Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Lựa chọn một số bài tập bổ trợ nhằm nâng cao hiệu quả kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân cho nam học sinh khối 11 trường Trung học phổ thông Hoàng Mai

Chia sẻ: Ngaynangmoi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:42

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là góp phần đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao hiệu quả giảng dạy và rèn luyện thêm kiến thức, kĩ năng cho giáo viên, cũng như góp phần tạo hứng thú môn học, khắc sâu kiến thức, phát huy tính tự giác, tích cực và hiệu quả kỷ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân cho học sinh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Lựa chọn một số bài tập bổ trợ nhằm nâng cao hiệu quả kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân cho nam học sinh khối 11 trường Trung học phổ thông Hoàng Mai

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT HOÀNG MAI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM TÊN ĐỀ TÀI: LỰA CHỌN MỘT SỐ BÀI TẬP BỔ TRỢ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ KỸ THUẬT ĐÁ BÓNG BẰNG LÒNG BÀN CHÂN CHO NAM HỌC SINH KHỐI 11 TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HOÀNG MAI Họ và tên tác giả: Nguyễn Đình Lâm Trịnh Thị Ngân Môn: Thể dục Điện thoại: 0838 328 678 Năm học: 2020- 2021 0
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Trong giới thể thao bóng đá là môn thể thao "vua" hấp dẫn, lôi cuốn, đầy kịch tính và tính bất ngờ có thể diễn ra bất cứ khoảnh khắc nào. Đây là môn thể thao có sự phát triển rộng rãi trên toàn thế giới, thu hút được đông đảo quần chúng tham gia tập luyện. Ngoài việc nâng cao sức khỏe cho con người, thể dục thể thao nói chung và bóng đá nói riêng còn giáo dục con người những phẩm chất đạo đức, tinh thần đoàn kết, tình nhân ái, góp phần phát triển con người một cách toàn diện, xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa. Nền bóng đá nước ta trong những năm gần đây có sự phát triển vượt bậc, là một trong những nước đứng đầu khu vực. Tuy nhiên, so với nền bóng đá thể giới thì nền bóng đá nước ta vẫn còn ở trình độ thấp. Để đáp ứng nhu cầu phát triển của nền bóng đá nước nhà hiện tại cũng như trong tương lai, cần có sự quan tâm của các cơ quan đoàn thể, các ban ngành, đặc biệt là trong công tác giảng dạy và huấn luyện. Bóng đá là môn thể thao phức tạp mang tính chất đối kháng nên đòi hỏi các cầu thủ phải có kỹ thuật tốt. Để xây dựng kỹ năng vận động được tiến hành không chỉ bằng thị phạm động tác, mà bằng cả lời nói và tư duy, tức là phải sử dụng các phương pháp dạy học thể dục trong việc xây dựng kỹ năng vận động cho người luyện tập thể dục thể thao mà đối tượng ở đây là học sinh trung học phổ thông, và người huấn luyện hướng dẫn đó là giáo viên dạy thể dục thể thao. Trong thời gian của một tiết dạy chỉ 45 phút mà có đến hai hay ba nội dung học khác nhau đan xen vào, giáo viên phải làm thế nào để truyền tải kiến thức giúp học sinh nhanh chóng hình thành kỹ năng vận động, nghĩa là vừa xây dựng nhận thức cho các em về kỹ thuật động tác vừa phải đảm bảo đủ lượng vận động cần thiết cho các em trong một tiết học, hay nói cách khác trong một thời gian cực ngắn người giáo viên phải vừa giúp các em nắm được yếu lĩnh kỹ thuật động tác, vừa phải hướng dẫn cho các em thực hiện động tác. Muốn đạt được điều này, theo tôi, người thầy phải tăng cường sử dụng các phương pháp và các hình thức tổ chức như phương pháp sử dụng lời nói, nhóm phương pháp trực quan, nhóm phương pháp luyện tập. Hay phải tăng cường làm mẫu thị phạm kết hợp với sử dụng lời nói giảng giải ngắn gọn, mấu chốt, đủ ý. Hay nói cách khác là vận dụng một số phương pháp dạy học tích cực 1
như: dạy học vấn đáp, dạy và học phát hiện giải quyết vấn đề, dạy và học hợp tác trong nhóm nhỏ vào giảng dạy để giúp học sinh hình thành kỹ năng, kỹ xảo vận động. Trong dạy học, toàn bộ hoạt động của giáo viên đều liên quan đến việc sử dụng lời nói. Bằng lời nói giáo viên truyền thụ kiến thức cho học sinh, kích thích tư duy, giao nhiệm vụ, phân tích và đánh giá kết quả, điều chỉnh hành vi người học. Đối với học sinh, lời nói cũng rất cần thiết trong quá trình nhận thức, tự đánh giá và tự điều chỉnh hành động. Các hình thức sử dụng lời nói gồm: thuyết trình (giảng giải), kể chuyện và thảo luận (đàm thoại),… Đôi khi giáo viên còn kết hợp sử dụng các phương tiện trực quan, nhưng các phương tiện trực quan đóng vai trò minh họa lời nói giáo viên. Trong quá trình giảng dạy, người giáo viên còn dùng các động tác bổ trợ là những động tác đơn giản hơn hoặc có kết cấu gần giống nhưng dùng sức nhẹ hơn động tác chính. Ngoài ra chúng ta thường sử dụng thêm các phương pháp trò chơi, thi đấu và tổng hợp vào giáo dục thể chất. Vậy làm thế nào để học sinh nhanh chóng hình thành kỹ năng, kỹ xảo vận động trong môn thể thao tự chọn bóng đá và tiến tới phát triển các tố chât nâng cao sức khoẻ? Qua quá trình giảng dạy và tìm hiểu học sinh chúng tôi thấy kỹ thuật đá bóng của các em học sinh trường Trung học phổ thông Hoàng Mai vẫn chưa đạt đến yêu cầu nhất định, đặc biệt là kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân. Kỹ thuật này không những dễ tập mà còn có tác dụng rất lớn trong phối hợp nhỏ tấn công, phù hợp với thể hình lứa tuổi học sinh. Tuy nhiên học sinh khi sử dụng kỹ thuật này còn thiếu độ chính xác dẫn đến hiệu quả chưa cao. Từ những lý do trên với mong muốn nâng cao khả năng tập luyện, thi đấu và phát triển kỹ năng đá bóng cho học sinh Trung học phổ thông Hoàng Mai chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: "Lựa chọn một số bài tập bổ trợ nhằm nâng cao hiệu quả kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân cho nam học sinh khối 11 trường Trung học phổ thông Hoàng Mai”. II. MỤC ĐÍCH, ĐỐI TƯỢNG VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 1. Mục đích nghiên cứu Góp phần đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao hiệu quả giảng dạy và rèn luyện thêm kiến thức, kĩ năng cho giáo viên, cũng như góp phần tạo hứng thú môn học, khắc sâu kiến thức, phát huy tính tự giác, tích cực và hiệu quả kỷ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân cho học sinh. 2
Giúp giáo viên nhận thấy việc dạy kỹ thuật đá bóng bằng lòng nói riêng và bộ môn bóng đá nói chung theo hướng tích cực, đổi mới có hiệu quả. 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Thực tế giảng dạy của bản thân theo chương trình thể thao tự chọn ban cơ bản và các giáo viên Thể Dục trong việc giảng dạy. - Thể thao tự chọn Bóng Đá - Sách giáo khoa Thể Dục lớp 11 chương trình chuẩn của Bộ Giáo Dục. - Học sinh khối 11 trường Trung học phổ thông Hoàng Mai. 3. Nhiệm vụ Tìm hiểu lí luận của các nhà giáo dục về bộ môn Bóng Đá để gây hứng thú học tập cho học sinh trong các tài liệu giáo dục và các tài liệu Bóng Đá có liên quan đến đề tài. Tìm hiểu thực tiễn việc dạy kỹ thuật đá bóng bằng lòng nói riêng và việc dạy học bộ môn Bóng Đá nói chung tại trường phổ thông hiện nay, chất lượng giảng dạy bộ môn, tình hình hứng thú học tập của học sinh Trung học phổ thông. 3
PHẦN II. NỘI DUNG I. NHỮNG THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN 1.Thuận lợi - Về đội ngũ giáo viên:Tổ bộ môn thể dục hiện tại có 8 giáo viên với trình độ chuyên môn là: 8 giáo viên có bằng đại học, trong 8 giáo viên thì có 5 giáo viên có tuổi nghề trên 20 năm công tác còn 3 giáo viên có tuổi nghề 14 năm. Nhìn vào đội ngũ giáo viên của tổ ta thấy được các giáo viên nhiều tuổi chiếm ưu thế. - Về Thực trạng thực hiện chương trình học tự chọn Bóng Đá ở trường Trung học phổ thông Hoàng Mai Vấn đề xây dựng chương trình môn học tự chọn cho học sinh ở Trung học phổ thông Hoàng Mai diễn ra từ đầu năm học. Do vậy việc thực hiện môn học tự chọn được bàn luận và xây dựng rất cẩn thận, tổ đã đưa ra nhiều cuộc họp và xây dựng kế hoạch rất cụ thể và đi đến thống nhất để đưa ra chương trình tự chon cho học sinh nắm bắt và thích ứng kịp thời. Bóng đá là môn thể thao phổ biến hơn so với nhiều môn thể thao khác nên nó nhanh chóng được đông đảo học sinh hưởng ứng, bởi nó khá phù hợp với đặc điểm tình hình của trường như: sân bãi, dụng cụ, đặc điểm lứa tuổi học sinh. Đặc biệt môn học này đã được các em học sinh tiếp nhận một cách nhiệt tình và phấn khởi. Qua thời gian làm việc và tìm hiểu tại trường, chúng tôi nhận thấy đội ngũ giáo viên về cơ bản rất nhiệt tình, hăng say trong giảng dạy cũng như tập luyện, luôn hoàn thành tốt các hoạt động chuyên môn và nhiệm vụ mà tổ và nhà trường giao phó, thực hiện đúng chương trình của nhà trường cũng như của Sở Giáo Dục Nghệ An ban hành. 2. Khó khăn Trường Trung học phổ thông Hoàng Mai đóng trên địa bàn với đa số học sinh là con em chủ yếu sống bằng nông nghiệp, và ngư nghiệp, cơ sở vật chất, sân bãi phục vụ cho các em chơi thể thao buổi chiều còn ít, sự đam mê chơi môn bóng đá của các em chưa cao. Cơ sở giảng dạy và học tập trong trường đang còn thiếu thốn , hoặc chưa đầy đủ, đặc biệt nhà trường lại chưa có nhà thi đấu. Thời tiết khắc nghiệt, có những thời điểm mưa gió quá nhiều làm cho sân bãi ngập trong nước, cũng có những thời điểm quá nắng nóng do đó ảnh hưởng lớn đến quá trình giảng dạy và học tập môn thể dục. Từ thực trạng đó việc dạy và học môn bóng đá trở nên rời rạc không liên tục làm hạn chế sự hình thành kỹ năng vận động của học sinh. 4
Nội dung thể thao tự chọn bóng đá các em học sinh cấp dưới chỉ mới được tiếp xúc ít, chưa nắm được các kỹ thuật cơ bản. Nên khi lên lớp trên các em đang còn bỡ ngỡ và khi học lại gặp điều kiện thời tiết không thuận lợi tập luyện không được thường xuyên, điều kiện cơ sở vật chất trang thiết bị dạy và học không đảm bảo sẽ tạo cho các em cảm giác uể oải, mất hứng thú trong học tập, không chú tâm và hình thành được kỹ năng, kỹ xảo vận động dẫn đến kỹ thuật và số lần thực hiện động tác cũng như thành tích thấp không ổn định. Điều kiện kinh tế của học sinh chưa đảm bảo nên thời gian ngoài giờ các em thường phụ giúp cha mẹ làm việc, ít quan tâm đến việc tập luyện bóng đá. Kinh nghiệm giảng dạy và huấn luyện của giáo viên còn hạn chế. Cơ sở vật chất của nhà trường còn nhiều thiếu thốn, dụng cụ và trang thiết bị chưa cung ứng đầy đủ so với nhu cầu của học sinh và thầy cô. II. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1. Đặc điểm tâm lý, sinh lý lứa tuổi, cơ sở lý luận về tố chất thể lực học sinh trung học phổ thông 1.1 Đặc điểm tâm lý Lứa tuổi Trung học phổ thông việc hứng thú học tập của các em mang tính chất rộng rãi và sâu sắc hơn lứa tuổi thiếu niên. Ở lứa tuổi này, tri giác thể hiện tương đối chính xác trong các hoạt động TDTT. Cảm giác vận động cho phép kiểm tra tính chất vận động, hình dáng, biên độ, phương hướng, trương lực cơ tức là kiểm tra được sự vận động của cơ thể mình. Sự tri giác về vận động thông qua cảm giác cơ bắp sẽ tạo cho các em khả năng tiếp thu nhanh chóng kỹ thuật của bài tập thể thao. Hoạt động học tập ở lứa tuổi này khác nhiều so với lứa tuổi thiếu niên, thái độ học tập của các em với môn học trở nên có lựa chọn hơn. Ở các em đã hình thành hứng thú học tập gắn liền với nghề nghiệp, các em đã xác định cho mình hứng thú ổn định với môn học nào đó, hứng thú này liên quan đến việc lựa chọn nghề nghiệp nhất định sau này. Ở thanh niên mới lớn, tính định hướng được phát triển mạnh mẽ ở tất cả các quá trình nhận thức, quan sát trở nên có mục đích, có hệ thống và hoàn thiện hơn. Ghi nhớ chủ định giữ vai trò chủ đạo trong hoạt động trí tuệ, đồng thời ghi nhớ logic trừu tượng ngày một có ý nghĩa rõ rệt. Các em có khả năng tư duy lý luận, tư duy trừu tượng một cách độc đáo, sáng tạo, tư duy của các em chặt chẽ hơn, có căn cứ và nhất quán hơn. Sự phát triển có ý thức là một đặc điểm nổi bật trong sự phát triển tâm lý của lứa tuổi thanh niên, quá trình này rất phong phú và phức tạp. 5
Tuổi thanh niên là tuổi quyết định hình thành thế giới quan. Hệ thống quan điểm về khoa học, tự nhiên về các nguyên tắc ứng xử... Đời sống tình cảm của thanh niên rất phong phú và mới mẻ, đặc điểm đó thể hiện rất rõ trong tình bạn của các em. Vì đây là lứa tuổi mà các hình thức đối xử có lựa chọn đối với mọi người trở nên sâu sắc hơn. Nói chung đặc điểm diễn biến tâm lý ở lứa tuổi thanh niên còn rất phức tạp, bởi đây là giai đoạn chuyển giao từ trẻ em sang người lớn. Tất cả các quá trình, đặc điểm về nhân cách đang dần trưởng thành. Sự nông nổi bồng bột trong tình cảm, sai lầm nhận xét, đánh giá thế giới quan có thể chịu ảnh hưởng của nhiều mặt ở lứa tuổi thiếu niên... Giáo dục ở lứa tuổi này cần phải khéo léo, giúp đỡ thanh niên để họ hình thành nhân cách. 1.2 Đặc điểm sinh lý Tuổi thanh niên là thời kỳ đạt được sự trưởng thành về thể lực nhưng sự phát triển về cơ thể còn kém so với sự phát triển của cơ thể người lớn. Tuổi thanh niên bắt đầu thời kỳ phát triển tương đối êm ả về mặt sinh lý. Nhịp độ tăng trưởng về chiều cao và trọng lượng cơ thể đã chậm lại. Sự phát triển của hệ thần kinh có những thay đổi quan trọng do cấu trúc bên trong của vỏ não phức tạp và các chức năng của vỏ não đang phát triển. Cấu trúc của tế bào bán cầu đại não có những đặc điểm như trong cấu trúc tế bào não của người lớn. Số lượng dây thần kinh tăng lên, liên kết các phần khác nhau của võ não lại. Điều đó tạo tiền đề cần thiết cho sự phức tạp hóa hoạt động phân tích tổng hợp...của vỏ bán cầu đại não trong quá trình hoạt động. Đa số các em đã vượt qua thời kỳ phát dục. Nhìn chung thì đây là lứa tuổi có cơ thể phát triển cân đối, khỏe và đẹp. Đa số các em có thể đạt được những khả năng phát triển về cơ thể như người lớn. 1.3.Cơ sở lý luận về tố chất thể lực 1.3.1.Cơ sở lý luận của tố chất sức nhanh Sức nhanh là tổ hợp thuộc tính chức năng của con người qui định chủ yếu và trực tiếp các đặc tính tốc độ động tác cũng như thời gian phản ứng vận động. Đó là khả năng thực hiện trong khoảng thời gian ngắn nhất. Nó bao gồm sức nhanh đơn giản và sức nhanh phức tạp. Những hình thức đơn giản biểu hiện sức nhanh: - Thời gian tiềm tàng của phản ứng vận động. - Tốc độ động tác đơn.(với lượng đối kháng bên ngoài nhỏ). - Tần số động tác. 6
Các hình thức đơn giản của sức nhanh tương đối độc lập với nhau. Đặc biệt những chỉ số về thời gian phản ứng vận động hầu như không tương quan với tốc độ động tác. Những hình thức nêu trên là thể hiện các lực khác nhau. Tốc độ là khả năng thực hiện động tác trong thời gian ngắn nhất. Yếu tố quyết định của tốc độ là tính linh hoạt của quá trình thần kinh và tốc độ co cơ. Theo quan điểm sinh lý, sức nhanh chính là thời gian phản ứng vận động gồm bốn phần chính như sau: - Xuất hiện hưng phấn trong cơ quan cảm thụ. - Dẫn truyền vào hệ thần kinh trung ương. - Truyền tín hiệu từ hệ thần kinh trung ương tới các cơ. - Hưng phấn cơ vào hoạt động tích cực. Trong đó giai đoạn ba chiếm thời gian nhất. Những động tác được thực hiện với tốc độ tối đa, khác hẳn với động tác chậm về đặc điểm sinh lý. Sự khác biệt cơ bản thể hiện ở chỗ khi thực hiện các động tác tối đa thì khả năng điều chỉnh bằng cảm giác trong tiến trình thực hiện động tác chính xác.Trong những động tác có tốc độ lớn, hoạt tính của cơ thể diễn ra trong thời gian ngắn đến mức cơ không kịp co lại nhiều và thực tế cơ hoạt động theo chế độ đẳng trương. Tần số động tác phụ thuộc vào tính linh hoạt của quá trình thần kinh, phụ thuộc vào tốc độ chuyển trạng thái hưng phấn , ức chế của khu vận động. Theo quan điểm sinh học, sức nhanh phụ thuộc vào hàm lượng ATP trong cơ thể và độ phân giải ATP, dưới ảnh hưởng của xung động thần kinh cũng như vào tốc độ tái hợp tác nó. Vì các bài tập diễn ra trong thời gian ngắn hơn nên quá trình tổng hợp ATP hầu như được thực hiện theo cơ chế yếm khí. 1.3.2.Cơ sở lý luận của tố chất sức mạnh Sức mạnh của con người là khả năng khắc phục lực đối kháng bên ngoài hoặc đề kháng lại nó bằng sự nỗ lực cơ bắp hay nói cách khác đó là mức độ căng cơ lớn nhất để khắc phục trọng tải bên ngoài. Nó bao gồm sức mạnh tuyệt đối(sức mạnh tĩnh lực) và sức mạnh tốc độ. Sức mạnh cơ bắp có thể sinh ra trong các trường hợp sau: - Không thay đổi độ dài của cơ (chế độ tĩnh). - Giảm độ dài của cơ (chế độ khắc phục). - Tăng độ dài cơ. Khi số lượng sợi cơ co là tối đa, các sợi cơ co theo chế độ co cứng và chiều dài ban đầu của sợi cơ là tối ưu thì cơ sẽ co về mức tối đa, lực đó gọi là sức mạnh tối đa thường đạt được trong cơ co tĩnh. Sức mạnh tối đa phụ thuộc vào số lượng sợi cơ và thiết diện ngang của các sợi cơ. Sức mạnh tốc độ phụ 7
thuộc vào đặc điểm cấu trúc giải phẫu cơ thể và sự phối hợp tính linh hoạt của các nhóm cơ, các khớp của từng bộ phận dưới sự chỉ đạo của hệ thần kinh trung ương. Muốn phát triển sức mạnh tốc độ thì ngoài việc phát triển sức mạnh tốc độ bằng lực đối kháng, còn phải chú ý tăng tốc độ co cơ, tức là những động tác nhanh mạnh. Do vậy phải kết hợp hài hòa giữa hình thức tập động và hình thức tập tĩnh, giữa sức mạnh tối đa và sức mạnh tĩnh lực. Vì sức mạnh tốc độ có ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển sau này. 1.3.3.Cơ sở lý luận tố chất sức bền Sức bền là khả năng làm việc lâu dài của cơ thể trong một khoảng thời gian đối với cường độ cao mà sự mệt mỏi xuất hiện muộn. Khái niệm sức bền như một tố chất thể lực. Vì vậy có tính tương đối rất cao nó có thể hiện trong hoạt động nhất định. Hay nói cách khác sức bền là khái niệm chuyên biệt thể hiện khả năng thực hiện lâu dài một hoạt động nhất định. Trong sinh lý TDTT sức bền thường đặc trưng cho khả năng thực hiện các hoạt động thể lực kéo dài liên tục từ 2-3 phút trở lên, với sự tham gia của khối lượng cơ bắp lớn nhờ hấp thụ oxi để cung cấp năng lượng cho cơ chủ yếu bằng con đường ưa khí. Như vậy sức bền trong thể thao là khả năng thực hiện lâu dài hoạt động cơ bắp toàn thân hoặc chủ yếu mang tính ưa khí. Đó là tất cả các hoạt động ưa khí. Tố chất của sức bền phụ thuộc vào các yếu tố sau: - Khả năng hấp thụ oxi (VO2max) của cơ thể. - Khả năng duy trì mức hấp thụ oxi cao. Mức hấp thụ oxi tối đa của một người quyết định khả năng ưa khí của họ. VO2max càng cao thì công suất hoạt động ưa khí tối đa của cơ, khả năng hấp thụ O2 tối đa được giải quyết bởi khả năng của hai hệ thống chức năng chính là hệ vận chuyển oxi và hệ cơ. 1.3.4. Cơ sở lý luận của tố chất khéo léo Khéo léo là khả năng thực hiện đúng những động tác phối hợp phức tạp và khả năng hình thành những động tác mới phù hợp với yêu cầu về vận động. Về bản chất khéo léo là khả năng hình thành những đường dây liên hệ tạm thời đảm bảo cho việc thực hiện động tác phức tạp, nó có liên quan đến hình thành kỹ năng vận động. Tố chất khéo léo được thực hiện dưới 3 hình thức: - Trong sự chuẩn xác về động tác không gian. - Trong sụ chuẩn xác của động tác về thời gian thực hiện động tác bị hạn chế. 8
- Khả năng giải quyết nhanh chóng và đúng tình huống xuất hiện bất ngờ trong hoạt động. Tập khéo léo lâu dài làm tăng độ linh hoạt của quá trình thần kinh, làm cho hưng phấn và thả lỏng nhanh hơn. Nâng cao hiệu quả hoàn thiện thể lực và kỹ thuật là rất cần thiết, nhằm nâng cao khả năng phối hợp vận động giữa các giai đoạn thực hiện động tác tiết kiệm sức hơn. 2. Những vấn đề huấn luyện kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân 2.1. Đặc điểm của kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân Kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân được sử dụng nhiều trong tập luyện cũng như thi đấu: dẫn bóng, khống chế bóng, chuyền bóng, phối hợp nhỏ, phối hợp nhóm, sút bóng…Kỹ thuật này có độ chính xác rất cao. 2.2. Ý nghĩa của kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân Trong giảng dạy và huấn luyện thì kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân là kỹ thuật đơn giản. đó là cơ sở để huấn luyện và giảng dạy các kỹ thuật cơ bản, kỹ thuật mới phức tạp hơn. Ý nghĩa của nó được thể hiện ở các mặt sau: - Kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân có ý nghĩa quan trọng theo nhu cầu chuyên biệt của môn bóng đá, đây là kỹ thuật cơ bản làm nền tảng quan trọng để vận động viên tiếp thu những kỹ năng xử lý bóng ban đầu tạo tiền đề cho những kỹ năng khó hơn đạt trình độ cao hơn, từ đó sẽ nâng cao năng lực vận động và hoàn thành được những kỹ thuật phức tạp, khó khăn hơn. - Kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân nếu được đánh giá khách quan và kỹ càng sẽ tìm ra được những vận động viên có khả năng xử lý bóng chính xác ở tỷ lệ cao, những vận động viên có năng khiếu về môn bóng đá. 2.3. Phương pháp phát triển kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân Để phát triển và nâng cao kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân thì phương pháp chủ yếu là tập luyện thông qua các bài tập phát triển thể lực và kỹ thuật. Các bài tập đưa ra làm phương tiện phát triển kỹ thuật, cần yêu cầu vận động viên thực hiện chính xác, hết cường độ và phải thường xuyên kiểm tra nhằm nâng cao chức năng của các cơ quan phân tích. Việc phát triển có mục đích một cơ quan phân tích cũng có tác dụng phát triển kỹ thuật động tác, cần sử dụng các biện pháp nhằm nâng cao yêu cầu về kỹ thuật hơn nữa của các bài tập. * Một số biện pháp chính: - Đa dạng hóa việc thực hiện kỹ thuật động tác, ví dụ: chạy đà, đưa đặt chân trụ, vung chân lăng, tiếp xúc bóng với biên độ và tần số khác nhau, chạy đà và thực hiện liên tiếp các giai đoạn. 9
- Phối hợp các kỹ xảo, kỹ thuật với nhau, ví dụ: liên kết các kỹ thuật vận động như vừa dẫn bóng vừa chuyền bóng… - Thực hiện các bài tập có yêu cầu cao về kỹ thuật khi đã xuất hiện mệt mỏi. Các phương pháp nhằm phát triển kỹ thuật rất phong phú, có thể tập từng kỹ thuật một, có thể phối hợp chúng lại với nhau hoặc thực hiện một cách có trọng điểm từng kỹ thuật. Việc lựa chọn và sử dụng từng phương pháp cần căn cứ vào đặc điểm và năng lực vận động của vận động viên. Cần thường xuyên kiểm tra và nâng cao độ khó về kỹ thuật của bài tập, độ phức tạp của các bài tập vì chỉ nâng cao kích thích đối với cơ thể mới tạo ra một trình độ thích ứng cao hơn. III. PHƯƠNG PHÁP VÀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU 1. Phương pháp nghiên cứu Để giải quyết nhiệm vụ của đề tài tôi sử dụng các phương pháp sau: 1.1. Phương pháp đọc và phân tích tài liệu Là phương pháp được sử dụng để thu thập thông tin và được sử dụng trong suốt quá trình nghiên cứu đề tài, để giúp tìm ra những thông tin có liên quan đến đề tài làm cho đề tài có cơ sở khoa học vững chắc nhờ đó ta có thể đưa ra các kết luận, hướng giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu. Phương pháp nghiên cứu này được sử dụng trong việc tìm kiếm những cơ sở lý luận của đề tài thông qua việc đọc và tham khảo tài liệu.Sử dụng phương pháp này là quá trình tham khảo tài liệu chung và chuyên môn liên quan đến lĩnh vực của đề tài. Khi xác định hướng nghiên cứu mảng đề tài này tôi đã tìm hiểu, thu nhập các tài liệu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu của đề tài như : sinh lý học, tâm lý học, phương pháp nghiên cứu khoa học, toán học thống kê, luật bóng đá, sách về kỹ thuật cũng như chiến thuật về bóng đá. Từ đó xây dựng cơ sở, phân tích rút ra những phương pháp làm cơ sở tiến hành nghiên cứu đề tài. 1.2. Phương pháp phỏng vấn Là phương pháp sử dụng nhằm thu thập thông tin dữ liệu tham khảo ý kiến đánh giá tạo cơ sở khoa học cho các vấn đề nghiên cứu. Khi nghiên cứu tôi sử dụng phương pháp này dưới hai hình thức: phỏng vấn trực tiếp và phỏng vấn gián tiếp. - Phương pháp phỏng vấn trực tiếp: 10
Là phương pháp sử dụng hệ thống câu hỏi, trao đổi trực tiếp giữa người nghiên cứu với đối tượng được phỏng vấn nhằm tìm hiểu rõ hơn, sâu sắc hơn về vấn đề nghiên cứu. - Phương pháp phỏng vấn gián tiếp: Là phương pháp phỏng vấn có tính khách quan cao, các vấn đề đưa ra được nghiên cứu cụ thể, kỹ lưỡng và trả lời theo phiếu phỏng vấn. Đối tượng mà tôi phỏng vấn là các thầy cô giáo có chuyên môn và tham gia công tác giảng dạy lâu năm về bộ môn bóng đá ở trường Trung học phổ thông Hoàng Mai, trường Trung học phổ thông Hoàng Mai II và một số giáo viên trường Trung học phổ thông Quỳnh Lưu II. Thông qua trao đổi phỏng vấn tôi thu thập số liệu cần thiết làm cơ sở cho việc lựa chọn các bài tập bổ trợ nhằm nâng cao kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân để áp dụng vào quá trình nghiên cứu. 1.3. Phương pháp quan sát sư phạm Là phương pháp nhận thức đối tượng nghiên cứu trong quá trình giáo dục và giáo dưỡng mà không ảnh hưởng đến quá trình đó. Hay nói cách khác đây là phương pháp có mục đích một hiện tượng giáo dục nào đó để thu lượm những số liệu, sự kiện cụ thể đặc trưng cho quá trình diễn biến hiện tượng đó. Các hình thức quan sát: - Quan sát trực tiếp trong giờ dạy. - Quan sát qua tiết học do đồng nghiệp giảng dạy. Qua quan sát giảng dạy các giờ học tự chọn về bóng đá, các buổi tập luyện bóng đá tôi rút ra những kinh nghiệm thực tiễn, kết hợp lý luận để xác định, áp dụng bài tập hợp lý nhằm nâng cao hiệu quả học kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân. 1.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm Là phương pháp nghiên cứu đối tượng một cách chủ động, can thiệp có ý thức vào quá trình diễn biến tự nhiên để hướng quá trình ấy diễn ra theo mục đích mong muốn. Đề tài sử dụng phương pháp này nhằm thực nghiệm đánh giá kết quả của bài tập bổ trợ nhằm nâng cao kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân cho nam học sinh khối 11 trường Trung học phổ thông Hoàng Mai. Quá trình nghiên cứu được tiến hành theo hình thức thực nghiệm song song trên hai nhóm đối tượng: 11
+ Nhóm thực nghiệm: gồm 20 nam học sinh được tập luyện theo giáo án do chúng tôi xây dựng (lớp 11A2). + Nhóm đối chứng: gồm 20 nam học sinh được tập luyện theo giáo án bài tập của nhà trường (lớp11A3). 2. Tổ chức nghiên cứu 2.1. Thời gian nghiên cứu Đề tài này tôi tiến hành nghiên cứu từ 25/09/2020 đến ngày 06/03/2021 và được chia làm 4 giai đoạn. - Giai đoạn 1: Từ 25/09/2020 đến 25/10/2020 đọc đề tài, xác định hướng nghiên cứu, đặt tên cho đề tài và lập đề cương. - Giai đoạn 2: Từ 25/10/2020 đến 25/11/2020 giải quyết nhiệm vụ 1. - Giai đoạn 3: Từ 25/11/2020 đến 05/01/2021 giải quyết nhiệm vụ 2. - Giai đoạn 4: từ 05/01/2021 - 06/03/2021 phân tích xử lý số liệu, viết đề tài và báo cáo nghiệm thu. 2.2 Đối tượng nghiên cứu. Là 40 học sinh nam khối 11 trường Trung học phổ thông Hoàng Mai. 2.3. Địa điểm nghiên cứu. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu tại: - Trường Trung học phổ thông Hoàng Mai, TX.Hoàng Mai, Tỉnh Nghệ An. - Trang thiết bị dụng cụ nghiên cứu: sân tập bằng phẳng, sạch sẽ, có vạch kẻ, bóng, cầu môn, lưới, còi, cọc tiêu...đảm bảo quá trình tập luyện. 2.4 .Thiết kế nghiên cứu. Với 40 học sinh nam khối 11 trường Trung học phổ thông Hoàng Mai chúng tôi tiến hành chia ngẫu nhiên các em ra thành 2 nhóm, nhóm thực nghiệm 20 em (n=20) và nhóm đối chứng 20 em (n=20). Sau 10 tiết nghiên cứu thực nghiệm. Tuần đầu tiên chúng tôi tiến hành quan sát phỏng vấn để lựa chọn các bài tập bổ trợ và hình thức tập luyện cho kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân, sau đó tôi tiến hành kiểm tra ban đầu về trình độ ( thể lực, kỹ thuật và thành tích chuyên môn) của nam học sinh khối 11 trường Trung học phổ thông Hoàng Mai. Đánh giá tình độ thể lực ban đầu thông qua 4 bài test: chạy 30m, nằm ngửa gập thân, bật xa tại chỗ, chạy 5 phút tùy sức. Đánh giá trình độ chuyên môn thông qua test: đá bóng bằng lòng bàn chân. 12
Tiến hành nghiên cứu và áp dụng các bài tập cho nhóm thực nghiệm từ tuần thứ 14 đến tuần thứ 18. Tiến hành kiểm tra lại test đá bóng bằng lòng bàn chân và lấy số lấy kết quả kiểm tra đánh giá được thể hiện theo sơ đồ sau: Nam Namhọc häcsinh sinhkhố11 trường K11 tr-êng THPT THPT Hoàng Th¸i L·o. Mai Kiểm tra ban Các phương đầu về trình Nhóm thực Nhóm đối pháp nghiên độ thể lực và nghiệm chứng cứu,các hình kỷ thuật đá (n = 20) (n = 20) thức tổ chức bóng bằng tập luyện lòng bàn chân Mục tiêu nghiên cứu Để hoàn thành đề tài nghiên cứu tôi tiến hành chuẩn bị và chia quá trình nghiên cứu thành bốn giai đoạn: TT Thời gian Nội dung Dự kiến kết quả Từ 25/09/2020 đến Đọc và phân tích tổng Hoàn thành đề cương 1 25/10/2020 hợp tài liệu nghiên cứu Đánh giá thực trạng dạy Từ 25/10/2020 đến 2 Giải quyết nhiệm vụ 1 học ở trường Trung học 25/11/2020 phổ thông. Nghiên cứu xây dựng Từ 25/11/2020 đến 3 Giải quyết nhiệm vụ 2 một số hình thức tập 05/01/2021 luyện Tổng kết quá trình Từ 05/01/2021 đến Xử lý số liệu hoàn thành 4 nghiên cứu, hoàn thành 06/03/2021 đề tài, chuẩn bị báo cáo đề tài 13
IV. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 1. Cơ sở lý luận và thực trạng việc lựa chọn một số bài tập bổ trợ nhằm nâng cao kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân Để lựa chọn các bài tập bổ trợ nhằm nâng cao hiệu quả thì trước hết phải tìm hiểu cơ sở lý luận và thực trạng để lựa chọn các bài tập có tính khả thi và đạt hiệu quả cao nhất. 1.1. Cơ sở lý luận Mục đích của các bài tập bổ trợ nhằm nâng cao là giúp cho người học tiếp thu động tác một cách thuận lợi. Trong tập luyện những động tác khó, phức tạp thì các bài tập bổ trợ nhằm nâng cao có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Đối với các môn bóng nói chung và bóng đá nói riêng thì việc sử dụng các bài tập bổ trợ trong quá trình giảng dạy là việc hết sức cần thiết, đặc biệt đối với các em học sinh khi học các động tác kỹ thuật khó. Bài tập bổ trợ nhằm nâng cao là một lợi thế rất lớn để người học có thể thực hiện chuẩn xác để thực hiện các động tác khi đá bóng. Mặt khác các bài tập bổ trợ nhằm nâng cao đã rút ngắn thời gian tập luyện hình thành kỹ năng thực hiện động tác ở mức độ chính xác cao và điêu luyện. Thông qua các bài tập bổ trợ người học đã giảm bớt khó khăn trong khi tiếp thu động tác. Bài tập bổ trợ nhằm nâng cao thường được sử dụng vào học các động tác phức tạp đa dạng và phong phú cho từng môn thể thao khác nhau. Nói như vậy không có nghĩa là các bài tập bổ trợ nhằm nâng cao có thể áp dụng một cách chung chung cho mọi đối tượng mà phải dựa trên các cơ sở, các đặc điểm tâm sinh lý, lứa tuổi và nội dung của môn học để hạn chế sai lầm thường mắc và đễ khắc phục trong quá trình tiếp thu các yếu lĩnh động tác. Đặc điểm nổi bật của lứa tuổi học sinh Trung học phổ thông là sự phát triển về chiều cao, cân nặng và khả năng tiếp thu các yếu lĩnh động tác hình thành kỹ năng, kỹ xảo vận động một cách nhanh chóng, chính xác. Do đó, khi áp dụng bài tập bổ trợ nhằm nâng cao sẽ giúp cho người học tiếp thu kỹ thuật và khả năng đáp ứng các yêu cầu của bài tập. 1.2. Thực trạng việc lựa chọn các bài tập bổ trợ nhằm nâng cao kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân cho nam học sinh khối 11 trường Trung học phổ thông Hoàng Mai Thông qua việc tìm hiểu thực tế từ phía các thầy cô giảng dạy GDTC ở trường Trung học phổ thông Hoàng Mai và quan sát trực tiếp giờ dạy bóng đá đều thực hiện đúng phân phối chương trình của trường Trung học phổ thông 14
Hoàng Mai, duy trì đúng thời gian của tiết học, lên lớp đúng trang phục quy định, hồ sơ giáo án chuyên môn chuẩn bị đầy đủ. Tuy nhiên, các giờ học môn bóng đá ở đây mới chỉ giảng dạy theo cách truyền thống đó là giáo viên lên lớp phân tích động tác, triển khai tập luyện, chỉ ra những sai lầm thường mắc mà chưa có đủ thời gian cho học sinh tập luyện hình thành kỹ thuật đá bóng, đặc biệt là việc lựa chọn các bài tập bổ trợ chưa được nhiều cho kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân. Vì thế chưa phát huy được các phẩm chất kỹ thuật cũng như năng lực của học sinh và chưa thu hút được tính tích cực hứng thú trong tập luyện, tinh thần đoàn kết của các em. Bên cạnh đó tính tự giác tích cực của học sinh đối với môn bóng đá chưa cao, chưa chịu khó tập luyện thêm ngoài giờ lên lớp. Nhìn chung các em chỉ đá bóng theo bản năng, theo sở trường cá nhân. Chính vì vậy mà khả năng tiếp thu kỹ thuật đá bóng của các em đang hạn chế nhiều. Mặt khác, cơ sở vật chất ở trường Trung học phổ thông như bóng, lưới, cầu môn, sân bãi... chưa đủ tiêu chuẩn và chưa đầy đủ. Do đó chưa áp dụng một cách đầy đủ các yêu cầu của môn học bóng đá. Xuất phát từ những thực trạng và đặc điểm trên cùng với quá trình nghiên cứu tham khảo các tài liệu chuyên môn chúng tôi lựa chọn được một số các bài tập bổ trợ nhằm nâng cao năng lực tiếp thu kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân cho nam học sinh khối 11 trường Trung học phổ thông Hoàng Mai. 2. Lựa chọn một số bài tập bổ trợ nhằm nâng cao kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân Kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân được vận dụng nhiều trong bóng đá (kể cả tập luyện và thi đấu). Để thực hiện động tác không khó nhưng để chính xác ở mức độ cao thì lại không hề đơn giản do diện tích tiếp xúc bóng ít nên đôi khi đá bóng không chính xác, kỹ thuật động tác không phù hợp với tự nhiên, khi đá bóng phải bẻ bàn chân ra ngoài nên biên độ bị hạn chế, khó tạo ra được gia tốc lớn nên bóng đi không căng. Trong quá trình học tập kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân người tập rất dễ mắc sai lầm sau: - Đá bóng không có lực do đặt chân trụ quá xa hoặc quá gần bóng nên tiếp xúc bóng sai kỹ thuật. - Lòng bàn chân tiếp xúc bóng không vuông góc với hướng phát lực, chân đá bóng chuyển động từ sau ra trước không thẳng với hướng định đá nên bóng đi không đúng hướng. 15
- Thân người gò bó khi đá bóng nên ảnh hưởng đến quá trình thực hiện kỹ thuật. Để khắc phục được các sai lầm thường mắc như trên và nâng cao kỹ thuật đá bóng bằng lòng bàn chân nên tôi lựa chọn một số bài tập bổ trợ: * Bài tập 1: Bước chạy ngắn. a. Mục đích tác dụng. Luyện tập cho người tập có bước chạy ngắn để xác định việc đặt chân trụ hợp lý (đặt chân trụ ngang tâm bóng và cách bóng từ 15-25cm). b. Công tác chuẩn bị. Sân bãi bằng phẳng sạch sẽ, kẻ ô 25-30cm hoặc đặt vật mốc quy định thành hai hàng dọc có vạch xuất phát - đích, hai hàng cách nhau 2m và cự ly 10- 15m. c. Phương pháp tổ chức tập luyện. Tập luyện theo đội hình hàng dọc chạy đà đặt nửa bàn chân trước vào ô cho hết cự ly. Yêu cầu không đặt chân ngoài ô quy định. d. Thời gian. Thực hiện từ 5-7 phút. *Bài tập 2: Xoay bẻ bàn chân ra ngoài. a. Mục đích tác dụng. Giúp cho người tập thực hiện động tác đá bóng chính xác, bóng đi không lệch để tạo điều kiện cho bóng đi căng thẳng. b. Công tác chuẩn bị. Sân bãi bằng phẳng sạch sẽ, sử dụng đội hình hàng ngang. c. Phương pháp tổ chức tập luyện. Tập luyện theo hiệu lệnh của giáo viên. Tư thế chuẩn bị đưa chân lăng ra sau, tay cùng chân bên lăng đưa ra trước, tay kia duỗi ra sau. Nhịp 1: Đưa chân lăng ra trước xoay bẻ gối và mũi bàn chân ra ngoài, góc bàn chân và hướng đá bóng đi hợp với nhau một góc 90 0, hai tay đánh ngang hông, gối chân hơi khuỵu xuống. Nhịp 2: Về tư thế chuẩn bị. d. Thời gian. Thực hiện từ 5-7 phút. *Bài tập 3: Tại chỗ thực hiện đặt chân trụ. a. Mục đích tác dụng. 16
Giúp người tập xác định chính xác vị trí đặt chân trụ để tạo điều kiện đá bóng chuẩn xác. b. Công tác chuẩn bị. Sân bãi bằng phẳng sạch sẽ, sử dụng đội hình hàng ngang. c. Phương pháp tổ chức tập luyện. Tập luyện theo hướng dẫn của giáo viên. Nhịp 1: Bước chân trụ lên phía trước hai tay đánh ngang hông. Nhịp 2: về tư thế ban đầu. d. Thời gian. Thực hiện từ 6-8 phút. * Bài tập 4: Chạy đà kết hợp đặt chân trụ và lăng chân. a. Mục đích tác dụng. Giúp ngừơi tập có cách chạy đà và đặt chân trụ hợp lý để tạo điều kiện cho khâu đá bóng đi. b. Công tác chuẩn bị. Sân bãi bằng phẳng sạch sẽ, kẻ ô cách nhau 25 - 30cm thành 2 hoặc nhiều hàng dọc có vạch xuất phát và đích, mỗi hàng cách nhau 3m cuối vạch đích có vẽ một đường tròn, đường kính 30cm. c. Phương pháp tổ chức tập luyện. Tập luyện theo hàng dọc chạy đà, đặt chân trụ vào ô và cuối cự ly đặt chân trụ ngang tâm vòng tròn và cách vòng tròn 15 - 25cm, phải đặt từ gót sau đó đến cả bàn chân thực hiện tốc độ tăng dần. d. Thời gian. Thực hiện từ 6 - 8 phút. * Bài tập 5: Hoàn thiện kỹ thuật. a. Mục đích tác dụng. Giúp người học thực hiện toàn bộ động tác từ chạy đà, đưa đặt chân trụ vung chân lăng, tiếp xúc bóng và động tác kết thúc để chuẩn bị tốt cho quá trình tập luyện và thi đấu. b. Công tác chuẩn bị. Sân bãi dụng cụ sạch sẽ. Thực hiện theo đội hình 2 hàng ngang, đứng đối diện quay mặt vào nhau cự ly 15-20m, người cách người 2-3m, 2 người 1 quả bóng. c. Phương pháp tổ chức tập luyện. 17
Người ở hàng thứ nhất thực hiện toàn bộ động tác đá bóng cho người đứng đối diện ở hàng thứ hai và ngược lại. d. Thời gian. Thực hiện từ 10 - 12 phút. * Bài tập 6: Hai người đứng tại chỗ chuyền bóng sệt cho nhau. a. Mục đích tác dụng. Huấn luyện cho người tập cách xác định vị trí tiếp xúc bóng một cách chính xác và hợp lý. b. Công tác chuẩn bị. Sân bãi bằng phẳng sạch sẽ. Thực hiện theo đội hình hàng ngang từng đôi một cách nhau 8-10m. c. Phương pháp tổ chức tập luyện. Đội hình hàng ngang một hàng đá bóng còn hàng kia khống chế bóng theo thứ tự luân phiên. d. Thời gian. Thực hiện từ 6-8 phút. * Bài tập 7: Đá bóng vào tường. a. Mục đích tác dụng. Huấn luyện cho người tập kỹ năng và cảm giác bóng thật chính xác trong đá bóng và chuyền bóng. b. Công tác chuẩn bị. Sân bãi bằng phẳng sạch sẽ. Thực hiện theo đội hình hàng ngang. Đặt bóng cố định cách tường từ 10-25m. c. Phương pháp tổ chức tập luyện. Đội hình hàng ngang đứng cách tường 5-7m đá bóng liên tục vào tường, khi bóng bật ra thì thực hiện đá tiếp. d. Thời gian. Thực hiện từ 6-8 phút. * Bài tập 8: Đá bóng trúng mục tiêu cố định. a. Mục đích tác dụng. Huấn luyện cho người tập khả năng diều chỉnh vị trí tiếp xúc giữa chân với bóng và lực tác động vào bóng một cách chính xác. b. Công tác chuẩn bị. Sân bãi dụng cụ sạch sẽ. Thực hiện theo đội hình hàng dọc cách mục tiêu cố định 15m. 18