zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Tài Liệu Phổ Thông

» Sáng kiến kinh nghiệm

Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Tạo tình huống có vấn đề trong dạy học môn Sinh học

Chia sẻ: Convetxao | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:24

Báo xấu

45
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài nhằm tạo ra các tình huống có vấn đề trong dạy học để học sinh hứng thú, chủ động tham gia hoạt động học tập, hình thành nên các phẩm chất và năng lực cần thiết để các em có thể cùng nhau làm việc, cùng chung sống. Nhằm thu hút học sinh tìm hiểu kiến thức một cách tích cực, chủ động, sáng tạo, hiệu quả để nâng cao chất lượng mỗi giờ dạy của giáo viên và chất lượng học tập của học sinh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Tạo tình huống có vấn đề trong dạy học môn Sinh học

Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học PHẦN I: MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài: Sự cần thiết phải đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục cho phù hợp với thời đại mới là cấp thiết. Ngành giáo dục đang có cuộc chuyển mình căn bản về mục tiêu của giáo dục: chuyển từ học để biết sang học để làm, để cùng chung sống. Việc đổi mới nội dung và phương pháp nhằm giúp học sinh tích cực hứng khởi trong học tập. Đối với học sinh các vấn đề về Sinh học là rất gần gũi với cuộc sống hằng ngày, học sinh liên tục gặp các vấn đề cần được tiếp cận thỏa đáng. Tuy nhiên cách giáo dục hiện tại học sinh ít có khả năng chuyển thể từ lý thuyết vào giải quyết các vấn đề thực tiễn. Giáo viên triển khai nhiệm vụ học tập rập khuôn, khô cứng đã hạn chế đi sự đam mê và hứng thú trong việc khám phám thế giới tự nhiên của học sinh, hạn chế sự vận dụng kiến thức học được vào thực tiễn cuộc sống. Hầu như các giáo viên chỉ thực hiện quy trình nêu tiêu đề bài học tiêu hoạt động, rồi quan sát hình ảnh thực hiện mô tả và nghiên cứu sách giáo khoa rồi nêu lên kiến thức. Chính cách tiếp cận này làm học sinh thụ động, nhàm chán trong học tập, không đặt học sinh vào hoàn cảnh thúc đẩy tư duy để tìm tòi, hình thành kiến thức. Vì lẽ đó qua một thời gian giảng dạy tuy chưa dài nhưng bản thân tôi luôn suy nghĩ tìm tòi về việc tạo tình huống có vấn đề trong mỗi tiết dạy, tôi xin được trình bày ra đây một số kinh nghiệm khi dạy môn Sinh Học, rất mong được sự trao đổi, đóng góp ý kiến của các bạn đồng nghiệp. Vấn đề này được áp dụng vào các tiết học (bài mới) thì sẽ có nhiều tác dụng như: - Tạo nhu cầu tìm hiểu sự vật hiện tượng, tình huống có vấn đề, kích thích hoạt động não bộ của học sinh nhằm đạt nhu cầu hiểu biết. - Tính huống có vấn đề hướng sự suy nghĩ của học sinh vào một mục đích cụ thể, làm học sinh hiểu rõ ý nghĩa của vấn đề sắp nghiên cứu, vấn đề cần giải quyết, từ đó mà hoạt động tư duy được hướng tới mục tiêu cụ thể và đạt hiệu quả hơn. Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 1
Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học - Học sinh được tập dượt hình thành và rèn luyện năng lực, tự đề xuất và giải quyết vấn đề, năng lực tự học tập, tự nghiên cứu suốt đời. Chính vì vậy tôi chọn được trình bày đề tài “Tạo tình huống có vấn đề trong dạy học môn Sinh học”. 1. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài - Tạo ra các tình huống có vấn đề trong dạy học để học sinh hứng thú, chủ động tham gia hoạt động học tập, hình thành nên các phẩm chất và năng lực cần thiết để các em có thể cùng nhau làm việc, cùng chung sống. - Nhằm thu hút học sinh tìm hiểu kiến thức một cách tích cực, chủ động, sáng tạo, hiệu quả để nâng cao chất lượng mỗi giờ dạy của giáo viên và chất lượng học tập của học sinh. - Học sinh có thể giải quyết hiệu quả các tình huống trong thực tế bằng kiến thức bộ môn sinh học và các kiến thức có liên quan. 2. Đối tượng nghiên cứu: - Nội dung các bài học bộ môn sinh học khối THCS. - Các kiến thức thực tế có liên quan đến bộ môn sinh học. - Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh khối THCS. 3. Giới hạn của đề tài: - Đề tài chỉ tập trung xây dựng các tình huống có vấn đề trong dạy học môn Sinh học ở cấp THCS. 4. Phương pháp nghiên cứu: - Nghiên cứu tài liệu: Nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực…. - Tìm hiểu thực tế: Tìm hiểu thực trạng việc dạy và học tại trường; - Quan sát thực nghiệm: Quan sát các tiết học của học sinh. - Khảo sát thực tế. Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 2
Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học PHẦN II: NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận Tình huống có vấn đề là tình huống khó khăn đặt ra mà để giải quyết nó phải tìm tòi suy nghĩ, phải có những tri thức mới, những biện pháp mới thì mới giải quyết được. Tình huống có vấn đề là một tình huống có mâu thuẫn đó là: giữa kiến thức cũ, phương pháp cũ, cách giải quyết cũ với hoàn cảnh mới, yêu cầu mới đặt ra. Học sinh chỉ tích cực suy nghĩ khi có nhu cầu hiểu biết về một vấn đế nào đó. Để phát huy tính tích cực tự giác học tập của học sinh thì trong giảng dạy môn Sinh học cần tạo ra những tình huống có vấn đề trong tiết dạy. Đó cũng chính là một tiền đề quan trong đem đến kết quả cao trong chất lượng bộ môn. Theo các nhà tâm lí học thì con người chỉ tư duy tích cực khi nảy sinh nhu cầu tư duy, tức là đứng trước một khó khăn trong nhận thức, một tính huống có vấn đề. Theo tâm lí học kiến tạo thì học tập là quá trình mà người học xây dựng những tri cho mình bằng cách liên hệ những cảm nghiệm mới với những tri thức sẵn có. Quá trình dạy học nêu vấn đề mở đầu bằng giai đoạn giáo viên tập hợp tài liệu, tổ chức quan sát để làm nãy sinh trước học sinh một vấn đề học tập và đưa học sinh vào tình huống có vấn đề học tập đó. “Vấn đề học tâp” là những tình huống về lý thuyết hay thực tiễn có chứa đựng mâu thuẫn giữa cái đã biết với các chưa biết và mâu thuẫn này đòi hỏi phải giải quyết. Tình huống có vấn đề là tình huống mà khi đó, mâu thuẫn khách quan của vấn đề nhận thức được học sinh chấp nhân như một vấn đề học tập và có thể giải quyết được, kết quả là học sinh nắm được tri thức mới. Muốn tạo nên những tình huống có vấn đề cần phải đặt ra trước học sinh một nhiệm vụ như thế nào đó để các em có thể hiểu lợi ích của sự giải quyết nhiệm vụ đó về mặt nhận thức cũng như về mặt nhận thức, đồng thời các em cũng gặp phải một vài kho khăn do nhận thức còn chưa đầy đủ, nhưng sự thiếu thốn đó có thể khắc phục được bằng sự nổ lực, sự hợp tác với khả năng của học sinh Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 3
Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học Tình huống có vẫn đề đặc trưng cho một trạng thái tâm lý của học sinh nảy sinh trong quá trình hoàn thành một nhiệm vụ mà đòi hởi nó sự phát hiện kiến thức mới về đối tượng hoặc về cách thức và điều kiện hoàn thành hành động. Sự tiếp thu hay phát hiện ra điều mới mẻ trong trường hợp này trùng với sự biến đổi trạng thái tâm lý của học sinh mà sự biến đổi đó chính là một giai đoạn nhở trong sự phát triển của học sinh. Yếu tố chủ yếu của tình huống có vấn đề là điều chưa biết, là cái mới, là điều phải được khám phá ra để hoàn thành đúng nhiệm vụ đặt ra, để hoàn thành hành động cần thiết. Để tạo nên tình huống có vấn đề trong giảng dạy cần đặt HS trước sự cần thiết hoàn thành nhiệm vụ mà trong đó những kiến thức cần thiết phải được tiếp thu sẽ chiếm vị trí của điều chưa biết. Điều chưa biết đó là yếu tố trung tâm của tình huống có vấn đề, khác với điều cần tìm là yếu tố trung tâm của bài toán. Đặc điểm quan trong nhất của điều chưa biết trong tình huống có vấn đề là nó luôn được đặc trưng bởi một sự khái quát hóa ở mức độ nào đó. Mức độ khó khăn của tình huống có vấn đề được đặc trưng bởi mức độ khái quát hóa của điều chưa biết sẽ được HS đi tìm và phát hiện ra trong tình huống có vấn đề đó. Mức độ khó khăn của nó đối với HS không phải là tính phức tạp của bài tập như ở bài toán, cũng không phải là mức độ trừu tượng của kiến thức cần nắm vững. Như vậy tình huống có vấn đề gồm ba yếu tố sau đây, đó cũng là ba điều kiện của một tình huống có vấn đề. - Kiến thức mới sẽ được khám phá ra trong tình huống có vấn đề - Hoạt động cần thiết để giải quyết nhiệm vụ đặt ra tạo ra nhu cầu tìm hiểu kiến thức mới. - Phù hợp với khả năng của HS trong việc phân tích các điều kiện của nhiệm vụ đặt ra trong việc phát hiện kiến thức mới. Nhiệm vụ đặt ra quá khó hoặc dễ quá đều không tạo ra được kích thích cho học sinh. Để học sinh nhận ra vấn đề tức là mâu thuẫn nhận thức thì tình huống có vấn đề nên bắt đầu từ vốn kiến thức đã có của học sinh, từ hiện tượng thực tế, quan sát các Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 4
Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học sự vật hiện tượng trong cuộc sống…mà đi đến sự việc bất thường một cách bất ngờ nhưng logic. Khi học sinh bắt gặp vấn đề và nhận ra nó thì cũng là lúc tư duy của học sinh được kích thích mạnh và xuất hiện mong muốn giải quyết vấn đề. Sau khi vấn đề được giải quyết, học sinh tìm thấy kiến thức mới thì ở học sinh cũng xuất hiện cảm xúc ngạc nhiên, vì cái vẽ bất thường của chúng: các mối liên hệ bất ngờ, cái vẻ hình như phi lý và không thể có… Để có một tình huống dạy học có vấn đề đòi hỏi giáo viên phải sắp xếp các sự vật theo một cách tự nhiên nhất, logic nhất. Các bước để tạo dựng một tình huống vấn đề: - Xác định được yêu cầu cần đạt. - Lựa chọn công cụ phù hợp: Tranh ảnh, video, thí nghiệm. - Hình thành được chuỗi hoạt động, dẫn dắt học sinh, sao cho học sinh tích cực tri giác, thảo luận, tư duy logic được phát huy. - Xác định cách thức cũng cố và kiểm tra đánh giá phù hợp. Giáo viên cần lưu ý: Phải chủ động điều kiển hoạt động dạy học theo kế hoạch đã đặt ra, và bao quát lớp tốt. 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu 2.1 Thực trạng của việc dạy học sinh học hiện nay. Tổ chức các hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh đang là xu thế, là yêu cầu bắt buộc với tất cả các môn học, cấp học. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, một số giáo viên thường tuyên bố tiêu đề của bài học và viết đề mục đó lên bảng, còn HS thì ghi tiêu đề vào vở. Ví dụ, vào tiết học giáo viên nói: “Hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu “Bài ADN”. Việc chuyển giao nhiệm vụ như vậy không làm cho học sinh nhận ra vấn đề, không gây ra ở học sinh nhu cầu tìm hiểu và muốn tham gia hoạt động học tập. Muốn cho tư duy học của học sinh được kích thích và hoạt động thì học sinh phải được đặt vào một tình huống có vấn đề, hiểu rõ mâu thuẫn làm cơ sở cho vấn đề và cảm thấy có nhu cầu giải quyết vấn đề, nghĩa là phải làm cho mâu thuẫn khách quan biến thành thắc mắc chủ quan của học sinh. 2.2 Thuận lợi trong quá trình tổ chức dạy học. Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 5
Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học - Dạy học theo định hướng phát triển năng lực với việc tổ chức các hoạt động dạy học đã được triển khai tới tất cả các giáo viên trong nhà trường và đã được triển khai theo cả chiều sâu lẫn chiều rộng. - Tại trường TH & THCS Quang Trung, Ban giám hiệu nhà trường, tổ chuyên môn đã có những hướng dẫn rất cụ thể về vấn đề này. - Giáo viên tích cực đổi mới các hình thức tổ chức hoạt động học ở tất cả các khâu, các phần, các hoạt động. - Hoạt động khởi động trong tiết học để tạo ra các tình huống có vấn đề đã được các giáo viên nghiên cứu, tìm hiểu, vận dụng với những hình thức mới và được đánh giá là đem lại hiệu quả nhất định. 2.3 Khó khăn. - Giáo viên còn khó khăn trong việc lựa chọn hình thức khởi động để tạo tình huống có vấn đề trong các tiết dạy, bài dạy. Thậm chí chưa nắm chắc nguyên tắc và các bước xây dựng một tình huống có vấn đề. - Đã xây dựng tình huống có vấn đề nhưng chưa thực sự phù hợp, chưa đem lại hiệu quả tích cực, chưa kết hợp giữa lý thuyết với thực hành, với thực tiễn cuộc sống, giữa kiến thức đã biết với kiến thức cần tìm hiểu. - Tình huống chưa tạo được niềm đam mê, hứng thú và chưa kích thích được sự sáng tạo của học sinh. Vì vậy, bầu không khí lớp trầm, có những tiết học ít học sinh tham gia vào hoạt động này. - Học sinh đang trong lứa tuổi có sự biến động về tâm lý nên đôi khi các em còn mang tâm lý e dè, không mạnh dạn tham gia các hoạt động học tập. Đó cũng chính là khó khăn khiến cho giáo viên khó có thể khơi gợi được niềm hứng thú cho các em. 2.4 Khảo sát, đánh giá thực trạng. Để đánh giá thực trạng của việc vận dụng giải pháp, tôi tiến hành khảo sát kết quả học tập của học sinh và cho kết quả như sau: - Về kết quả học tập môn sinh trước tác động (kết quả năm học 2018-2019) Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 6
Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học Kết quả đại trà: Năm học 2018-2019 Đánh giá định lượng: Năm học Tổng Kết quả học lực HS Giỏi Khá TB Yếu Kém SL % SL % SL % SL % SL % 2018 -2019 231 9 4 31 13,4 180 77,9 11 4,7 0 0 Đánh giá định tính: Tiêu chí Trước khi áp dụng Chủ động Học sinh bị động trong tiếp cận nội dung bài học Hoạt động Giáo viên hoạt động: chủ yếu thuyết trình. Hỏi đáp đối thoại giữa giáo viên và học sinh. Nếu như học sinh không trả lời được thì giáo viên đưa ra trả lời cho học sinh. Học sinh hoạt động ít, chủ yếu nghe bài giảng, đọc sách, ghi chép Hấp dẫn Tiết học trầm, không hứng khởi. Học sinh không biết học kiến thức đó để làm gì, nên thiếu đi động lực, không có sự tranh đua giữa các học sinh. Năng lực Ít được chú trong. giao tiếp – hợp tác Năng lực Chưa phát hiện và giải quyết vấn đề. giải quyết Chưa tự tin đưa ra các ý kiến. vấn đề sáng Còn thờ ơ với các vấn đề liên quan thực tiễn cuộc sống. tạo 3. Nội dung và cách thức hiện giải pháp Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 7
Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học a. Mục tiêu của giải pháp: - Nhằm giúp học sinh hứng khởi, nảy sinh tư duy tích cực, có động lực tìm tòi khám phá thiên nhiên, giải quyết các vấn đề đặt ra trong cuộc sống. - Giúp học sinh phát triển các năng lực về quan sát, hợp tác, làm việc theo nhóm, kỹ năng đề xuất ý kiến, phương án giải quyết vấn đề. - Giúp học thích yêu thích môn Sinh học. Biến hoạt động học tập đơn thuần thành hoạt động khám phá giải quyết các tình huống có vấn đề. - Giúp giáo viên có cái nhìn sinh động hơn về cách tiếp cận bài dạy, xây dựng kịch bản cho tiết dạy trở nên hấp dẫn lôi cuốn học sinh. b. Nội dung và cách thức thực hiện: b.1. Nguyên tắc xây dựng tình huống có vấn đề: - Căn cứ vào mục tiêu và nội dung của bài học để tạo ra tình huống có vấn đề. - Tình huống phải có tính gợi mở, phù hợp với nhận thức của học sinh, không đánh đố học sinh ,kết hợp giữa lý thuyết với thực hành, với thực tiễn cuộc sống, giữa kiến thức đã biết với kiến thức cần tìm hiểu. b.2. Quy trình xây dựng tình huống có vấn đề: Bước 1: Xác định mục tiêu bài học: - Căn cứ vào yêu cầu cần đạt về kiến thức, kỹ năng, phẩm chất của bài học để từ đó đưa ra tình huống phù hợp. Bước 2: Hình thành vấn đề: - Dựa vào các tình huống xảy ra trong thực tiễn cuộc sống để khởi tạo nên tình huống. Giáo viên không nên tự nghĩ ra tình huống vì như thế sẽ dẫn đến mâu thuẫn phát sinh không phù hợp khi giải quyết vấn đề. Dựa vào kiến thức đã có trước đó, với kiến thức mới để tạo nên tình huống có vấn đề nhằm tạo ra nhu cầu học tập của học sinh. Bước 3: Xây dựng chuỗi tình tiết của sự kiện: - Giáo viên đưa ra các dữ liệu để đặt học sinh vào tình huống có vấn đề, nảy sinh nhu cầu tìm hiểu và giải quyết vấn đề. Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 8
Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học b.3. Các tình huống minh họa: Qua nghiên cứu tìm hiểu, tôi đưa ra một số tình huống có vấn đề nhằm tạo sự hứng thú kích thích tìm tòi trong học tập môn Sinh học: Ví dụ 1: Khi dạy “Bài 14: THÂN DÀI RA DO ĐÂU? (Sinh học 6)” Mục tiêu bài học: - Kiến Thức: HS biết được cây dài ra là sự phân chia của các tế bào ở mô phân sinh ngọn, một loài cây sự dài ra còn do mô phân sinh lóng. - Năng lực: Phân tích giải thích được các biện pháp trong trồng trọt, như ngắt đọt hay tỉa cành. Phát triển năng lực quan sát, phân tích thông tin, giao tiếp hợp tác để giải quyết vấn đề. - Phẩm chất: Giáo dục yêu thiên nhiên, chăm chỉ Tiến trình dạy học: Để hoàn thành mục tiêu bài dạy tôi nghiên cứu để xây dựng chọn cách thực hiện tiết dạy như sau: Ổn định tổ chức: Hoạt động 1: Khởi động (5 phút) GV: Đưa hình ảnh ra: sự thay đổi của cây đậu nành theo thời gian: (nguồn Internet) Nảy mầm 1 tháng 1.5 tháng 2 tháng 3 tháng Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 9
Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học Gv: Yêu cầu học sinh quan sát cây: ban đầu và các thời kỳ sau: Nhận xét sự thay đổi của cây sau 1 thời gian: -Hs: - Cây cao lên - Cây nhiều lá hơn - Cây lớn hơn - Rễ nhiều hơn Gv: Vậy vì sao cây cao hơn (dài ra)? Hs: Hs thi nhau phát biểu đưa ra các giải thiết để giải thích hiện tượng cây cao lên (lớn lên): - Cây hút chất dinh dưỡng trong đất. - Cây sinh trưởng - Cây lấy ánh sáng để lớn lên. Để trả lời được câu hỏi cây dài ra do đâu? Thầy trò chúng ta cùng tìm hiểu: Bài 14: THÂN DÀI RA DO ĐÂU? Hoạt động 2: Hình thành kiến thức (22 phút) Hoạt động 2.1: Tìm hiểu sự dài ra của thân: (nguồn Internet) Cây ngắt ngọn Cây không ngắt Cây ngắt ngọn Cây không ngắt ngon ngon Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 10
Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học Gv: Yêu cầu học sinh nhận biết sự khác nhau giữa cây ngắt đọt và cây không ngắt đọt? ( sau 3 ngày thực hiện thí nghiệm). Hs: Xung phong: Cây không ngắt đọt phát triển chiều cao, nhiều lá hơn so với cây bị ngắt đọt. Gv: - Chia lớp ra làm 4 nhóm - Thảo luận nhóm lời câu hỏi: Thân dài ra do đâu? (trong vòng 7 phút) Hs thực hiện nhiệm vụ: Nhóm 1: Thân dài ra do đọt. Nhóm 2: Thân dài ra do ko bị ngắt đọt. Nhóm 3: Thân dài ra do sự phân chia và lớn lên của các tế bào ở mô phân sinh ngọn. Nhóm 4: Thân dài ra do sự phân chia tế bào ở mô phân sinh ngọn. Gv: Cho học sinh đánh giá đồng đẳng: - Cho học sinh đánh giá đồng đẳng: Nhóm 1 chấm nhóm 2, nhóm 2 chấm nhóm 3, nhóm 3 chấm nhóm 4, nhóm 4 chấm nhóm 1. - Giáo viên đưa đáp án để hs căn cứ chấm điểm Gv: Yêu cầu học sinh báo cáo kết quả đánh giá của các nhóm. Gv: Nhận xét hoạt động. Kết luận: Thân dài ra do sự phân chia và lớn lên của các tế bào ở mô phân sinh ngọn. Hoạt động 2.2. Giải thích những hiện tượng trong thực tế (10 phút) - Gv: Chia lớp thành 4 nhóm thảo luận (7 phút) Người nông dân ngắt đọt cây đậu đen để làm gì? Người nông dân tỉa cành cây keo để làm gì? Theo các em tỉa cành thường áp dụng đối với loại cây trồng nào? Theo các em ngắt ngọn thường áp dụng đối với loại cây trồng nào? - Cho các nhóm treo bảng học tập lên bảng. Cho học sinh nhận xét đánh giá bổ sung cho nhau. - Giáo viên nhận xét hoạt động thảo luận nhóm và kết quả của hoạt động. Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 11
Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học Hoạt động 3: Củng cố (5 phút) Do sự phân chia của các tế bào ở mô phân sinh ngọn a.Khái niệm Ở Tre trúc..: còn do sự phân chia của các tế bào ở mô phân sinh lóng Cây lấy hoa, quả, hat, cành lá c.Vận THÂN DÀI RA DO dụng ĐÂU? Cây lấy gỗ 1.Hiện tượng Ngắt đọt b.Hiện tượng trong thực tế 2.Hiện tượng tỉa cành Hoạt động 4: Kiểm tra đánh giá(3 phút) Chọn đáp án đúng nhất: Câu 1: Những cây trồng nào được thực hiện biện pháp ngắt đọt? a. Rau muống b. Cây cải c. Cây đu đủ d. Cây Đậu đen đ. Cây cà phê e. Cây ổi Câu 2: Những cây trồng nào được thực hiện tỉa cành? a. Cây keo b. Cây cà phê c. Cây bưởi d. Cây Na Ví dụ 2: Khi dạy “Bài 23: Cây có hô hấp không? (Sinh học 6)” Mục tiêu bài học: - Kiến Thức: Hs biết được vẫn cây xảy ra quá trình hô hấp, viết được sơ đồ tóm tắt hô hấp của cây. - Năng lực: Thiết kế được thí nghiệm chứng minh cây hô hấp. Phân tích giải thích được. Phát triển năng lực quan sát, phân tích thông tin, giao tiếp hợp tác. - Phẩm chất: Giáo dục yêu thiên nhiên, chăm chỉ Tiến trình dạy học: Để hoàn thành mục tiêu bài dạy tôi chọn cách thực hiện tiết dạy như sau: Ổn định tổ chức: Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 12
Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học Hoạt động 1: Khởi động (5 phút) Cô ca sĩ được phát hiện chết trong phòng đầy hoa sau khi tổ chức tiệc sinh nhật cho chính mình. Công an điều tra nhận thấy không có bất cứ dấu vết đột nhập, trên người nạn nhân không có vết thương nào. Được biết trước đó cô ca sĩ không có bệnh lý gì, sức khỏe bình thường. Hoa Một nạn nhân đã chết khi ngủ trong phòng (nguồn Internet) kín đầy hoa và cây xanh(nguồn Internet) Vì sao vậy? Hs: Đưa ra các ý khiến về sự việc trên - Bị đột quỵ - Bị bệnh trúng gió - Bị tai biến - Bị ngạt khí do phòng kín ……….. Gv: Để có câu trả lời thỏa đáng cho vấn đề, chúng ta đi tìm hiểu “Bài 23: CÂY CÓ HÔ HẤP KHÔNG?” Hoạt động 2: Hình thành kiến thức:( 30 phút) Nội Dung HĐ của giáo viên HĐ của học sinh Lưu ý 1.Thí Gv: Để biết được cây có hô Hình thành nên 4 nhóm, Nước nghiệm hấp không? Người ta tiến mỗi nhóm có nhóm trưởng vôi a.Thí hành các thí nghiệm sau: và thư ký. trong Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 13
Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học nghiệm 1: Chia lớp ra làm 4 nhóm khi kết phân tích thí nghiệm:(7 -Tiến hành trong điều kiện hợp với phút) không có ánh sáng. khi Chuông A: Cây xanh + cốc cacbonic nước vôi trong sẽ trở -Điều kiện thí nghiệm? Chuông B: Cốc nước vôi nên đục trong. và đóng -Điểm khác biệt giữa Chuông A: cốc nước vôi váng. chuông A và Chuông B? đục và đóng váng dày Chuông B: cốc nước vôi Vẫn trong và đóng váng -Kết quả: mỏng hơn Của chuông A: ? - Cây xanh nhả khí Của chuông B: ? cacbonic - Các nhóm báo cáo và Từ kết quả thí nghiệm: rút nhận xét cho nhau. ra nhận xét gì? Cho các nhóm báo cáo kết quả. - Vì khi có ánh sáng cây Gv hỏi thêm các câu hỏi xảy ra quang hợp lấy khí sau: cacbonic do đó sẽ không *Tại sao thí nghiệm trên xác định được cây có nhã phải được tiến hành trong khí cacbonic b.Thí bóng tối? Hs thảo luận xây dựng các Khí oxi nghiệm 2 bước thí nghiệm xác định là khí -Que diêm đang cháy bị tắt duy trì Gv yêu cầu học sinh thiết kế => không có khí Oxi sự cháy. thí nghiệm (5 phút) chứng tỏ cây lấy khí Oxi. Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 14
Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học - Que diêm đang cháy không bị tắt => Có khí Oxi. Hs: Cây xanh có hô hấp: lấy khí oxi và nhã khí cacbonic. HS: Cây có hô hấp Gv: Qua 2 thí nghiệm trên hãy cho biết cây xanh có hô hấp không? Gv: Nhận xét hoạt động 2. Hô hấp ở Gv yêu cầu hs nghiên cứu Hs: nghiên cứu thông tin cây xanh SGK trả lời các câu hỏi sách giáo khoa trả lời câu hỏi: Hãy nêu sơ đồ tóm tắt của Chất hữu cơ + Khí oxi  quá trình hô hấp? giải phóng năng lượng + khí cacbonic + hơi nước Cây hô hấp cả ngày Cây hô hấp vào thời gian nào trong ngày? Tất cả các bộ phận của cây Bộ phận nào của cây thực đều thực hiện hô hấp. hiện quá trình hô hấp? 2 quá trình này đồng thời xảy ra trong cây xanh. Em có cảm nhận gì giữa quá Theo chiều ngược nhau. trình quang hợp với quá trình hô hấp? Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 15
Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học Gv: chốt lại mối tương quan giữa 2 quá trình quang hợp và hô hấp. *Như vậy sau khi tìm hiểu bài “cây có hô hấp không” các em đã hiểu dc nguyên nhân gây nên cái chết của nạn nhân là chết vì ngạt khí: Hoa hô hấp lấy hết oxi thải khí cacbonic làm nạn nhân ngạt khí gây nên các chết thảm thiết” Hoạt động 3: Củng cố:( 7 phút) Tổ chức trò chơi ô chữ. Hoạt động 4: Kiểm tra đánh giá (3 phút) Câu 1: Cô Ca sĩ chết vì lí do gì? => do cây hô hấp lấy hết khí oxi nhã khí cacbonic Câu 2: Cây hô hấp vào thời gian nào trong ngày? a. Ban đêm b. Buổi sáng c. Suốt ngày đêm d. Buổi chiều Câu 3: Bộ phận nào của cây hô hấp? a. Rễ b. Lá c. Thân d. Tất cả các cơ quan bộ phận của cây Ví dụ 3: Khi dạy “Bài 15: ADN (Sinh học 9)” Mục tiêu bài học: - Kiến Thức: Hs biết được cấu tạo hóa học và cấu trúc không gian của ADN, nguyên tắc và hệ quả của nguyên tắc bổ sung. - Năng lực: Phân tích, tổng hợp các kênh thông tin ( hình ảnh, SGK..). Phát triển năng lực quan sát, giao tiếp hợp tác. - Phẩm chất: Chăm chỉ, nhân ái. Tiến trình dạy học: Để hoàn thành mục tiêu bài dạy tôi chọn cách thực hiện tiết dạy như sau: Ổn định tổ chức: Hoạt động 1:Khởi động ( 5 phút) Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 16
Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học (nguồn Internet) (nguồn Internet) Vào tháng 8 năm 2018 ở Tp Hải Phòng Cơ quan điều tra đã đưa 19 người vào xảy ra vụ trộm cướp thường vào ban diện nghi vấn có đặc điểm hình dáng đêm, mục đích là trộm cắp tài sản. giống với kẻ mà camera ghi lại Nhưng đến 2/2019, chỉ một mẫu tóc của nghi phạm để lại tại hiện trường mà công an Tp Hải Phòng đã thành công trong việc truy bắt tội phạm. Tại sao chỉ một mẫu tóc của tội phạm mà công an Tp Hải Phòng đã truy bắt được tội phạm? Hs: Đưa ra các phỏng đoán dựa trên kiến thức đã có sẵn: - Căn cứ vào màu tóc. - Căn cứ vào hình dạng tóc: Tóc quan hay thẳng, dài hay ngắn - Căn cứ vào ADN có trong sợi tóc (đã được nghe thấy trên nhiều kênh thông tin: phim ảnh báo chí, truyện trinh thám….). Gv: Các dự đoán trên thì dự đoán nào chính xác nhất; Chúng ta sẽ có câu trả lời qua bài học hôm này : “Bài 15: ADN (Axit Deoxiribo Nucleic)” Hoạt động 2: Hình thành kiến thức (30 phút) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung Giới thiệu chương III: ADN và GEN ADN  ARN Prôtêin  Tính trạng. Bài 15: ADN ( Axit Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 17
Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học ĐêoxiriboNuclêic) 1. Cấu tạo hóa học Các nhóm nghiên cứu Tổ chức thảo luận thông tin sách giáo nhóm hoàn thành phiếu khoa, quan sát hình ảnh học tập: Chia lớp ra làm 6 thảo luận hoàn thành nhóm ( 4 -6 hs). phiếu học tập. Thảo luận hoàn thành phiếu học tập (5 phút). Đưa ra đáp án chính ADN là đại phân tử hữu thức: Nguyên tố ? cơ được cấu tạo từ các Thực hiện đánh giá cấu tạo? nguyên tố C, H, O, N và đồng đẳng: Nguyên ? P. Nhóm chấm 1 chấm 2 tắc cấu Có kích thức và khối Nhóm chấm 2 chấm 3 tạo? lượn rất lớn. Nhóm chấm 3 chấm 4 Yếu tố ? Cấu tạo theo nguyên tắc Nhóm chấm 4 chấm 5 cấu thành đa phân các đơn phân là Nhóm chấm 5 chấm 6 nên tính Nuclêôtit, có 4 loại A, T, Nhóm chấm 6 chấm 1 đa dạng G ,X. Giáo viên nhận xét hoạt và đặc Các Nuclêôtit liên kết động học tập và sản phẩm trưng? với nhau tạo thành mạch học tập của các nhóm. bằng các liên kết hiđrô HS dựa vào đáp án: - ADN đa dạng và đặc Chấm và nhận xét bài trưng cho loai bởi thành nhóm khác phần, số lượng, và trình tự sắp xếp các Nuclêôtit 2. Cấu trúc không gian của ADN Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 18
Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học Giáo viên giới thiệu HS quan sát mô hình - ADN là một chuỗi mô hình cấu trúc không ADN, nghiên cứu thông xoắn kép, gồm hai mạch gian của ADN. tin sách giáo khoa, thảo đơn song song, xoắn đều Thảo luận nhóm (Theo luận theo nhóm, trả lời theo chiều xoắn phải, có sự phân nhóm lúc đầu): các câu hỏi tính chu kì. trả lời 3 câu hỏi sau vào - Mỗi chu kỳ xoắn: cao bảng phụ (5 phút): 34 A0 , gồm 10 cặp nu, Câu 1. Mô tả cấu trúc đường không gian của phân tử Treo bảng phụ lên bảng kính vòng xoắn 20A0. ADN? Các nhóm bổ sung cho - Các nu giữa 2 mạch Câu 2. Nguyên tắc bổ nhau hoàn thiện ADN liên kết với nhau sung được thể hiện trong theo NTBS bằng liên kết phân tử ADN như thế hiđrô thành từng cặp: A- nào? T; G -X. Câu 3: Hệ quả của Hệ quả của nguyên tắc nguyên tắc bổ sung? bổ sung A=T, G=X, Khi biết trình tự Nuclêootit mạch này sẽ viết được Giáo viên nhận xét sản mạch còn lại. phẩm học tập và hoàn HS hoàn thiện kiến thức thiện nội dung.  Như vậy sau khi tìm hiểu về cấu tạo của ADN các em đã hiểu được vì sao với mẫu ADN để lại hiện trường công an đã tìm ra được đối tượng gây án. Hoạt động 3: Củng cố (7 Phút) Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 19
Đề tài: Tạo tình huống có vấn đề tromg dạy học môn Sinh học (nguồn Internet) (nguồn Internet) Hoạt động 4: Kiểm tra đánh giá (3 phút) Cho trình tự Nu 1 mạch của pt ADN: -A-T-G-X-X-T-T-A-G-A-A- Yêu cầu viết mạch còn lại Ví dụ 4: Khi dạy “Bài 12: Cơ chế xác định giới tính ( Sinh học 9)” Hoạt động khởi động: Một cặp vợ chồng nọ sinh được 4 người con gái. Người chồng buốn chán vì sinh toàn con gái, thường kêu ca nói người vợ “đồ không biết đẻ”, chỉ toàn đẻ “vịt giờ”, cô vợ thì than phiền bảo đẻ con trai hay con gái là do ông chứ bộ. Sinh con trai hay con gái là do ai? Ai đúng ai sai? Hs: đưa ra các phỏng đoán: - Sinh con trai hay con gái là do người vợ quyết định - Sinh con trai hay con gái là do người chồng quyết định - Sinh con trai hay con gái là do trời cho. Gv: Để có câu trả lời sinh con trai hay con gái là do ai thì chúng ta cùng đi tìm hiểu “Bài 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH” Ví dụ 5: Khi dạy “Bài 10: Hoạt động của cơ (Sinh học 8)” Hoạt động: Sự mỏi cơ Người thực hiện: Giáo viên Trần Khắc Bằng – Trường TH&THCS Quang Trung Page 20

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.