Sáng kiến kinh nghiệm: Kinh nghiệm dạy bài "Phương hướng trên bản đồ. Kinh độ, vĩ độ và tọa độ địa lí" (Địa lí lớp 6)

SKKN-Năm học 2014 - 2015<br /> <br /> PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO KRÔNG ANA<br /> TRƢỜNG THCS LÊ VĂN TÁM<br /> <br /> <br /> <br /> SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM<br /> <br /> Đề tài :<br /> <br /> KINH NGHIỆM DẠY BÀI “PHƢƠNG HƢỚNG TRÊN<br /> BẢN ĐỒ. KINH ĐỘ, VĨ ĐỘ VÀ TỌA ĐỘ ĐỊA LÍ”<br /> ( ĐỊA LÍ LỚP 6)<br /> Họ và tên người thực hiện: Nguyễn Thị Nga<br /> Đơn vị công tác:<br /> Trƣờng THCS Lê Văn Tám<br /> Trình độ:<br /> CĐSP Địa lí<br /> Chức vụ:<br /> Giáo viên<br /> <br /> Bình Hòa, ngày 15 tháng 02 năm 2015<br /> <br /> GV: Nguyễn Thị Nga – THCS Lê Văn Tám<br /> <br /> Trang 1<br /> <br /> SKKN-Năm học 2014 - 2015<br /> <br /> KINH NGHIỆM DẠY BÀI<br /> <br /> “PHƢƠNG HƢỚNG TRÊN BẢN ĐỒ. KINH ĐỘ, VĨ ĐỘ VÀ TỌA<br /> ĐỘ ĐỊA LÍ” (ĐỊA LÍ LỚP 6)<br /> I. Phần mở đầu<br /> 1. Lí do chọn đề tài.<br /> Cốt lõi của đổi mới phương pháp dạy học là hướng tới hoạt động tích cực, chủ<br /> động, sáng tạo của học sinh, chống lại thói quen học tập thụ động. Đổi mới phương<br /> pháp dạy học bao gồm đổi mới nội dung và hình thức hoạt động của GV và HS, đổi<br /> mới hình thức tổ chức dạy học, đổi mới hình thức tương tác trong dạy học, đổi mới<br /> kĩ thuật dạy học.<br /> Mục đích của đổi mới PPDH ở trường phổ thông là thay đổi lối dạy truyền thụ<br /> một chiều sang dạy học theo “Phương pháp dạy học tích cực” với các kĩ thuật dạy,<br /> học tích cực nhằm giúp học sinh phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo,<br /> rèn luyện thói quen và khả năng tự học, tinh thần hợp tác, kĩ năng vận dụng kiến<br /> thức vào những tình huống khác nhau trong học tập và trong thực tiễn; tạo niềm tin,<br /> niềm vui, niềm hứng thú trong học tập; làm cho học là quá trình kiến tạo; học sinh<br /> tìm tòi, khám phá, phát hiện, luyện tập, khai thác và xử lí thông tin, tự hình thành tri<br /> thức, có phẩm chất và năng lực của con người mới tự tin, năng động, sáng tạo trong<br /> cuộc sống. Tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh, dạy học sinh cách tìm ra chân<br /> lí. Chú trọng hình thành các năng lực, dạy phương pháp và kĩ thuật lao động khoa<br /> học, dạy cách học. Học để đáp ứng những yêu cầu của cuộc sống hiện tại và tương<br /> lai. Những điều đã học cần thiết cho bản thân học sinh và cho sự phát triển của xã<br /> hội.<br /> Qua nhiều năm giảng dạy môn Địa lí lớp 6 và qua trao đổi với đồng nghiệp, tôi<br /> nhận thấy có một số đơn vị kiến thức quả là khó trong việc truyền thụ cho học sinh.<br /> Về phía GV, để giảng cho HS hiểu được, nắm được và biết vận dụng vào thực tế<br /> kiến thức đó thật là vất vả. Về phía HS, đây là những kiến thức cơ bản Địa lí đại<br /> cương, lại là những kiến thức trừu tượng nên rất khó đối với những HS có lực học<br /> trung bình và yếu. Một trong những đơn vị kiến thức đó là bài “ Phương hướng trên<br /> bản đồ. Kinh độ, vĩ độ và tọa độ địa lí”. Để các em tiếp thu và hiểu được, nắm vững<br /> được kiến thức thì phải có phương pháp dạy học phù hợp, phải tìm cách làm sao để<br /> các em tiếp thu dễ nhất.<br /> Với lí do đó tôi đã trăn trở, tìm tòi chọn đề tài này để nghiên cứu, trao đổi với<br /> các bạn đồng nghiệp nhằm tìm ra phương pháp tối ưu giúp HS hiểu được đơn vị kiến<br /> thức trên.<br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.<br /> <br /> GV: Nguyễn Thị Nga – THCS Lê Văn Tám<br /> <br /> Trang 2<br /> <br /> SKKN-Năm học 2014 - 2015<br /> <br /> Tôi viết kinh nghiệm này nhằm giải quyết những khó khăn trong việc lựa chọn<br /> phương pháp giảng dạy phù hợp trong việc truyền thụ kiến thức bài “ Phương hướng<br /> trên bản đồ. Kinh độ, vĩ độ và tọa độ địa lí” (Địa lí lớp 6).<br /> 3. Đối tƣợng nghiên cứu.<br /> - Các phương pháp dạy học bộ môn Địa lí THCS.<br /> 4. Phạm vi nghiên cứu.<br /> - Bài giảng bộ môn Địa lí lớp 6, áp dụng cho học sinh khối 6 trường THCS Lê<br /> Văn Tám, huyện Krông Ana.<br /> 5. Phƣơng pháp nghiên cứu.<br /> - Phương pháp lí luận: Nghiên cứu tài liệu.<br /> - Phương pháp phỏng vấn: Trao đổi với đồng nghiệp.<br /> - Phương pháp thực tế: Trải nghiệm thực tế, thống kê.<br /> II. Phần nội dung.<br /> 1. Cơ sở lí luận:<br /> - Dựa vào yêu cầu, nhiệm vụ của bộ môn.<br /> - Dựa vào yêu cầu của đổi mới phương pháp bộ môn.<br /> - Muốn có một tiết dạy hay, thành công thì yêu cầu đầu tiên là phải có phương<br /> pháp giảng dạy phù hợp với đơn vị kiến thức đó, với đối tượng học sinh của lớp đó.<br /> Do đó đối với đề tài này tôi đã sử dụng phương pháp trực quan, đàm thoại gợi mở<br /> kết hợp thảo luận nhóm, suy nghĩ – cặp đôi – chia sẻ, liên hệ thực tế nhằm phát huy<br /> trí tưởng tượng và tư duy logic của các em để giảng dạy thành công.<br /> 2. Thực trạng:<br /> a. Thuận lợi – khó khăn:<br /> * Thuận lợi:<br /> - Nhà trường có đủ phòng học cho các lớp, số lượng học sinh mỗi lớp đúng<br /> tiêu chuẩn, không phải học dồn, học ghép.<br /> - Đa số học sinh ngoan, yêu thích môn Địa lí, có ý thức học tập tốt.<br /> - Nhà trường mua sắm tương đối đầy đủ sách giáo khoa, tư liệu, ĐDDH phục<br /> vụ cho giảng dạy môn Địa lí.<br /> * Khó khăn:<br /> - Một số học sinh ý thức học tập chưa cao, chưa tích cực, chưa nhiệt tình, còn<br /> lơ là, tư duy logic còn hạn chế.<br /> - Một số cha mẹ học sinh chưa quan tâm đến việc học tập của con em mình,<br /> chưa mua đủ dụng cụ, sách vở liên quan đến bộ môn cho con học tập.<br /> b. Thành công – hạn chế:<br /> * Thành công:<br /> - GV nghiên cứu, nắm vững, vận dụng, kết hợp tốt các phương pháp dạy học<br /> tích cực.<br /> - Học sinh tích cực, hứng thú học tập, không thụ động khi tìm hiểu kiến thức.<br /> GV: Nguyễn Thị Nga – THCS Lê Văn Tám<br /> <br /> Trang 3<br /> <br /> SKKN-Năm học 2014 - 2015<br /> <br /> * Hạn chế:<br /> - GV làm việc nhiều, nói nhiều.<br /> - Một số học sinh không hiểu, không xác định được kinh độ, vĩ độ của một<br /> địa điểm trên bản đồ.<br /> c. Mặt mạnh – hạn chế:<br /> - GV chủ động về kiến thức và phương pháp thì giảng dạy thành công.<br /> Ngược lại, nếu GV không chuẩn bị chu đáo về bài soạn, về ĐDDH thì rất lúng túng,<br /> dễ sa vào dạy chung chung, mơ hồ dẫn đến học sinh khó hiểu.<br /> - Đây là nội dung kiến thức trừu tượng nên những em học khá, giỏi thường<br /> ham thích học hỏi, thích khám phá tự nhiên thì rất hứng thú. Còn những em học lực<br /> trung bình và yếu thường rất ngại khi tiếp thu và trình bày ý kiến của bản thân.<br /> d. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động:<br /> - GV nghiên cứu kĩ nội dung bài dạy, các phương pháp thể hiện, chuẩn bị<br /> đầy đủ các đồ dùng liên quan đến bài dạy; giảng dạy nhiệt tình, có tinh thần trách<br /> nhiệm cao trong công việc.<br /> - Học sinh phối hợp tốt với giáo viên, tích cực xây dựng bài.<br /> e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra.<br /> - Đây là nội dung kiến thực trừu tượng nên nếu GV không nghiên cứu kĩ<br /> bài, không tìm ra phương pháp tối ưu để giảng dạy thì rất khó thành công. Một số<br /> đồng nghiệp rất băn khoăn khi lựa chọn phương pháp. Nếu chỉ thuyết trình và đàm<br /> thoại thì chưa đủ. Nếu sử dụng phương pháp trực quan không tốt thì dẫn đến nhàm<br /> chán. Hoặc không liên hệ thực tế thì học sinh chẳng hiểu gì cả …<br /> - Về phía học sinh, những em học yếu thường hay ngại tiếp thu, ngại trình<br /> bày ý kiến của mình dẫn đến nhút nhát, lười không chịu suy nghĩ và hổng kiến thức.<br /> - Vì vậy GV phải khéo léo để dẫn dắt các em cùng chú ý nghe giảng, cùng<br /> tiếp thu, cùng xây dựng bài để nắm bắt kiến thức tùy theo mức độ trí tuệ của các em.<br /> 3. Giải pháp, biện pháp.<br /> a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp:<br /> - Trong đề tài này tôi tiến hành thực hiện phương pháp dạy học cụ thể nhằm<br /> mục đích thảo luận với đồng nghiệp để áp dụng vào thực tế học sinh để giảng dạy<br /> đạt hiệu quả cao nhất.<br /> b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp:<br /> Tôi xin trình bày một tiết giáo án cụ thể về môn Địa lí lớp 6:<br /> Tiết 4. Bài 4: PHƢƠNG HƢỚNG TRÊN BẢN ĐỒ. KINH ĐỘ,<br /> <br /> VĨ ĐỘ VÀ TỌA ĐỘ ĐỊA LÍ (Địa lí lớp 6).<br /> I. Mục tiêu bài học:<br /> 1. Kiến thức:<br /> GV: Nguyễn Thị Nga – THCS Lê Văn Tám<br /> <br /> Trang 4<br /> <br /> SKKN-Năm học 2014 - 2015<br /> <br /> - Học sinh biết và nhớ được các quy định về phương hướng trên bản đồ.<br /> - Hiểu thế nào là kinh độ, vĩ độ và tọa độ địa lí của một địa điểm.<br /> 2. Kĩ năng:<br /> - Biết cách tìm phương hướng, kinh độ, vĩ độ, tọa độ địa lí của một điểm trên<br /> bản đồ và trên quả Địa Cầu.<br /> 3. Thái độ:<br /> - Học sinh có tính tích cực, tự giác học bài.<br /> - Yêu thích khám phá thiên nhiên.<br /> III. Phƣơng tiện dạy học:<br /> - Bản đồ địa lí tự nhiên Việt Nam.<br /> - Bản đồ Đông Nam Á<br /> - Quả Địa Cầu.<br /> IV. Các hoạt động trên lớp:<br /> 1. Kiểm tra bài cũ:<br /> - Tỉ lệ bản đồ là gì? Ý nghĩa của tỉ lệ bản đồ? (Là tỉ số giữa khoảng cách trên<br /> bản đồ so với khoảng cách tương ứng ngoài thực địa. Tỉ lệ bản đồ cho biết bản đồ<br /> được thu nhỏ bao nhiêu so với thực địa).<br /> - Trên bản đồ tỉ lệ 1: 200 000, một đoạn đường đo được là 5 cm. Trên thực tế,<br /> đoạn đường đó dài bao nhiêu km? ( 10 km).<br /> 2. Bài giảng:<br /> Khi nghe bản tin dự báo thời tiết trên truyền hình: có một cơn bão đang hình<br /> thành trên biển Đông, để làm tốt công tác phòng chống bão và theo dõi diễn biến<br /> cơn bão chuẩn xác cần phải xác định được vị trí và đường di chuyển của bão. Hoặc<br /> một tàu của ngư dân đi đánh cá bị nạn đang phát tín hiệu cấp cứu, cần phải xác định<br /> vị trí chính xác của con tàu đó để làm công tác cứu hộ. Để làm được nhũng công<br /> việc trên, ta phải nắm vững phương pháp xác định phương hướng và tọa độ địa lí các<br /> địa điểm trên bản đồ.<br /> Hoạt động của thầy và trò<br /> Nội dung chính<br /> HĐ 1: Tìm hiểu Phƣơng hƣớng trên bản đồ.<br /> 1. Phƣơng hƣớng trên bản<br /> * HS làm việc cá nhân/ phương pháp trực quan và đồ.<br /> thảo luận theo nhóm nhỏ.<br /> - Trái Đất là một quả cầu tròn, làm thế nào xác định<br /> được phương hướng trên mặt quả Địa Cầu?<br /> (Lấy hướng tự quay của Trái Đất để chọn Đông, Tây<br /> ; hướng vuông góc với hướng chuyển động của Trái<br /> Đất là hướng Bắc, Nam. Đã có bốn hướng cơ bản<br /> Đông, Tây, Nam, Bắc rồi định ra các hướng khác).<br /> GV: Nguyễn Thị Nga – THCS Lê Văn Tám<br /> <br /> Trang 5<br /> <br />