Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội chi nhánh Thái Nguyên

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:150

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài phân tích thực trạng quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội chi nhánh Thái Nguyên, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp quản trị tốt rủi ro hoạt động cho vay tại đơn vị này nhằm đảm bảo hoạt động cho vay của ngân hàng phát triển an toàn và bền vững.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội chi nhánh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THÙY LINH QUẢN TRỊ RỦI RO CHO VAY TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI CHI NHÁNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Ngành: QUẢN TRỊ KINH DOANH THÁI NGUYÊN - 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THÙY LINH QUẢN TRỊ RỦI RO CHO VAY TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI CHI NHÁNH THÁI NGUYÊN Ngành: QUẢN TRỊ KINH DOANH Mã số: 8.34.01.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐỖ THÙY NINH THÁI NGUYÊN - 2018
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Những số liệu, thông tin và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được công bố cho nghiên cứu khác. Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được ghi rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, ngày 19 tháng 7 năm 2018 Tác giả Nguyễn Thùy Linh
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện Đề tài Luận văn: "Quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội chi nhánh Thái Nguyên", tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ, động viên của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin được bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong học tập và nghiên cứu. Trước tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn sâu sắc tới TS.Đỗ Thùy Ninh - người hướng dẫn khoa học của Luận văn, đã hướng dẫn tận tình và giúp đỡ tôi về mọi mặt để hoàn thành Luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám Hiệu trường, Ban lãnh đạo các Phòng, Khoa thuộc trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên, cùng tập thể các thầy, cô giáo trong khoa và trực tiếp là các thầy, cô giáo trong khoa Quản trị Kinh doanh đã giúp đỡ tôi về thời gian cũng như kiến thức để tôi hoàn thành quá trình học tập và hoàn thiện đề tài. Xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo và tập thể cán bộ công nhân viên Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội chi nhánh Thái Nguyên đã cung cấp thông tin, tài liệu và hợp tác trong quá trình thực hiện Luận văn. Tôi xin cảm ơn sự động viên, giúp đỡ của bạn bè và gia đình đã giúp tôi thực hiện luận văn này. Trân trọng!
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................ vii DANH MỤC BẢNG ...................................................................................... viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ .................................................................................... x MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................. 2 4. Ý nghĩa khoa học và những đóng góp của luận văn ...................................... 3 5. Tổng quan tài liệu nghiên cứu........................................................................ 3 6. Kết cấu của luận văn ...................................................................................... 5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO CHO VAY TRONG CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ....... 6 1.1. Rủi ro cho vay của ngân hàng thương mại ............................................. 6 1.1.1. Khái quát về ngân hàng thương mại ....................................................... 6 1.1.2. Hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại..................................... 10 1.2. Quản trị rủi ro cho vay trong ngân hàng thương mại ........................... 12 1.2.1. Khái niệm rủi ro cho vay và quản trị rủi ro cho vay của ngân hàng thương mại ............................................................................................ 12 1.2.2. Mục tiêu của rủi ro cho vay .................................................................. 15 1.2.3. Phân loại rủi ro cho vay của Ngân hàng thương mại ............................ 15 1.2.4. Nhận biết rủi ro cho vay trong hoạt động của ngân hàng thương mại......... 17 1.2.5. Hậu quả khi xảy ra rủi ro cho vay của ngân hàng thương mại ............. 19 1.2.6. Nội dung quản trị rủi ro cho vay của ngân hàng thương mại .................... 20 1.2.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro cho vay ................................ 32
iv 1.3. Cơ sở thực tiễn về quản trị rủi ro cho vay của một số Ngân hàng tại Việt Nam và bài học kinh nghiệm cho Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi nhánh Thái Nguyên ....................................... 37 1.3.1. Kinh nghiệm quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi nhánh Thái Nguyên .................................. 37 1.3.2. Kinh nghiệm quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam.............................................................. 38 1.3.3. Bài học kinh nghiệm cho Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội Chi nhánh Thái Nguyên .................................................................. 41 Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 43 2.1. Các câu hỏi nghiên cứu đặt ra cần giải quyết ....................................... 43 2.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 43 2.2.1. Phương pháp thu thập tài liệu ............................................................... 43 2.2.2. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu ................................................ 46 2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu .............................................................. 46 2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................ 47 2.3.1. Nhóm chỉ tiêu định lượng ..................................................................... 47 2.3.2. Nhóm chỉ tiêu định tính ........................................................................ 49 Chương 3. THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO CHO VAY TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI CHI NHÁNH THẢI NGUYÊN.................................................................... 51 3.1. Khái quát lịch sử hình thành và phát triển của Ngân hàng TMCP Quân đội chi nhánh Thái Nguyên ......................................................... 51 3.1.1. Sơ lược về lịch sử hình thành Ngân hàng TMCP Quân đội chi nhánh Thái Nguyên ............................................................................... 51 3.1.2. Chức năng nhiệm vụ và mô hình tổ chức của Ngân hàng TMCP Quân đội chi nhánh Thái Nguyên ......................................................... 52
v 3.1.3. Những kết quả hoạt động chủ yếu của Ngân hàng TMCP Quân đội chi nhánh Thái Nguyên ......................................................................... 55 3.2. Thực trạng quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng TMCP Quân đội chi nhánh Thái Nguyên ......................................................................... 62 3.2.1. Chính sách và quy trình cho vay áp dụng tại ngân hàng ...................... 62 3.2.2. Đánh giá và đo lường rủi ro cho vay .................................................... 70 3.2.3. Xử lý rủi ro tín dụng.............................................................................. 79 3.2.4. Đánh giá mức độ rủi ro trong hoạt động tín dụng của ngân hàng ........ 84 3.3. Phân tích một số yếu tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro cho vay của Ngân hàng TMCP Quân đội chi nhánh Thái Nguyên........................... 88 3.3.1. Các yếu tố khách quan .......................................................................... 88 3.3.2. Các yếu tố chủ quan .............................................................................. 91 3.3.3. Đánh giá quản trị rủi ro cho vay của Ngân hàng qua điều tra bảng hỏi ..... 94 3.4. Đánh giá chung công tác quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng TMCP Quân đội chi nhánh Thái Nguyên ........................................... 103 3.4.1. Những kết quả đạt được ...................................................................... 103 3.4.2. Tồn tại và nguyên nhân tồn tại ............................................................ 105 Chương 4. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO CHO VAY TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI CHI NHÁNH THẢI NGUYÊN ............................................... 108 4.1. Mục tiêu và phương hướng hoạt động nhằm hoàn thiện quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội Chi nhánh Thái Nguyên ............................................................................. 108 4.1.1. Định hướng chung trong hoạt động cho vay ...................................... 108 4.1.2. Định hướng đối với hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng...................... 109 4.2. Các giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội Chi nhánh Thái Nguyên ................... 110
vi 4.2.1. Nâng cao năng lực nhận diện rủi ro, xác định tổn thất khi xảy ra rủi ro cho vay ...................................................................................... 110 4.2.2. Phương pháp quản trị rủi ro cho vay và xây dựng hệ thống cảnh báo sớm rủi ro cho vay ........................................................................ 116 4.2.3. Hoàn thiện hệ thống quản lý khách hàng và các thông tin cho vay ... 122 4.2.4. Hoàn thiện quy trình cho vay .............................................................. 124 4.2.5. Hoàn thiện hệ thống giám sát rủi ro .................................................... 125 4.3. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội Chi nhánh Thái Nguyên .......... 126 4.3.1. Kiến nghị với Ngân hàng nhà nước Việt Nam ................................... 126 4.3.2. Kiến nghị với hội sở chính Ngân hàng TMCP Quân đội ................... 127 KẾT LUẬN .................................................................................................. 129 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 132 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 134
vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 1 Agribank Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam 2 BASEL Ủy Ban Basel về Giám sát Hoạt động Ngân hàng 3 CIC Trung tâm Thông tin Tín dụng 4 DNNN Doanh nghiệp nhà nước 5 GHTD Giới hạn tín dụng 6 HĐQT Hội đồng Quản Trị 7 HĐTD Hội đồng tín dụng 8 HMTD Hạn mức tín dụng 9 KQKD Kết quả kinh doanh 10 KSNB Kiểm soát nội bộ 11 NHNo Ngân hàng nông nghiệp 12 NHNN Ngân hàng Nhà nước 13 NHTM Ngân hàng Thương mại 14 MB Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội 15 RRTD Rủi ro tín dụng 16 TMCP Thương mại cổ phần 17 TSĐB Tài sản đảm bảo 18 VND Việt Nam đồng 19 XNK Xuất nhập khẩu. 20 WTO Tổ chức Thương mại thế giới
viii DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Bảng các nguy cơ rủi ro đối với khách hàng .............................. 25 Bảng 1.2. Phân loại đánh giá rủi ro theo chất lượng khoản vay ................. 28 Bảng 2.1. Thang trung bình và đánh giá Likert .......................................... 45 Bảng 3.1. Các chỉ tiêu tài chính chủ yếu của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội Chi nhánh Thái Nguyên ..................................... 56 Bảng 3.2. Nguồn vốn huy động phân theo cơ cấu của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội Chi nhánh Thái Nguyên giai đoạn 2015 - 2017 ........................................................................ 57 Bảng 3.3. Nguồn vốn huy động phân theo kỳ hạn của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội Chi nhánh Thái Nguyên giai đoạn 2015 - 2017 ........................................................................ 58 Bảng 3.4. Dư nợ cho vay phân theo thời gian gốc của khoản vay tại MB Chi nhánh Thái Nguyên giai đoạn 2015 - 2017.......................... 60 Bảng 3.5. Bảng chấm điểm quy mô doanh nghiệp tại MB - Chi nhánh Thái Nguyên................................................................................ 73 Bảng 3.6. Thang điểm xếp loại doanh nghiệp tại MB - Chi nhánh Thái Nguyên .. 74 Bảng 3.7. Thang điểm xếp loại doanh nghiệp tại MB - Chi nhánh Thái Nguyên .. 74 Bảng 3.8. Bảng xếp hạng mức độ rủi ro khách hàng doanh nghiệp tại MB - Chi nhánh Thái Nguyên .................................................... 75 Bảng 3.9. Bảng mức cấp tín dụng tối đa với tài sản bảo đảm là quyền sử dụng đất tại MB - Chi nhánh Thái Nguyên ................................ 78 Bảng 3.10. Bảng tổng hợp xếp hạng và phân loại nợ ................................... 80 Bảng 3.11. Bảng phân loại nợ ....................................................................... 81 Bảng 3.12. Phân tích chất lượng nợ vay tại MB Chi nhánh Thái Nguyên Quân đội giai đoạn 2015 - 2017 ................................................. 83 Bảng 3.13. Bảng tỷ lệ trích lập dự phòng...................................................... 83 Bảng 3.14. Tỷ lệ xóa nợ ................................................................................ 84
ix Bảng 3.15. Hệ số sử dụng vốn tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội Chi nhánh Thái Nguyên giai đoạn 2015 - 2017 ................... 85 Bảng 3.16. Tỷ lệ nợ quá hạn ......................................................................... 85 Bảng 3.17. Tỷ lệ nợ xấu ................................................................................ 86 Bảng 3.18. Tỷ lệ trích lập dự phòng .............................................................. 87 Bảng 3.19. Tỷ lệ nợ mất vốn ......................................................................... 88 Bảng 3.20. Rủi ro cho vay do tác động của môi trường bên ngoài ............... 94 Bảng 3.21. Đánh giá quản trị rủi ro cho vay từ phía khách hàng ................. 96 Bảng 3.22. Quản trị rủi ro cho vay trong thẩm định hồ sơ của khách hàng....... 99 Bảng 3.23. Đánh giá từ phía nhân viên ngân hàng về việc thực hiện quy trình tín dụng trước khi cho vay ............................................... 100 Bảng 3.24. Đánh giá từ phía nhân viên Ngân hàng về việc thực hiện quy trình tín dụng trong khi cho vay ............................................... 101 Bảng 3.25. Đánh giá từ phía nhân viên Ngân hàng về việc thực hiện quy trình tín dụng sau khi cho vay................................................... 101
x DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1. Thực trạng huy động vốn phân theo kỳ hạn tại MB Chi nhánh Thái Nguyên giai đoạn 2015 - 2017 ............................ 59 Biểu đồ 3.2. Dư nợ tín dụng phân theo thời gian tại MB Chi nhánh Thái Nguyên giai đoạn 2015 - 2017 ....................................... 61
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đối với mỗi quốc gia, hệ thống ngân hàng được ví như hệ thần kinh của nền kinh tế bởi sự hoạt động thông suốt, lành mạnh, hiệu quả của hệ thống ngân hàng là tiền đề quan trọng để các nguồn lực tài chính luân chuyển, phân bổ, sử dụng hiệu quả, kích thích tăng trưởng kinh tế một cách bền vững. Khi quan sát cơ cấu hoạt động của các ngân hàng ta nhận thấy, hoạt động cho vay là nghiệp vụ lớn nhất, chủ yếu nhất của các ngân hàng. Đối với hầu hết các ngân hàng thương mại (NHTM), dư nợ tín dụng thường chiếm tới hơn 50% tổng tài sản có và thu nhập tín dụng chiếm khoảng 70- 80% tổng thu nhập của ngân hàng. Tuy nhiên, song hành với điều đó là rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngân hàng lại có xu hướng tập trung chủ yếu vào hoạt động cho vay. Chính vì vậy, việc thực hiện quản trị rủi ro cho vay nhằm bảo đảm kinh doanh an toàn, nâng cao chất lượng, hiệu quả kinh doanh là điều kiện sống còn quyết định tới sự tồn tại, phát triển của NHTM. Đối với Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội nói chung cũng như Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội Chi nhánh Thái Nguyên nói riêng, hoạt động cho vay có vai trò đặc biệt quan trọng trong chiến lược kinh doanh nhưng đồng thời cũng mang lại rủi ro lớn nhất cho ngân hàng. Tuy công tác quản trị rủi ro cho vay tại ngân hàng những năm gần đây đã được chú trọng nhưng thực tế cho thấy công tác này vẫn còn tồn tại nhiều thiếu sót. Hoạt động cho vay hay còn gọi là tín dụng chính là hoạt động kinh doanh truyền thống của hệ thống NHTM Việt Nam nói chung và đối với Ngân hàng thương mại cổ phần quân đội cũng không phải là một ngoại lệ, với dư nợ chiếm trên 60% tổng tài sản và thu nhập từ hoạt động tín dụng thường chiếm từ 80% - 85% tổng thu nhập của ngân hàng. Do đó rủi ro trong kinh doanh ngân hàng có xu hướng tập trung vào hoạt động tín dụng,
2 gây hậu quả nặng nề không chỉ đối với bản thân ngân hàng TMCP Quân đội mà còn đối với cả nền kinh tế. Xuất phát từ thực tế đó, tác giả đi sâu vào nghiên cứu thực trạng rủi ro hoạt động cho vay và công tác quản trị rủi ro trong hoạt động cho vay tại Ngân hàng TMCP Quân đội - chi nhánh Thái Nguyên giai đoạn 2015 - 2017, qua đó nghiên cứu và đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường quản trị rủi ro cho vay của Ngân hàng TMCP Quân đội chi nhánh Thái Nguyên. Do vậy, tác giả lựa đã lựa chọn đề tài: "Quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội chi nhánh Thái Nguyên" làm đề tài luận văn thạc sĩ. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Phân tích thực trạng quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội chi nhánh Thái Nguyên, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp quản trị tốt rủi ro hoạt động cho vay tại đơn vị này nhằm đảm bảo hoạt động cho vay của ngân hàng phát triển an toàn và bền vững. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản trị rủi ro cho vay của các Ngân hàng thương mại. - Phân tích thực trạng quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội chi nhánh Thái Nguyên, từ đó chỉ ra những mặt được, những tồn tại hạn chế và nguyên nhân. - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội Chi nhánh Thái nguyên trong ngưỡng an toàn. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là các nội dung liên quan đến quản trị rủi ro cho vay của Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội chi nhánh Thái Nguyên.
3 3.2. Phạm vi nghiên cứu * Phạm vi về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội chi nhánh Thái Nguyên * Phạm vi về không gian: Đề tài thực hiện tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội chi nhánh Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. * Phạm vi về thời gian: Đề tài thu thập thông tin thứ cấp được công bố trong các năm từ 2015 đến 2017. Số liệu điều tra thực tế là vào tháng 3, 4 năm 2018. 4. Ý nghĩa khoa học và những đóng góp của luận văn Nghiên cứu đề tài này có ý nghĩa thiết thực về mặt lý luận cũng như thực tiễn. Về mặt lý luận luận văn đã hệ thống các vấn đề liên quan đến quản trị rủi ro, rủi ro cho vay. Về mặt thực tiễn, đề tài sẽ cung cấp cơ sở khoa học cho nhà quản trị ngân hàng nhất là Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội chi nhánh Thái Nguyên các thông tin một cách sát thực về vấn đề quản trị rủi ro cho vay, đồng thời đề xuất một số giải pháp tăng cường quản trị rủi ro cho vay tại ngân hàng. Kết quả thực hiện của luận văn góp phần cung cấp cho các ngân hàng những thông tin về lý thuyết, kỹ năng quản trị và là tài liệu tham khảo cho các tổ chức, cá nhân nghiên cứu khoa học liên quan đến rủi ro và quản trị rủi ro cho vay tại các ngân hàng ở Việt Nam. 5. Tổng quan tài liệu nghiên cứu Rủi ro là yếu tố gắn liền với mọi hoạt động đầu tư nói chung, trong đó có hoạt động cho vay của các ngân hàng. Rủi ro cho vay là một trong những loại rủi ro lâu đời và quan trọng nhất mà các ngân hàng cũng như các tổ chức tài chính trung gian khác phải đối mặt. Trên quan điểm rủi ro cho vay là không thể tránh khỏi, có thể đề phòng, hạn chế, chứ không thể loại trừ. Do vậy, ngày nay việc tìm ra các giải pháp nhằm hoàn thiện quản trị rủi ro cho vay
4 luôn trở thành vấn đề mang tính sống còn, là mối quan tâm hàng đầu của bất kỳ ngân hàng nào. Quản trị rủi ro cho vay là một trong những mảng nghiệp vụ tín dụng quan trọng đối với hệ thống NHTM tại Việt Nam nói chung và tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội chi nhánh Thái Nguyên nói riêng. Chính vì vậy, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về lĩnh vực này. Một số nghiên cứu có thể kể đến như: Nguyễn Cảnh Hiệp (2013), “Bàn thêm về đặc tính rủi ro trong tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước , nghiên cứu về những đặc tính rủi ro trong tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước. Thứ nhất rủi ro tín dụng đầu tư phát triển của nhà nước gắn kết chặt chẽ với tình trạng của nền kinh tế, thứ hai rủi ro tín dụng đầu tư phát triển của nhà nước có tác động rất tiêu cực đến các khâu tài chính khác trong hệ thống tài chính, đặc biệt là NSNN, thứ ba rủi ro tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước có quan hệ mật thiết đến sự ổn định chính trị. Thân Thị Thanh Thảo (năm 2010) Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Chi nhánh ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Đà Nẵng. Tác giả đã đưa ra các giải pháp để hạn chế rủi ro là hoàn thiện hệ thống chấm điểm tín dụng nội bộ, giải pháp về giám sát và kiểm soát rủi ro, giải pháp về tài trợ rủi ro, củng cố và hoàn thiện hệ thống thông tin tín dụng nội bộ, giải pháp về nhân sự. Phạm Ngọc Tuấn (năm 2012) Một số giải pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng tại Chi nhánh Ngân hàng Phát triển Thái Nguyên tác giả đã đưa ra một số giải pháp, Nâng cao hiệu quả công tác thông tin phòng ngừa rủi ro, dự báo rủi ro tiềm ẩn, phân tích khách hàng thường xuyên và chủ động, nâng cao chất lượng thẩm định,thực hiện đúng quy trình tín dụng, thường xuyên chăm lo đến khách hàng bám sát dự án, tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ, khai thác có hiệu quả thông tin trong hoạt động tín
5 dụng, tăng cường công tác đào tạo nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, xây dựng các hệ thống tín dụng. Tuy nhiên chưa có công trình nào nghiên cứu về giải pháp nhằm hoàn thiện quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội Chi nhánh Thái nguyên. Trong quá trình thực hiện tác giả đã kế thừa, học tập những thành công của các công trình nghiên cứu trước đó, so sánh phân tích thực trạng và đưa ra giải hoàn thiện quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội Chi nhánh Thái nguyên. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 4 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản trị rủi ro cho vay trong các ngân hàng thương mại. Chương 2: Phương pháp nghiên cứu. Chương 3: Thực trạng quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội Chi nhánh Thái nguyên. Chương 4: Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro cho vay tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội Chi nhánh Thái nguyên.
6 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO CHO VAY TRONG CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Rủi ro cho vay của ngân hàng thương mại 1.1.1. Khái quát về ngân hàng thương mại 1.1.1.1. Khái niệm, đặc điểm của ngân hàng thương mại Theo Luật các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12 Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua tại kỳ họp thứ 7 Khóa XII ngày 16 tháng 6 năm 2010, tại Điều 4 có ghi “Ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng có thể được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng theo quy định của Luật này. Theo tính chất và mục tiêu hoạt động, các loại hình ngân hàng bao gồm ngân hàng thương mại, ngân hàng chính sách, ngân hàng hợp tác xã". Ngân hàng thương mại có thể được định nghĩa qua chức năng, các dịch vụ hoặc vai trò dịch vụ mà ngân hàng cung cấp, khái niệm ngân hàng thương mại được đưa ra như sau: “Ngân hàng thương mại là tổ chức tài chính cung cấp một danh mục các dịch vụ tài chính đa dạng nhất - đặc biệt là tín dụng, tiết kiệm, dịch vụ thanh toán và thực hiện nhiều chức năng tài chính nhất so với bất kỳ một tổ chức kinh doanh nào trong nền kinh tế” [18]. Đặc điểm của NHTM: Thứ nhất, hoạt động NHTM là loại hình kinh doanh với mục tiêu bao trùm là tối đa giá trị tài sản của các chủ sở hữu. Trong đó, hoạt động kinh doanh chủ yếu nghiệp vụ huy động vốn dưới các hình thức khác nhau để cấp tín dụng cho KH có nhu cầu về vốn với mục tiêu tìm kiếm lợi nhuận. Còn hoạt động dịch vụ NH được biểu hiện thông qua các nghiệp vụ thanh toán, ngoại hối và chứng khoán để cam kết thực hiện công việc nhất định cho KH trong một thời hạn nhất định nhằm mục đích thụ hưởng tiền công dịch vụ do KH chi trả dưới dạng phí hay hoa hồng. Thứ hai, hoạt động NHTM là loại hình kinh doanh có điều kiện, nghĩa là chỉ khi nào NHTM thỏa mãn các điều kiện khắt khe do pháp luật quy định
7 (vốn pháp định, phương án kinh doanh...) thì mới được phép hoạt động trên thị trường. Thứ ba, hoạt động NHTM là loại hình kinh doanh có độ rủi ro cao hơn nhiều so với các loại hình kinh doanh khác và có ảnh hưởng lớn tới nền kinh tế. Bởi NHTM hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ, các NHTM phải tiến hành huy động vốn của người khác để cấp tín dụng cho KH và trên nguyên tắc NHTM chỉ có thể thu hồi tiền của người vay sau một thời gian nhất định, nên khả năng rủi ro cao cho hoạt động NH, kéo theo đó là sự rủi ro đối với người gửi tiền ở NHTM, cũng như rủi ro đối với nền kinh tế. Vì vậy, hoạt động NH thường được điều chỉnh và kiểm soát hết sức chặt chẽ nhằm đảm bảo cho hoạt động này được vận hành an toàn và hiệu quả trong nền kinh tế. 1.1.1.2. Các hoạt động chủ yếu của ngân hàng thương mại NHTM là một loại hình doanh nghiệp hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ vì mục tiêu lợi nhuận. Bên cạnh những hoạt động truyền thống đang được các ngân hàng ngày một hoàn thiện, nâng cao mở rộng về quy mô, chất lượng thì các NHTM cũng không ngừng cung ứng những sản phẩm mới tiện ích hơn cho khách hàng. Bất kỳ ngân hàng nào cũng có những hoạt động cơ bản, mang tính đặc trưng của ngành công nghiệp ngân hàng như: Thứ nhất hoạt động huy động vốn: Đây là hoạt động khởi đầu tạo điều kiện cho sự hoạt động của ngân hàng. Huy động các nguồn vốn khác nhau trong xã hội để hoạt động là lẽ sống còn quan trọng nhất của NHTM. - Huy động vốn từ vốn tự có: Vốn tự có là vốn riêng của ngân hàng do chủ sở hữu đóng góp và các quỹ của ngân hàng được hình thành trong quá trinh kinh doanh được thể hiện ở dạng lợi nhuận để lại.Vốn tự có có thế được phân chia thành vốn cơ bản và vốn bổ sung. Vốn tự có cơ bản bao gồm: cổ phẩn thường, vốn cổ phần ưu đãi, các quỹ dự trữ, quỹ dự phòng, lợi nhuận không chia và điều chỉnh tăng giá tài sản cố định, chứng khoán, thu nhập bất thường.
8 Vốn tự có bổ sung bao gồm: cổ phần ưu đãi có thời hạn, trái phiếu trung hạn được chuyển đổi nhưng chỉ được phép dưới 50%. Nguồn này có tính ổn định cao, NHTM không phải hoàn lại và là điều kiện pháp lý, tài chính đế thành lập ngân hàng và hoạt động kinh doanh. Nó là bộ phận nguồn vốn phản ánh quy mô, tầm cỡ của ngân hàng. Các NHTM thường huy động nguồn này thông qua nghiệp vụ phát hành cổ phiếu, trái phiếu được chuyển đổi thành cổ phiếu, nhận vốn cấp phát từ ngân sách nhà nước. - Huy động vốn từ TCKT, cá nhân: Nguồn vốn chủ sở hữu thường có tỷ lệ nhỏ so với số tiền mà NHTM sử dụng trong hoạt động kinh doanh. Vì vậy, phần lớn là NHTM phải huy động từ TCKT, cá nhân. Đây là khoản mục duy nhất trên bảng cân đối kế toán giúp phân biệt ngân hàng với các loại hình doanh nghiệp khác. Và là cơ sở chính của các khoản vay, do đó nó là nguồn gốc sâu xa của lợi nhuận và sự phát triến trong ngân hàng. Dựa vào tiêu thức kỳ hạn thì NHTM có thể huy động dưới các hình thức sau: + Tiền gửi không kỳ hạn: là loại tiền gửi hoàn toàn theo quy tắc khả dụng, nghĩa là người gửi có quyền rút tiền vào bất kỳ lúc nào họ muốn. Mục đích của khách hàng là muốn sử dụng các tiện ích của NHTM cung ứng. + Tiền gửi có kỳ hạn: là loại tiền gửi có sự thỏa thuận về thời gian rút tiền giữa khách hàng và ngân hàng. Trong thời gian này có quyền chủ động sử dụng tiền do khách hàng ký gửi. Nếu khách hàng muốn rút tiền trước thời hạn thì phải được sự đồng ý của ngân hàng. - Huy động từ các nguồn khác: NHTM có thế huy động vốn thông qua nghiệp vụ ngân hàng đại lý, ngân hàng phục vụ... uy tín của ngân hàng là cơ sở quan trọng để mở rộng nguồn vốn này. Thứ hai hoạt động sử dụng vốn Hoạt động sử dụng vốn của NHTM tập trung ở ba nghiệp vụ chính: dự trữ, cho vay và đầu tư.