Luận văn Thạc sĩ Quản trị nhân lực: Hoàn thiện quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹTổng công ty Xây dựng Lũng Lô

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:127

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hoàn thiện quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹTổng công ty Xây dựng Lũng Lô

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị nhân lực: Hoàn thiện quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹTổng công ty Xây dựng Lũng Lô

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ LAO ĐỘNG - THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG - XÃ HỘI NGUYỄN KIỀU OANH HOÀN THIỆN QUY CHẾ LƯƠNG, THƯỞNG, PHÚC LỢI TẠI CÔNG TY MẸ- TỔNG CÔNG TY XÂY DỰNG LŨNG LÔ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ NHÂN LỰC Hà Nội - 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ LAO ĐỘNG - THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG - XÃ HỘI NGUYỄN KIỀU OANH HOÀN THIỆN QUY CHẾ LƯƠNG, THƯỞNG, PHÚC LỢI TẠI CÔNG TY MẸ- TỔNG CÔNG TY XÂY DỰNG LŨNG LÔ Chuyên ngành: Quản trị nhân lực Mã số : 8340404 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ NHÂN LỰC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐỖ THỊ TƯƠI Hà Nội - 2023
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng bản thân tôi, các số liệu, bảng biểu sử dụng trong nghiên cứu là trung thực, được Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô cho phép sử dụng. Các kiến nghị, đề xuất được rút ra từ quan sát thực tiễn, kiến thức, kinh nghiệm của bản thân. Tác giả Nguyễn Kiều Oanh
LỜI CẢM ƠN Đề tài “Hoàn thiện quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô”, được hoàn thành với sự hướng dẫn và giúp đỡ nhiệt tình của quý thầy cô Trường Đại học Lao động - Xã hội. Xin chân thành cảm ơn TS. Đỗ Thị Tươi đã tận tình hướng dẫn trong quá trình thực hiện nghiên cứu này. Xin chân thành cảm ơn Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô đã tạo mọi điều kiện thuận lợi, hỗ trợ và góp ý trong quá trình thu thập số liệu và thực hiện đề tài. Hà Nội, ngày tháng năm 2023 Học viên Nguyễn Kiều Oanh
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT KÝ HIỆU Ý NGHĨA 1 BGĐ Ban giám đốc 2 BHXH Bảo hiểm xã hội 3 CBNV Cán bộ nhân viên 4 CC& VCQP Công chức và viên chức quốc phòng 5 DN Doanh nghiệp 6 NLĐ Người lao động 7 QCLTPL Quy chế lương, thưởng, phúc lợi 8 QNCN Quân nhân chuyên nghiệp 9 SXKD Sản xuất kinh doanh 10 NSDLĐ Người sử dụng lao động
i MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... 1 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................. 2 MỤC LỤC .......................................................................................................... i DANH MỤC BẢNG, HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ ........................................................ v MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ................................... 3 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................. 5 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 6 5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 6 6. Đóng góp mới của luận văn .......................................................................... 7 7. Nội dung chi tiết ............................................................................................ 7 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUY CHẾ LƯƠNG, THƯỞNG, PHÚC LỢI TRONG DOANH NGHIỆP ...................................................................... 7 1.1 Một số khái niệm liên quan ......................................................................... 7 1.1.1 Khái niệm tiền lương, tiền thưởng và phúc lợi ........................................ 8 1.1.2 Khái niệm về quy chế lương, thưởng, phúc lợi ...................................... 10 1.2. Nội dung của quy chế lương, thưởng, phúc lợi trong doanh nghiệp ....... 11 1.2.1. Những quy định chung .......................................................................... 11 1.2.2. Nguồn hình thành quỹ tiền lương và sử dụng quỹ tiền lương ............... 13 1.2.3. Lương, thưởng, phúc lợi....................................................................... 15 1.2.3.2. Các quy định về chế độ thưởng, tiền thưởng trong QCLTPL ........... 18 1.2.4. Tổ chức thực hiện .................................................................................. 18 1.2.5. Điều khoản thi hành .............................................................................. 19 1.3. Tiêu chí đánh giá quy chế lương, thưởng, phúc lợi trong doanh nghiệp . 20
ii 1.3.1. Tuân thủ các quy định của pháp luật .................................................... 20 1.3.2. Tính cạnh tranh của tiền lương và thu nhập ......................................... 20 1.3.3. Thành phần cấu tạo của công thức tính lương, thưởng, phúc lợi hợp lý ......................................................................................................................... 21 1.3.4. Quy chế lương, thưởng, phúc lợi rõ ràng, dễ hiểu................................ 21 1.3.5. Quy chế lương, thưởng, phúc lợi phải đảm bảo tính hệ thống và đồng bộ ..................................................................................................................... 22 1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến quy chế lương, thưởng, phúc lợi trong doanh nghiệp .............................................................................................................. 22 1.4.1. Các nhân tố bên ngoài doanh nghiệp ................................................... 22 1.4.2. Các nhân tố bên trong doanh nghiệp .................................................... 25 1.5. Kinh nghiệm về quy chế lương, thưởng, phúc lợi của một số công ty và bài học cho Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô ................................................ 28 1.5.1. Kinh nghiệm về quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại một số công ty ... 28 1.5.2. Bài học kinh nghiệm cho Công ty mẹ - Tổng Công ty Xây dựng Lũng Lô. .................................................................................................................... 32 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUY CHẾ LƯƠNG, THƯỞNG, PHÚC LỢI TẠI CÔNG TY MẸ- TỔNG CÔNG TY XÂY DỰNG LŨNG LÔ ............... 33 2.1. Tổng quan về Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô ..................................... 33 2.1.1. Thông tin chung về công ty ................................................................... 33 2.1.2. Lịch sử hình thành, phát triển ............................................................... 34 2.1.3 Cơ cấu tổ chức bộ máy ........................................................................... 35 2.1.4 Đặc điểm nguồn nhân lực tại Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô ..................................................................................................................... 39 2.2 Phân tích thực trạng quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô .................................................................... 41 2.2.1.Bố cục quy chế lương, thưởng , phúc lợi tại Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô ........................................................................................... 41
iii 2.2.2 Phân thích thực trạng những quy định chung trong quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô ............... 42 2.2.3 Phân thích thực trạng quỹ tiền lương và sử dụng quỹ tiền lương trong quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty .................................................. 46 2.2.4. Phân tích phương pháp phân phối tiền lương quy định trong quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô. ... 49 2.2.5 Phân tích thực trạng phân phối tiền thưởng trong quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô ............... 55 2.2.6 Phân tích thực trạng tổ chức thực hiện trong quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô ............................. 56 2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô ............................................................ 57 2.3.1. Nhân tố bên ngoài công ty .................................................................... 57 2.3.2. Các nhân tố bên trong công ty .............................................................. 60 2.4 Những đánh giá chung rút ra từ thực trạng quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô .................................... 67 2.4.1Kết quả đạt được ..................................................................................... 67 2.4.2.Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế.................................................... 68 CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUY CHẾ LƯƠNG, THƯỞNG, PHÚC LỢI TẠI CÔNG TY MẸ - TỔNG CÔNG TY XÂY DỰNG LŨNG LÔ.................................................................................................................... 72 3.1. Phương hướng, mục tiêu phát triển của Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô .................................................................................................. 72 3.2. Phương hướng hoàn thiện quy chế lương, thưởng, phúc lợi của Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô ............................................................ 73 3.3. Một số giải pháp hoàn thiện quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô ............................................................ 74
iv 3.3.1 Hoàn thiện bố cục quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại công ty Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô .............................................................. 74 3.3.2 Hoàn thiện các quy định chung trong quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô ........................................... 75 3.3.3 Hoàn thiện nguồn hình thành qũy tiền lương và sử dụng quỹ tiền lương trong quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô ........................................................................................................... 76 3.3.4 Hoàn thiện phương pháp phân phối tiền lương trong quy chế lương, thưởng, phúc lợi của Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô .............. 77 3.3.5 Hoàn thiện phân phối tiền thưởng trong quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô ........................................... 80 3.3.6 Bổ sung nội dung phân phối các chế độ phúc lợi trong quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô ............... 82 3.3.7 Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ thực hiện quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô ............................. 83 3.3.8. Tăng cường quản lý lao động và giáo dục ý thức trách nhiệm cho người lao động ........................................................................................................... 84 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 86 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 88 PHỤ LỤC
v DANH MỤC BẢNG, HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1: Mô hình bộ máy tổ chức của Công ty mẹ- Tổng Công ty Xây dựng Lũng Lô ........................................................................................................... 37 PHỤ LỤC 5 ..................................................................................................... 28 Mô hình bộ máy tổ chức của Tổng Công ty Xây dựng Lũng Lô.................... 28 DANH MỤC BẢNG: Bảng 2.1 : Cơ cấu nhân lực theo đối tượng tại Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô .................................................................................................. 40 Bảng 2.2: Cơ cấu nhân sự theo trình độ chuyên môn tại Công ty mẹ - Tổng công ty XD Lũng Lô ....................................................................................... 41 Bảng 2.3: Cơ cấu quỹ lương của Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô .............. 48 Bảng 2.4 Quy định về tiền lương tối thiểu theo địa bàn thuộc vùng tại Nghị định số 90/2019/NĐ-CP:…………………………………….………………64 Bảng 2.5: Kết quả sản xuất kinh doanh của Tổng Công ty Xây dựng Lũng Lô giai đoạn năm 2018-2021 ................................................................................ 62 Bảng 2.6: Vai trò của công đoàn tại Công ty mẹ- Tổng công ty .................... 64 Bảng 2.7: Thông tin chung cán bộ Phòng Tổ chức lao động tại Công tmẹTổng công ty Xây dựng Lũng Lô………………………………………………….. Bảng 3.3: Xác định hệ số Ki ........................................................................... 79 DANH MỤC HÌNH: Hình 2.2: Đánh giá cách tính trả lương của Công ty ...................................... 52 Hình 2.3: Lực lượng lao động theo quý, giai đoạn 2020 – 2022 .................... 60
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong nền kinh tế cùng với sự hội nhập kinh tế quốc tế, nhu cầu của con người ngày càng phong phú và đa dạng, do vậy người sử dụng lao động cũng phải tòm hiểu đến các nhu cầu này để xây dựng một hệ thống lương thưởng, phúc lợi phù hợp đảm bảo được các nhu cầu của người lao động. Việc đảm bảo các yếu tố lương, thưởng, phúc lợi cho người lao động không chỉ có ý nghĩa đối với doanh nghiệp mà còn có ý nghĩa đối với Nhà nước và tạo một xã hội phát triển. Bên cạnh tiền lương là yếu tố chính đáp ứng nhu cầu của người lao động thì tiền thưởng cũng vừa đáp ứng các nhu cầu vật chất vừa có ý nghĩa tạo động lực về mặt tinh thần. Thêm vào đó, các yếu tố của phúc lợi bắt buộc và phúc lợi tự nguyện của doanh nghiệp không những đáp ứng các nhu cầu vật chất mà còn đáp ứng các nhu cầu tinh thần, còn giúp đảm bảo an sinh xã hội của Nhà nước. Do vậy, doanh nghiệp cần có sự kết hợp giữa tiền lương, tiền thưởng và các chế độ phúc lợi để tạo ra một hệ thống lương thưởng, phúc lợi tối ưu nhất, giúp khai thác và phát huy hiệu quả nhất sức mạnh của lực lượng lao động trong doanh nghiệp mình. Các chính sách lương, thưởng, phúc lợi đúng đắn và phù hợp sẽ phát huy được tính sáng tạo, năng lực, tinh thần trách nhiệm, ý thức và sự gắn bó của người lao động đối với doanh nghiệp. Muốn vậy, doanh nghiệp cần có các cam kết và công khai các chế độ đó cho người lao động biết để họ phấn đấu và đạt được. Bên cạnh đó, đối với doanh nghiệp, lương, thưởng, phúc lợi còn là các chi phí đầu vào của quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, cho nên đây cũng là vấn đề doanh nghiệp quan tâm và phải được dự tính hàng năm. Để có thể tồn tại trong điều kiện cạnh tranh gay gắt như hiện nay, các doanh nghiệp cần phải xây dựng một chính sách lương, thưởng, phúc lợi hợp lý phù hợp với chiến lược hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong từng thời kỳ.
2 Có như vậy mới thu hút và giữ chân được người lao động, khuyến khích được người lao động tích cực làm việc, làm tăng năng suất lao động, tăng hiệu quả và lợi nhuận cho doanh nghiệp. Quy chế lương, thưởng, phúc lợi của doanh nghiệp là một trong những cam kết có tính pháp lý và là sự tuyên bố của doanh nghiệp cho người lao động thấy được các giá trị của người lao động cống hiến cho doanh nghiệp thì sẽ được doanh nghiệp đền đáp lại các giá trị đó thông qua tiền lương, tiền thưởng và các phúc lợi. Một quy chế lương, thưởng, phúc lợi tốt sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín, góp phần tạo động lực cho người lao động, nâng cao năng suất lao động, giúp doanh nghiệp đạt được hiệu quả sản xuất kinh doanh cao. Ngược lại, nếu quy chế lương, thưởng, phúc lợi không phù hợp sẽ không kích thích được người lao động, gây ảnh hưởng không tốt đến tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Chính vì thế, bên cạnh các yếu tố như điều kiện làm việc, môi trường làm việc, văn hóa doanh nghiệp, thì việc hoàn hiện quy chế lương, thưởng, phúc lợi sao cho hợp lý và phù hợp với điều kiện, đặc điểm, tình hình phát triển của doanh nghiệp cũng là một vấn đề mà các doanh nghiệp đặc biệt quan tâm. Tại Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô đã xây dựng và ban hành quy chế tiền lương, tuy nhiên, quy chế tiền lương mà Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô đang áp dụng vẫn còn một số điểm bất cập như nội dung về tiền lương , đặc biệt là các chế độ trả lương theo quy định của nhà nước còn sơ sài, nội dung quy chế thưởng chưa đầy đủ và đặc biệt chưa có các chế độ phúc lợi của công ty. Bên cạnh đó, các nội dung về căn cứ, nguyên tắc xây dựng, tổ chức thực hiện của quy chế còn chưa đầy đủ, việc trả lương chưa phản ánh được đúng giá trị sức lao động. Các tiêu chí đánh giá đối với bộ phận gián tiếp còn thiếu và mang tính định tính cao. Từ những lý do trên cho thấy việc tiếp tục hoàn thiện quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô là cần thiết. Đó là lý do tác giả đã chọn đề tài: “Hoàn thiện quy
3 chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô” làm đề tài viết luận văn của mình. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Đối với doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, lương, thưởng, phúc lợi là một phần không nhỏ của chi phí sản xuất còn đối với người lao động lương, thưởng, phúc lợi còn có ý nghĩa vô cùng quan trọng bởi nó là nguồn thu nhập giúp đảm bảo đời sống của họ và gia đình họ, đáp ứng được nhu cầu trong cuộc sống của bản thân và gia đình. Bởi vậy lương, thưởng, phúc lợi không chỉ là vấn đề được chủ doanh nghiệp quan tâm mà còn nhận được sự quan tâm từ các nhà quản lý và thu hút rất nhiều nhà nghiên cứu. Cho đến nay, có nhiều công trình nghiên cứu tiêu biểu cả trong và ngoài nước về tiền lương, tiền thưởng và phúc lợi trên nhiều góc độ khác nhau. Liên quan đến vấn đề này, tác giả luận văn xin đề cập các công trình tiêu biểu như sau: Đào Thanh Hương (2003), luận án tiến sĩ “Hoàn thiện cơ chế quản lý tiền lương và thu nhập đối với người lao động trong các doanh nghiệp Nhà nước”. Đã đưa ra một số vấn đề lý luận cơ bản, quan điểm và nhận thức mới về tiền lương và thu nhập của người lao động trong nền kinh tế thị trường. Trên cơ sở thừa nhận sức lao động là hàng hóa với khái niệm “Tiền lương là biểu hiện bằng tiền của giá trị sức lao động, là giá cả của sức lao động mà người sử dụng lao động trả cho người có sức lao động”. Như vậy, tiền lương đã được lượng hóa là giá cả sức lao động, phản ánh giá trị sức lao động mà người người lao động đã đóng góp, đây là quan niệm mới và được nhiều tác giả sau này sử dụng để nghiên cứu về tiền lương. Vũ Hồng Phong (2011): “Nghiên cứu tiền lương, thu nhập trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước trên địa bàn Hà Nội”. Thu nhập được tác giả luận án đề cập đến bao gồm tiền lương, tiền thưởng và các khoản phúc lợi bằng tiền mà người lao động làm việc trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước được hưởng.
4 Luận án đã phân tích, đánh giá rõ thực trạng tiền lương, tiền thưởng và các chế độ phúc lợi của người lao động trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước trên địa bàn Hà Nội, phân tích, đánh giá tác động các nhân tố ảnh hưởng đến tiền lương, tiền thưởng và phúc lợi trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước trên địa bàn Hà Nội để từ đó đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao tiền lương, thu nhập cho người lao động trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước trên địa bàn Hà Nội. Luận án tiến sĩ của Đỗ Thị Tươi (2013), với đề tài “Hoàn thiện phương pháp trả công lao động trong các doanh nghiệp ở Hà Nội”. Luận án đã hệ thống những phương pháp trả công lao động và trên cơ sở đó đã phân tích thực trạng phương pháp trả công lao động của các doanh nghiệp ở Hà Nội, chỉ rõ những ưu điểm và hạn chế của các phương pháp trả công ở các doanh nghiệp ở Hà Nội và đề xuất các giải pháp hoàn thiện phương pháp trả công phù hợp với từng loại hình doanh nghiệp ở Hà Nội. Luận án này đi sâu về yếu tố kỹ thuật xây dựng các phương pháp trả lương và nó là một phần quan trọng trong quy chế lương. Các bài viết trên mặc dù đề cập nhiều đến tiền lương, nhưng bên trong đó có đề cập đến tiền thưởng và phúc lợi. Tuy nhiên, các bài viết này chưa đề cập đến quy chế lương thưởng phúc lợi. Đề cập đến quy chế trả lương và hoàn thiện quy chế trả lương trong doanh nghiệp có nhiều bài luận văn nghiên cứu, tiêu biểu có thể kể đến là: Trần Thị Thảo (2011) với đề tài “Hoàn thiện quy chế trả lương tại Công ty cổ phần phân lân Ninh Bình” đã chỉ ra khá chi tiết về nội dung của quy chế trả lương, đi sâu vào phân tích thực trạng các nội dung đó ở doanh nghiệp, và đưa ra các giải pháp ứng dụng cho lĩnh vực của mình. Đỗ Thu Vân (2012) với đề tài “Thực trạng quy chế trả lương tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Đầu tư Sông Hồng Thăng Long” cũng là nghiên cứu về
5 quy chế trả lương nhưng đề tài chủ yếu tập trung phân tích thực trạng và đưa ra các giải pháp ứng dụng cho Công ty. Như vậy, các công trình nghiên cứu đều cho rằng, tiền lương, tiền thưởng và phúc lợi là nguồn thu nhập chủ yếu và là động lực chính để khuyến khích thúc đẩy người lao động cống hiến, nâng cao năng suất lao động và là một công cụ quan trọng của công tác quản trị nguồn nhân lực. Trong thực tế mỗi loại hình tổ chức, mô hình của doanh nghiệp có những đặc thù khác nhau, vì vậy cần có những nghiên cứu về quy chế lương, thưởng, phúc lợi phù hợp với từng mô hình Công ty, Tổng công ty, đặc biệt là mô hình Công ty mẹ- công ty con, công ty thuộc Bộ Quốc phòng sao cho phù hợp. Đề tài tác giả chọn nhằm phân tích thực trạng Quy chế tiền lương tại Công ty mẹ - Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô đang áp dụng từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện quy chế lương, thưởng, phúc lợi để đảm bảo về lý luận thực tiễn, tuân thủ các quy định của Nhà nước, của Bộ Quốc phòng và thực sự khuyến khích, tạo động lực làm việc cho người lao động. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là trên cơ sở phân tích thực tiễn về quy chế tiền lương của Công ty mẹ - Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô để đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quy chế lương, thưởng, phúc lợi của Công ty. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở những lý luận cơ bản về quy chế lương, thưởng, phúc lợi trong doanh nghiệp. Đánh giá, phân tích thực trạng, các nhân tố ảnh hưởng để thấy được tồn tại của quy chế tiền lương Công ty mẹ - Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô. Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹ - Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô.
6 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là quy chế lương, thưởng, phúc lợi trong doanh nghiệp. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về không gian: Công ty mẹ - Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô Về thời gian: Phân tích thực trạng quy chế tiền lương và các quy định về tiền thưởng, phúc lợi trên cơ sở số liệu và thông tin thu được từ năm 2019 đến năm 2022 và đề xuất giải pháp đến năm 2030. Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu các nội dung về quy chế lương, thưởng, phúc lợi. 5. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu định tính: phương pháp này được thực hiện thông qua việc thu thập các bài nghiên cứu của các nhà khoa học có liên quan đến tiền lương, tiền thưởng, phúc lợi và quy chế lương, thưởng, phúc lợi. Từ đó, phân tích và tổng hợp lý thuyết viết chương cơ sở lý luận của luận văn. Phương pháp định lượng: Dựa trên các số liệu thứ thu thập được như: thu thập số liệu, tài liệu khác như các báo cáo, bài báo, chủ trương, kế hoạch từ các phòng ban của Công ty (bao gồm Phòng Tổ chức lao động và Phòng Chính trị). Để thu thập số liệu sơ cấp thực hiện phương pháp điều tra xã hội học: Thiết kế phiếu điều tra, thực hiện điều tra xã hội học với tổng số 140 phiếu (chiếm 40% tổng số NLĐ); trong đó, phiếu hỏi đối với nhóm cán bộ quản lý bao gồm trưởng, phó phòng ban là 8 phiếu (40%), phiếu hỏi đối với cán bộ, nhân viên là 50 phiếu (40%); phiếu hỏi đối với lao động trực tiếp là 82 phiếu (40%) nhằm thu thập được những ý kiến đánh giá về thực trạng quy chế lương,
7 thưởng, phúc lợi đang áp dụng tại công ty. Như vậy, số phiếu được phát ra chiếm gần 1/2 tổng số lao động trong doanh nghiệp (140/350), đảm bảo tính đại diện của trong điều tra chọn mẫu. Số phiếu thu về hợp lệ là 136 phiếu (8 phiếu cán bộ quản lý và 48 phiếu cán bộ, nhân viên; 80 phiếu lao động trực tiếp). Phương pháp phân tích thống kê: Luận văn xử lý thông tin bằng việc sử dụng phần mềm Excel để tổng hợp số liệu thu thập được từ 136 phiếu điều tra. 6. Đóng góp mới của luận văn Luận văn hệ đã góp phần hệ thống hoá cơ sở lý luận về quy chế lương, thưởng phúc lợi trong doanh nghiệp. Đưa ra một hệ thống đầy đủ các nội dung cần phải có trong một quy chế lương, thưởng, phúc lợi của doanh nghiệp. Luận văn đã đưa ra được các giải pháp để hoàn thiện quy chế lương thưởng, phúc lợi của Công ty mẹ- Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô 7. Nội dung chi tiết Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục bảng biểu, sơ đồ, và phụ lục thì kết cấu của luận văn bao gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quy chế lương, thưởng, phúc lợi trong doanh nghiệp Chương 2: Thực trạng quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹ - Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô Chương 3: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện quy chế lương, thưởng, phúc lợi tại Công ty mẹ - Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUY CHẾ LƯƠNG, THƯỞNG, PHÚC LỢI TRONG DOANH NGHIỆP 1.1 Một số khái niệm liên quan
8 1.1.1 Khái niệm tiền lương, tiền thưởng và phúc lợi Trong nền kinh tế thị trường và sự hoạt động của thị trường sức lao động là hàng hoá do vậy tiền lương là giá cả của sức lao động. Tiền lương phản ánh nhiều quan hệ kinh tế, xã hội khác nhau. Tiền lương trước hết là số tiền mà người sử dụng lao động (mua sức lao động) trả cho người lao động (người bán sức lao động). Đó là quan hệ kinh tế của tiền lương. Bên cạnh đó, do tính chất đặc biệt của loại hàng hoá sức lao động mà tiền lương không chỉ thuần tuý là vấn đề kinh tế mà còn là một vấn đề xã hội rất quan trọng liên quan đến đời sống và trật tự xã hội. Tại công ước số 95 của ILO, công ước về bảo vệ tiền lương, 1949: “Tiền lương là sự trả công hoặc thu nhập, bất luận tên gọi hay cách tính thế nào, mà có thể biểu hiện bằng tiền và được ấn định bằng thỏa thuận giữa người sử dụng lao động và người lao động hoặc bằng pháp luật, pháp quy quốc gia, do người sử dụng lao động phải trả cho người lao động theo một hợp đồng lao động được viết ra hay bằng miệng, cho một công việc đã thực hiện hay sẽ phải thực hiện hoặc cho những dịch vụ đã làm hay sẽ phải làm”. [2, Đ.1] Công ước 95 về bảo vệ tiền lương, 1949. Với định nghĩa này, ILO cho rằng tiền lương là sự trả công lao động bằng tiền mặt theo thỏa thuận giữa NSDLĐ và NLĐ hoặc theo pháp luật quốc gia sau khi NLĐ hoàn thành công việc. Tại Điều 90 Bộ Luật lao động 2019 quy định: “Tiền lương là số tiền mà NSDLĐ trả cho NLĐ theo thỏa thuận để thực hiện công việc, bao gồm mức lương theo công việc hoặc chức danh, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác.” [1] Như vậy, có thể hiểu rằng, về mặt pháp lý, tiền lương được hiểu là số lượng tiền mà NSDLĐ trả cho NLĐ dựa trên sự thỏa thuận của cả hai bên, bao gồm mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác. Trong đó, mức lương không được thấp hơn mức tối thiểu do nhà nước quy định. Liên quan đến tiền lương ở Việt nam còn có một số khái niệm như:
9 Lương cơ bản là một số lượng tiền nhất định mà người sử dụng lao động thỏa thuận hoặc xác định trả cho người lao động khi họ bắt đầu thực hiện một công việc nào đó. Lương cơ bản có tính ổn định cao, không thường xuyên thay đổi và không bao gồm phụ cấp lương, tiền thưởng, phúc lợi cũng như các khoản tiền bổ sung khác, do đó lương cơ bản không phải là khoản tiền thực nhận của ngườSi lao động mà nó là cơ sở để tính trả tiền lương cho người lao động (Đỗ Thị Tươi, Đoàn Thị Yến, 2021). Trong khu vực nhà nước, tiền lương cơ bản được xác định như sau: Tiền lương cơ bản = Tiền lương cơ sở * Hệ số lương Lương cơ sở là mức lương do Chính phủ quy định đối với cán bộ, công chức, viên chức trong cơ quan Nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, lực lượng vũ trang. Thuật ngữ lương cơ sở được sử dụng lần đầu trong Nghị định 66/2013 ngày 27/6/2013 và đang được sử dụng cho đến thời điểm này. Có thể nói, lương cơ sở được sử dụng để xác định lương cơ bản của cán bộ, công chức, viên chức và lực lượng vũ trang, những người hưởng lương có nguồn trả lương một phần hoặc hoàn toàn từ ngân sách nhà nước. (Đỗ Thị Tươi, Đoàn Thị Yến, 2021). Phụ cấp lương là khoản tiền lương bổ sung mà khi xác định lương cơ bản (mức lương theo công việc, mức lương theo vị trí, hay mức lương quân hàm) chưa được tính hoặc tính chưa hết các yếu tố không ổn định so với điều kiện làm việc và sinh hoạt bình thường. Các yếu tố không ổn định này có thể là: điều kiện lao động, tính chất của công việc, ngành nghề, địa lý (xa xôi, hẻo lánh, biên giới hải đảo),... (Đỗ Thị Tươi, Đoàn Thị Yến, 2021). Tiền thưởng là số tiền mà người sử dụng lao động trả cho người lao động khi họ hoàn thành vượt so với tiêu chuẩn quy định. Khi người lao động có thành tích thì người lao động sẽ thưởng cho yếu tố thành tích đó. Phúc lợi là phần thù lao gián tiếp được doanh nghiệp trả cho người lao động dưới dạng các hỗ trợ về cuộc sống cho người lao động (Đỗ Thị Tươi,
10 2021). Đây là các lợi ích mà người lao động nhận được từ doanh nghiệp do họ đã làm việc tại doanh nghiệp. Nó bao gồm các khoản chi trả cho các chương trình bảo hiểm và các khoản chi cho các chương trình khác liên đến sức khoẻ, sự an toàn và các lợi ích của người lao động. 1.1.2 Khái niệm về quy chế lương, thưởng, phúc lợi Quy chế là văn bản nêu các điều, khoản quy định thành chế độ hoạt động chung của tổ chức, cơ quan, doanh nghiệp để các thành viên trong tổ chức, cơ quan, doanh nghiệp thi hành, nhằm bảo đảm sự thống nhất hành động, tinh thần kỷ luật, hiệu quả công việc và mục tiêu cần đạt tới. Các tổ chức, đơn vị đều có những quy định về nguyên tắc chung hoặc các vấn đề cụ thể để làm căn cứ điều hành vận động các bộ phận và thường được thể hiện dưới dạng quy chế. Quy chế lương, thưởng, phúc lợi có nhiều tên gọi khác nhau như quy chế lương, trả thưởng; quy chế trả lương, quy chế phân phối tiền lương và thu nhập... hay có thể gọi với tên gọi ngắn gọn là quy chế lương, nhưng bản chất nội dung của quy chế này đều giống nhau. Tiếp cận từ góc độ quản lý, về mặt quản lý thì quy chế trả lương được coi là một thỏa thuận giữa người sử dụng lao động và người lao động. Nhìn ở góc độ quản lý nhà nước, thì quy chế trả lương là tài liệu bắt buộc theo quy định của pháp luật để cơ quan quản lý giám sát việc thực hiện các quy định về tiền lương của doanh nghiệp thông qua hệ thống thanh tra, kiểm tra. Theo Đỗ Thị Tươi (2021), quy chế lương, thưởng, phúc lợi hay còn gọi là quy chế trả lương là văn bản quy định những nội dung, nguyên tắc, phương thức hình thành, sử dụng và phân phối quỹ tiền lương trong cơ quan, doanh nghiệp nhằm đảm bảo tính công bằng và tạo động lực trong trả lương, trả thưởng Như vậy, quy chế lương, thưởng, phúc lợi là toàn bộ các quy định về cách thức phân phối tiền lương, thu nhập của doanh nghiệp. Các quy định này