Nghị luận về bài thơ Khuyên thanh niên của Hồ Chí Minh

Đề bài: Nghị luận về bài thơ Khuyên thanh niên của Hồ Chí Minh<br /> Hướng dẫn<br /> Tháng 9 năm 1950, trên đường công tác, Hồ Chủ tịch đã gặp một đơn vị thanh<br /> niên xung phong đang làm đường. Bác Hồ đã tặng anh, chị em một bài thơ ngũ<br /> ngôn tứ tuyệt, với nhan đề: “Khuyên thanh niên”:<br /> “Không có việc gì khó,<br /> Chỉ sợ lòng không bền.<br /> Đào núi và lấp biển,<br /> Quyết chí ắt làm nên.”<br /> Nguồn cảm hứng của bài thơ xuất phát từ hiện thực sản xuất và chiến đấu của<br /> đơn vị thanh niên xung phong đang đào đất, đục đá mở đường cho bộ đội trùng<br /> trùng ra trận thời kháng chiến 9 năm chống Pháp (1946 – 1954) tại chiến khu<br /> Việt Bắc. Câu tục ngữ “Có chí thì nên” là hồn vía của bài thơ này.<br /> Nội dung bài thơ có 2 ý. Hai câu đầu, Bác chỉ rõ cái đáng sợ nhất trong cuộc<br /> đời là “Chỉ sợ lòng không bền”, nghĩa là hay nản lòng, nản chí, thiếu kiên nhẫn.<br /> Nếu có tinh thần kiên nhẫn, bền chí, bền lòng thì “Không có việc gì khó”, mọi<br /> thách thức sẽ vượt qua.<br /> Hai câu cuối (3, 4) bài thơ, ngôn ngữ như nén chặt lại, kết tinh bài học làm<br /> người, con người có nghị lực phi thường:<br /> “Đào núi và lấp biển,<br /> Quyết chí ắt làm nên.”<br /> “Đào núi và lấp biển” là chuyện vô cùng to lớn, không thể chỉ một sớm một<br /> chiều, không thể một vài người mà làm nổi; công việc vĩ đại ấy cần có nhiều<br /> thời gian, công sức của nhiều người. Đào núi và lấp biển ghi nhớ đến chuyện<br /> cổ thần kì Ngu Công đào núi ngày xưa. Công việc vĩ đại ấy nếu có “Quyết chí<br /> ắt làm nên". Quyết chí là ý chí quyết tâm sắt đá đứng vững trước mọi khó khăn,<br /> nguy hiểm. “ắt làm nên” nghĩa là tất sẽ thành công. Đó là niềm tin mãnh liệt;<br /> tin ở sức mình, sức người nhất định giành thắng lợi.<br /> Tóm lại bài thơ rất giản dị, dễ hiểu, nêu lên bài học cho thanh niên (và cho mọi<br /> người) là đừng nên nản lòng, thiếu bền gan, bền chí, thiếu tinh thần kiên nhẫn,<br /> mà phải có quyết chí, quyết tâm có niềm tin sắt đá khi đứng trước mọi công<br /> việc to lớn, mọi thử thách khó khăn. Đó là bài học làm người – con người chân<br /> chính, bài học sản xuất và chiến đấu, trong học hành, làm ăn,…<br /> Thời kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, quân và dân ta chưa có nhiều vũ<br /> khí hiện đại, công cụ hiện đại. Các đoàn thanh niên xung phong chỉ có cuốc,<br /> thuổng, xẻng,… thô sơ, chủ yếu là dùng sức người và lòng dũng cảm, "Xẻng<br /> tay mà viết nên trang sử hồng”, làm nên những con đường ra trận, “Đường lên<br /> Tây Bắc, đường lên Điện Biên — Đường cách mạng dài theo kháng chiến”, và<br /> để "Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước", làm nên con đường chiến lược Hồ Chí<br /> Minh thần kì.<br /> Hiện thực kháng chiến của dân tộc ta trong thời đại Hồ Chí Minh đã khẳng<br /> định một cách hùng hồn bài học sản xuất và chiến đấu:<br /> "Đào núi và lấp biển<br /> Quyết chí ắt làm nên".<br /> Tại sao ''Chỉ sợ lòng không bền?" – Lòng không bền vì thiếu kiên nhẫn, vì sợ<br /> khó, sợ khổ. Vì mang tâm lí thất bại chủ nghĩa, cổ nhân có nhắc nhở: “Gặp khó<br /> khăn mà thoái chí nản lòng. Gặp nguy nan mà sợ chết, sợ khổ. Lo buồn vì nợ<br /> áo cơm, vì sự nghèo đói. Con người ấy đang sống nhưng đã chết Trường đời có<br /> muôn nghìn gian khổ, có biết bao thử thách khó khăn, "núi cao rồi lại núi cao<br /> trập trùng”. Thiên tai, địch họa, hoạn nạn, ốm đau bệnh tật… diễn ra thường<br /> xuyên. Công việc hằng ngày chồng chất khó khăn. Mười lăm năm học phổ<br /> thông, 5 năm học đại học, học nghề, đó là một chặng đường dài với muôn ngàn<br /> gian khổ. Phải đổ mồ hôi, phải trả giá cho bát cơm ăn, bộ quần áo mặc, quyển<br /> sách đọc. Làm người khó, do vậy "chỉ sợ lòng không bền". Trái ngọt hạnh phúc<br /> không bao giờ đến tay những con người thiếu bản lĩnh, thiếu bền lòng, bền chí.<br /> Sống là phải dũng cảm chấp nhận. Chấp nhận mọi thử thách khó khăn. Chấp<br /> nhận để vươn lên trong hy vọng.<br /> Vì sao có quyết tâm, quyết chí "ắt làm nên” dù phải đào núi và lấp biển? Đào<br /> núi, lấp biển tượng trưng cho những công việc cực kì to lớn, khó khăn. Phải có<br /> nghị lực phi thường, có quyết tâm, có quyết chí sắt đá mới có thể làm nên, làm<br /> được; mới có thể khắc phục, chiến thắng mọi trở ngại khó khăn, mọi gian nan,<br /> nguy hiểm. Các chiến sĩ Điện Biên đã ncu cao khí phách "Dốc núi cao cao<br /> nhưng lòng quyết tâm còn cao hơn núi/ Vực sâu thăm thẳm, vực nào sâu bằng<br /> chí căm thù" để làm nên chiến công chấn động địa cầu.<br /> Có quyết tâm, có bản lĩnh chưa đủ mà còn phải có niềm tin, có tinh thần lạc<br /> quan, có hi vọng: "Quyết chí ắt làm nên". Niềm tin, hy vọng, lạc quan là sức<br /> mạnh để giành thắng lợi, giành chiến thắng.<br /> "Đi thi há nhẽ trở về không!<br /> Cái nợ cầm thư phải trả xong!"<br /> (Nguyễn Công Trứ)<br /> Đó là quyết tâm, là niềm tin của kẻ sĩ ngày xưa trước khi lên đường ứng thí.<br /> "Ngày nay nước bạc, ngày sau cơm vàng" là niềm tin của người nông dân trải<br /> qua bao tháng ngày dầm mưa dãi nắng cấy cày. "Trường kỳ kháng chiến nhất<br /> định thắng lợi!" là niềm tin của quân và dân ta trong khói lửa chiến tranh!<br /> Đường đời dằng dặc, với muôn ngàn thử thách, khó khăn. Do vậy, chúng ta<br /> phải biết khắc phục tư tưởng ngại khó, ngại khổ, phải rèn luyện ý chí quyết tâm<br /> và niềm tin tưởng lạc quan.<br /> Đất nước ta đang đổi mới. Khoa học kĩ thuật của nước ta đang phát triển và có<br /> nhiều thành tựu đáng tự hào. Tiến quân vào khoa học kĩ thuật, nhưng bài thơ<br /> “Khuyên thanh niên" của Bác Hồ vẫn là bài học thiết thực và bổ ích đối với<br /> tuổi trẻ chúng ta. Nó là nguồn động viên và cảm hứng để thanh niên mở rộng<br /> tâm hồn, nâng cao ý chí và niềm tin để hiến dâng và phục vụ công cuộc công<br /> nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.<br />