Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:37

Thêm vào BST

Báo xấu

39
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm THCS "Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp" có mục đích củng cố và khắc sâu những kiến thức của các môn học, mở rộng và nâng cao hiểu biết cho học sinh về các lĩnh vực của đời sống xã hội, làm phong phú hơn vốn tri thức kinh nghiệm hoạt động tập thể của học sinh. Rèn luyện các kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi học sinh trung học cơ sở như: kỹ năng giao tiếp ứng xử có văn hóa, kỹ năng tổ chức quản lý và tham gia các hoạt động tập thể với tư cách là chủ thể hoạt động,... Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp

MỤC LỤC Từ mục tiêu của HĐGDNGLL, cho thấy việc rèn luyện kỹ năng cho học sinh là yêu cầu rất cơ bản trong quá trình các em tham gia hoạt động, đòi hỏi người giáo viên phải linh hoạt trong việc sử dụng các phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động. Việc thay đổi các phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động trong một chủ đề hoạt động cụ thể sẽ tạo điều kiện hình thành và phát triển các kỹ năng cơ bản ở học sinh. Đó cũng là giải pháp rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh, tức là những kỹ năng theo tổ chức UNICEF mang tính tâm lý xã hội và giao tiếp cá nhân giúp cho con người đưa ra những quyết định có cơ sở, giao tiếp một cách có hiệu quả, phát triển những kỹ năng tự xử lý và quản lý bản thân nhằm giúp họ có một cuộc sống lành mạnh và có hiệu quả. Đó là: Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mình (UNESCO). ........... 4
A. ĐẶT VẤN ĐỀ I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh coi công tác chăm sóc thiếu niên, nhi đồng là sự nghiệp đào tạo một lớp người mới cho đất nước. Người nói: “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”. Trồng người ở đây chính là phải tập trung giáo dục kỹ năng sống, trước khi giáo dục kiến thức cho học sinh. Việc giáo dục là một khoa học, một nghệ thuật, không được tùy tiện chủ quan. Quan điểm đó còn được Người chỉ rõ qua các gợi ý về phương pháp giáo dục trẻ em là tạo cho các em môi trường giáo dục: Học mà chơi chơi mà học, không gò bó, gượng ép để các em có điều kiện phát huy khả năng sáng tạo của mình bởi mỗi trẻ em là một chủ thể – một nhân cách – không thể áp đặt tùy tiện. Trải qua quá trình lịch sử dân tộc, giáo dục Việt Nam đã có nhiều thay đổi để đáp ứng với nhu cầu của sự phát triển xã hội. Trong các nhà trường hiện nay, các em học sinh không chỉ được học tập những kiến thức cơ bản về tự nhiên (như Toán, Lý, Hóa, Sinh...), xã hội (Văn, Sử, Địa...), được vui chơi mà các em còn được tham gia vào các hoạt động do nhà trường tổ chức để phát triển toàn diện về trí đức thể mỹ. Từ đó các em hoàn thiện dần về nhân cách, tự chủ, tự tin và làm chủ cuộc sống. Trong thời đại ngày nay, khi chúng ta đang trên đà hội nhập thì việc tạo ra một thế hệ công dân mới – công dân toàn cầu – với đầy đủ các kỹ năng sống là một nhu cầu cấp thiết mà trách nghiệm chính là ở ngành giáo dục và các nhà trường. Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh là một trong năm nội dung được Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động thực hiện trong phong trào thi đua xây dựng Trường học thân thiện – Học sinh tích cực từ năm học 2009 – 2010. Năm nội dung xây dựng Trường học thân thiện, học sinh tích cực gồm: Xây dựng trường, lớp xanh, sạch, đẹp, an toàn. 2
Dạy và học có hiệu quả, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của học sinh, giúp các em tự tin trong học tập. Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh. Tổ chức các hoạt động tập thể vui tươi, lành mạnh. Tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch sử, văn hóa, cách mạng ở địa phương. Trích Chỉ thị 40/2008/CTBGDĐT Từ đó đến nay, các nhà trường đã rất sáng tạo khi lồng ghép việc dạy các kỹ năng sống cho học sinh thông qua các tình huống trong mọi hoạt động giáo dục của nhà trường. Giáo dục kỹ năng sống thúc đẩy quá trình phát triển của cá nhân và phát triển xã hội. Đối với học sinh, việc được học kỹ năng sống trang bị cho các em kỹ năng sống là vô cùng quan trọng. Việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trung học cơ sở được thực hiện thông qua quá trình dạy các môn học và tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhưng không phải lồng ghép – tích hợp thêm kỹ năng sống vào nội dung chương trình một cách áp đặt, cứng nhắc, khiến nội dung bài học trở nên nặng nề, quá tải mà theo cách tiếp cận mới đó là sử dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực để tạo điều kiện, cơ hội cho học sinh được thực hành, trải nghiệm kỹ năng sống trong quá trình học tập, vui chơi từ đó lồng ghép một cách nhẹ nhàng những kỹ năng sống vào nội dung bài học và các hoạt động đến từng đối tượng học sinh. Kỹ năng sống giúp học sinh có khả năng ứng phó phù hợp và linh hoạt trong các tình huống của cuộc sống hàng ngày, giúp học sinh vận dụng một cách hiệu quả kiến thức đã học vào cuộc sống, làm tăng tính thực hành của bài học. Chính vì vậy, việc trang bị cho học sinh những kiến thức, giá trị, thái độ, kỹ năng phù hợp góp phần hình thành cho học sinh những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực loại bỏ những hành vi, thói quen tiêu cực và tự điều chỉnh mình theo chiều hướng tích cực. Để đáp ứng yêu cầu đó song song với các hoạt động giáo dục, nhà trường đã tổ chức cho học sinh tham gia nhiều HĐNGLL và đã mang 3
lại cho các em niềm ham thích tìm hiểu, học hỏi cùng các kỹ năng sống cần thiết. Trong khuôn khổ của một sáng kiến kinh nghiệm đã được áp dụng và bước đầu có kết quả, xuất phát từ tình hình thực tế, tôi chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THCS Nguyễn Lân nhằm khẳng định những kết quả hoạt động tại nhà trường đồng thời góp thêm kinh nghiệm để giúp cho việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh ở trường THCS ngày một phát triển cả về bề rộng lẫn chiều sâu. II. MỤC ĐÍCH, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1. Mục đích nghiên cứu Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (HĐGDNGLL) ở trường THCS hướng đến những mục đích sau đây: Củng cố và khắc sâu những kiến thức của các môn học, mở rộng và nâng cao hiểu biết cho học sinh về các lĩnh vực của đời sống xã hội, làm phong phú hơn vốn tri thức kinh nghiệm hoạt động tập thể của học sinh. Rèn luyện các kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi học sinh trung học cơ sở như: kỹ năng giao tiếp ứng xử có văn hóa, kỹ năng tổ chức quản lý và tham gia các hoạt động tập thể với tư cách là chủ thể hoạt động, khả năng kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, rèn luyện, củng cố phát triển các hành vi, thói quen tốt trong học tập, lao động và công tác xã hội. Bồi dưỡng thái độ tự giác, tích cực tham gia các hoạt động tập thể và hoạt động xã hội, hình thành tình cảm chân thành, niềm tin trong sáng với cuộc sống, với quê hương đất nước, có thái độ đúng đắn với các hiện tượng tự nhiên và xã hội. Từ mục tiêu của HĐGDNGLL, cho thấy việc rèn luyện kỹ năng cho học sinh là yêu cầu rất cơ bản trong quá trình các em tham gia hoạt động, đòi hỏi người giáo viên phải linh hoạt trong việc sử dụng các phương pháp và hình 4
thức tổ chức hoạt động. Việc thay đổi các phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động trong một chủ đề hoạt động cụ thể sẽ tạo điều kiện hình thành và phát triển các kỹ năng cơ bản ở học sinh. Đó cũng là giải pháp rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh, tức là những kỹ năng theo tổ chức UNICEF mang tính tâm lý xã hội và giao tiếp cá nhân giúp cho con người đưa ra những quyết định có cơ sở, giao tiếp một cách có hiệu quả, phát triển những kỹ năng tự xử lý và quản lý bản thân nhằm giúp họ có một cuộc sống lành mạnh và có hiệu quả. Đó là: Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mình (UNESCO). 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đây là đề tài “Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp” nên tôi tập trung nghiên cứu toàn thể học sinh trong trường cùng tham gia tìm hiểu trong các giờ HĐGDNGLL đầu tuần hay trong buổi tổ chức các ngày lễ kỷ niệm, sự kiện lớn trong năm học theo chủ điểm tháng với các nội dung, hình thức phù hợp với lứa tuổi thiếu niên. Thông qua HĐGDNGLL, các em phát huy được tính sáng tạo, tính năng động tự chủ, có kỹ năng hoạt động tập thể, hoạt động nhóm, kỹ năng giao lưu trao đổi tìm hiểu những kiến thức có nội dung liên quan đến khoa học và cuộc sống từ đó hướng các em tới những chuẩn mực đạo đức, hiểu biết về văn hóa góp phần hướng các em tới sự phát triển toàn diện trở thành những công dân toàn cầu trên con đường hội nhập. 5
B. NỘI DUNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN Giáo dục là quá trình kết hợp vai trò chủ đạo của giáo viên với sự tự giác tích cực, tự rèn luyện của học sinh nhằm hình thành ý thức, tính cách và chủ yếu là hình thành thói quen đạo đức với các chuẩn mực xã hội qui định. Nhân cách học sinh được hình thành qua hai con đường cơ bản: con đường dạy học trên lớp và con đường hoạt động ngoài giờ lên lớp. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (HĐGDNGLL) là một bộ phận hữu cơ của quá trình giáo dục ở nhà trường trung học cơ sở (THCS). Đó là những hoạt động được tổ chức ngoài giờ học các môn văn hóa ở trên lớp. HĐGDNGLL là sự tiếp nối hoạt động dạy học trên lớp, là con đường gắn lý thuyết với thực tiễn, tạo nên sự thống nhất giữa nhận thức và hành động, góp phần hình thành tình cảm, niềm tin và sự phát triển nhân cách cho các em . HDGDNGLL là điều kiện thuận lợi để học sinh phát huy vai trò chủ thể của mình trong hoạt động, nâng cao tính tích cực hoạt động rèn luyện nhân cách phát triển toàn diện. Thông qua HĐGDNGLL giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là tích hợp quá trình dạy – học – thực hành – rèn luyện kỹ năng để học sinh có được những kỹ năng cần thiết cho hành trang vào đời. Kỹ năng sống là một tập hợp các kỹ năng mà con người có được thông qua giảng dạy hoặc kinh nghiệm trực tiếp được sử dụng để xử lý những vấn đề, câu hỏi thường gặp trong cuộc sống hàng ngày của con người. Tổ chức Y tế Thế giới WHO định nghĩa kỹ năng sống là "khả năng thích nghi và hành vi tích cực cho phép cá nhân có khả năng đối phó hiệu quả với nhu cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày". Trong giáo dục trung học, kỹ năng sống có thể là một tập hợp những khả năng được rèn luyện và đáp ứng các nhu cầu cụ thể của cuộc sống hiện đại hóa; ví dụ cuộc sống bao gồm quản lý tài chính (cá nhân), chuẩn bị thức ăn, vệ sinh, cách diễn đạt và 6
kỹ năng tổ chức. Đôi khi kỹ năng sống, nhưng không phải luôn luôn, khác biệt với các kỹ năng nghiệp vụ (trong nghề nghiệp). Cũng theo WHO, kỹ năng sống được chia thành 2 loại là kỹ năng tâm lý xã hội và kỹ năng cá nhân, lĩnh hội và tư duy, với 10 yếu tố như: tự nhận thức, tư duy sáng tạo, giải quyết vấn đề, kỹ năng giao tiếp ứng xử với người khác, ứng phó với các tình huống căng thẳng và cảm xúc, biết cảm thông, tư duy bình luận và phê phán, cách quyết định, giao tiếp hiệu quả và cách thương thuyết. II. CƠ SỞ THỰC TIỄN Thực trạng giáo dục kỹ năng sống: Giáo dục kỹ năng sống là một việc làm quan trọng và cần thiết đối với học sinh THCS, đây là lứa tuổi từ 11 – 15, các em đang dậy thì, tâm sinh lý có những biến động khi chưa phải là người lớn nhưng cũng không còn là trẻ con. Các em rất cần trang bị kỹ năng sống cho bản thân mà điều này ngành giáo dục đã bỏ ngỏ từ rất lâu. Việc dạy học và giáo dục trong các nhà trường chủ yếu là sách vở và lý thuyết nên học sinh Việt Nam có khoảng cách khá xa so với học sinh các nước trong khu vực và trên thế giới về kỹ năng, khi các em tham gia học tập ở nước ngoài điều này càng thấy rõ sự bất hợp lý của giáo dục. Chính vì vậy, việc tạo ra những sân chơi mới lạ thu hút đông đủ học sinh tham gia là một việc làm thiết thực của các nhà trường. Có thể nói HĐGDNGLL là một trong những con đường giáo dục không thể thiếu trong quá trình giáo dục và góp phần hình thành nhân cách cho học sinh THCS nói riêng và học sinh nói chung hướng các em tới sự phát triển toàn diện. Hoạt động này sẽ giúp cho các nhà trường tìm ra hướng đi phù hợp đáp ứng nhu cầu của xã hội giúp các em có thêm kỹ năng sống biết xây dựng những giá trị tốt đẹp, có tình cảm có lòng yêu quê hương, biết phát huy tính sáng tạo năng động, tự chủ từ đó hướng các em tới những chuẩn mực về đạo đức xã hội, hiểu biết về văn hóa, trân trọng những giá trị của cuộc sống. 7
Tại nhiều nước trên thế giới, thanh thiếu niên đã được học những kỹ năng sống về những tình huống sẽ xảy ra trong cuộc sống, cách đối diện và đương đầu với những khó khăn, và cách vượt qua những khó khăn đó cũng như cách tránh những mâu thuẫn, xung đột, bạo lực giữa người và người. Tại Hàn quốc, học sinh tiểu học được học cách đối phó thích ứng với các tai nạn như cháy, động đất, thiên tai... tại Trung tâm điều hành tình trạng khẩn cấp Seoul. Tại Việt Nam, kỹ năng sống đang được quan tâm, tuy nhiên trong nhà trường chủ yếu học sinh chỉ được dạy kỹ năng học tập và chính trị, còn việc giáo dục kỹ năng sống chưa được quan tâm nhiều. Theo chuyên viên tâm lý Huỳnh Văn Sơn, cố vấn Trung tâm chăm sóc tinh thần Ý tưởng Việt: “Hiện nay, thuật ngữ kỹ năng sống được sử dụng khá phổ biến nhưng có phần bị "lạm dụng" khi chính những người huấn luyện hay tổ chức và các bậc cha mẹ cũng chưa thật hiểu gì về nó". Theo Vụ trưởng Vụ Công tác Học sinh Sinh viên (Bộ Giáo Dục và Đào tạo) Phùng Khắc Bình, trong tương lai và về lâu dài cần xây dựng chương trình môn học giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 1 đến lớp 12. Với sự thay đổi của sách khoa lớp 6 trong năm học tới có môn Hoạt động trải nghiệm – là một môn học giúp giáo dục kĩ năng sống của học sinh trong nhà trường một cách bài bản, quy củ hơn. Thực tế, nhiều trường THCS đã chú ý cải tiến về nội dung và hình thức hoạt động nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục và thu hút được sự tham gia của học sinh. Song những cải tiến đó chỉ là bộ phận thiếu tính hệ thống và nhất là chưa khai thác hết tiềm năng của học sinh. Do đó vai trò chủ thể hoạt động của học sinh nhiều khi bị mờ nhạt, nhất là trong các tiết sinh hoạt. Giáo viên thường lặp đi lặp lại một vài hình thức hoạt động đơn giản như: Sơ kết lớp, vui văn nghệ, tuyên dương khen thưởng học sinh... Nội dung hoạt động ít thay đổi, hình thức hoạt động thiếu tính đa dạng. Vì vậy dễ gây sự nhàm chán, tạo bầu không khí uể oải trong hoạt động của học sinh. Hơn nữa, trong những năm gần đây, tình trạng thanh, thiếu niên, đặc biệt là học 8
sinh trung học cơ sở, phạm pháp ngày càng gia tăng và mức độ nghiêm trọng của nó đã đến mức báo động. Học sinh THCS dễ rơi vào những tệ nạn xã hội và góp phần ảnh hưởng đến môi trường học đường. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, nhưng một trong những nguyên nhân chính đó là học sinh ngày nay rất thiếu về các kỹ năng sống cần thiết. Tình trạng thiếu kĩ năng sống đang khiến giới trẻ gặp lúng túng trong việc giải quyết các vấn đề của bản thân, của nhóm từ đó dẫn đến trạng thái khủng hoảng tâm lí khi thiếu một bản lĩnh vững vàng và kĩ năng ứng phó. Nếu như có một chương trình hoạt động phong phú, có sự định hướng tốt của giáo viên, với vai trò chủ động của học sinh thì chắc chắn các hoạt động sẽ mang lại tác dụng giáo dục tốt cho các em. Chính vì vậy, việc nâng cao nhận thức về đổi mới phương pháp tổ chức HĐGDNGLL cho học sinh và tiến hành đổi mới phương pháp tổ chức HĐGDNGLL thực sự là yêu cầu quan trọng trong quá trình đổi mới giáo dục phổ thông. Tại trường THCS Nguyễn Lân, bên cạnh những thành tích về dạy học và giáo dục, trong hai năm vừa qua, nhà trường luôn quan tâm đến việc giáo dục kỹ năng sống thông qua việc tổ chức các HĐGDNGLL cho học sinh. Học sinh đến trường không chỉ được học kiến thức mà còn được học các kỹ năng góp phần hình thành nhân cách – hướng các em đến sự phát triển toàn diện. III. CÁC BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH 1. Trước hết, phải đa dạng hóa các hình thức HĐGDNGLL, khắc phục tính chất đơn điệu, lặp đi lặp lại một vài hình thức đã quá quen thuộc với học sinh và gây ra nhàm chán, tẻ nhạt đối với các em. Để thực hiện phương hướng này cần cụ thể hóa ở những điểm sau: Nắm thật chắc mục tiêu giáo dục của từng hoạt động cụ thể. Mục tiêu đó định hướng cho giáo viên trong việc xây dựng nội dung và hình thức hoạt động nhưng phải đảm bảo tính thống nhất và mối liên hệ chặt chẽ giữa các nội dung hoạt động của các tuần với nhau. 9
Lựa chọn các hình thức hoạt động phù hợp với nội dung của tuần, của tháng. Những hình thức này có thể được thay đổi hoặc nhắc lại ở mỗi chủ điểm giáo dục tháng. Điều đó sẽ có tác dụng giúp em thực hiện HĐGDNGLL một cách linh hoạt chủ động hơn. Gắn đổi mới các hình thức hoạt động với đổi mới phương pháp tổ chức HĐGDNGLL. Điều này thể hiện ở chỗ tăng cường tính chất tương tác, tính sáng tạo của học sinh khi tham gia hoạt động. Tính sáng tạo là công cụ nhận thức thiết yếu giúp học sinh nâng cao hiểu biết của mình qua hoạt động. Đổi mới phương pháp tổ HDGDNGLL là phải khuyến khích tính sáng tạo của học sinh. 2. Đổi mới phương pháp HĐGDNGLL cần hướng vào việc phát triển tính chủ động, tính tích cực của học sinh, khả năng hoạt động độc lập, khả năng tự đề xuất và giải quyết vấn đề trong hoạt động cũng như khả năng tự kiểm tra đánh giá kết quả của các em. Đó là khả năng tự quản HĐGDNGLL của học sinh. Tự quản HĐGĐNGLL tạo điều kiện cho học sinh phát huy tinh thần trách nhiệm trong việc tham gia và điều khiển hoạt động của tập thể. Vì vậy, đổi mới phương pháp tổ chức HDGDNGLL phải kiên quyết khắc phục tính áp đặt, bao biện, làm thay học sinh. Cụ thể là: Phải đưa học sinh vào những tình huống cụ thể với những công việc được giao cụ thể. Có như vậy mới giúp các em có điều kiện trưởng thành. Phát huy cao độ khả năng của đội ngũ cán bộ lớp, đồng thời khéo léo lôi cuốn mọi thành viên trong lớp cùng tham gia vào các khâu của qui trình hoạt động. 3. Đổi mới phương pháp tổ chức HĐGDNGLL theo phương hướng tăng cường vận dụng thiết bị và phương tiện dạy học các môn học. Trong điều kiện hiện nay, việc huy động sử dụng các thiết bị và phương tiện dạy học của một số môn vào hoạt động giáo dục ngoài giờ lên 10
lớp là cách làm thể hiện sự sáng tạo và linh hoạt. Những phương tiện dạy học của các môn học được dùng cho HĐGĐNGLL có thể là: bản đồ giáo khoa, tranh ảnh, video clip, sơ đồ biểu bảng. Các phương tiện và thiết bị dạy học có thể có sẵn ở trường hoặc do giáo viên làm, hoặc học sinh sưu tầm được. Vì vậy với bất kỳ hoạt động nào khi tổ chức thực hiện cũng phải phối hợp nhiều loại thiết bị và phương tiện dạy học từ nhiều nguồn. 4. Đổi mới đánh giá kết quả hoạt động cũng là yêu cầu cần thiết trong quá trình đổi mới phương pháp tổ chức HĐGDNGLL. Khi đánh giá phải so sánh mục tiêu, đối chiếu với mục tiêu để xem xét mức độ hoạt động của học sinh. Bởi vì đánh giá là hình thức giúp học sinh tự nhìn nhận những tiến bộ cũng như những tồn tại cần khắc phục trong quá trình tham gia và điều khiển hoạt động. Đánh giá hoạt động cần nhấn mạnh kỹ năng và hành vi, coi đó là yêu cầu cơ bản cần đạt được trong hoạt động. Học sinh được chủ động tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau. IV. CÁC BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH TỔ CHỨC HĐGDNGLL 1. Lập kế hoạch HĐGDNGLL 1.1. Phương pháp tổ chức câu lạc bộ Câu lạc bộ là một hình thức hoạt động theo lứa tuổi do Đoàn thanh niên tổ chức và quản lí. Mục đích của câu lạc bộ là: Tuyên truyền, nâng cao nhận thức và giáo dục đạo đức, truyền thống cho học sinh. Tạo điều kiện cho học sinh giao tiếp, ứng xử, vui chơi gi ải trí lành mạnh. Bày tỏ quan điểm, tâm tư nguyện vọng trong học tập và cuộc sống. Giúp các em giải quyết các vấn đề khó khăn, vướng mắc trong học tập, lao động và trong cuộc sống hàng ngày. Phương pháp tổ chức câu lạc bộ có thể thực hiện theo qui trình sau: 11
Bước 1: Chuẩn bị nội dung và hình thức hoạt động câu lạc bộ tương ứng với các chủ điểm hàng tháng. Bước 2: Lập kế hoạch triển khai hoạt động CLB, phân công trách nhiệm. Xác định thời gian tổ chức câu lạc bộ. Thông báo rộng rãi đến từng thành viên được phân công công việc và thành viên câu lạc bộ. Bước 3: Tổ chức thực hiện kế hoạch đã định. Các thành viên đã được phân công trách nhiệm khẩn trương hoàn thành công việc được giao. Trân trọng những sáng kiến dù nhỏ của mỗi thành viên. Linh hoạt điều chỉnh các nội dung hoạt động sao cho phù hợp với điều kiện cụ thể. Nhanh chóng giải quyết những yêu cầu phát sinh. Bước 4: Tổ chức hoạt động theo chương trình, nội dung đã định. Khai mạc: Tuyên bố lí do, giới thiệu đại biểu, giới thiệu chương trình. Từng bước tiến hành các nội dung hoạt động theo chương trình, xen kẽ các nội dung sao cho buổi sinh hoạt sôi nổi, hấp dẫn, tránh nhàm chán, đảm bảo thời gian qui định. 1.2. Phương pháp tổ chức hội thi: Mục đích hội thi: Góp phần bồi dưỡng cho các em động cơ học tập tích cực, kích thích hứng thú nhận thức. Phát hiện, bồi dưỡng các em có năng khiếu, phát huy tính sáng tạo, độc lập suy nghĩ. Góp phần nâng cao đời sống văn hóa, bồi dưỡng, phát triển và hoàn thiện nhân cách của học sinh trong nhà trường. 12
Tổ chức hội thi là một hình thức kiểm tra, đánh giá trình độ, nghiệp vụ tổ chức hoạt động dạy học của giáo viên. Tổ chức hội thi còn là hình thức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, rèn luyện tu dưỡng của học sinh. Cách tiến hành và tổ chức hội thi: Bước 1: Xác định chủ đề, mục tiêu, nội dung hội thi và đặt tên cho hội thi. Căn cứ vào nhiệm vụ năm học, nội dung và chương trình HĐGDNGLL, nhu cầu và nguyện vọng của học sinh để lựa chọn chủ đề hội thi, đặt tên cho hội thi, xác định mục tiêu, nội dung hội thi. (ví dụ: Thi tìm hiểu về HIV/AIDS, lấy chủ đề “Em góp phần phòng và chống HIV/AIDS”. . . ) Bước 2: Xác định thời gian và địa điểm tổ chức hội thi. Sau khi lựa chọn chủ đề hội thi, cần xác định thời điểm tổ chức hội thi. Thời điểm tổ chức hội thi thường được chọn vào những có ý nghĩa lịch sử hoặc ngày cao điểm của một đợt thi đua, một đợt hoạt động theo chủ đề, chủ điểm (20/11 , 22/12, 3/2 . . . ), hoặc những ngày kỉ niệm: Thành lập trường, ngày truyền thống địa phương hoặc tháng An toàn giao thông, tháng vì người nghèo.. Bước 3: Tổ chức công tác thông tin. Tuyên truyền, vận động cho hội thi. Để tổ chức hội thi đạt được mục tiêu giáo dục, cần phải làm tốt công tác thông tin tuyên truyền. Cần phải thông báo cụ thể chủ đề, nội dung, mục đích và yêu cầu hội thi tới toàn thể giáo viên và học sinh trước khi tổ chức hội thi một thời gian thích hợp để các em có thời gian chuẩn bị và luyện tập. Bước 4: Thành lập ban tổ chức hội thi: Thông thường ban tổ chức gồm có: Trưởng ban: Chịu trách nhiệm điều hành chung toàn bộ các hoạt động của hội thi. Các phó ban: Phụ trách cơ sở vật chất, chỉ đạo nghệ thuật (thiết kế nội dung thi, các môn thi, màn trình diễn, hệ thống câu hỏi và đáp án. . . ) 13
Ban tổ chức có trách nhiệm thành lập ban giám khảo hội thi. Số lượng thành phần ban giám khảo tùy thuộc vào qui mô hội thi. Thông thường, thành viên ban giám khảo là những chuyên gia trong lĩnh vực liên quan đến hội thi. Ngoài ra ban tổ chức cũng cần cử thư kí hội thi và người dẫn chương trình. Bước 5: Thiết kế nội dung chương trình hội thi Bước 6: Dự trù kinh phí, chuẩn bị cơ sở vật chất. . . cho hội thi Bước 7: Tổ chức hội thi Trước khi tiến hành hội thi: Tạo bầu không khí sôi nổi, phấn khởi cho hội thi qua các phương tiện thông tin đại chúng và các phương tiện hỗ trợ khác: băng rôn, biểu ngữ, cờ, các phương tiện âm thanh … Kiểm tra toàn bộ công tác chuẩn bị của lớp, khối tham gia, công tác chuẩn bị của các tiểu ban, của ban giám khảo. Kiểm tra cơ sở vật chất, trang thiết bị, loa, sân khấu, phần thưởng. Thông báo chương trình hội thi tới các thành phần tham dự hội thi. Họp ban giám khảo để phổ biến biểu điểm, qui cách chấm và tính điểm. Xác định các yêu cầu đối với ban giám khảo và qui trình hoạt động của ban giám khảo hội thi. Sau khi đã hoàn tất các công việc, hội thi được tiến hành theo chương trình đã định: Khai mạc hội thi: Tuyên bố lí do, giới thiệu đại biểu, giới thiệu danh sách các đơn vị, cá nhân, giới thiệu ban giám khảo, thông báo chương trình hội thi. Phần tự giới thiệu hoặc ra mắt các đội thi hoặc toàn đoàn dự thi. Tiến hành hội thi. Bước 8: Kết thúc hội thi: Ban tổ chức công bố kết quả, tổng kết, đánh giá hội thi. Trao giải thưởng hội thi, cảm ơn các đại biểu, các nhà tài trợ hội thi . 14
Rút kinh nghiệm, thông báo về những công việc sắp tới, dặn dò học sinh. Kết thúc hội thi trong không khí hân hoan, phấn khởi. 1.3. Phương pháp thảo luận chuyên đề: Mục đích thảo luận: Giúp học sinh có cơ hội được cùng nhau chia sẻ, trao đổi thông tin, hợp tác để giải quyết các vấn đề, thông qua đó giúp nhau hiểu một cách đúng đắn những vấn đề được thảo luận. Giúp cho học sinh có cơ hội được bày tỏ những ý kiến, những quan điểm của mình một cách dân chủ, tự tin để kiểm chứng hay để tự khẳng định và tự điều chỉnh. Hình thành và phát triển cho học sinh kĩ năng trình bày trước tập thể, biết thuyết phục người khác, biết bảo vệ chính kiến của mình, biết lắng nghe và chia sẻ, biết hợp tác. Thảo luận chuyền đề cần phải thực hiện theo các bước sau: Bước 1: Định hướng cho thảo luận: Đặt tên cho chủ đề hay chuyên đề thảo luận. Các nội dung cần thảo luận. Hình thức thảo luận (theo lớp hay theo nhóm). Ấn định thời gian thảo luận. Bước 2: Chuẩn bị cho thảo luận Đối với giáo viên: Thông báo nội dung cần thảo luận cho toàn lớp. Gợi ý những tài liệu cần thiết cho học sinh nghiên cứu, tham khảo để chuẩn bị cho thảo luận. Thông báo về thời gian, kế hoạch tổ chức hoạt động. Giao trách nhiệm cho cán bộ lớp và triển khai tổ chức hội thảo. 15
Họp cán bộ lớp để kiểm tra, rà soát các nội dung công tác, giải quyết những vấn đề khó khăn. Đối với học sinh: Cán bộ lớp xây dựng kế hoạch thảo luận và gợi ý về nội dung thảo luận cho các bạn chuẩn bị. Hướng dẫn các thành viên nghiên cứu tài liệu để chuẩn bị nội dung cho thảo luận, có thể phân công, giao nhiệm vụ cho các tổ, nhóm, cá nhân theo sở thích, tự nguyện hay bắt buộc. Phân công các nhiệm vụ khác như trang trí, dẫn chương trình, chuẩn bị cơ sở vật chất, văn nghệ, mời đại biểu. Cử người điều khiển thảo luận, cần chú ý đến những người có khả năng ứng xử tốt. Chuẩn bị một số tiết mục văn nghệ để xen kẽ khi thảo luận. Họp báo cáo kết quả chuẩn bị với giáo viên trước ngày tổ chức thảo luận, kịp thời giải quyết những vướng mắc (nếu có). Bước 3: Tiến hành thảo luận Người dẫn chương trình tuyên bố lí do, giới thiệu đại biểu. Người điều khiển thông báo chương trình thảo luận, nêu các vấn đề cần thảo luận. Tiến hành thảo luận. Người điều khiển khéo léo dẫn dắt, điều khiển, khêu gợi sự mạnh dạn, tích cực của mọi người tham gia để thảo luận sôi nổi và có hiệu quả. Xen kẽ một số tiết mục văn nghệ. Khi gặp khó khăn, có thể có sự tham gia của các cố vấn hay giáo viên chủ nhiệm: Gợi ý, nêu lên các vấn đề hay hướng dẫn để giúp học sinh thảo luận sôi nổi và đúng hướng. Bước 4: Kết thúc thảo luận Người điều khiển tổng kết kết quả thảo luận. 16
Mời giáo viên nhận xét, đánh giá và định hướng cho các hoạt động kế tiếp. Kết thúc thảo luận trong tiếng nhạc sôi động hay một bài hát tập thể vui nhộn. Để thực hiện được phương hướng đổi mới, đòi hỏi GV phải nắm chắc các kỹ năng sau: kỹ năng quan sát, kỹ năng đặt câu hỏi, kỹ năng giao bài tập, kỹ năng phản hồi, kỹ năng trình bày, kỹ năng lắng nghe, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng kiên định, kỹ năng hợp tác, kỹ năng tìm kiếm sự hỗ trợ, kỹ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề, kỹ năng tự nhận thức . . . Tóm lại, đổi mới phương pháp tổ chức HĐGDNGLL phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội hiện nay là một yêu cầu tất yếu, là việc làm cần thiết trong quá trình đổi mới giáo dục phổ thông. Đặc biệt thông qua HĐGDNGLL, các kỹ năng sống của học sinh được hình thành và phát triển. 2. Triển khai tổ chức thực hiện: Trong một năm học, học sinh có thể tham gia các HĐGDNGLL như: STT NỘI DUNG THỜI GIAN MỤC ĐÍCH HÌNH THỨC KỸ NĂNG học sinh học Tổ chức đại nội qui, tìm diện các lớp 1 Kí cam kết Tháng 8 hiểu về nghị sau đó triển định 36CP và khai đến 100% 87 CP đội viên Sơ khảo các lớp về nội Kỹ năng dung hoạt động Học sinh biết nhóm Hội thi cách phòng Tổ chức thi Kỹ năng 2 phòng chống Tháng 9 chống và tránh chung thuyết ma túy xa các tệ nạn kết các trình xã hội lớp Kỹ tổ trước chức toàn trường 17
Câu hỏi Kỹ Học sinh biết giao lưu năn cách sử dụng Thi giữa g Chương điện hiệu quả các cá hoà trình giao 3 Tháng 9 và tiết kiệm nhân về n luu tiết trong nhà tìm hiểu thiệ kiệm điện trường và gia tiết n đình kiệm bản điện thân Giao lưu văn Câu hỏi giao hóa giữa các lớp lưu giữa các Học sinh Kĩ năng Chương lớ p được học hỏi thuyết trình giao Tổ chức thi trình kinh nghiệm lưu hưởng giữa các lớp 4 Tháng 9 của các lớp Kỹ năng ứng tuần lễ văn nghệ bạn tổ chức học tập suốt Tổ chức cho đời Giúp học sinh Kĩ năng HS thảo luận có thêm tinh học tập về các phương thần trong học pháp học tập tậ p Tổ chức trò Học sinh chơi cho học được vui chơi sinh và giữ vững Vui hội truyền thống Giao lưu văn trung thu dân tộc nghệ với TT Kỹ năng 5 Tháng 10 chung tay khuyết tật chia sẻ Cùng nhau gióp sức chung tay giúp Quyên góp từ đỡ các bạn thiện của các khuyết tật cá nhân và tập thể lớp 6 Tham quan Tháng 10 Học sinh biết Tổ chức Kỹ năng được nhiều các lớp hoạt động danh lam thắng đăng kí tập thể cảnh đất nước học sinh Kỹ năng Học sinh Thông giao tiếp đoàn kết báo gửi Kỹ năng Tạo sân chơi đến phụ bảo vệ cho học sinh huynh bản thân 18
Tổ chức văn nghệ Kỹ năng Học sinh biết tổ chức ơn các thầy cô Thi thiết giáo kế trang Kỹ năng phục biểu diễn Tạo sự tự bằng Kỹ năng tin, sáng tạo giấy làm việc Kỉ niệm của học sinh 7 Tháng 11 Thi trình nhóm 20/11 Học sinh diễn Kỹ năng biết sử dụng trang thuyết các vật dụng phục phục bỏ đi vào các dạo phố. mục đích khác Kỹ năng có ích Thi làm thể hiện “lẵng sự tự tin hoa tặng cô” Giao lưu Học sinh văn nghệ với được thưởng các nghệ sĩ thức các bài hát cựu chiến Giao lưu văn Kỹ đã đi vào lịch sử binh Thủ Đô nghệ “ Bài năng lắng 7 Tháng 12 của Việt Nam Lắng nghe ca đi cùng năm tháng” Nhớ lại nghe chia sẻ những giây phút của Thầy hào hùng của dân Nguyễn Lân tộc Dũng về lòng biết ơn 8 Lễ hội đổi Tháng 12 Học sinh Các lớp Kỹ đồ hiểu được giá chuẩn bị đồ để năn Mostainai trị của vật đổi qui ra phiếu g chất. Tổ chức trao trao Học sinh đổi các đồ vật, đổi biết tiết kiệm vật dụng đã qua Kỹ Học sinh sử dụng còn tốt năn biết chia sẻ g tiết 19
kiệ m Kĩ năn g giao tiếp . Kỹ năn g hoạ t độn g nhó m Học sinh Kỹ được thể hiện năn bản thân g tổ 100% các chứ Được tạo sự lớp tham gia c Thi nhảy 9 Tháng 1 đoàn kết trong tập luyện dân vũ Kỹ tập thể Tổ chức thi năn Tạo sân chơi giữa các lớp. g bổ ích cho dàn học sinh dựn g Kỹ năn g thể hiệ n sự tự tin 10 Chợ quê Tháng 2 Tạo sân chơi Các lớp Kỹ năng ngày tết cho học sinh chuẩn bị lên tính toán Giúp các em thúc đơn các Kỹ năng 20