Nâng cao các kỹ năng về di truyền, sinh sản và lai tạo giống bò thịt nhiệt đới- chương 22

Chia sẻ: Nguyen Vuong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

145
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nâng cao các kỹ năng về di truyền, sinh sản và lai tạo giống bò thịt nhiệt đới.Chương 22: Quản lý sinh sản bò cái thịt ở vùng nhiệt đới Australia.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nâng cao các kỹ năng về di truyền, sinh sản và lai tạo giống bò thịt nhiệt đới- chương 22

Qu¶n lý sinh s¶n bß c¸i thÞt ë vïng nhiÖt ®íi australia B.M. Burns, R.G. Holroyd, J.D. Bertram lý kh¸c nhau cã thÓ lµm cho hiÖu qu¶ sinh s¶n Giíi thiÖu ®¹t møc tèi ®a. Nh÷ng néi dung nµy sÏ ®−îc Trong mét ch−¬ng tr−íc, chóng t«i ®· nãi r»ng tr×nh bµy d−íi d¹ng tãm t¾t. kh¶ n¨ng sinh s¶n cña bß c¸i thÞt ë vïng nhiÖt ®íi vµ kh«ng nhiÖt ®íi trªn thÕ giíi ®−îc ®Æc Kh¶ n¨ng sinh s¶n tr−ng bëi sù kh¸c nhau râ rÖt vÒ nhiÖt ®é m«i tr−êng, ®é Èm, l−îng m−a, ®é mÇu mì cña ®Êt, • Qu¸ tr×nh sinh s¶n bao gåm: th¶m thùc vËt, t×nh tr¹ng ký sinh vµ bÖnh tËt gi÷a - §éng dôc nh÷ng m«i tr−êng nµy. Nh÷ng h¹n chÕ nµy ®èi - Thô thai víi søc sinh s¶n bß c¸i thÞt trong nh÷ng m«i - Chöa tr−êng nhiÖt ®íi cã thÓ cã ¶nh h−ëng s©u s¾c lªn - Sinh con n¨ng suÊt vµ sù sèng cßn cña toµn bé c¬ së s¶n - Nu«i bª ®Õn khi cai s÷a xuÊt. • Cho dï bß cã thai, nh−ng nÕu kh«ng duy tr× Chóng t«i còng ®· nãi r»ng trong ngµnh ch¨n ®−îc sù ph¸t triÓn cña bµo thai hoÆc bª con ë nu«i bß thÞt ë Australia, kh¶ n¨ng sinh s¶n cña giai ®o¹n sau ®ã lµ dÊu hiÖu vÒ kh¶ n¨ng sinh ®µn bß thÞt phô thuéc vµo tû lÖ sèng sãt, tû lÖ s¶n thÊp. sinh s¶n tèc ®é sinh tr−ëng vµ chÊt l−îng cña • §Þnh nghÜa tèt nhÊt vÒ kh¶ n¨ng sinh s¶n lµ: th©n thÞt. §©y lµ nh÷ng môc ®Ých ban ®Çu vµ c¸c ch−¬ng tr×nh chän gièng cÇn dùa vµo hoÆc ®Ó Tû lÖ cai s÷a = sè bª ®−îc cai s÷a chän läc trùc tiÕp nh÷ng tÝnh tr¹ng nµy hoÆc Sè bß c¸i ®−îc phèi gièng chän läc nh÷ng tÝnh tr¹ng cã t−¬ng quan di truyÒn. • Môc tiªu cña s¶n xuÊt bª con ®èi víi nh÷ng gièng bß thÝch nghi ë vïng nhiÖt ®íi B¾c PhÇn lín vïng nhiÖt ®íi Australian n»m ë vïng Australia lµ: nhiÖt ®íi kh«, trong khi nh÷ng vïng nhiÖt ®íi Èm −ít chØ chiÕm mét tû lÖ nhá cña vïng s¶n ë nh÷ng n¬i cã l−îng m−a trung b×nh ®Õn l−îng xuÊt bß thÞt nhiÖt ®íi nµy. Trong vïng nhiÖt ®íi m−a cao: 80 bª ®−îc cai s÷a/100 bß c¸i ®−îc nµy ch¨n nu«i bß thÞt ®−îc ®Æc tr−ng bëi c¸c c¬ phèi gièng. së ch¨n nu«i lín, mËt ®é ch¨n th¶ thÊp, chi phÝ qu¶n lý thÊp vµ søc s¶n xuÊt thÊp. Nh÷ng chi phÝ ë n¬i nhiÖt ®íi kh«: 70 bª ®−îc cai s÷a/100 bß ch¨n nu«i t¨ng liªn tôc vµ gi¸ bß l¹i gi¶m, cã c¸i ®−îc phèi gièng. nghÜa lµ nh÷ng chiÕn l−îc qu¶n lý vïng ph¶i • C¸c lo¹i bß c¸i th−êng mÊt bª con bao gåm: ®−îc ph¸t triÓn ®Ó t¨ng søc s¶n xuÊt, duy tr× lîi nhuËn vµ tÝnh bÒn v÷ng cña nh÷ng c¬ së kinh - Nh÷ng bß c¸i t¬ ®Î lÇn ®Çu (cã con bª ®Çu doanh. V× vËy, ®Ó cã lîi nhuËn tèi ®a "nh÷ng hÖ tiªn) sèng ë nh÷ng vïng nghÌo dinh d−ìng. thèng qu¶n lý ch¨n nu«i bß thÞt theo vïng c¶i - Nh÷ng con bß c¸i t¬ ®ang nu«i con bª ®Çu tiÕn" nµy ph¶i tËp trung vµo ®¹t ®−îc møc c©n tiªn cña chóng b»ng gi÷a chÊt l−îng, sè l−îng cña s¶n phÈm cuèi cïng vµ chi phÝ cho s¶n xuÊt, ®ã lµ c©n - Nh÷ng con bß c¸i tr−ëng thµnh ®ang tiÕt s÷a b»ng cña chi phÝ vµ gi¸ c¶. C©n b»ng gi÷a tû lÖ kh«ng ®−îc ch¨m sãc phï hîp. sinh s¶n vµ tû lÖ chÕt ph¶n ¸nh "sè l−îng", trong khi gi¸ trÞ thÕ hÖ con ®−îc sinh ra vµ sè nh÷ng Qu¶n lý giao phèi (Xem H×nh 1) con bß c¸i gièng cã thÓ b¸n tõ c¬ së kinh doanh - Môc tiªu chÝnh lµ s¾p xÕp thêi gian phèi gièng ph¶n ¸nh thµnh phÇn "chÊt l−îng". gièng ®Ó cho nhu cÇu vÒ thøc ¨n (thay ®æi Trong ch−¬ng nµy chóng t«i tËp trung ®Õn nh÷ng lín trong giai ®o¹n cã mang thai vµ tiÕt s÷a) khÝa c¹nh kh¸c nhau cña bß c¸i, hoÆc ng−êi ch¨n phï hîp víi nguån thøc ¨n s½n cã. nu«i, søc s¶n xuÊt vµ kh¶ n¨ng sinh s¶n ë nh÷ng gièng bß thÞt thÝch nghi víi vïng nhiÖt ®íi miÒn - ë nh÷ng vïng nhiÖt ®íi nh»m ®Ó tr¸nh c¸c b¾c Australia, th¶o luËn nh÷ng chiÕn l−îc qu¶n chu kú tiÕt s÷a vµo mïa kh«. 134
- Nhu cÇu thøc ¨n t¨ng khi bß ë giai ®o¹n • Qu¸ tr×nh sinh s¶n lµ tæng c¸c sù kiÖn sinh lý. mang thai cuèi vµ sau ®ã lµ khi tiÕt s÷a. • Bëi v× nh÷ng ®iÒu kiÖn khÝ hËu theo mïa, bß - Bß b¾t ®Çu sinh ®Î tèt nhÊt lµ vµo gÇn cuèi ph¶i tr¶i qua nh÷ng thêi kú thiÕu ¨n, ®Æc biÖt mïa kh«, vµ cai s÷a vµo cuèi mïa cá sinh lµ tr−íc tuæi dËy th× vµ trong suèt thêi kú tiÕt tr−ëng - nÕu nh− ®Î vµ tiÕt s÷a vµo mïa kh«, s÷a, ®iÒu nµy cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn ®Æc tÝnh ®Æc biÖt lµ nh÷ng n¨m kh« h¹n, th× chi phÝ sinh s¶n sau nµy. ch¨m sãc sÏ cao h¬n. • Dinh d−ìng kh«ng ¶nh h−ëng nh− nhau lªn - §Ó t¨ng tèi ®a tû lÖ cã thai ë nh÷ng bß c¸i mçi sù kiÖn nµy, cho nªn cã thÓ ®iÒu khiÓn ®ang tiÕt s÷a nªn b¾t ®Çu cho bß ®Î vµo cuèi sinh s¶n b»ng qu¶n lý. mïa kh«. • ThiÕu dinh d−ìng ph¶n ¸nh ë khèi l−îng c¬ - Bª ®Î cµng sím th× chóng cµng lín vµo lóc thÓ vµ tr¹ng th¸i c¬ thÓ – cã mèi quan hÖ gÇn cai s÷a; nÕu bß ®Î qu¸ sím phÝ ch¨m sãc bß gòi gi÷a khèi l−îng c¬ thÓ hoÆc tr¹ng th¸i c¬ mÑ vµ bª con t¨ng lªn. thÓ vµ kh¶ n¨ng sinh s¶n ë bß ®−îc ch¨n th¶ - ë vïng nhiÖt ®íi kh«, bß ®−îc giao phèi tèi (Xem phô lôc 8 – §iÓm thÓ tr¹ng – mét hÖ thiÓu trong kho¶ng 5 th¸ng. thèng cã thÓ sö dông ®Ó kiÓm so¸t t×nh h×nh dinh d−ìng vµ nh÷ng ¶nh h−ëng cña nã ®Õn - Giao phèi trong kho¶ng 7 th¸ng kÕt hîp víi kh¶ n¨ng sinh s¶n. cai s÷a tÊt c¶ bª con khi bß ®ùc ®−îc chuyÓn ®i lµ thÝch hîp nhÊt ë hÇu hÕt c¸c ®µn. Nh÷ng ¶nh h−ëng dinh d−ìng ë vïng nhiÖt - §Î vµo ®é 2 n¨m tuæi cã thÓ t¨ng sè bª sinh ®íi ®Õn c¸c giai ®o¹n cña chu kú sinh s¶n ra trong c¶ ®êi bß lªn 0,5 bª, tuy nhiªn: Tuæi dËy th× + Kh«ng nªn cho ®Î trong ®iÒu kiÖn kh«ng thuËn lîi. • XuÊt hiÖn khi no·n bao cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ®Õn giai ®o¹n thµnh thôc vµ gi¶i phãng + Nªn giao phèi trong kho¶ng thêi gian trøng. ng¾n, ch¼ng h¹n 3 th¸ng, ®Ó tr¸nh ®Î khã nÕu ®Ó ®Î sau mïa Èm −ít nh÷ng bß c¸i 2 • Lý t−ëng lµ tuæi dËy th× cµng sím cµng tèt – n¨m tuæi sÏ qu¸ bÐo. t¨ng tiÒm n¨ng sinh s¶n trong cuéc ®êi cña con c¸i. H×nh 1: BiÓu ®å vßng thêi gian sinh ®Î vµ cai s÷a liªn quan tíi thêi gian (mïa) giao phèi. • Khèi l−îng trung b×nh ë tuæi dËy th× ë bß c¸i t¬ Brahman kho¶ng 280 kg Phèi gièng • ThËm chÝ trong t×nh tr¹ng t−¬ng ®èi nghÌo dinh d−ìng mét sè bß c¸i t¬ vÉn thµnh thôc khi thÓ träng d−íi 200kg vµ tr−íc 1 n¨m tuæi. M−a nhiÒu • Ng−îc l¹i mét sè bß c¸i t¬ kh«ng ®¹t tuæi thµnh thôc cho tíi khi chóng nÆng 400kg. Cai • Tuæi thµnh thôc muén h¬n ë nh÷ng con bß s÷a c¸i t¬ cã tèc ®é t¨ng tr−ëng thÊp h¬n. §Î • Khèi l−îng ë tuæi thµnh thôc ë nh÷ng con bß c¸i t¬ còng cao h¬n d−íi ®iÒu kiÖn dinh d−ìng nghÌo h¬n. (Møc ®é bæ sung thÊp ë mïa kh« NhiÒu sau cai s÷a ®Ó tr¸nh gi¶m khèi l−îng cã thÓ nhÊt gi¶m khèi l−îng trung b×nh ë tuæi thµnh thôc xuèng sÊp xØ 20kg); • Khi nh÷ng con bß c¸i t¬ thµnh thôc chóng sÏ Dinh d−ìng ë nh÷ng vïng nhiÖt ®íi tiÕp tôc chu kú trõ khi chóng gi¶m khèi l−îng qua nhiÒu (16% khèi l−îng c¬ thÓ chóng). • Ch¨n nu«i bß thÞt phô thuéc vµo kh¶ n¨ng sinh s¶n vµ tèc ®é sinh tr−ëng. • NÕu nh÷ng con bß c¸i t¬ ph¶i chÞu thêi kú thiÕu dinh d−ìng vµ khèi träng l−îng víi tèc 135
®é 0,3–0,4kg/ngµy, chóng sÏ ngõng chu kú ®Ó duy tr× tr¹ng th¸i c¬ thÓ trong Ýt nhÊt 2 ®éng dôc. ThËm chÝ ngay c¶ khi t×nh tr¹ng th¸ng tr−íc khi sinh. dinh d−ìng cña nh÷ng con bß c¸i t¬ nµy ®−îc Chöa c¶i thiÖn, vµ chóng t¨ng tr−ëng ë tèc ®é 0,5kg/ngµy th× chóng còng kh«ng b¾t ®Çu chu • ThiÕu dinh d−ìng trÇm träng cã thÓ ¶nh kú ®éng dôc trong kho¶ng 3 th¸ng. ChÕ ®é h−ëng lín ®Õn tû lÖ ph«i chÕt. dinh d−ìng nµy cã thÓ ph¸ vì kh¶ n¨ng thô thai cña chóng vµ c¶ kh¶ n¨ng sinh s¶n vÒ sau. • Nh÷ng biÕn ®éng b×nh th−êng vÒ dinh d−ìng kh«ng thùc sù ¶nh h−ëng tíi tû lÖ chÕt ph«i. • Bß c¸i Bos indicus cã tuæi thµnh thôc muén h¬n bß Bos taurus. • Nh÷ng h¹n chÕ nghiªm träng vÒ dinh d−ìng trong giai ®o¹n cuèi cña thêi kú chöa cã thÓ §éng dôc trë l¹i sau khi ®Î gi¶m khèi l−îng sinh vµ v× vËy ¶nh h−ëng ®Õn tû lÖ chÕt cña bª. • Bß cã thai kho¶ng 284 ngµy (±2 tuÇn) - bß c¸i ph¶i ®éng dôc l¹i trong vßng 2 th¸ng sau Tãm t¾t khi ®Î ®Ó sinh sinh ®−îc mét con bª trong vßng 365 ngµy. • Kh«ng ®éng dôc lµ nguyªn nh©n g©y thiÖt h¹i lín nhÊt vµ hÇu hÕt lµ do hËu qu¶ cña thiÕu • §Ó trë l¹i chu kú sau khi ®Î, ph¶i cã quÇn dinh d−ìng, tiÕt s÷a vµ nh÷ng biÕn ®éng c¸ thÓ nang trøng ph¸t triÓn khoÎ m¹nh lµm cho thÓ. bß cã kh¶ n¨ng nu«i d−ìng nh÷ng nang tíi tr−ëng thµnh hoµn toµn. Qu¶n lý ®Ó ®¶m b¶o sè bª sinh ra cao • Dinh d−ìng tèt ®ßi hái ph¶i c¶ ë tr−íc vµ vµ æn ®Þnh tõ nh÷ng con bß c¸i nu«i ë sau khi sinh, bß ph¶i cã tr¹ng th¸i c¬ thÓ tèt hoÆc tèi thiÓu duy tr× ®−îc khèi l−îng c¬ thÓ vïng nhiÖt ®íi ®Ó nang ph¸t triÓn trong buång trøng tiÕp tôc – Qu¶n lý nguån thøc ¨n c¬ së mét bß c¸i cã thÓ cã ®éng dôc tiÕp sau trong vßng 3-4 tuÇn sau khi ®Î. • §ång cá lµ nguån n¨ng l−îng s½n cã rÎ nhÊt; • Dinh d−ìng kÐm, ®Æc biÖt lµ tr−íc khi sinh, • Cung cÊp thøc ¨n bæ sung th−êng chØ mang lµm cho sù ph¸t triÓn cña nang trøng bÞ chËm l¹i lîi nhuËn khi sö dông víi c¸c nhãm bß môc l¹i, hoÆc thËm chÝ dõng h¼n vµo thêi gian sinh tiªu. ®Î. §iÒu nµy ®iÓn h×nh ë bß sinh ®Î sau mïa • Thøc ¨n bæ sung th−êng kh«ng hiÖu qu¶ khi kh« ë vïng nhiÖt ®íi ®iÓm thÓ tr¹ng ®· gi¶m. thiÕu ®ång cá ®Çy ®ñ chÊt kh« ®Ó tho¶ m·n • Thøc ¨n chÊt l−îng tèt ph¶i ®−îc cung cÊp l−îng thøc ¨n ¨n vµo. tèi thiÓu 50 ngµy tr−íc sinh, ®Ó phôc håi l¹i • MËt ®é ch¨n th¶ ph¶i ®−îc ®iÒu chØnh ®Ó chøc n¨ng buång trøng vµ cho bß cã c¬ héi thô ®¶m b¶o lu«n cã s½n ®ång cá. thai sím trong chu kú tiÕt s÷a. • Gi¸ ph¶i tr¶ dµi h¹n cho viÖc ch¨n th¶ qu¸ • Tr× ho·n c¶i tiÕn dinh d−ìng cho tíi sau khi møc lµ lîi nhuËn thÊp vµ tho¸i ho¸ ®Êt trång. sinh, ®Æc biÖt lµ ë con bß c¸i t¬ lÇn ®Çu tiªn sinh ®Î, cã thÓ lµm chËm sù ph¸t triÓn nang Qu¶n lý dinh d−ìng trøng vµ chËm ®éng dôc trë l¹i. • Nh÷ng bß c¸i t¬, bß c¸i cã thÓ tr¹ng tèt, • NghÌo dinh d−ìng vµ nÕu bß ®ang cho bó, nÆng h¬n tû lÖ mang thai cao h¬n. buång trøng chØ cã mét chót c¬ héi gi¶i phãng • HÇu hÕt bß Brahman vµ Brahman ®−îc lai trøng. víi bß s÷a sÏ ®éng dôc l¹i trong vßng 3 th¸ng • Bß ®ang tiÕt s÷a + tr¹ng th¸i c¬ thÓ hîp lý + sau khi sinh nÕu chóng ®−îc nu«i tèt ®iÓm thÓ thøc ¨n tèt th−êng sÏ kh¾c phôc ¶nh h−ëng cña tr¹ng cao (80% chöa). viÖc cho bª bó vµ chu k× sÏ ®−îc b¾t ®Çu trë • §Ó cã 80% cã thai ë nh÷ng con bß c¸i t¬ tiÕt l¹i. s÷a lÇn ®Çu ®ßi hái khèi l−îng c¬ thÓ ph¶i lµ • TËp chung chÝnh cña qu¶n lý dinh d−ìng 380kg. cho tû lÖ cã thai cao lµ ®¶m b¶o thøc ¨n ®Çy ®ñ • Víi nh÷ng gièng kh¸c ®ßi hái khèi l−îng h¬i 420kg ®Ó ®¹t tû lÖ cã thai 80%. 136
• §Ó cã ®−îc nhiÒu bª nhÊt vµ hiÖu qu¶ tèi ®a, Cung cÊp khÈu phÇn cao n¨ng – bét protein hoÆc cÇn ph¶i cung cÊp thøc ¨n cho bß ®Ó sinh s¶n rØ mËt vµ urª. vµ sö dông chiÕn l−îc qu¶n lý ®Ó gi¶m nhu cÇu + T¨ng tû lÖ thô thai 15% trong qu¸ tr×nh nu«i thøc ¨n. bß tiÕt s÷a. - T¸ch bß dùa trªn c¬ së vÒ nhu cÇu thøc ¨n Bæ sung møc ®é thÊp nit¬-sulphua N:S - §iÒu chØnh ®Ó giai ®o¹n tiÕt s÷a x¶y ra ®ång (5g/con/ngµy) trong mïa Èm cho bß tiÕt s÷a thêi víi giai ®o¹n dinh d−ìng tèt nhÊt trong n¨m. §ång cá vïng nhiÖt ®íi cã ®ñ ®é protein trong mét thêi kú t−¬ng ®èi ng¾n + Phèi gièng ®Ó bß ®Î sím trong giai ®o¹n nµy + Cã thÓ c¶i tiÕn tû lÖ thô thai + Cai s÷a ®Ó gi¶m sè bß tiÕt s÷a trong + Bæ sung thøc ¨n ph¶i cho toµn mïa giai ®o¹n nghÌo dinh d−ìng. kh«ng chØ trong nh÷ng giai ®o¹n cuèi cña mïa Èm. • Sö dông nh÷ng chiÕn l−îc nu«i d−ìng vµ bæ sung thøc ¨n hiÖu qu¶ dùa vµo sù hiÓu biÕt Sù thiÕu hôt photpho hoµn chØnh vÒ nh÷ng nhu cÇu dinh d−ìng VÊn ®Ò phæ biÕn ë c¸c vïng nhiÖt ®íi Australia cña bß gièng. §Ó ®¹t hiÖu qu¶ gièng tèi ®a, nu«i d−ìng ph¶i nh»m môc ®Ých n©ng cao - Nh÷ng tiÕn bé chñ yÕu trong sinh tr−ëng vµ chøc n¨ng cña buång trøng, ®Æc biÖt ë giai kh¶ n¨ng sinh s¶n ®· ®¹t ®−îc céng víi viÖc ®o¹n quan träng cña mïa sinh s¶n. qu¶n lý cai s÷a sÏ gi¶m nhu cÇu vÒ protein. Bß c¸i - ChØ giíi h¹n vµo mïa Èm. - KhÈu phÇn protein thÊp (
• Cai s÷a lÇn 2 cho con bª nhá h¬n. - 7 th¸ng phèi gièng kÕt hîp víi cai s÷a cña tÊt c¶ c¸c bª khi bß ®ùc ®−îc ®−a ra khái Bª t¬ lì ®µn bß c¸i lµ thÝch hîp cho nh÷ng ®µn • T¨ng tû lÖ thô thai nh−ng kh«ng ¶nh ®«ng bß c¸i. h−ëng tíi sinh tr−ëng vµ tån t¹i cña bª cai - Mïa giao phèi dùa vµo ph¹m vi trung b×nh s÷a. cña nh÷ng ®iÒu kiÖn theo mïa. • Chi phÝ chñ yÕu cña cai s÷a lµ chi phÝ vÒ Qu¶n lý bß c¸i t¬ nu«i duìng, c¬ së vËt chÊt vµ qu¶n lý. • HiÖu qu¶ sinh s¶n cña ®µn gièng cao h¬n khi Qu¶n lý giao phèi tuæi dËy th× ®¹t sím h¬n. • Qu¶n lý giao phèi ph¶i kiÓm so¸t ngay khi • Môc tiªu ë nh÷ng vïng nhiÖt ®íi kh« - tû lÖ bª ®−îc sinh ra. bß c¸i t¬ ®¹t tuæi dËy th× cao vµo cuèi kú • Môc ®Ých chÝnh: phèi gièng lóc 2 n¨m tuæi, dinh d−ìng lµ nh©n tè chñ chèt. - Thêi gian giao phèi vµ nhu cÇu dinh d−ìng phï hîp víi thøc ¨n cã s½n. • Nh÷ng vïng nhiÖt ®íi - th−êng cÇn bæ sung vµo mïa kh« ®Ó ®¶m b¶o duy tr× khèi l−îng - øng dông giao phèi theo mïa ®Ó tr¸nh h¬i. tiÕt s÷a vµo mïa kh«. • Bª cai s÷a - sö dông rØ mËt ®−êng cïng víi • Thêi gian giao phèi lµ quan träng 5-8% ure thªm thøc ¨n protein 10% cho bª - §èi víi bß Bos indicus thøc ¨n cÇn ph¶i cai s÷a sím h¬n. t¨ng tõ lóc ch−a cã thai, ch−a tiÕt s÷a • Kh¶ n¨ng sinh s¶n thÊp nhÊt ë bß c¸i t¬ lÇn ®Õn cã thai, sinh s÷a. ®Çu tiÕt s÷a. T¸ch riªng ®µn nh÷ng bß c¸i t¬ - Sinh ®Î tèt nhÊt lµ vµo cuèi mïa kh« ®Ó ®Ó nu«i d−ìng tèt h¬n lµ c¸ch cã hiÖu qu¶ ®¹t tû lÖ thô thai tèi ®a ë bß ®ang tiÕt s÷a nhÊt vÒ kinh tÕ. - NÕu ®Î sím ®iÓm thÓ tr¹ng kÐm, kh«ng • Thêi ®iÓm giao phèi ban ®Çu cña bß c¸i t¬ lµ ®éng dôc l¹i cho ®Õn khi cai s÷a. v« cïng quan träng. Thêi gian b¾t ®Çu ®Î cïng thêi gian nh− ®èi víi bß tr−ëng thµnh - - Bß sinh sím th× nÆng h¬n vµo lóc cai sím h¬n mét th¸ng trong m«i tr−êng dinh s÷a, dÔ dµng h¬n cho viÖc qu¶n lý vµ d−ìng tèt. b¸n. • §Þnh thêi gian ®Î ®èi víi bß t¬ lµ rÊt quan - NÕu bß sinh qu¸ sím trong suèt thêi träng gian kÐm dinh d−ìng, gi¶m khèi l−îng nghiªm träng ë bß c¸i. T¨ng chi phÝ - Phèi gièng thêi gian ng¾n - tèi ®a 3 th¸ng ch¨m sãc bß vµ bª, gi¶m sù ph¸t triÓn - Kh«ng ®Ó qu¸ bÐo cã thÓ dÉn tíi khã ®Î. cña bª vµ gi¶m kh¶ n¨ng t¸i thô thai. - HÇu hÕt bß t¬ nu«i bª lóc 2 n¨m tuæi vµ - NÕu ®Î muén h¬n cã Ýt thêi gian ®−îc kh«ng cã bª lóc 3-4 n¨m tuæi v× cÇn sinh dinh d−ìng tèt ®Ó b×nh phôc vµ xuÊt hiÖn tr−ëng bï vµo thêi gian nµy chu kú; gi¶m c¬ héi ch¨m sãc bª n¨m tiÕp theo. • Qu¶n lý bß c¸i nh− bß c¸i t¬ 3.5 tuæi. - Cai s÷a tèt nhÊt vµo giai ®o¹n cuèi mïa sinh tr−ëng cña ®ång cá. Nh÷ng kiÕn nghÞ vÒ qu¶n lý bß c¸i t¬ - Tr¸nh chi phÝ qu¶n lý cao "ngoµi mïa" • T¸ch bß c¸i t¬ khái bß c¸i. cai s÷a vµ sinh s÷a. • T¸ch con cai s÷a (0,5-1,5 n¨m) tõ bß c¸i t¬ • §é dµi thêi kú phèi gièng (1.5 - 3.5 n¨m). - §é dµi ®ñ ®Ó cho phÐp tû lÖ thô thai cao • Giao phèi kho¶ng 3 th¸ng mçi n¨m. cña bß, 1 c¬ héi tèt ®Ó b¾t ®Çu chu kú vµ thô thai. • Cai s÷a bª cña bß c¸i t¬ ë giai ®o¹n cuèi cña mïa sinh tr−ëng cña cá khi bß ®ùc ®−îc - ë nh÷ng vïng nhiÖt ®íi - tèi thiÓu 5 th¸ng. chuyÓn ®i khái ®µn. 138
• ChuyÓn bß c¸i t¬ ®Õn ®µn bß c¸i ë ®é tuæi 3,5. Qu¶n lý bÖnh tËt Cã kÕ ho¹ch tiªm phßng tèt ®Ó chèng l¹i sù nhiÔm bÖnh lµ thµnh phÇn chñ chèt ®èi víi bÊt kú ch−¬ng tr×nh qu¶n lý ®µn bß c¸i t¬ nµo. ë vïng b¾c Australian c¸c bÖnh cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn søc sinh s¶n ®µn bao gåm bÖnh xo¾n khuÈn (leptospirosis), bÖnh do vi khuÈn, ngé ®éc thÞt, sèt ephemeral, virut IBR. C¸c lo¹i vaxin ®· ®−îc s¶n xuÊt ®Ó phßng mét sè bÖnh quan träng vÒ kinh tÕ nµy. 139