Một số ý kiến về nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến quá trình hình thành nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Một số ý kiến về nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến quá trình hình thành nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự phân tích và làm rõ những nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến quá trình hình thành nhân thân người phạm tội và những giải pháp loại bỏ những nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến quá trình hình thành nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Một số ý kiến về nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến quá trình hình thành nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự

MỘT SỐ Ý KIẾN VỀ NHÂN TỐ BÊN NGOÀI ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI CHO VAY LÃI NẶNG TRONG GIAO DỊCH DÂN SỰ Nguyễn Lê Nhật Sơn* Khoa Luật, Trường Đại học Công nghệ TP. Hồ Chí Minh GVHD: ThS. Đoàn Trọng Chỉnh TÓM TẮT Với sự phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và vị thế trên quốc tế của Việt Nam hiện nay, đời sống vật chất của nhân dân được nâng lên. Tuy nhiên, dưới góc nhìn của tội phạm học đó lại là mặt tiêu cực là mầm mống của sự gia tăng tội phạm trong đó có tội phạm về cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự. Một số bộ phận người dân làm kinh tế, tuy nhiên không tự chủ trên nguồn vốn của mình mà dựa trên vốn vay và chấp nhận lãi cao để phát triển kinh tế của bản thân. Đồng thời những nạn nhân của các tệ nạn khác như ma túy, cờ bạc,.. ngày càng tăng cao là điều kiện thuận lợi làm phát sinh tội phạm nói chung và tội phạm cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự nói riêng. Từ thực tiễn đó, tác giả phân tích và làm rõ những nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến quá trình hình thành nhân thân người phạm tội và những giải pháp loại bỏ những nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến quá trình hình thành nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự. Từ khóa: cho vay, dân sự, lãi nặng, nhân thân, tội phạm. 1. KHÁI QUÁT VỀ NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI CHO VAY LÃI NẶNG TRONG GIAO DỊCH DÂN SỰ Khái niệm nhân thân người phạm tội, dưới góc độ ngôn ngữ, được hình thành từ khái niệm “nhân thân” và khái niệm “người phạm tội”. Chính vì thế, để tìm hiểu về nhân thân người phạm tội cần phải biết rõ khái niệm về nhân thân con người vì khi phạm tội dù có đến mức độ nào thì bản chất bên trong vẫn là một thực thể sống và tồn tại trong xã hội. Từ khi sinh ra, con người được xem là một thực thể sống được pháp luật bảo vệ, nhưng để tồn tại được trong xã hội đó thì con người phải tham gia vào các hoạt động cơ bản và thiết yếu để có thể sống (ăn uống, ngủ nghỉ,…). Từ công xã nguyên thủy cho đến cộng sản chủ nghĩa, dù ở xã hội nào thì con người cũng không thể đi ngược lại quy luật của tự nhiên, không thể tách rời mà luôn luôn tác động qua lại lẫn nhau trong các mối quan hệ góp phần tạo nên một xã hội loài người (kinh tế, chính trị, văn hóa,…). Đúng như C. Mác đã khẳng định: “...bản chất con người không phải là một cái trừu tượng cố hữu của cá nhân riêng biệt. Trong tính hiện thực của nó, bản chất con người là tổng hòa những quan hệ xã hội”. Đời sống sinh hoạt, kinh nghiệm sống của cá nhân được quy định bởi nội dung của các quan hệ xã hội cụ thể hình thành trong gia đình, môi trường bạn bè, trong tập thể lao động hay học tập... Tất cả những yếu tố đó đều ảnh hưởng đến quá trình 2565
hình thành nhân thân con người. Vì vậy, quá trình đánh giá về nhân thân con người cần phải chú ý đến cả các đặc điểm về sinh học, tâm lý và xã hội.. Nghiên cứu nhân thân người phạm tội là nghiên cứu về những đặc điểm thuộc về người phạm tội, những đặc điểm này thuộc về bản chất của người phạm tội họ tham gia vào các mối quan hệ xã hội (tốt, xấu, thiện, ác, cao thượng, thấp hèn,…). Những đặc điểm nhân thân được hình thành trong suốt quá trình sống, dưới những tác động và ảnh hưởng lâu dài của môi trường xung quanh đồng thời nó cũng được chọn lọc, tiếp nhận bởi chính yếu tố cá nhân của người phạm tội. Từ khi con người sinh ra và lớn lên trong một xã hội nhất định, dưới sự tác động của môi trường, các mối quan hệ khác trong xã hội từ đó hình thành bản chất, đặc điểm riêng biệt của con người. Tuy nhiên, dưới sự tác động đó, con người cũng phản kháng lại dưới hình thức thể hiện bằng hành vi của mình theo hai hướng: tích cực và tiêu cực. Nếu con người thể hiện hành vi theo hướng tích cực thì sẽ trở thành người có nhân thân tốt, tuân thủ pháp luật, có ích cho xã hội và góp phần tích cực xây dựng xã hội vững mạnh. Nhưng nếu như con người thể hiện hành vi tồi tệ, vô đạo đức, trái pháp luật thì sẽ trở thành người có nhân thân xấu. Trước khi tìm hiểu khái niệm nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự (GDDS), cần làm rõ khái niệm “cho vay”, “giao dịch dân sự” và “tội cho vay lãi nặng trong GDDS”. Điều 463 BLDS 2015 quy định: “Hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay; khi đến hạn trả, bên vay phải hoàn trả cho bên cho vay tài sản cùng loại theo đúng số lượng, chất lượng và chỉ phải trả lãi nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định”. Khoản 16 Điều 4 Luật Các tổ chức tín dụng (LCTCTD) 2010, sửa đổi bổ sung 2017 quy định: “Cho vay là hình thức cấp tín dụng, theo đó bên cho vay giao hoặc cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi”. Nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS của con người mang đầy đủ các dấu hiệu đặc điểm của nhân thân người phạm tội. Tuy nhiên, nhân thân người phạm tội mang nghĩa rộng hơn bao hàm nội dung nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS. Từ các phân tích trên có thể rút ra khái niệm nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS của con nguời là: tổng hợp các dấu hiệu, đặc điểm và bản chất riêng của người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS, có sự tác động qua lại lẫn nhau và kết hợp với nhau trong các môi trường xung quanh, điều kiện, hoàn cảnh khách quan bên ngoài dẫn đến hành vi phạm tội cho vay lãi nặng trong giao GDDS của người đó. Xét về đặc điểm của nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS có những cái chung và những cái riêng so với nhân thân người phạm tội. Như vậy có bốn nhóm đặc điểm cơ bản bao gồm: nhóm đặc điểm sinh học; nhóm đặc điểm xã hội; nhóm đặc điểm nhận thức, tâm lý; nhóm đặc điểm pháp lý hình sự. Cụ thể như sau: 2566
Nhóm đặc điểm sinh học: Xét về giới tính, nghiên cứu đặc điểm về giới tính của người phạm tội để xác định vấn đề về tỷ lệ phạm tội của nam giới và nữ giới. Thực tiễn cho thấy, mối quan hệ xã hội phát triển thì tỷ lệ nam giới phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS nhiều hơn so với nữ giới. Xét về lứa tuổi, mỗi một lứa tuổi khác nhau sẽ có mỗi hình thái khác nhau bao gồm: thể chất, tinh thần, kinh nghiệm, mối quan hệ,… mọi thứ sẽ được bộc lộ khác nhau theo từng lứa tuổi khác nhau. Theo thống kê từ 26 bản án trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đã xét xử từ năm 2019 - 2021 do Tòa án nhân dân tối cao công bố tại trang thông tin điện tử công bố bản án, quyết định của Tòa án, cho thấy người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS đa số ở độ tuổi từ 30 tuổi đến 45 tuổi, vì ở độ tuổi này người phạm tội có đủ mối quan hệ, kinh nghiệm sống cũng như nguồn tài chính của bản thân. Nhóm đặc điểm xã hội: Thứ nhất, trình độ học vấn là yếu tố quan trọng của mỗi con người. Dựa vào trình độ học vấn có thể đánh giá mức độ hiểu biết, tiếp thu kiến thức của nhân loại cũng như các mối quan hệ trong xã hội. Thứ hai, nghiên cứu địa vị xã hội và nghề nghiệp cho biết nhóm người làm việc ở những ngành, lĩnh vực nào trong xã hội dễ thực hiện tội phạm và loại tội phạm họ thực hiện. Thứ ba, hoàn cảnh gia đình ở đây nói đến gia đình là nơi giáo dục tốt nhất cho mỗi con người chúng ta. Việc nghiên cứu này cho thấy được nguyên nhân của hành vi cho vay nặng lãi trong GDDS để từ đó phòng chóng tội phạm (PCTP) ngay từ góc độ gia đình. Thứ tư, nơi cư trú, dân tộc quốc tịch, tôn giáo cũng ảnh hưởng quan trọng đến nhân thân người phạm tội. Dựa vào đặc điểm dân tộc, người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS được chia thành 02 nhóm: người dân tộc Kinh, người dân tộc thiểu số; dựa vào đặc điểm quốc tịch, người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS được chia thành 03 nhóm: công dân Việt Nam, người nước ngoài và người không quốc tịch; dựa vào đặc điểm tôn giáo, người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS được chia thành 04 nhóm: người không theo tôn giáo, người theo đạo Phật, người theo đạo Thiên chúa, và các tôn giáo khác. Nhóm đặc điểm nhận thức, tâm lý: ý thức đạo đức và ý thức pháp luật là hai vấn đề luôn tồn tại song song với nhau. Có thể hiểu ý thức đạo đức là sự hiểu biết, thái độ,… được biểu hiện bằng các giá trị: tốt – xấu, khen – chê, cao thượng – thấp hèn,… Ý thức này dựa trên sự tuân thủ các quy chuẩn của xã hội. Được tiến triển theo hai hình thức: thuận quy luật của xã hội, theo các chuẩn mực của xã hội thì được xem là có ý thức đạo đức. Ngược lại, nếu như nghịch với các quy luật của xã hội thì là vô ý thức đạo đức. Nhu cầu, sở thích, thói quen cũng là nhân tố quyết định nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS. Đa phần những người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS thường có những nhu cầu, sở thích, thói quen không đúng chuẩn mực, lười biếng chỉ dựa trên tài sản của mình để hưởng lợi bất hợp pháp. Động cơ là sự thúc giục bên trong mang ý chí cá nhân để thực hiện hành vi phạm tội, còn mục đích là kết quả mà tội phạm mong muốn đạt được. Hay có thể hiểu đó là sự thể hiện về mặt tâm lý, ý thức tồn tại trong mỗi con người. Nhóm đặc điểm pháp lý hình sự: hay nói cách khác là sự thể hiện mức độ nguy hiểm của tội phạm và của nhân thân người phạm tội. Việc nghiên cứu này có ý nghĩa rất quan trọng trong việc xác định tội danh, định khung và quyết định hình phạt. Người phạm tội lần đầu; người tái phạm, tái phạm nguy hiểm; người tổ chức, cầm 2567
đầu, mang tính chuyên nghiệp là các đặc điểm pháp lý hình sự trong nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS. Đối với mỗi ngành khoa học pháp lý khác nhau sẽ có các góc độ nghiên cứu nhân thân người phạm tội khác nhau. Trong phạm vi nghiên cứu khoa học này, tác giả xin đề cập đến những ý nghĩa chính sau: Thứ nhất, nghiên cứu nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS góp phần trong việc định tội, định khung và quyết định hình phạt được chính xác. Thứ hai, nghiên cứu nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS góp phần xác định nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội cho vay lãi nặng. Thứ ba, nghiên cứu nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS, để tìm ra các biện pháp phòng ngừa tội phạm cho vay lãi nặng trong GDDS cũng như tình hình tội hiện nay. Thứ tư, nghiên cứu nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS góp phần đề ra các biện pháp giáo dục, cải tạo người phạm tội về cho vay lãi nặng trong GDDS. Thứ năm, nghiên cứu làm rõ nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS còn góp phần cung cấp những thông tin hữu ích cho các ngành khoa học pháp lý khác nhau: khoa học luật hình sự, khoa học luật tố tụng hình sự, khoa học Điều tra hình sự. 2. NHỮNG NHÂN TỐ BÊN NGOÀI ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI CHO VAY LÃI NẶNG TRONG GIAO DỊCH DÂN SỰ Nghiên cứu nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS là nghiên cứu đặc điểm, dấu hiệu và bản chất bên trong của người phạm tội trong sự kết hợp với môi trường xung quanh, điều kiện hoàn cảnh bên ngoài mà phát sinh hành vi phạm tội. Ở phạm vi bài viết này, tác giả đề cập đến năm nhân tố chính ảnh hưởng đến quá trình hình thành nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS như sau: Thứ nhất, những nhân tố tiêu cực trong môi trường gia đình: Gia đình là tế bào của xã hội, là nơi nuôi dưỡng tinh thần, đạo đức đầu tiên của con người. Những nhân tố tiêu cực dưới góc độ môi trường gia đình dễ hình thành nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS gồm: do gia đình có người thân thực hiện hành vi phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS; do gia đình khiếm khuyết, không hạnh phúc cũng có sự tác động lớn đến nhân thân người phạm tội; do gia đình có điều kiện về kinh tế nhưng không giáo dục cho con cái về giá trị của đồng tiền. Tóm lại, dưới góc độ gia đình cần thiết phải chăm chút giáo dục con cái. Thứ hai, những hạn chế trong môi trường giáo dục: Vai trò của nhà trường và giáo dục là vô cùng lớn cho sự phát triển của một đất nước. Việc quản lý học sinh, sinh viên không chặt chẽ dẫn đến hình thành nhân thân tiêu cực. Nó tồn tại trong một thời gian dài, dẫn đến việc nhà trường và gia đình không Tuy nhiên, nếu như vai trò của nhà trường không thể phát huy, còn tồn đọng một số hạn chế nhất định sẽ dễ dàng tác động tiêu cực đến nhân thân người phạm tội nói chung và nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS, điển hình như: Nhà trường chưa thật sự chú trọng vào việc giáo dục ý thức đạo đức, ý thức pháp luật cũng như các kỹ năng sống.Việc quản lý học sinh, sinh viên không chặt chẽ dẫn đến hình thành nhân thân tiêu cực. 2568
Thứ ba, những nhân tố tiêu cực từ môi trường bên ngoài: Môi trường bạn bè là yếu tố đầu tiên và dễ dàng nhận thấy nhất. Có câu tục ngữ “gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”, cho thấy môi trường bạn tác động một cách nhanh nhất đến nhân thân người phạm tội. Môi trường kinh tế, xã hội là yếu tố tiếp theo tác động đến nhân thân người phạm tội. Trong đó việc cho vay lãi nặng trong GDDS là một cách để có lợi nhuận kinh tế khủng, mặc dù chủ thể cho vay biết vi phạm pháp luật tuy nhiên vẫn phạm luật để đạt được mục đính chính về lợi nhuận. Cuối cùng là môi trường tư tưởng, văn hóa đạo đức góp phần lớn trong sự hình thành nhân thân người phạm tội. Sự thoái hóa tư tưởng đạo đức, xuống cấp về nhận thức mà con người không nhận thức được. Thứ tư, những yếu tố tiêu cực tác động từ internet: Hiện nay, việc mọi người tiếp cận internet hoàn toàn đơn giãn và dễ dàng. Như vậy việc tiếp cận đến hình thức cho vay lãi nặng thông qua môi trường internet thuận tiện hơn, người phạm tội nắm được nhu cầu vay của mọi người và thực hiện hành vi phạm tội. Nếu con người không làm chủ được bản thân thì sẽ thực hiện hành vi phạm tội. Từ các phân tích trên cho thấy nhân tố bên ngoài là một phần quan trọng quyết định cho sự hình thành nhân thân của một con người, cụ thể là nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS. 3. GIẢI PHÁP LOẠI BỎ NHỮNG NHÂN TỐ BÊN NGOÀI ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI CHO VAY LÃI NẶNG TRONG GIAO DỊCH DÂN SỰ Phòng ngừa tội phạm về cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự là một trong những nhiệm vụ về phòng ngừa tội phạm nói chung. Từ thực tế đó, để công tác phòng ngừa tội phạm nói chung và tội phạm cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự nói riêng đạt hiệu quả cao cần có những giải pháp loại bỏ những hiện tượng tiêu cực tác động từ môi trườn sống như sau: Hạn chế tác động tiêu cực từ môi trường gia đình: xây dựng môi trường gia đình tích cực, hạnh phúc, sống hòa thuận. Dạy cho trẻ ngay từ lúc nhỏ nếp sống hòa thuận, sẻ chia, kinh trên nhường dưới,… Đặc biệt đối với xã hội ngày nay phải cho trẻ biết được giá trị của việc làm, giá trị của sức lao động. Cần có sự kết hợp giữa gia đình và cộng đồng. Để mỗi thành viên trong gia đình hiểu được vị trí, vai trò của cá nhân cần phải có sự đổi mới trong công tác tuyên truyền. Hạn chế tác động tiêu cực từ môi trường giáo dục: Nếu như có môi trường giáo dục tốt thì sẽ là một bàn đạp vững cho con người phát triển và ngược lại. Nâng cao chất lượng giáo dục ở mọi cấp học, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho trẻ đến trường. Có các tư vấn định hướng cho học sinh sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở hoặc trung học phổ thông. Ngoài ra tạo ra môi trường sân chơi lành mạnh trong môi trường giáo dục. Đầu tư có sở vật chất, trang thiết bị, công cụ,… Phối hợp chặt chẽ việc quản lý giữa gia đình và nhà trường để kịp thời phát hiện các hành vi đi ngược với chuẩn mực xã hội. 2569
Hạn chế tác động tiêu cực từ môi trường bạn bè: Gia đình và nhà trường cần có sự phối hợp chặt chẽ để quản lý và biết được con em mình giao lưa, tiếp xúc và chơi với ai, bạn tốt hay bạn xấu để có biện pháp ngăn chặn, uốn nắn tránh tiếp xúc lâu dài ảnh hưởng đến sự hình thành nhân thân con người. Hạn chế tác động tiêu cực từ môi trường kinh tế, văn hóa, xã hội: Cần tạo nên môi trường kinh tế phát triển dựa trên thế mạnh của địa phương, xóa đói giảm nghèo, thu hút các nguồn đầu tư cho tỉnh nhà từ đó giải quyết vấn đề công việc cho người dân. Có chính sách hỗ trợ, giúp đỡ thiết thực đối với những hộ gia đình có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, giúp họ được hưởng các chế độ an sinh xã hội đa dạng từ trung ương và từ các doanh nghiệp. 4. KẾT LUẬN Trong xã hội ngày nay, tội cho vay lãi nặng là một trong các tội xảy ra phổ biến nhất. Với khả năng len lỏi đến mọi ngóc ngách, tiếp cận nhiều đối tượng, nạn cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự đang khiến nhiều người dân ngập trong nợ nần, bị đe dọa, gây thương tích... Nghiên cứu nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS và những nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến quá trình hình thành nhân thân người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS, để tìm hiểu nguyên nhân làm phát sinh tội cho vay lãi nặng, định tội, định khung, quyết định hình phạt một cách chính xác cũng như đề ra các biện pháp hữu hiệu giáo dục, cải tạo người phạm tội cho vay lãi nặng trong GDDS. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017. 2. Luật Các tổ chức tín dụng 2010 sửa đổi, bổ sung 2017. 3. Viện nghiên cứu nhà nước và pháp luật (2000), Tội phạm học Việt Nam – Một số vấn đề lý luận và thực tiễn, NXB công an nhân dân, Hà Nội, tr. 147. 4. C. Mác – Ph.Anghen, Toàn tập (1995), tập 3, Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, tr. 19. 5. Trịnh Tiến Việt (2003), Nhân thân người phạm tội một căn cứ cần cân nhắc khi quyết định hình phạt, Tạp chí kiểm sát, số 1/2003, tr. 147. 6. Đỗ Tiến Dũng (2018), Nhân thân người phạm tội xâm phạm sở hữu từ thực tiễn các tỉnh, thành miền đông nam bộ, luận án tiến sĩ Luật học, viện hàn lâm khoa học xã hội việt nam học viện khoa học xã hội. 7. Nguyễn Bình Minh (2017), nhân thân người phạm tội giết người trên địa bàn thành phố hồ chí minh, luận văn thạc sĩ Luật học, viện hàn lâm khoa học xã hội việt nam học viện khoa học xã hội. 8. Võ Khánh Vinh (2003), Giáo trình Tội phạm học, NXB Công an nhân dân. 9. Trần Văn Luyện (2003), Hỏi đáp về phòng, chống tệ nạn ma túy, NXB Công an nhân dân, Hà Nội. 10. Nguyễn Ngọc Hòa (chủ biên) (2000), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam, Trường đại học Luật Hà Nội, NXB Công an Nhân dân, Hà Nội. 2570