Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Quản trị chi phí tại Công ty TNHH Một thành viên Khai thác khoáng sản – Tổng công ty Đông Bắc

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:124

Thêm vào BST

Báo xấu

46
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng quản trị chi phí tại Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản, Luận văn đƣa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản trị chi phí này tại Công ty, góp phần nâng cao hiệu quả kinh oanh cho Công ty.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Quản trị chi phí tại Công ty TNHH Một thành viên Khai thác khoáng sản – Tổng công ty Đông Bắc

i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn “Quản trị chi phí tại Công ty TNHH Một thành viên Khai thác khoáng sản – Tổng công ty Đông Bắc” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong luận văn đƣợc sử dụng trung thực, đƣợc trích dẫn và có tính kế thừa, phát triển từ các tài liệu, các công trình nghiên cứu đã đƣợc công bố và của Công ty nói trên. Các giải pháp nêu trong luận văn đƣợc rút ra từ những cơ sở lý luận và thực tiễn hoạt động quản trị chi phí tại Công ty. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 10 tháng 9 năm 2019 Tác giả Quán Thị Phƣơng Dung
ii MỤC LỤC MỤC LỤC ......................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC HÌNH ..................................................................................v DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................... vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.............................................................. vii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN .................................... viii PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài .............................................................................1 2. Tình hình nghiên cứu .................................................................................2 3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu ..........................................3 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ..............................................................4 5. Phƣơng pháp nghiên cứu............................................................................4 6. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài........................................................................5 7. Kết cấu của luận văn ..................................................................................5 CHƢƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP .......................................................................................................6 1.1. Khái quát về quản trị chi phí trong Doanh nghiệp ..................................6 1.1.1. Khái niệm quản trị chi phí ...............................................................6 1.1.2. Đặc trƣng quản trị chi phí ................................................................6 1.1.3. Sự cần thiết của quản trị chi phí ......................................................7 1.1.4. êu cầu, mục tiêu của quản trị chi phí trong oanh nghiệp ............8 1.2. Những nội dung chính của quản trị chi phí ........................................9 1.2.1 Khái quát về chi phí trong doanh nghiệp ............................................20 1.2.2. Khái niệm.......................................................................................20
iii 1.2.3. Đặc trƣng của chi phí .....................................................................21 1.2.4. Phân loại ........................................................................................21 1.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng quản trị chi phí .......................26 1.3.1. Nhân tố khách quan .......................................................................26 1.3.2. Nhân tố chủ quan ...........................................................................27 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY TNHH MTV KHAI THÁC KHOÁNG SẢN........................................................................28 2.1. Tổng quan về Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản .................28 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty .............................28 2.1.2. Tình hình hoạt động kinh doanh của công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản giai đoạn 2014-2018 ..............................................................30 2.2. Thực trạng công tác quản trị chi phí tại Công ty ..................................33 2.2.1. Các yếu tố đặc thù ảnh hƣởng đến công tác quản trị chi phí tại Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản ....................................................33 2.2.2. Phân tích công tác quản trị chi phí tại Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản ................................................................................................37 2.3. Đánh giá thực trạng công tác quản trị chi phí tại Công ty ...................57 2.3.1. Những kết quả đạt đƣợc .................................................................57 2.3.2. Những tồn tại .................................................................................59 CHƢƠNG 3. T GIẢI PH P H N THIỆN C NG T C ẢN T Ị CHI PH TẠI C NG T TNHH TV H I TH C H NG ẢN .................61 3.1. uan điểm v phƣơng hƣ ng ho n thiện công tác quản trị chi phí tại Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản ........................................................61 3.1.1. uan điểm ho n thiện ....................................................................61 3.1.2. Phƣơng hƣ ng ho n thiện quản trị chi phí của Công ty ................62
iv 3.2. ột số giải pháp quản trị chi phí tại Công t TNHH TV hai thác khoáng sản ............................................................................................................63 3.2.1. Về quản trị lập dự toán chi phí ......................................................63 3.2.2. Về quản trị quá trình mua sắm vật tƣ, T CĐ ................................65 3.2.3. Quản trị công tác giao khoán chi phí .............................................66 3.2.4. Hoàn thiện công tác kế toán quản trị..................................................74 3.2.5. Hoàn thiện công tác thống kê tại các công trƣờng, phân xƣởng ...77 3.3. Một số kiến nghị ...................................................................................78 3.3.1 Đối v i cơ quan nh nƣ c có thẩm quyền liên quan ..........................78 3.3.2 Đối v i Tổng công t Đông Bắc .....................................................80 KẾT LUẬN ......................................................................................................81
v DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1. Sự biến động sản lƣợng than nguyên khai của Công ty từ năm 2014- 2018 tấn ........................................................................................................................32 Hình 2.2. Sự biến động doanh thu của Công ty từ năm 2014-2018 tr.đ ....................32 Hình 2.3. Biểu diễn sự tha đổi của chi phí yếu tố đơn vị của Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản đồng/tấn) .........................................................................39 Hình 2.4. Biểu diễn sự tha đổi của các công đoạn trong giá thành tiêu thụ than Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản giai đoạn 2014-2018 đồng/tấn) ............40 Hình 2.5. Quy trình lập kế hoạch chi phí sản xuất kinh doanh của Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản ...........................................................................................42
vi DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Tình hình hoạt động kinh doanh của Công t giai đoạn 2014-2018 ...........31 Bảng 2.2. Bảng phân công công tác tập hợp chi phí sản xuất v tính giá th nh tại công trƣờng TLT .........................................................................................................48 Bảng 2.3. Bảng tr nh tự ghi nhận chi phí phát sinh tại công trƣờng TLT ................49 Bảng 2.4. Kế hoạch giao khoán phòng CVT năm 2018 ...............................................54 Bảng 2.5. Kết quả thực hiện chi phí khoán cho phòng CVT năm 2018 .......................55 Bảng 3.1. Quyết toán chi phí nhiên liệu, vật liệu Khoan DBK023 tháng 9/2018 CTKTLT .........................................................................................................................69 Bảng 3.2. Tổng hợp chi phí nhiên liệu, vật liệu cho hoan ĐB 023 tháng 9/2018 tại Công ty.......................................................................................................................71 Bảng 3.3. Tổng hợp chi phí nhiên liệu, vật liệu cho hoan ĐB 023 tháng 9/2018 theo tác giả tính lại .........................................................................................................71 Bảng 3.4. Bảng tổng hợp chênh lệch giữa phƣơng pháp tác giả đề xuất v phƣơng pháp tính hiện nay tại đơn vị Áp dụng cho hoan ĐB 023 tháng 9/2018 ...............71 Bảng 3.5. Bảng ho n thiện địa ch ghi nhận chi phí phát sinh an đầu ........................76
vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ TNHH : Trách nhiệm hữu hạn MTV : Một thành viên BCTC : Báo cáo tài chính BHTN : Bảo hiểm thất nghiệp BHXH : Bảo hiểm xã hội BHYT : Bảo hiểm y tế CPSX : Chi phí sản xuất PCĐ : inh phí công đo n NCTT : Nhân công trực tiếp QLDN : Quản lý doanh nghiệp SXC : Sản xuất chung SXKD : Sản xuất kinh doanh T CĐ : Tài sản cố định NVL : Nguyên vật liệu CVT : Cơ điện vật tƣ vận tải CT,PX : Công trƣờng, Phân xƣởng TCLĐ : Tổ chức lao động KTLT : Công trƣờng khai thác lộ thiên MMTB : Máy móc thiết bị PTTT : Phụ tùng thay thế PTSCTX : Phụ tùng sửa chữa thƣờng xuyên
viii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Trên cơ sở vận dụng các phƣơng pháp nghiên cứu, Luận văn đã l m rõ một số vấn đề nhƣ sau: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận của công tác quản trị chi phí trong oanh nghiệp, khẳng định quản trị chi phí là bộ phận không thể thiếu đối v i hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Nội dung của công tác này bao gồm việc lập kế hoạch chi phí kinh doanh, tổ chức mua sắm, hu động nguồn lực theo dự toán chi phí đã đƣợc lập, tổ chức hạch toán chi phí theo các cấp quản lý, phân tích tình hình thực hiện chi phí kinh doanh và giá thành sản phẩm. - Phân tích thực trạng công tác quản trị chi phí tại Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản, từ đó ch ra những bất cập hiện tại của công tác n đối v i oanh nghiệp. Th o đó, công tác lập kế hoạch chƣa đƣợc thực hiện đồng ộ trong các khâu; Hệ thống định mức kinh tế kỹ thuật chƣa đƣợc ho n thiện; Việc lập kế hoạch còn chƣa sát v i thực tế của đơn vị; Các đơn vị nhận kế hoạch giao khoán còn thụ động; Công tác quản trị chi phí ở các công trƣờng, phân xƣởng chƣa đƣợc quan tâm đúng mức; Việc lập kế hoạch v giao khoán chi phí cho các phòng an còn chƣa đƣợc đầ đủ và chặt chẽ; công tác hạch toán chi phí của Công t chƣa đáp ứng yêu cầu của quản trị về độ chính xác, đầ đủ và thời gian cập nhật. - Trên cơ sở những bất cập phân tích ở trên, luận văn đã đề ra đƣợc một số các giải pháp hoàn thiện công tác quản trị chi phí tại Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản v i năm nhóm giải pháp l n: Hoàn thiện công tác lập dự toán chi phí, hoàn thiện quy trình mua sắm vật tƣ, T CĐ, ho n thiện công tác giao khoán, hoàn thiện công tác kế toán quản trị trong quản trị chi phí và hoàn thiện công tác thống kê tại các công trƣờng, phân xƣởng. Luận văn cũng đã đƣa ra một số kiến nghị đối v i Nh nƣ c và v i Tổng công t Đông ắc để có thể thực hiện các giải pháp hoàn thiện công tác quản trị chi phí tại Công ty Khai thác khoáng sản.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Kế toán quản trị đóng vai trò quan trọng trong cung cấp thông tin hữu ích để các nhà quản trị có thể đƣa ra các quyết định điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp. Kế toán quản trị chi phí cần xác định đúng, đủ các nguồn lực đã tiêu hao trong quá tr nh sản xuất: Làm thế n o để phân loại, tập hợp chi phí một cách khoa học hợp lý; tổ chức lập dự toán chi phí và phân tích chi phí để phục vụ cho yêu cầu kiểm soát chi phí; phân tích thông tin để có cơ sở ra các quyết định điều hành hoạt động SXKD là vấn đề mà các doanh nghiệp quan tâm. Ng nh than nƣ c ta đang từng ƣ c chuyển sang hoạt động th o cơ chế thị trƣờng. Việc nhập khẩu than từ nƣ c ngoài nhằm đáp ứng nhu cầu năng lƣợng trong nƣ c đã đặt ra cho ngành than nói chung và Tổng công t Đông Bắc nói riêng những nhiệm vụ m i m trƣ c hết là phải tăng cƣờng công tác quản trị chi phí, giảm giá thành sản xuất than, đâ l ngu ên nhân chính khiến cho lƣợng than tồn ng c ng tăng, giảm khả năng cạnh tranh và khiến Tổng công ty mất dần các thị trƣờng tiêu thụ than truyền thống. Cùng v i nhiệm vụ đƣợc đặt ra cho Tổng công t Đông Bắc, v i tƣ cách l công ty con của Tổng công ty, Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản chƣa chú trọng sâu đến công tác quản trị chi phí. V i quy mô sản xuất ng c ng đƣợc mở rộng, diện sản xuất ng c ng khó khăn, đòi hỏi phải đầu tƣ ng c ng l n vào các công trƣờng khai thác, công tác quản trị chi phí của Công ty còn nhiều những hạn chế l m cho công tác n chƣa phát hu hết hiệu quả trong mục tiêu giảm giá thành sản xuất than. Thực tế n đã đặt ra yêu cầu cho Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản là phải có những ý tƣởng, biện pháp m i nhằm hoàn thiện công tác quản trị chi phí để công tác này thực sự phát huy hiệu quả trong giai đoạn hiện nay. Nhận thức đúng đắn tầm quan trọng đó, m quyết định lựa chọn đề tài: “Quản trị chi phí tại Công ty TNHH Một thành viên Khai thác khoáng sản – Tổng công ty Đông Bắc” l m đề tài luận văn thạc sĩ của mình.
2 2. Tình hình nghiên cứu Đề tài về quản trị chi phí đã đƣợc rất nhiều tác giả ở bậc thạc sĩ nghiên cứu và đề cập. Mỗi công tr nh đều có phạm vi hoặc đặc thù nghiên cứu khác nhau. Phạm vi nghiên cứu ở từng công ty cụ thể hoặc nhóm doanh nghiệp hoạt động trong từng lĩnh vực khác nhau nhƣ xâ ựng, sản xuất, thƣơng mại…. hía cạnh nghiên cứu từ kế toán t i chính đến kế toán quản trị, v i mục đích chung l ho n thiện và nâng cao hiệu quả công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Mỗi công trình nghiên cứu đều có những nét đặc thù riêng tùy thuộc vào thực trạng đối v i đơn vị, nhóm đơn vị nghiên cứu v có đóng góp nhất định cho công tác kế toán nói chung và kế toán chi phí sản xuất, tính giá thành sản phẩm nói riêng. Một số công trình cụ thể: Luận văn thạc sĩ “Nghiên cứu giải pháp hoàn thiện quản lý chi phí sản xuất kinh doanh trong các doanh nghiệp khai thác than - áp dụng cho Công ty TNHH 1 thành viên Than Hồng Thái - TKV” của tác giả Phan Thị Hồng Hạnh đã đề cập đầy đủ khái niệm, phân loại của chi phí sản xuất kinh doanh, các nhân tố ảnh hƣởng đến chi phí kinh doanh. Tuy nhiên, luận văn chƣa đƣa ra đƣợc khái niệm quản lý chi phí kinh oanh cũng nhƣ chƣa nêu đầ đủ các nội dung quản lý chi phí kinh doanh. Ngƣời viết chƣa ch ra đƣợc những mặt còn tồn tại trong công tác quản lý chung của các doanh nghiệp khai thác than. hi đi sâu v o phân tích thực trạng công tác quản lý chi phí kinh doanh của Công ty TNHH 1 thành viên Than Hồng Thái từ khâu lập dự toán đến khâu kiểm soát chi phí, ngƣời viết đã sử dụng phƣơng pháp so sánh số liệu kết hợp v i phân tích các khoản mục, yếu tố chi phí. Những biện pháp m ngƣời viết đƣa ra sát v i thực tế và có thể ứng dụng vào công tác quản lý của Công ty. Luận văn thạc sĩ “ uản trị chi phí tại Công ty Cổ phần Xây dựng và Quản lý Công tr nh Giao thông ontum” của tác giả Nguyễn Thị im Loan đã đề cập đến những vấn đề quản trị chi phí nhƣ khái niệm, vai trò, nội dung của công tác quản trị chi phí. Tuy nhiên ngƣời viết không đề cập đến các nhân tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý chi phí, chƣa đánh giá đƣợc thực tiễn công tác quản trị chi phí tại các doanh nghiệp nói chung cũng nhƣ của ngành xây dựng nói riêng và những tồn tại chƣa đƣợc giải quyết ở các công trình nghiên cứu về vấn đề này. Dựa trên những số liệu
3 thu thập đƣợc, ngƣời viết đã phân tích công tác quản trị từ khâu lập dự toán chi phí, đƣa ra qu ết định, tổ chức thực hiện cho đến công tác kiểm soát chi phí, để từ đó đƣa ra đánh giá kết quả đạt đƣợc và những tồn tại trong công tác quản trị chi phí của Công ty. Những giải pháp hoàn thiện công tác quản trị chi phí đƣợc đƣa ra trong luận văn mang tính thực tiễn cao. Luận văn thạc sĩ “Hoàn thiện công tác kiểm soát chi phí sản xuất trong doanh nghiệp sản xuất gạch xây dựng - trường hợp Công ty Cổ phần Đại Hưng” của tác giả Nguyễn Thị Thanh B nh đã xâ ựng đƣợc một số giải pháp hoàn thiện quản lý chi phí thông qua việc hoàn thiện bộ máy quản lý, đ o tạo con ngƣời,… Tu nhiên, ngƣời viết m i ch phân tích tình hình lập dự toán chi phí sản xuất m không đề cập đến tình hình tổ chức mua sắm các yếu tố đầu v o, chƣa l m rõ đƣợc công tác tổ chức hạch toán chi phí sản xuất tại các cấp quản lý cũng nhƣ t nh h nh thực hiện giá thành của công ty. Nhƣ vậ đã có nhiều đề tài nghiên cứu của nhiều tác giả về quản trị chi phí sản xuất nhƣng chƣa có đề tài nào nghiên cứu về quản trị chi phí tại Công t TNHH ột th nh viên hai thác khoáng sản – Tổng công t Đông Bắc. Chính vì lẽ đó, luận văn đã tập trung nghiên cứu lý luận về chi phí sản xuất, phân tích đặc điểm của tổ chức sản xuất và quy trình sản xuất tại Công t TNHH ột th nh viên hai thác khoáng sản ảnh hƣởng đến công tác quản trị chi phí. Luận văn cũng đã phân tích tƣơng đối to n iện thực trạng công tác quản trị chi phí tại công t hai thác khoáng sản v đƣa ra đề xuất các giải pháp nhằm ho n thiện công tác quản trị chi phí tại đơn vị. 3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng quản trị chi phí tại Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản, Luận văn đƣa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản trị chi phí này tại Công ty, góp phần nâng cao hiệu quả kinh oanh cho Công ty. Trên cơ sở mục đích nghiên cứu nhƣ trên, Luận văn xác định nhiệm vụ nghiên cứu nhƣ sau:
4 - Làm rõ những vấn đề lý thuyết về chi phí, quản trị chi phí trong oanh nghiệp nói chung v trong oanh nghiệp khai thác than nói riêng. - Phân tích các số liệu thống kê, các áo cáo t i chính, áo cáo quản trị về chi phí v quản trị chi phí tại Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản nhằm ch rõ thực trạng về quản trị chi phí tại Công ty. - â ựng, đề xuất các giải pháp mang tính khoa học v khả thi nhằm ho n thiện công tác quản trị chi phí của Công ty. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu về quản trị chi phí trong doanh nghiệp sản xuất than và trọng tâm tại Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản thuộc TCT Đông Bắc. - Phạm vi nghiên cứu: Về nội dung, Luận văn nghiên cứu và đánh giá thực trạng về quản trị chi phí sản xuất tại Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản. Về không gian, Luận văn nghiên cứu hoạt động quản trị chi phí của Công ty tại t nh Quảng Ninh . Về thời gian, Luận văn nghiên cứu từ năm 1996 khi Công t đƣợc thành lập cho đế nắm 2025 trên cơ sở đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả kinh oanh của Công ty. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Trong quá tr nh thực hiện luận văn tác giả đã vận ụng phối hợp nhiều phƣơng pháp khác nhau ao gồm: - Các phƣơng pháp nghiên cứu tổng quát bao gồm: Phƣơng pháp tổng hợp và phân tích nghiên cứu tài liệu để khái quát những vấn đề về chi phí sản xuất trong Doanh nghiệp. - Các phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể bao gồm: Thống kê, khảo sát tình hình thực tế về kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản, từ đó phân tích các dữ liệu đã thu thập đƣợc để tìm ra câu trả lời cho
5 mục tiêu nghiên cứu. - Các dữ liệu thực tế sẽ cần đƣợc thu thập gồm: chứng từ, sổ sách kế toán, báo cáo kế toán liên quan đến Kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản. - Các nguồn dữ liệu đƣợc sử dụng trong luận văn: + Nguồn ữ liệu thứ cấp thu thập từ các tài liệu kế toán, thông tin nội ộ của TNHH TV hai thác khoáng sản, các công tr nh khoa học đã thực hiện trƣ c đó, qua sách, tạp chí kế toán, qua internet... + Nguồn ữ liệu sơ cấp thu thập thông tin ựa trên số liệu đã có sẵn của Công ty TNHH TV hai thác khoáng sản. 6. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài Trên cơ sở kiến thức nắm đƣợc và nghiên cứu thực tiễn, Luận văn đƣa ra những phân tích, đánh giá v giải pháp nhằm hoàn thiện quản trị chi phí tại Công ty. Do đó, kết quả của những giải pháp đề xuất trong luận văn đƣợc áp dụng vào chính Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản mang tính thực tiễn. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài lời mở đầu, Kết luận, các phụ lục, kết cấu của luận văn gồm 3 chƣơng: Chƣơng 1: Tổng quan về quản trị chi phí trong doanh nghiệp Chƣơng 2: Thực trạng công tác quản trị chi phí tại Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản . Chƣơng 3: ột số giải pháp quản trị chi phí tại Công ty TNHH MTV Khai thác khoáng sản.
6 CHƢƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP 1.1. Khái quát về quản trị chi phí trong Doanh nghiệp 1.1.1. Khái niệm quản trị chi phí Quản trị chi phí là một bộ phận quan trọng trong hoạt động kinh doanh của bất kỳ tổ chức, doanh nghiệp nào v i đối tƣợng quản lý cụ thể là các loại chi phí kinh oanh, hƣ ng đến mục tiêu phải đạt đƣợc của quản lý l đảm bảo tiết kiệm chi phí, kiểm soát sự biến động của chi phí kinh oanh cũng nhƣ giá th nh sản phẩm, kiểm soát đƣợc sự phát sinh và nguồn gốc phát sinh chi phí kinh doanh. Quản trị chi phí là tổng thể hoạt động có tổ chức, có hƣ ng đích của nhà quản trị lên các loại chi phí kinh doanh trong một tổ chức nhằm sử dụng có hiệu quả và kiểm soát chặt chẽ các chi phí phát sinh phù hợp v i đặc điểm của từng loại chi phí. (Nguyễn Ngọc Huyền (2003), Giáo trình Quản trị chi phí kinh doanh, NXB Giáo dục). Đã có nhiều tác giả đề cập đến khái niệm về quản trị chi phí trong nhiều công trình nghiên cứu, trong đó phần l n đều thống nhất và cho rằng quản trị chi phí trong doanh nghiệp là công cụ chủ yếu cung cấp các thông tin bên trong cho nhà quản trị doanh nghiệp, l m cơ sở cho việc ra quyết định quản trị. Theo tác giả, quản trị chi phí trong doanh nghiệp là hoạt động của chủ thể quản trị tác động lên các đối tƣợng chi phí phát sinh trong doanh nghiệp bằng những công cụ, phƣơng pháp v th o tr nh tự nhất định nhằm nắm bắt nguồn gốc, xác định mức độ phát sinh, qua đó kiểm soát v đảm bảo sử dụng chi phí đạt hiệu quả. 1.1.2. Đặc trƣng quản trị chi phí Quản trị chi phí có những đặc trƣng quan trọng sau đâ : - Chủ thể của quản trị có thể đƣợc phân chia theo các cấp quản lý khác nhau trong một tổ chức, một doanh nghiệp; - Đối tƣợng của quản trị là chi phí kinh doanh các loại; - Mục tiêu của quản trị là sử dụng hiệu quả đồng chi phí ỏ ra;
7 - Có thể bao gồm nhiều hoạt động khác nhau trên cơ sở có tổ chức v mục tiêu cụ thể; - Để quản trị chi phí đạt hiệu quả cao, cần chú ý t i đặc điểm, qu mô, nơi phát sinh chi phí v đối tƣợng chịu chi phí cũng nhƣ nguồn ù đắp chi phí; Quản trị chi phí đƣợc thực hiện chủ yếu cung cấp các thông tin bên trong cho bộ máy quản trị doanh nghiệp, l m cơ sở cho việc ra quyết định quản trị. 1.1.3. Sự cần thiết của quản trị chi phí Trong xu thế hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng nhƣ hiện na , đòi hỏi các doanh nghiệp phải có biện pháp giảm tối đa các khoản chi phí để hạ giá th nh, có cơ hội cạnh tranh đƣợc v i các sản phẩm nhập khẩu đang ần có mặt trên khắp lãnh thổ nƣ c ta. Quản trị chi phí ao gồm các công việc từ lập kế hoạch chi phí, tổng hợp, phân tích, đánh giá thực trạng về việc sử dụng chi phí, từ đó đƣa ra những quyết định về các chi phí ngắn hạn cũng nhƣ i hạn của doanh nghiệp. Để quản trị chi phí phát sinh h ng ng , điều quan trọng là phải nhận diện ra các loại chi phí, đặc biệt là nhà quản trị nên nhận dạng những chi phí kiểm soát đƣợc để đề ra biện pháp quản trị chi phí thích hợp và nên bỏ qua những chi phí không thuộc phạm vi quản trị của mình nếu không việc quản trị chi phí sẽ không có hiệu quả so v i công sức, thời gian bỏ ra. Chi phí cho sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp luôn có những biến động trong kỳ. Một trong những nhiệm vụ của quản trị chi phí là xem xét, lựa chọn cơ cấu chi phí sao cho tiết kiệm, hiệu quả nhất. Quản trị chi phí sẽ giúp cho oanh nghiệp: - Tiến h nh lựa chọn v đƣa ra một cơ cấu chi phí và nguồn vốn hu động tối ƣu cho oanh nghiệp trong từng thời kỳ. - Thiết lập một chính sách phân chia chi phí cùng các mức lợi nhuận một cách hợp lý đối v i doanh nghiệp. - Kiểm soát việc sử dụng to n ộ t i sản trong công ty, tránh tình trạng sử dụng lãng phí, sai mục đích. Doanh nghiệp là một tổ chức kinh v su cho cùng oanh nghiệp n o cũng
8 hƣ ng t i mục tiêu lợi nhuận. Mà chúng ta biết rằng lợi nhuận đƣợc xác định bởi công thức đơn giản sau: Lợi nhuận = Doanh thu - Chi phí Nhƣ vậ để thu đƣợc nhiều lợi nhuận chúng ta ch có hai cách: Một là, tăng oanh thu, điều n đồng nghĩa v i việc tăng giá án. Giải pháp này thiếu tính khả thi v trên thị trƣờng đầy rẫy những đối thủ cạnh tranh. Hai là, giảm chi phí bằng hoạt động quản trị của doanh nghiệp. Đó l những khoản chi mà doanh nghiệp có thể chủ động giảm, sử dụng có hiệu quả. Và khi mà doanh nghiệp tính giá bán bằng cách cộng giá thành v i lợi nhuận mong muốn thì việc giảm chi phí sẽ làm giảm giá th nh, đó l lợi thế cạnh tranh rất l n trong nền kinh tế thị trƣờng gắn v i xu thế hội nhập hiện nay. Rõ ràng, quản trị chi phí có vai trò rất quan trọng trong hoạt động quản trị doanh nghiệp, là một nội dung cần tập trung nghiên cứu, chủ động tiến hành liên tục và triệt để. (Nguyễn Ngọc Huyền (2003), Giáo trình Quản trị chi phí kinh doanh, NXB Giáo dục) 1.1.4. êu cầu, mục tiêu của quản trị chi phí trong oanh nghiệp Quản trị chi phí của doanh nghiệp đƣợc hiểu là hoạt động có mục tiêu của lãnh đạo doanh nghiệp trong việc sử dụng các công cụ, các cách thức, phƣơng pháp v biện pháp quản trị cần thiết nhằm tổ chức quá trình sử dụng nguồn lực của doanh nghiệp phục vụ tốt nhất cho quá trình hoạt động kinh tế của doanh nghiệp Mục tiêu cơ ản nhất của quản trị chi phí là tiết kiệm chi phí trên cơ sở thực hiện tốt nhất nguồn lực phục vụ cho sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Quản trị tốt chi phí sẽ giúp doanh nghiệp thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh v i hiệu quả cao nhất, o đó để thực hiện tiết kiệm đƣợc chi phí của doanh nghiệp. Để hƣ ng t i mục tiêu nhƣ trên, quản trị chi phí phải đảm ảo những êu cầu sau: - Tổ chức phân công, phân cấp quản trị chi phí đúng đắn phù hợp v i tình hình, đặc điểm sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp;
9 - Làm tốt công tác kế hoạch hóa chi phí (bao gồm lập kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch, phân tích đánh giá t nh h nh thực hiện kế hoạch, tìm các giải pháp tốt để tiết kiệm chi phí trong quá trình thực hiện kế hoạch cũng nhƣ cho kỳ kế hoạch t i); Trong điều kiện hiện nay của Việt Nam, quản trị tốt chi phí của doanh nghiệp còn rèn luyện đƣợc kỹ năng v tác phong lao động công nghiệp cho từng tập thể lao động và toàn bộ doanh nghiệp, gắn liền lợi ích của ngƣời lao động v i lợi ích của doanh nghiệp, khuyến khích ngƣời lao động thực hành tiết kiệm, cải tiến công tác, sáng kiến trong D, tăng năng suất lao động, tăng hiệu quả SXKD cho doanh nghiệp. Ngƣợc lại, nếu doanh nghiệp tổ chức quản trị chi phí và giá thành không tốt thì gây hậu quả rất nặng nề cho doanh nghiệp, thậm chí dẫn đến phá sản. 1.2. Những nội ung chính của quản trị chi phí Đ i tượng c quản trị chi ph Để ch rõ nội ung của hoạt động quản trị chi phí, cần l m rõ đối tƣợng của nó. Đối tƣợng quản trị chi phí ao gồm tất cả các loại chi phí phát sinh gắn liền v i hoạt động sản xuất kinh oanh, ao gồm: - Chi phí nguyên, nhiên vật liệu (gọi tắt quản lý chi phí vật tƣ . Ngu ên tắc chung là phải quản lý chặt chẽ cả hai yếu tố: Mức tiêu hao vật tƣ v giá vật tƣ. + Về mức tiêu hao vật tƣ: tất cả các loại vật tƣ đƣợc sử dụng vào hoạt động sản xuất kinh oanh thông thƣờng doanh nghiệp đều cần phải quản lý chặt chẽ theo các định mức tiêu hao vật tƣ m doanh nghiệp đã qu định ở tất cả các khâu SXKD của m nh, đồng thời phải thƣờng xuyên hoặc định kỳ kiểm tra phân tích, đánh giá tình hình thực hiện các định mức đó. Ho n thiện hệ thống ch tiêu định mức về tiêu hao vật tƣ cho phù hợp, tìm ra những yếu tố tiêu cực để khắc phục và yếu tố tích cực để phát huy nhằm động viên ngƣời lao động tích cực tiết kiệm trong SXKD của doanh nghiệp Hệ thống ch tiêu định mức tiêu hao vật tƣ o oanh nghiệp quyết định căn cứ v o định mức qu định của cơ quan có thẩm quyền và tình hình sản xuất kinh doanh thông thƣờng của doanh nghiệp.
10 + Về giá trị vật tƣ: để tính vào giá thành thực tế mua vào ghi trên chứng từ hoá đơn th o đúng qu định của bộ T i chính, sau khi đã trừ số tiền đền bù thiệt hại do các cá nhân, tập thể gây ra, hao hụt định mức cho phép, giá trị phế liệu thu hồi, số tiền giảm giá mua (nếu có). - Chi phí dụng cụ công cụ lao động phục vụ sản xuất kinh doanh: thông thƣờng doanh nghiệp căn cứ vào thời gian sử dụng và giá trị của chúng để tiến hành phân bổ dần vào chi phí trong kỳ cho phù hợp. - Chi phí khấu hao tài sản cố định: Quản trị chi phí ộ phận này phải gắn liền v i cơ chế quản lý tài sản cố định và khấu hao tài sản cố định trong doanh nghiệp th o qu định hiện hành của bộ Tài chính. - Chi phí tiền lƣơng v các khoản phụ cấp có tính chất lƣơng: Ngu ên tắc chung là quản lý chặt chẽ lao động gắn v i việc trả lƣơng cho ngƣời lao động v i kết quả sản xuất kinh doanh. Phải xây dựng đƣợc hệ thống định mức cho các loại lao động, kích thích ngƣời lao động phát huy sáng kiến, tiết kiệm trong sản xuất kinh oanh v tăng năng suất lao động cho doanh nghiệp. - Chi phí bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và các chi phí khác phải gắn v i chế độ hiện hành của Nh nƣ c và bảo vệ quyền lợi ngƣời lao động đúng pháp luật. - Chi phí dịch vụ mua ngoài: doanh nghiệp phải xây dựng đƣợc các định mức cụ thể cho từng khoản mục chi phí thuộc khoản mục n o đặc biệt là khoản hoa hồng đại lý, uỷ thác môi gi i và tổ chức quản lý chặt chẽ chúng. - Chi phí bằng tiền khác nhƣ: thuế môn bài, thuế tài nguyên, phí, lệ phí…đặc biệt là chi phí tiếp tân, hội họp…phải tuân thủ đúng các qu định của pháp luật. - Chi phí hoạt động t i chính: Để quản trị tốt bộ phận chi phí này doanh nghiệp phải căn cứ vào kết quả của từng hoạt động tài chính cụ thể và những quy định của pháp luật để tính toán và kiểm soát các loại chi phí phát sinh của nó cho phù hợp nhằm giảm đƣợc chi phí không cần thiết. b. Các nội dung chính c a quản trị chi phí Hoạt động quản trị nói chung ao gồm 4 nội ung cơ ản: Lập kế hoạch, tổ
11 chức thực hiện kế hoạch, ch đạo thực hiện kế hoạch v giám sát thực hiện kế hoạch. Hoạt động quản trị chi phí o có đối tƣợng cụ thể l chi phí kinh oanh nên có nội ung đƣợc cụ thể nhƣ sau: - Lập kế hoạch ự toán chi phí kinh oanh; - Tổ chức mua sắm, hu động các nguồn lực th o ự toán đã đƣợc lập; - Tổ chức hạch toán chi phí kinh oanh th o các cấp quản lý; - Phân tích t nh h nh thực hiện chi phí, giá th nh sản phẩm v điều ch nh, ra quyết định. + Lập kế hoạch chi phí Lập kế hoạch chi phí (hay còn gọi là lập dự toán chi phí) là việc xác định toàn bộ chi phí doanh nghiệp chi ra để sản xuất và tiêu thụ sản phẩm của kỳ kế hoạch. Khi lập kế hoạch chi phí, doanh nghiệp phải tính toán trƣ c mọi chi phí, cụ thể là xây dựng kế hoạch sử dụng vốn kinh doanh một cách tiết kiệm và có hiệu quả. Thông qua việc lập kế hoạch, doanh nghiệp có thể kiểm tra, đánh giá t nh h nh sử dụng chi phí, phát hiện khả năng tiết kiệm chi phí để nâng cao hiệu quả kinh doanh. Dự toán chi phí đƣợc xây dựng cho toàn doanh nghiệp và cho từng bộ phận trong doanh nghiệp theo từng yếu tố chi phí và có thể lập cho nhiều thời k nhƣ tháng, quý, năm. + Trình tự lập dự toán chi phí kinh doanh: Trong giai đoạn này, việc dự toán chi phí sản xuất nhằm xác định toàn bộ chi phí để sản xuất ra một khối lƣợng sản phẩm đƣợc xác định trƣ c. Quá trình sản xuất n o cũng luôn gắn v i một tr nh độ kỹ thuật trong một thời kỳ nhất định. Do vậy, khó có thể có một phƣơng pháp ự toán chung cho tất cả mọi loại hình sản xuất cho nên tác giả ch đề cập đến phƣơng pháp tổng quát nhất. Nhƣ đã iết, chi phí để sản xuất sản phẩm bao gồm ba khoản mục chi phí (chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung) cho nên dự toán chi phí sản xuất phải thể hiện đầ đủ ba loại chi phí này. Nhiệm vụ đặt ra trong phần này không ch xác định chi phí sản xuất cụ thể cho từng loại mà còn phải chú ý đến nhiệm vụ cắt giảm chi phí.
12 - Dự toán chi phí nguyên vật liệu Dự toán chi phí NVL phản ánh tất cả chi phí nguyên vật liệu cần thiết để đáp ứng yêu cầu sản xuất đã đƣợc thực hiện trên cơ sở dự toán khối lƣợng sản phẩm sản xuất. Để lập dự toán nguyên vật liệu cần xác định: định mức tiêu hao nguyên vật liệu, đơn giá mua ngu ên vật liệu, khối lƣợng sản phẩm sản xuất trong kỳ. Định mức tiêu hao nguyên liệu đƣợc xác định th o phƣơng pháp thống kê và phân tích thống kê. Đơn giá ngu ên vật liệu bao gồm giá mua nguyên vật liệu cộng v i các chi phí thu mua. Dự toán chi phí nguyên vật liệu xuất dùng cho sản xuất: Dự toán lƣợng Định mức Khối lƣợng sản nguyên vật liệu sử tiêu = hao nguyên phẩm x sản xuất theo (1.1) dụng vật liệu dự toán Trong trƣờng hợp doanh nghiệp sử dụng nhiều loại vật liệu có đơn giá khác nhau để sản xuất nhiều loại sản phẩm khác nhau thì công thức xác định chi phí nguyên vật liệu nhƣ sau: (1.2) Trong đó: Mij - Mức hao phí nguyên vật liệu j để sản xuất một sản phẩm i Gj - Đơn giá vật liệu loại j Qi - Số lƣợng sản phẩm i dự toán sản xuất Dự toán cung cấp nguyên vật liệu đƣợc lập cho từng loại nguyên vật liệu cần thiết để thực hiện quá trình sản xuất trên cơ sở số lƣợng nguyên vật liệu dự toán cần thiết sử dụng và chính sách dự trữ tồn kho của doanh nghiệp. Số tiền cần thiết phải chuẩn bị để mua nguyên vật liệu đƣợc tính toán dựa vào việc dự áo đơn giá mua ngu ên vật liệu và dự toán lƣợng nguyên vật liệu cần mua đƣợc xây dựng.