NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại TMCP Thương mại cổ phần ROA Return on total Assets Lợi nhuận trên tổng tài sản ROE Return on Enquity Lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu RRTD Rủi ro tín dụng CĐT Chủ đầu tư TCTD Tổ chức tín dụng TSCĐ Tài sản cố định TSLĐ Tài sản lưu động WACC Chi phí vốn bình quân VND Vietnam Dong Việt Nam Đồng WB World Bank Ngân hàng Thế giới Earnings Before Interest, Tax, Lợi nhuận trước thuế, lãi vay EBITDA Depreciation and Amortization và khấu hao
viii DANH MỤC HÌNH VẼ VÀ CÁC BẢNG Hình 1.1: Quy trình đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại các NHTM Việt Nam ...........................................................................................................................11 Hình 2.1: Cơ cấu tổ chức của Vietinbank .................................................................37 Bảng 2.1: Một số chỉ tiêu huy động vốn của Vietinbank giai đoạn 2016 - 2020 .....38 Bảng 2.2: Dư nợ cho vay theo đối tượng khách hàng của Vietinbank giai đoạn 2016 - 2020.........................................................................................................................39 Bảng 2.3: Các dự án được lựa chọn nghiên cứu tại Vietinbank ...............................43 Bảng 2.4: Các văn bản đề nghị vay vốn đầu tư dự án của khách hàng .....................45 Bảng 2.5: Hồ sơ pháp lý của khách hàng ..................................................................46 Bảng 2.6: Hồ sơ tài chính, thông tin tín dụng của khách hàng .................................47 Bảng 2.7: Hồ sơ Dự án đầu tư ...................................................................................48 Bảng 2.8: Hồ sơ tài sản đảm bảo ...............................................................................49 Bảng 2.9: Đánh giá năng lực thực hiện dự án của chủ đầu tư ..................................50 Bảng 2.10: Đánh giá các chỉ tiêu về mức độ tăng trưởng, khả năng sinh lời ...........54 Bảng 2.11: Đánh giá dư nợ của CĐT tại các TCTD khác ........................................58 Bảng 2.12: Đánh giá sơ bộ các dự án ........................................................................59 Bảng 2.13: Một số chỉ tiêu đánh giá, thẩm định tài chính dự án ..............................61 Bảng 2.14: Cơ cấu và số dự án đã đánh giá, thẩm định cho vay tại Vietinbank giai đoạn 2016 - 2020 .......................................................................................................69 Bảng 2.15: Chất lượng cho vay DAĐT tại Vietinbank giai đoạn 2016 - 2020 ........70 Bảng 2.16: Thời gian đánh giá, thẩm định cho vay DAĐT tại Vietinbank ..............72 Bảng 3.1: Một số chỉ tiêu kế hoạch năm 2021 ..........................................................81
ix TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN VĂN Luận văn “Hoàn thiện hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam” được kết cấu gồm 3 chương, với tổng số 102 trang (không kể phần danh mục bảng biểu và danh mục tài liệu tham khảo). Trong đó chương 1 gồm 27 trang (từ trang 8 đến trang 35), chương 2 gồm 44 trang (từ trang 36 đến trang 80), chương 3 gồm 20 trang (từ trang 81 đến trang 101). Luận văn bao gồm 17 bảng biểu và 02 hình. Các kết quả chính luận văn đạt được là: Thứ nhất, luận văn đã khái quát lí luận chung về hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng thương mại Thứ hai, luận văn đã tập trung đi sâu phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam. Thứ ba, luận văn đưa ra một số giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam trong thời gian tới.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Tại Việt Nam nói riêng và trên phạm vi toàn cầu nói chung, các ngân hàng đang giữ một vai trò hết sức quan trọng. Trong nền kinh tế thị trường, ngân hàng được xem như hệ thần kinh của nền kinh tế, đóng vai trò hỗ trợ cho các hoạt động kinh tế, huy động vốn từ các khu vực thừa vốn và phân phối đến các khu vực thiếu vốn. Sự tăng trưởng hay sụt giảm của hệ thống ngân hàng tác động trực tiếp và mạnh mẽ tới sự tăng trưởng kinh tế của quốc gia. Nền kinh tế Việt Nam đang trên con đường hội nhập với nền kinh tế thế giới. Nhìn lại những năm qua, tốc độ đầu tư trong nền kinh tế nước ta có sự tăng trưởng mạnh mẽ góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển cũng như cải thiện đời sống xã hội. Trong đó, không thể không kể đến vai trò của các NHTM với tư cách là nhà tài trợ nguồn vốn lớn cho các dự án đầu tư, đặc biệt là dự án trung và dài hạn. Để đẩy mạnh công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước, cần bổ sung một lượng vốn đáng kể để đầu tư vào các dự án có khả năng đạt hiệu quả nhanh chóng. Trong khi đó, khả năng về vốn tự có của các doanh nghiệp rất hạn chế, việc huy động vốn của các doanh nghiệp qua phát hành cổ phiếu, trái phiếu không phải lúc nào cũng thuận lợi và đạt kết quả mong đợi. Do vậy để có thể đáp ứng nhu cầu về vốn trung và dài hạn, các doanh nghiệp chủ yếu đi vay các tổ chức tài chính trung gian trong đó hệ thống NHTM là nguồn huy động và cung cấp chủ yếu cho nền kinh tế. Với tư cách là trung tâm tiền tệ tín dụng của nền kinh tế, để phù hợp với xu hướng đa dạng hoá các hoạt động của ngân hàng nhằm phục vụ bổ sung vốn lưu động và vốn cố định cho doanh nghiệp, hệ thống NHTM Việt Nam cũng đã chủ trương đẩy mạnh hoạt động tín dụng trung và dài hạn đối với các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế bên cạnh hoạt động ngắn hạn truyền thống. Trong điều kiện của nước ta, nguồn vốn trung và dài hạn từ các NHTM là nguồn vốn quan trọng để đầu tư các dự án lớn, cơ sở hạ tầng, phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Thông qua hoạt động cho vay dự án đầu tư, các NHTM đã thực hiện nhiệm vụ cung cấp nguồn vốn quan trọng này cho nền kinh tế. Việc đánh giá,
2 thẩm định cho vay dự án đầu tư là một công việc hết sức phức tạp không đơn giản chỉ là tính toán theo công thức có sẵn mà đòi hỏi cán bộ thẩm định của ngân hàng phải hội tụ được các yếu tố: Kiến thức, kinh nghiệm, năng lực và phẩm chất đạo đức. Ngoài các yếu tố trên, cán bộ thẩm định phải có tính kỷ luật, đạo đức tốt và khả năng nhạy bén trong công việc. Tuy nhiên, hoạt động này tiềm ẩn nhiều rủi ro bởi thời gian thu nợ kéo dài, khả năng trả nợ của khách hàng cũng như khả năng sinh lời của dự án bị thử thách nhiều hơn. Do đó, để đầu tư có hiệu quả thì NHTM phải tiến hành đánh giá, thẩm định cho vay dự án một cách toàn diện, công tác đánh giá, thẩm định cho vay dự án là khâu quan trọng nhất giúp cho ngân hàng nhận diện, sàng lọc những dự án tốt, giúp tạo ra lợi nhuận cho ngân hàng, vừa tạo ra lợi ích cho nền kinh tế. Thực tế tại một số ngân hàng trong thời gian gần đây cho thấy, việc cán bộ ngân hàng cố tình “nới tay” trong quá trình đánh giá, thẩm định trong quá trình cho vay để hưởng lợi riêng. Mặt khác, công tác giám sát của các ngân hàng thương mại do không được chú trọng, cán bộ thẩm định qua loa, làm ngơ với những sai phạm trong giao dịch ngân hàng dẫn đến hiện tượng nợ xấu, mất vốn tại một số NHTM. Với uy tín thương hiệu là ngân hàng bán buôn hàng đầu và lợi thế về chất lượng khách hàng, Vietinbank luôn là một trong các ngân hàng dẫn đầu về hoạt động tín dụng nói chung cũng như trong hoạt động cho vay theo dự án đầu tư nói riêng. Hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Vietinbank cũng vì thế mà đóng vai trò quan trọng trong hoạt động tín dụng. Nhằm mục đích tìm hiểu và nghiên cứu về hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Vietinbank, góp phần đưa hoạt động này ngày càng phát triển, em đã quyết định lựa chọn đề tài: “Hoàn thiện hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam” để nghiên cứu thực hiện luận văn. 2. Tổng quan nghiên cứu Đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư là một nghiệp vụ quan trọng trong nhóm nghiệp vụ tín dụng ngân hàng. Qua quá trình hoạt động và phát triển lâu dài, các ngân hàng thương mại đã xây dựng riêng cho mình quy trình nghiệp vụ khá đầy
3 đủ và khoa học về đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư, dùng làm cơ sở để đào tạo, hướng dẫn và định hướng cho các cán bộ tín dụng, cán bộ thẩm định trong ngân hàng. Việc triển khai tốt nghiệp vụ này đã giúp các ngân hàng chọn lựa, sàng lọc được các dự án tốt để cho vay, góp phần kiểm soát rủi ro tín dụng, nâng cao lợi nhuận cho ngân hàng và cung cấp nguồn vốn trung dài hạn cho nền kinh tế. Kết quả trên có được hoàn toàn do sự đóng góp từ nền tảng cơ sở lý luận của các công trình nghiên cứu, các bài báo, bài phân tích, tài liệu, giáo trình... về đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư được các nhà khoa học thực hiện trong các năm vừa qua. Nghiên cứu về hoạt động đánh giá, thẩm định dự án đầu tư đã có các công trình trong nước và ngoài nước tập trung giải quyết. Tuy nhiên, phạm vi và mức độ nghiên cứu mới dừng lại ở việc xem xét, bàn luận về các kỹ thuật phân tích đánh giá dự án, ở nội dung tài chính và ở tầm vĩ mô nhiều hơn. Tổng quan nghiên cứu các công trình ở nước ngoài Đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư theo các nghiên cứu ở nước ngoài tập trung nhiều vào kỹ thuật phân tích đánh giá dự án. John D.Finnerty (2007) trong “Project Finance” cũng tập trung vào kỹ thuật phân tích lợi ích và chi phí của dự án đặc biệt tác giả đề cập nhiều đến các phương pháp đánh giá, thẩm định đầu tư truyền thống như: phương pháp hoàn vốn, phương pháp tính lợi nhuận trên vốn, cách tiếp cận dòng tiền chiết khấu. Kỹ thuật phân tích đánh giá dự án phục vụ cho việc ra các quyết định tài chính được tác giả tập trung xem xét. Curry Steve và John Weiss (2000) trong “Project Analysis in Developing Countries” xem xét kỹ thuật phân tích chi phí và lợi ích của dự án đầy đủ hơn. Quan điểm của các tác giả là đánh giá dự án bằng kỹ thuật phân tích chi phí – lợi ích là sự ước lượng và so sánh các ảnh hưởng lợi ích của đầu tư với các chi phí của nó. Andrew Figh (2006) trong “Introduction to Project finance” phân tích các khía cạnh tài chính của dự án đầu tư, tính toán chu kỳ của dự án, xác định hiệu quả của dự án trong môi trường biến động. Tuy nhiên công trình nghiên cứu này chủ yếu về mặt lý thuyết, không có các ví dụ, khả năng áp dụng tại các nền kinh tế mới nổi, các nền kinh tế đang trong quá trình chuyển đổi.
4 Bài báo của của tác giả Robert Schmid về thẩm định tín dụng: “The Commercial Credit Approval Process Explained” trên trang web: propertymetrics.com có những phân tích cụ thể và chi tiết về tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng tuy nhiên chưa đi sâu vào nghiên cứu việc thẩm định tài chính doanh nghiệp. Tổng quan nghiên cứu trong nước Các công trình nghiên cứu ở trong nước về đánh giá, thẩm định cho vay dự án đã có song chủ yếu tập trung vào một số ngành, lĩnh vực kinh doanh tại Việt Nam hoặc một số nội dung tác nghiệp chủ yếu. Nền tảng lý luận cơ bản nhất về đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư như: cách tính toán các chỉ tiêu tài chính dự án, phương pháp đánh giá, thẩm định các yếu tố đầu ra đầu vào, cách xây dựng và tính toán dòng tiền dự án... được trình bày và giới thiệu đầy đủ nhất trong giáo trình giảng dạy môn nghiệp vụ ngân hàng thương mại tại các trường đại học, điển hình như: (Nguyễn Thị Mùi; Trần Cảnh Toàn, 2011, Giáo trình Quản trị ngân hàng thương mại - NXB Tài chính). Ngô Đức Tiến (2015) trong “Giải pháp hoàn thiện công tác thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam” xem xét công tác thẩm định dự án bằng việc đưa ra các thực trạng trong công tác thẩm định tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam để đánh giá mức độ hoàn thiện của công tác thẩm định và đưa ra các giải pháp định hướng để hoàn thiện công tác thẩm định trong định hướng phát triển của Ngân hàng. Lưu Thị Hương (2004) trong “Thẩm định tài chính dự án” tập trung nghiên cứu nội dung thẩm định tài chính dự án đầu tư như: dự toán vốn đầu tư các chỉ tiêu thẩm định tài chính, phân tích rủi ro của dự án. Tác giả khẳng định nội dung thẩm định tài chính dự án là khâu quan trọng nhất trong thẩm định dự án đầu tư Nguyễn Đức Thắng (2007) trong “Nâng cao chất lượng thẩm định dự án đầu tư tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam” tập trung nghiên cứu về chất lượng thẩm định trong cho vay dự án đầu tư của NHTM nói chung và BIDV nói riêng. Tác giả đã đưa ra một số chỉ tiêu đánh giá chất lượng thẩm định dự án đầu tư.
5 Những kết quả chủ yếu mà các công trình nghiên cứu trước đây đã làm được: Một số ngân hàng thương mại đã tự xây dựng bộ cẩm nang đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư để áp dụng cho toàn hệ thống, bộ cẩm nang nghiệp vụ đó là sự vận dụng có chọn lọc những kiến thức, lý luận đã có về đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư vào thực tế hoạt động của từng địa bàn, từng đối tượng khách hàng phân loại theo các nhóm ngành. Các công trình nghiên cứu về công tác đánh giá, thẩm định cho vay dự án đã đóng góp cơ sở lý luận, phân tích thực trạng trong công tác thẩm định và đưa ra giải pháp hoàn thiện, nâng cao hiệu quả công tác thẩm định cho vay dự án đầu tư đối với một số ngành, lĩnh vực kinh doanh ở Việt Nam; hoặc đóng góp tập trung vào hoàn thiện, nâng cao hiệu quả ở một số khâu cụ thể như: đánh giá thẩm định hồ sơ, năng lực khách hàng, các yếu tố đầu ra, đầu vào… Những vấn đề chưa được làm rõ ở các công trình trước đây: Các nghiên cứu nêu trên vẫn còn nhiều khoảng trống đối với phạm vi nghiên cứu là: Hoàn thiện hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại các Ngân hàng thương mại. Thực trạng hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại ngân hàng còn nhiều nội dung chưa được chú trọng, trong khi đó, các rủi ro phát sinh ngày càng nhiều, đa dạng, phức tạp và khó xác định yêu cầu có các giải pháp nhận diện và hoàn thiện có tính thực tiễn và phù hợp Hơn nữa, đề tài “Hoàn thiện hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam” được thực hiện với đối tượng cụ thể với thời gian nghiên cứu cập nhật do đó đề tài không bị trùng lặp với các nghiên cứu trước đây. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam
6 Nhiệm vụ nghiên cứu Làm sáng tỏ những vấn đề có tính lý luận về hoàn thiện hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư; nghiên cứu hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại các ngân hàng thương mại. Đánh giá thực trạng hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Vietinbank, chỉ rõ kết quả đạt được, hạn chế, tồn tại của nghiệp vụ này và nguyên nhân chưa hoàn thiện. Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Vietinbank. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu: Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu vấn đề hoàn thiện hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư của Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2020. Về không gian: Luận văn chỉ nghiên cứu nội dung trên tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam Về thời gian: Nghiên cứu trực trạng hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam giai đoạn 2016 - 2020 5. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện mục đích nghiên cứu, luận văn sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Ngoài ra trong quá trình nghiên cứu, luận văn sử dụng các phương pháp cụ thể: Phân tích, tổng hợp, tư duy logic, thống kê, so sánh, kết hợp phương pháp định lượng và phương pháp định tính trong nghiên cứu lý luận cũng như trong đánh giá thực tiễn cụ thể như sau: - Phương pháp phân tích, tư duy: So sánh đánh giá có sự kết hợp luận giải về lý luận và chứng minh thực tế từ đó đưa ra nhận định về thực trạng hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Vietinbank
7 - Phương pháp thống kê: Số liệu được thu thập từ các báo cáo thường niên của Vietinbank, BCTC, báo cáo thường niên của NHNN và một số NHTM, tạp chí chuyên ngành kinh tế, tài chính ngân hàng và xử lý thông tin về dự án đầu tư tại Vietinbank - Phương pháp tổng hợp: Sàng lọc, đúc kết từ thực tiễn và lý luận để đề ra giải pháp và bước đi nhằm thực hiện mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động đánh giá, thẩm định dự án đầu tư của Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam, từ tiếp cận các kết quả nghiên cứu của các tác giả trong và ngoài nước để đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư của Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, phụ lục, tài liệu tham khảo, bố cục nội dung của luận văn gồm ba chương: Chương 1: Lý luận cơ bản về hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại các ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam giai đoạn 2021 - 2025
8 1. CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ, THẨM ĐỊNH CHO VAY DỰ ÁN ĐẦU TƯ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Khái niệm hoạt động đánh giá, thẩm định cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng thương mại 1.1.1. Khái niệm, chức năng và vai trò cơ bản của Ngân hàng thương mại Ở Việt Nam, Luật các tổ chức tín dụng 2010 định nghĩa: “NHTM là loại hình tổ chức tín dụng được thực hiện toàn bộ các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác có liên quan vì mục tiêu lợi nhuận”. Trong đó hoạt động ngân hàng là hoạt động kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng với nội dung thường xuyên là nhận tiền gửi, sử dụng số tiền này để cấp tín dụng và cung ứng dịch vụ thanh toán, còn TCTD là tổ chức thực hiện các hoạt động ngân hàng đó. Chức năng của ngân hàng thương mại Chức năng trung gian tín dụng: là chức năng quan trọng nhất quyết định sự tồn tại và phát triển của ngân hàng đồng thời là cơ sở để thực hiện các chức năng khác. NHTM đóng vai trò cầu nối giữa người thừa vốn và người có nhu cầu về vốn bằng cách huy động các khoản vốn tạm thời nhàn rỗi từ nhiều hình thức khác nhau để cung ứng tín dụng cho nền kinh tế. NHTM đóng vai trò vừa là người đi vay vừa là người cho vay từ đó hưởng lợi nhuận khoản chênh lệch giữa lãi suất gửi và lãi suất cho vay góp phần tạo lợi ích cho tất cả các bên tham gia. Đồng thời nhờ cung ứng tín dụng và tạo vòng quay cho tiền, chức năng trung gian tín dụng đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩy kinh tế thông qua việc cung ứng vốn, biến vốn tạm thời nhàn rỗi chưa tham gia hoạt động thành vốn hoạt động từ đó kích thích quá trình luân chuyển vốn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển. Chức năng trung gian thanh toán: là ngân hàng đứng ra thanh toán hộ cho khách hàng bằng cách chuyển tiền từ tài khoản này sang tài khoản khác theo yêu cầu như thanh toán tiền hàng hóa, dịch vụ… Ngân hàng đóng vai trò là thủ quỹ cho các doanh nghiệp và cá nhân bởi ngân hàng là người giữ tiền và thu chi tiền cho khách hàng. Do đó nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển thì chức năng này ngày càng được mở rộng.
9 Chức năng tạo tiền: Với mục tiêu tìm kiếm lợi nhuận, ngân hàng vô hình chung thực hiện chức năng tạo tiền cho nền kinh tế thông qua hoạt động tín dụng và thanh toán. Thông qua chức năng trung gian tín dụng, ngân hàng sử dụng nguồn vốn huy động được để đi vay. Sau đó, số tiền đó lại được đưa vào nền kinh tế thông qua hoạt động mua hàng hóa, trong khi những người có số dư tài khoản tiếp lại tiêu dùng thông qua các hình thức thanh toán qua thẻ,… Vai trò của ngân hàng thương mại Cung cấp nhu cầu vay vốn cho sự phát triển kinh tế. Nâng cao hiệu quả kinh tế. Tham gia kiểm soát các hoạt động kinh tế. Tham gia vào sự ổn định của thị trường tài chính và thị trường chứng khoán. Cung cấp thông tin, tư vấn và dịch vụ đầu tư. 1.1.2. Cho vay dự án đầu tư tại Ngân hàng thương mại Ở Việt Nam, theo Luật đầu tư năm 2020 định nghĩa: “Dự án đầu tư là tập hợp đề xuất bỏ vốn trung hạn hoặc dài hạn để tiến hành các hoạt động đầu tư kinh doanh trên địa bàn cụ thể, trong khoảng thời gian xác định”. Cho vay dự án đầu tư là hình thức cho vay để bổ sung nguồn vốn dài hạn, hình thành tài sản cố định, tài sản dài hạn của người đi vay để phát triển sản xuất theo chiều rộng và chiều sâu. Tại NHTM, cho vay dự án đầu tư là các khoản cho vay có thời hạn trên 01 năm nhưng không dài hơn thời gian sử dụng còn lại của tài sản hình thành bằng vốn vay. Theo Quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng thì cho vay dự án đầu tư tại NHTM bao gồm cho vay trung hạn và cho vay dài hạn cụ thể: “Cho vay trung hạn là các khoản vay có thời hạn cho vay từ trên 12 tháng đến 60 tháng; Cho vay dài hạn là các khoản cho vay có thời hạn cho vay từ trên 60 tháng trở lên” (Ngân hàng nhà nước Việt Nam, 2014). Từ các khái niệm trên, có thể rút ra định nghĩa về cho vay dự án đầu tư tại NHTM như sau: Cho vay dự án đầu tư của NHTM là các khoản cho vay có thời hạn trên 01 năm nhưng không dài hơn thời gian sử dụng còn lại của tài sản hình thành