zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Tài Liệu Phổ Thông

» Sáng kiến kinh nghiệm

Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 THPT

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:24

Báo xấu

32
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm "Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 THPT" góp phần giúp giáo viên đổi mới phương pháp, kỹ thuật, hình thức tổ chức dạy học, đổi mới hình thức kiểm tra đánh giá thông qua hệ thống các kênh hình, kênh chữ, bài tập, bài thực hành, bài ôn tập, bài luyện tập, nhất là các bài tập vận dụng vào thực tiễn thông qua sự tương tác với học sinh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 THPT

Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN Kính gửi: Hội đồng Sáng kiến Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Ninh Bình Chúng tôi là: Tỷ lệ (%) đóng Trình độ Ngày tháng Chức góp vào việc TT Họ và tên Nơi công tác chuyên năm sinh vụ tạo ra sáng môn kiến Trường THPT Hiệu 1 Đinh Thị Ngoan 05/9/1975 Dân tộc Nội trú Thạc sĩ 25 trưởng tỉnh Ninh Bình Trường THPT Hiệu 2 Bùi Thị Chuyên 10/10/1975 Dân tộc Nội trú Đại học 25 phó tỉnh Ninh Bình Tổ Trường THPT trưởng 1 Đinh Thị Nhàn 07/07/1977 Dân tộc Nội trú Đại học 25 chuyên tỉnh Ninh Bình môn Trường THPT Tổ phó 2 Nguyễn Thị Ninh 08/10/1985 Dân tộc Nội trú chuyên Đại học 25 tỉnh Ninh Bình môn 1. Tên sáng kiến, lĩnh vực áp dụng Tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến “Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT” Lĩnh vực áp dụng: Giáo dục và Đào tạo. 2. Nội dung 1
Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT 2.1. GIẢI PHÁP CŨ THƯỜNG LÀM: 2.1.1. Khái quát chương trình sách giáo khoa Địa Lí và Toán lớp 12 - THPT. Giáo dục Địa lí và Toán được thực hiện ở tất cả các cấp học phổ thông. Giúp học sinh có được những hiểu biết cơ bản về khoa học, các ngành nghề có liên quan, khả năng ứng dụng kiến thức trong đời sống; đồng thời củng cố và mở rộng nền tảng tri thức, kĩ năng phổ thông cốt lõi đã được hình thành ở giai đoạn giáo dục cơ bản, tạo cơ sở vững chắc giúp học sinh tiếp tục theo học các ngành nghề liên quan. Chương trình SGK Địa Lí lớp 12 và Toán lớp 12 gồm nhiều phần, trong các phần chia làm nhiều chương/nội dung lớn, trong các chương/nội dung đó lại chia thành nhiều bài, với thời lượng vừa đủ, cấu trúc hợp lí, cụ thể như sau: Sách giáo khoa Địa Lí lớp 12 bao gồm bốn phần: Địa lí tự nhiên, địa lí dân cư, địa lí kinh tế và địa lí địa phương. Mỗi phần chia làm nhiều nội dung lớn, Trong mỗi nội dung đó chia làm nhiều bài (45 bài). Toàn bộ chương trình tập trung nghiên cứu các đặc điểm địa lí tự nhiên (vị trí, phạm vi lãnh thổ; đất nước nhiều đồi núi; ảnh hưởng của biển; khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa; sự phân hóa của thiên nhiên và các biện pháp bảo vệ tự nhiên). Sang địa lí dân cư (dân số - lao động và việc làm; vấn đề đô thị hóa). Địa lí kinh tế (nông nghiệp; công nghiệp; dịch vụ và địa lí các vùng kinh tế). Về phạm vi nghiên cứu, chương trình Địa Lí lớp 12 có đối tượng nghiên cứu là về sự vật hiện, hiện tượng, các quá trình địa lí trên lãnh thổ Việt Nam, từ đó rút ra các quy luật vận động của toàn bộ giới tự nhiên, con người và kinh tế xã hội nước ta. Chương Trình môn Toán lớp 12 chia làm hai nội dung: Giải tích và hình học. Nội dung sách giáo khoa Giải tích 12 gồm bốn chương (ứng dụng của đạo hàm để khảo sát và vẽ đồ thị hàm số; hàm số lũy thừa, hàm số mũ, hàm số logarit; nguyên hàm, tích phân và ứng dụng; số phức). Nội dung sách giáo khoa Hình học 12 cơ bản chính thống được dành cho học sinh khối 12. Sách được sử dụng cho giáo viên giảng dạy và học sinh học tập tại các trường THPT và cơ sở giáo dục trên toàn quốc với các kiến thức Hình học căn bản mà mọi học sinh lớp 12 cần có. Sách còn giúp bạn đọc tra cứu các kiến thức chuẩn Hình học 12, bao gồm 3 chương (khối đa diện; mặt nón, mặt trụ, mặt cầu; phương pháp tọa độ trong không gian). Các phần nội dung kiến thức đều có mối liên hệ hữu cơ với nhau, trong đó nhiều bài học/chủ đề, chương, phần được thiết kế theo hướng mở góp phần giúp giáo viên đổi mới phương pháp, kỹ thuật, hình thức tổ chức dạy học, đổi mới hình thức kiểm tra đánh giá thông qua hệ thống các kênh hình, kênh chữ, bài tập, bài thực hành, bài ôn tập, bài luyện tập, nhất là các bài tập vận dụng vào thực tiễn thông qua sự tương tác với học sinh. 2.1.2. Các giải pháp dạy học cũ tuy có ưu điểm song còn tồn tại nhiều hạn chế 2.1.2.1. Mô tả các giải pháp cũ thường làm 2
Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT Thời lượng theo phân phối chương trình (PPCT) đã có sẵn. Sử dụng chủ yếu các PPDH truyền thống (chủ yếu vấn đáp, thuyết trình, ít kết hợp các kỹ thuật dạy học hiện đại. Hoặc có thì chủ yếu là PPDH theo nhóm đơn giản, theo cặp bàn. Sử dụng những tư liệu, học liệu, thiết bị phục vụ bài dạy chưa thật phong phú, đa dạng, chủ yếu là trình chiếu bài giảng điện tử. Hình thức dạy học chủ yếu trên các lớp học 2.1.2.1.1. Ưu điểm nổi bật So với sách giáo khoa cũ, thời lượng nội dung dạy học đã tăng nhiều hơn. Điều này tạo điều kiện cho học sinh có thời gian tìm hiểu và giáo viên cung cấp, hệ thống lại thông tin cơ bản, chính xác về bài học, học sinh có cơ hội làm việc thực sự. Về hình thức dạy học và phương pháp tiến hành đã có tiến bộ nhiều. Đa số các thầy cô giáo đều sử dụng thành thạo công nghệ thông tin với các bài giảng điện tử, cung cấp hệ thống hình ảnh minh họa sinh động, video đặc sắc, mô tả các nội dung khó tiếp cận, có khả năng hiểu bài ngay tại lớp. Không gian học tập chủ yếu là trong phạm vi lớp học là biện pháp dễ thực hiện, chi phí ít tốn kém, có thể thực hiện ở mọi trường học, trong bất kì hoàn cảnh thời tiết nào, đảm bảo đúng lịch trình, tiến độ, không tốn nhiều thời gian chuẩn bị và thực hiện của cả giáo viên và học sinh. 2.1.2.1.2. Nhược điểm. Việc đổi mới phương pháp, kỹ thuật dạy học gặp nhiều khó khăn như thời gian lên lớp, chuẩn bị đồ dùng, cơ sở vật chất (lớp học, kê bàn ghế, các thiết bị điện tử), giao nhiệm vụ cho học sinh…Nên đòi hỏi giáo viên phải đầu tư, chuẩn bị kỹ lưỡng cho bài học nhiều hơn, phải hiểu rõ quy trình sử dụng cũng như tính hiệu quả của các phương pháp, kỹ thuật dạy học được ứng dụng trong bài. Trong thời gian 1 tiết học (45 phút) lên lớp, do nhiều nguyên nhân khác nhau, nhiều giáo viên e ngại trong đổi mới phương pháp dạy học, do đó ít có điều kiện làm nổi bật được nội dung, truyền tải kiến thức, vận dụng được hết kiến thức các môn học vào thực tiễn. * Giáo viên (GV): - Chưa chủ động phân chia thời gian giảng dạy. - Khó khăn trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy, hình thức tổ chức dạy học, và việc kiểm tra đánh giá phát huy năng lực học sinh. - Hạn chế khả năng tìm tòi, sáng tạo, tổ chức tiết dạy, viết chuyên đề bồi dưỡng chuyên môn về phương pháp của giáo viên. * Học sinh (HS): - Học sinh học bài thụ động, thái độ học tập chán nản, thờ ơ. - Hạn chế phát triển năng lực người học (năng lực chung và năng lực chuyên biệt môn học). 2.1.2.1.3. Hướng khắc phục: 3
Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT Học sinh phổ thông là lứa tuổi hiếu động, tư duy đang phát triển một cách toàn diện, các em luôn có hoài bão, có ước mơ, nung nấu muốn tìm hiểu thế giới quanh mình, muốn được thể hiện và muốn được công nhận. Do đó đòi hỏi GV thường xuyên đổi mới phương pháp dạy học phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức; tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học cập nhật và đổi mới tri thức, kĩ năng, phát triển năng lực bản thân. Từ thực tế đó, chúng tôi đã tiến hành áp dụng nhiều phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực, kết hợp với tích hợp liên môn trong nhiều bài giảng trên lớp. Đặc biệt đối kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và kỹ thuật mảnh ghép được sử dụng trong nhiều bài học Địa lí lớp 12 và Toán lớp 12 nhằm phát huy được tính tích cực của học sinh, giúp các em thực hành, vận dụng kiến thức vào tình huống thực tiễn. Chúng tôi thay đổi hình thức tổ chức dạy học, không gian dạy học truyền thống, tiêu chí đánh giá người học, đổi mới phương pháp dạy học được phát huy hiệu quả. Nên trong quá trình giảng dạy, giáo viên không cung cấp kiến thức có sẵn mà định hướng, khích lệ, hỗ trợ học sinh tự lực khám phá, đặt học sinh vào những tình huống cụ thể để các em tìm hiểu, thảo luận, phát hiện những điều mới mẻ rồi giải quyết vấn đề theo cách suy nghĩ riêng của mình. 2.2. GIẢI PHÁP MỚI CẢI TIẾN * Tính mới, tính sáng tạo của giải pháp: - Tích cực hóa hoạt động của học sinh, tạo điều kiện cho HS học tập chủ động, tích cực, sáng tạo. - Tăng cường các hoạt động trải nghiệm cho HS, hướng dẫn HS vận dụng kiến thức, kĩ năng vào việc giải quyết các vấn đề thực tiễn của địa phương, đất nước và trên thế giới. - Đa dạng hóa các phương pháp dạy học, kết hợp linh hoạt các phương pháp dạy học truyền thống và hiện đại. Vận dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học một cách linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với mục tiêu, nội dung giáo dục, đối tượng học sinh và điều kiện cụ thể. - Thực hiện đa dạng và linh hoạt các hình thức tổ chức dạy học. - Tổ chức, hướng dẫn, tạo điều kiện để HS tìm tòi, khám phá, khai thác thông tin từ Internet để phục vụ học tập; rèn luyện cho học sinh kĩ năng xử lí, trình bày thông tin bằng công nghệ thông tin và truyền thông; tăng cường khả năng tự làm thiết bị dạy học. * Mô tả bản chất rõ của giải pháp 2.2.1. GIẢI PHÁP 1: XÁC ĐỊNH MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ YÊU CẦU ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP, KỸ THUẬT DẠY THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH 4
Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT Bước sang thế kỷ XXI chương trình giáo dục phổ thông (CT GDPT) ở nhiều nước trên thế giới đã có sự thay đổi mạnh mẽ theo hướng chuyển từ dạy học truyền thụ kiến thức sang dạy học phát triển năng lực học sinh. Với nước ta, đây là yêu cầu mang tính đột phá của công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục. Trong quá trình dạy học (QTDH), chúng ta không chỉ quan tâm đến vấn đề dạy học cái gì, mà cần đặc biệt quan tâm đến vấn đề dạy học như thế nào, nhất là học bằng cách nào cho hiệu quả. Nghị quyết Đại hội lần thứ IX của Đảng đã chỉ rõ: "Tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung, phương pháp dạy và học... Phát huy tinh thần độc lập suy nghĩ và sáng tạo của học sinh, đề cao năng lực tự học, tự hoàn thiện học vấn và tay nghề...". Như vậy, việc nghiên cứu các phương pháp dạy học (PPDH), kỹ thuật dạy học (KTDH) và đổi mới PPDH có tầm quan trọng đặc biệt. 2.2.1.1. Những xu hướng đổi mới PPDH Với tư tưởng công nghệ dạy học hiện đại, chịu ảnh hưởng của cách mạng khoa học công nghệ, hệ thống PPDH, KTDH đã phát triển nhanh chóng cả về số lượng, loại hình lẫn bản chất. Một số xu hướng cơ bản của sự đổi mới có tính chất sáng tạo của PPDH, KTDH trên thế giới và trong nước trong thời gian qua, đó là: a) Xây dựng cơ sở lý thuyết có tính phương pháp luận để tìm hiểu bản chất của các PPDH, KTDH. b) Tăng cường biên soạn các vấn đề kĩ năng và kĩ xảo sử dụng các PPDH, KTDH đặc biệt là vấn đề lựa chọn và phối hợp các phương pháp, kỹ thuật khi dạy học. c) Một phương hướng quan trọng khác trong việc hiện đại hóa các PPDH, KTDH là cải tạo các PPDH truyền thống cho phù hợp với nội dung hiện đại và tìm kiếm những PPDH mới, bằng cách: - Liên kết nhiều PPDH riêng lẻ thành tổ hợp PPDH phức hợp. - Liên kết PPDH với phương tiện kỹ thuật dạy học để tạo ra các tổ hợp PPDH phức hợp có dùng phương tiện kỹ thuật. - Chuyển hóa phương pháp khoa học (chung và riêng) thành PPDH, KTDH đặc thù của môn học. d) Nâng cao tính độc lập, sáng tạo, rèn luyện khả năng tư duy độc lập, hình thành các năng lực của học sinh là một phương hướng quan trọng của việc hiện đại hóa các PPDH và KTDH. e) Nghiên cứu mối quan hệ giữa lí luận dạy học và các PPDH, KTDH bộ môn có vai trò rất quan trọng trong việc hoàn thiện PPDH. Trên cơ sở đó, đến nay đã hình thành khoảng nhiều PPDH, KTDH trong đó có rất nhiều PPDH hiện đại, như: Dạy học nêu và giải quyết vấn đề, dạy học hướng vào người học, dạy học tích cực, dạy học nhóm, dạy học theo dự án, dạy học theo tình huống, dạy học hợp tác, ….Kèm theo các PPDH là các KTDH tích cực như: Kỹ thuật đặt câu hỏi, kỹ thuật phòng tranh, kỹ thuật 5
Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT bể cá, kỹ thuật mảnh ghép, kỹ thuật góc (trạm), kỹ thuật khăn trải bàn, kỹ thuật tia chớp, kỹ thuật phản tỉnh KWL, kỹ thuật sơ đồ tư duy… 2.2.1.2. Xu thế chung của PPDH hiện đại 2.2.1.2.1. Quan niệm mới về tính chất dạy học, chức năng của người dạy (giáo viên - GV) và người học (học sinh - HS) a) Dạy học theo quan niệm cổ truyền: Giáo viên là người truyền thụ kiến thức, người học tiếp thu kiến thức. b) Dạy học theo quan niệm hiện đại theo năng lực HS. 2.2.1.2.2. Đặc trưng của dạy học hiện đại theo hướng năng lực HS STT Đặc điểm Nội dung - Học là quá trình kiến tạo; HS tìm tòi, khám phá, phát hiện, luyện 1 Quan niệm tập, khai thác và xử lý thông tin,... tự hình thành hiểu biết, năng lực và phẩm chất. 2 Bản chất - Tổ chức hoạt động nhận thức cho HS. - Hình thành các năng lực (sáng tạo, hợp tác,...), dạy PP và kỹ thuật lao động khoa học, dạy cách học. Học để đáp ứng những yêu cầu của 3 Mục tiêu cuộc sống hiện tại và tương lai. Những điều đã học cần thiết, bổ ích cho bản thân HS và cho sự phát triển xã hội 4 Nội dung - Từ nhiều nguồn tư liệu khác nhau: sách giáo khoa, sách GV, các tài liệu khoa học, thí nghiệm, bảo tàng, thực tế..., gắn với: 6
Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT + Vốn hiểu biết, kinh nghiệm và nhu cầu HS. + Tình huống thực tế, bối cảnh và môi trường địa phương. + Những vấn đề học sinh quan tâm. Phương pháp - Các phương pháp tìm tòi, điều tra, nhóm, dự án giải quyết vấn đề, 5 chủ yếu dạy học tương tác... Hình thức - Cơ động, linh hoạt: Học ở lớp, ở phòng thí nghiệm, ở hiện trường, 6 tổ chức trong thực tế..., học cá nhân, học đôi bạn, học theo nhóm…. 2.2.1.2.3. Đặc trưng của các PPDH, KTDH hiện đại. 2.2.1.2.3.1. Dạy học thông qua tổ chức các hoạt động học tập cho HS. Trong PPDH, HS - đối tượng của hoạt động "dạy" đồng thời là chủ thể của hoạt động "học" - được cuốn hút vào các hoạt động học tập do GV tổ chức và chỉ đạo, thông qua đó tự lực khám phá những điều mình chưa rõ. 2.2.1.2.3.2. Chú trọng rèn luyện phương pháp tự học cho HS trong QTDH. PPDH, KTDH tích cực chú trọng rèn luyện phương pháp học tập cho HS. Trong các phương pháp học thì cốt lõi là phương pháp tự học. Nếu rèn luyện cho HS có được phương pháp, kỹ năng, thói quen, ý chí tự học thì sẽ tạo cho các em lòng ham học, khơi dậy nội lực có trong mỗi con người, kết quả học tập sẽ được nhân lên gấp bội. 2.2.1.2.3.3. Tăng cường học tập cá thể, phối hợp với học tập hợp tác. Trong một lớp học trình độ kiến thức, tư duy của người học không đồng đều thì khi áp dụng PPDH, KTDH tích cực buộc phải chấp nhận sự phân hoá về cường độ, tiến độ hoàn thành nhiệm vụ học tập, nhất là khi bài học được thiết kế thành một chuỗi công tác độc lập (bài học được thiết kế thành các mo đun). Áp dụng PPDH, KTDH tích cực ở trình độ càng cao thì sự phân hoá càng lớn. Việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong nhà trường sẽ đáp ứng yêu cầu cá thể hoá hoạt động học tập theo nhu cầu và khả năng của mỗi HS. 2.2.1.2.3.4. Kết hợp đánh giá của GV với sự đánh giá của HS. Trong dạy học, việc đánh giá HS không chỉ nhằm mục đích nhận định thực trạng và điều chỉnh hoạt động học của HS, mà còn đồng thời tạo điều kiện nhận định thực trạng và điều chỉnh hoạt động dạy của GV. Trước đây, GV giữ độc quyền đánh giá HS. Trong PPDH, KTDH tích cực, GV phải hướng dẫn HS phát triển kỹ năng tự đánh giá để tự điều chỉnh cách học. GV cần tạo điều kiện thuận lợi để HS được tham gia đánh giá lẫn nhau. Tự đánh giá và điều chỉnh hoạt động kịp thời là năng lực rất cần cho sự thành đạt trong cuộc sống mà nhà trường phải trang bị cho HS. 2.2.1.3. Một số vấn đề đổi mới dạy học hiện nay. 2.2.1.3.1. Đổi mới mục tiêu dạy học. 7
Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT Xã hội hiện đại đặt ra những yêu cầu mới cao hơn, đòi hỏi phải có những người có đầy đủ phẩm chất đạo đức, năng lực, kiến thức… Vấn đề này đặt ra yêu cầu cho ngành giáo dục phải thay đổi mục tiêu giáo dục để đào tạo ranhững con người có đầy đủ phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu của xã hội. 2.2.1.3.2. Đổi mới hoạt động dạy của GV. Hoạt động dạy học của GV là quá trình GV thiết kế, tổ chức, điều khiển các hoạt động học của HS, để HS đạt được các mục tiêu cụ thể qua từng bài học. Hoạt động dạy học của GV bao gồm: - Thiết kế các hoạt động dạy học, trong đó có phân chia cụ thể hoạt động của GV và HS theo những mục tiêu cụ thể của mỗi bài học mà HS cần đạt được. Sau đó lập hệ thống câu hỏi và bài tập để định hướng cho HS hoạt động. - Trên lớp, tổ chức cho HS hoạt động theo cá nhân hoặc nhóm như: nêu vấn đề cần tìm hiểu, tổ chức các hoạt động cần tìm tòi, phát hiện kiến thức… - Định hướng điều chỉnh các hoạt động của HS như: chính xác hoá các khái niệm, kết luận về các hiện tượng, bản chất của vấn đề mà HS tự tìm tòi được. - Kết hợp sử dụng các phương pháp trực quan, hiện tượng thực tế, thí nghiệm, mô hình, mẫu vật … là nguồn để HS khai thác, phát hiện kiến thức mới. - Tạo điều kiện cho HS được vận dụng tri thức nhiều hơn để giải quyết các vấn đề liên quan đến thực tiễn. 2.2.1.3.3. Đổi mới hoạt động học tập của HS. Học sinh phải là chủ thể của quá trình tự học, tự nhận thức, tự khám phá, tự tìm tòi các tri thức một cách chủ động, tích cực; là quá trình tự phát hiện và giải quyết các vấn đề. Có thể nói định hướng cơ bản của việc đổi mới PPDH, KTDH là giúp cho HS: - Được hoạt động nhiều hơn, suy nghĩ nhiều hơn. - Tích cực, chủ động lĩnh hội tri thức. - Có ý thức và biết cách vận dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn. - Đặc biệt là HS phải có được các năng lực cần thiết, hoạt động thực tiễn để tìm tòi, phát hiện tri thức mới, giải quyết vấn đề một cách linh hoạt và sáng tạo. 2.2.2 GIẢI PHÁP 2: XÁC ĐỊNH NHỮNG PHƯƠNG PHÁP, KỸ THUẬT DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH TRONG MÔN ĐỊA LÝ VÀ MÔN TOÁN LỚP 12 - THPT 2.2.2.1. Phương pháp và kỹ thuật dạy học theo định hướng phát triển năng lực. 2.2.2.1.1. Khái niệm PPDH, KTDH. PPDH là những hình thức và cách thức hoạt động của giáo viên và học sinh trong những điều kiện dạy học xác định nhằm đạt được mục tiêu (yêu cầu cần đạt) của bài học. - Một số đặc điểm của PPDH: 8
Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT + Thực hiện mục tiêu dạy học. + Là sự thống nhất của phương pháp dạy và phương pháp học. + Thực hiện thống nhất chức năng đào tạo và giáo dục. + Là sự thống nhất của logic nội dung dạy học và logic tâm lý nhận thức. + Là sự thống nhất của cách thức hành động và phương tiện dạy học (PTDH). + Chịu sự chi phối của nội dung dạy học và mục tiêu dạy học. + Tính hiệu quả phụ thuộc vào trình độ nghiệp vụ sư phạm của giáo viên. + Ngày càng hoàn thiện và phát triển để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của quá trình dạy học. KTDH là những biện pháp, cách thức hành động của của giáo viên và học sinh trong các tình huống hành động nhỏ nhằm thực hiện và điều khiển quá trình dạy học. Các kỹ thuật dạy học là những đơn vị nhỏ nhất của phương pháp dạy học. Có những kỹ thuật dạy học chung, có những kỹ thuật đặc thù của từng phương pháp dạy học. Hình 1: Một số kỹ thuật dạy học tích cực 9
Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT Hình 2: Mối quan hệ giữa mục tiêu - nội dung - phương pháp, kỹ thuật dạy học 2.2.2.1.2. Sử dụng hiệu quả các phương pháp truyền thống theo định hướng phát triển năng lực. - Phương pháp thuyết trình. - Phương pháp đàm thoại - Phương pháp dạy học nêu và giải quyết vấn đề. 2.2.2.1.3. Vận dụng các PPDH và KTDH hiện đại theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong môn Địa Lí và môn Toán lớp 12 - THPT Hình 3: Hiệu quả của phương pháp dạy học tích cực 2.2.2.1.3.1 Dạy học theo dự án Dạy học dựa trên dự án thường được sử dụng để tổ chức cho HS tìm hiểu những nội dung địa lí mang tính phức hợp, yêu cầu vận dụng tổng hợp kiến thức, kĩ năng để giải quyết. 10
Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT Các chủ đề được chọn để thiết kế dự án thường gắn với thực tiễn và có ý nghĩa với cuộc sống, học tập của các em. Ví dụ, các vấn đề về bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, phòng chống thiên tai, đô thị hóa, phương trình mũ và phương trình logarit, nguyên hàm, phương trình lượng giác cơ bản. Hình 4: Dạy học dự án 2.2.2.1.3.2. Dạy học hợp tác Dạy học hợp tác được sử dụng để hướng dẫn học sinh tìm hiểu một chủ đề mới, thực hành và luyện tập ở trong lớp, tổ chức học tập ở thực địa, tổ chức những hoạt động học tập cần có sự tham gia đóng góp trí tuệ và công sức của nhiều học, từ đó tạo ra được sản phẩm học tập chung của nhóm. Ở mức độ cao hơn, GV có thể đề ra những nhiệm vụ tìm hiểu Địa lí, toán học chuyên sâu cho các nhóm HS hoàn toàn độc lập xử lí các lĩnh vực đề tài và trình bày kết quả làm việc. 11
Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT Hình 5: Dạy học hợp tác 2.2.2.1.3.3. Dạy học giải quyết vấn đề Dạy học giải quyết vấn đề thường được sử dụng để giúp HS giải quyết các mâu thuẫn giữa những kiến thức đã có của học sinh với những kiến thức mới; cũng có thể là nghịch lí, một sự kiện bất ngờ; một điều gì không bình thường so với cách hiểu cũ của HS và đôi khi mới đầu có vẻ vô lí làm HS ngạc nhiên. Hoặc tình huống có vấn đề, một sự kiện, một hiện tượng không thể dùng những hiểu biết, những vốn tri thức cũ để giải thích; cũng có thể là trường hợp HS đứng trước sự lựa chọn một phương án giải quyết trong số nhiều phương án. Hình 6: Dạy học giải quyết vấn đề 12
Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT 2.2.2.1.3.4. Dạy học trực quan Dạy học trực quan là cách thức mà GV sử dụng những phương tiện trực quan làm công cụ hỗ trợ HS hình thành năng lực và phẩm chất. Phương tiện trực quan là tất cả những phương tiện được sử dụng vào trong quá trình dạy học giúp chuyển biến nội dung hình thành mục tiêu dạy học. GV sử dụng các phương tiện trực quan để tổ chức hoạt động học tập nhằm hình thành các biểu tượng cụ thể về sự vật, hiện tượng, hình thành khái niệm, định nghĩa, định lí thông qua sự tri giác trực tiếp bằng các giác quan của HS. Nhờ vậy, học sinh có thể nhận diện các khái niệm, giải thích các sự vật, hiện tượng, làm các bài tập, chứng minh các công thức, định nghĩa, giải quyết các mối quan hệ nhân quả một cách chính xác và đầy đủ. Hình 7: Dạy học trực quan 2.2.2.1.3.5. Dạy học trực quan thực địa Thực địa là phương pháp dạy học trong đó GV tổ chức, hướng dẫn HS thực hiện các hoạt động học tập ngoài thực tế nhằm thu thập thông tin về chủ đề học tập thông qua các hình thức khác nhau như tham quan, khảo sát, điều tra, quan sát, phỏng vấn. Sau đó, HS sẽ xử lí thông tin đã thu thập được để viết và trình bày báo cáo. 13
Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT Hình 8: Thực địa tại Cồn Nổi - Kim Sơn (Ninh Bình) 2.2.2.1.3.6. Một số kỹ thuật dạy học tích cực 2.2.2.1.3.6.1. Kỹ thuật “KWL” (hay còn gọi là kỹ thuật phản tỉnh). KWL là một kỹ thuật tổ chức dạy học hoạt động đọc hiểu. Học sinh bắt đầu bằng việc động não tất cả những gì các em đã biết về chủ đề bài đọc. Thông tin này sẽ được ghi nhận vào cột K của biểu đồ. Sau đó học sinh nêu lên danh sách các câu hỏi về những điều các em muốn biết, những câu hỏi đó sẽ được ghi nhận vào cột W của biểu đồ. Trong quá trình học, các em sẽ tự trả lời cho các câu hỏi ở cột W. Những thông tin này sẽ được ghi nhận vào cột L. Hình 9: Kỹ thuật KWL 14
Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT 2.2.2.1.3.6.2. Kỹ thuật khăn trải bàn (hay khăn phủ bàn). Hình 10: Kỹ thuật khăn trải bàn 2.2.2.1.3.6.3. Kỹ thuật mảnh ghép. Là hình thức học tập hợp tác kết hợp giữa cá nhân, nhóm và giữa các nhóm nhằm: - Giải quyết một nhiệm vụ phức hợp (có nhiều chủ đề, nội dung) - Kích thích sự tham gia tích cực của HS: - Nâng cao vai trò của cá nhân trong quá trình hợp tác (Không chỉ hoàn thành nhiệm vụ ở Vòng 1 mà còn phải truyền đạt lại kết quả vòng 1 và hoàn thành nhiệm vụ ở Vòng 2). Hình 11: Kỹ thuật mảnh ghép 15
Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT 2.2.2.1.3.6.4. Kỹ thuật góc (trạm) Hình 12: Dạy học theo góc (trạm) Ngoài ra còn nhiều các kỹ thuật khác (phòng tranh, tia chớp, sơ đồ tư duy, đặt câu hỏi….) mà GV có thể sử dụng nhằm nâng cao chất lượng giờ học. 2.2.3. GIẢI PHÁP 3: LỰA CHỌN, SỬ DỤNG KĨ THUẬT DẠY HỌC THEO GÓC (TRẠM) VÀ MẢNH GHÉP TRONG MÔN ĐỊA LÍ, MÔN TOÁN LỚP 12 - THPT 2.2.3.1. Kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) 2.2.3.1.1. Khái niệm: Dạy học theo góc (trạm) là gì? Học “theo góc” còn được gọi là “trạm học tập” hay “ trung tâm học tập”. Học theo góc (trạm) là một cách thức tổ chức dạy học, đặt dấu nhấn vào việc tổ chức nội dung dạy học thành từng nhiệm vụ nhận thức độc lập của các nhóm học sinh khác nhau (nghĩa là HS thực hiện các nhiệm vụ khác nhau tại các vị trí cụ thể trong không gian lớp học nhưng cùng hướng tới chiếm lĩnh nội dung học tập độc lập theo các phong cách học khác nhau). Học theo góc (trạm) có tính khuyến khích hoạt động và thúc đẩy việc học tập. Các hoạt động có tính đa dạng cao về nội dung và bản chất, hướng tới việc thực hành, khám phá và thực nghiệm. Học theo góc (trạm), học sinh có thể thực hiện theo cặp, nhóm, hoặc hoạt động cá nhân theo một vị trí linh hoạt. Ví dụ: Bố trí 3 (hay 4) góc cùng thực hiện nội dung và mục tiêu học tập nhưng theo các phong cách khác nhau và sử dụng các phương tiện/ đồ dùng học tập khác nhau. 16
Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT Hình 13: Sơ đồ mô phỏng các góc (trạm) học tập 2.2.3.1.2. Giai đoạn 1: Giai đoạn chuẩn bị. Bước 1. Xem xét các yếu tố cần thiết để học theo góc đạt hiệu quả - Lựa chọn nội dung bài học phù hợp: Không phải bài học nào cũng có thể tổ chức cho HS học theo góc có hiệu quả. Tùy theo môn học, dạng bài học, GV cần cân nhắc xác định những nội dung học tập sao cho việc áp dụng dạy học theo góc có hiệu quả hơn so với việc sử dụng phương pháp dạy học khác. - Thời gian học tập : Việc học theo góc không chỉ tính đến thời gian học sinh thực hiện nhiệm vụ học tập mà GV cần tính đến thời gian GV hướng dẫn giới thiệu, thời gian HS lựa chọn góc xuất phát, thời gian HS luân chuyển góc,… - Địa điểm: Không gian phải phù hợp với số HS để có thể dễ dàng bố trí bàn ghế, đồ dùng học tập trong các góc và các hoạt động của HS tại các góc. - Sĩ số: Nếu sĩ số lớp quá đông thì GV sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc tổ chức quản lý hoạt động học tập của học sinh. Bước 2. Xác đinh nhiệm vụ và hoạt động cụ thể cho từng góc - Đặt tên góc sao cho thể hiện rõ đặc thù của hoạt động học tập ở mỗi góc và hấp dẫn với học sinh. - Thiết kế nhiệm vụ ở mỗi góc, quy định thời gian tối đa cho hoạt động ở mỗi góc và các cách hướng dẫn để học sinh chọn góc, luân chuyển góc cho hiệu quả (nếu bài học yêu cầu học sinh học theo hệ thống quay vòng các góc). - Biên soạn phiếu học tập, văn bản hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ, bản hướng dẫn tự đánh giá, đánh giá đồng đẳng, đáp án, phiếu hỗ trợ học tập ở các mức độ khác nhau (nếu cần),…. 17
Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT Ví dụ : Văn bản hướng dẫn cần đề cập đến các việc sau : + Những nhiệm vụ HS phải làm và nhiệm vụ HS có thể làm. + Ai sẽ chữa bài tập. + Có thể tìm tài liệu cần thiết ở đâu. + HS làm bài tập cá nhân hay theo nhóm. 2.2.3.1.3. Giai đoạn 2: Tổ chức cho học sinh học theo góc Bước 1. Sắp xếp không gian lớp học - Bố trí góc/khu vực học tập phù hợp với nhiệm vụ, hoạt động học tập và phù hợp với không gian lớp học. Việc này cần tiến hành trước khi có tiết học. - Đảm bảo có đủ tài liệu phương tiện, đồ dùng học tập cần thiết ở mỗi góc. - Lưu ý đến lưu tuyến di chuyển giữa các góc. Bước 2. Giới thiệu bài học/nội dung học tập và các góc học tập - Giới thiệu tên bài học/nội dung học tập; Tên và vị trí các góc. - Nêu sơ lược nhiệm vụ mỗi góc, thời gian tối đa thực hiện nhiệm vụ tại các góc. - Dành thời gian cho HS chọn góc xuất phát , GV có thể điều chỉnh nếu có quá nhiều học sinh cùng chọn một góc. - GV có thể giới thiệu sơ đồ luân chuyển các góc để tránh lộn xộn. Khi HS đã quen với phương pháp học tập này, GV có thể cho HS lựa chọn thứ tự các góc (xem sơ đồ dưới đây). Hình 14: Sơ đồ mô tả luân chuyển giữa các góc (trạm) Bước 3. Tổ chức cho HS học tập tại các góc - HS có thể làm việc cá nhân, cặp hay nhóm nhỏ tại mỗi góc theo yêu cầu của hoạt động. - GV cần theo dõi, phát hiện khó khăn của học sinh để hướng dẫn, hỗ trợ kịp thời. - Nhắc nhở thời gian để học sinh hoàn thành nhiệm vụ và chuẩn bị luân chuyển góc. 18
Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT Bước 4. Tổ chức cho HS trao đổi và đánh giá kết quả học tập (nếu cần) Một số điểm cần lưu ý - Tổ chức : Có nhiều hình thức tổ chức cho HS học theo góc. Ví dụ : + Tổ chức góc theo phong cách học dựa vào chu trình học tập (bài mới) Hình 15: Chu trình học tập bài mới + Tổ chức học theo góc dựa vào việc hình thành các kỹ năng môn học (ví dụ: bài thực hành, ôn tập, chủ đề). - Khi dạy học theo góc (trạm), các kỹ thuật dạy học có thể sử dụng: Mảnh ghép, khăn phủ bàn, công đoạn… 2.2.3.2. Kỹ thuật mảnh ghép. 2.2.3.2.1. Khái niệm. Là hình thức học tập hợp tác kết hợp giữa cá nhân, nhóm và liên kết giữa các nhóm nhằm: - Giải quyết một nhiệm vụ phức hợp (có nhiều chủ đề, nội dung) - Kích thích sự tham gia tích cực của HS: - Nâng cao vai trò của cá nhân trong quá trình hợp tác (Không chỉ hoàn thành nhiệm vụ ở Vòng 1 mà còn phải truyền đạt lại kết quả vòng 1 và hoàn thành nhiệm vụ ở Vòng 2). 2.2.3.2.2. Cách tiến hành kĩ thuật “Các mảnh ghép”. VÒNG 1: Nhóm chuyên gia - Hoạt động theo nhóm 3 đến 10 người [số nhóm được chia = số chủ đề x n (n = 1,2,…)] - Mỗi nhóm được giao một nhiệm vụ [Ví dụ : nhóm 1 : nhiệm vụ A; nhóm 2: nhiệm vụ B, nhóm 3: nhiệm vụ C, … (có thể có nhóm cùng nhiệm vụ)]. - Mỗi cá nhân làm việc độc lập trong khoảng vài phút, suy nghĩ về câu hỏi, chủ đề và ghi lại những ý kiến của mình. 19
Sử dụng hiệu quả kỹ thuật dạy học theo góc (trạm) và mảnh ghép trong môn Địa Lí, môn Toán lớp 12 - THPT - Khi thảo luận nhóm phải đảm bảo mỗi thành viên trong từng nhóm đều trả lời được tất cả các câu hỏi trong nhiệm vụ được giao và trở thành “chuyên gia” của lĩnh vực đã tìm hiểu và có khả năng trình bày lại câu trả lời của nhóm ở vòng 2 Hình1 6: Kỹ thuật mảnh ghép VÒNG 2: Nhóm các mảnh ghép - Hình thành nhóm 3 đến 8 người mới (1 - 2 người từ nhóm 1, 1 - 2 người từ nhóm 2, 1 - 2 người từ nhóm 3…) - Các câu trả lời và thông tin của vòng 1 được các thành viên trong nhóm mới chia sẻ đầy đủ với nhau. - Khi mọi thành viên trong nhóm mới đều hiểu được tất cả nội dung ở vòng 1 thì nhiệm vụ mới sẽ được giao cho các nhóm để giải quyết. - Các nhóm mới thực hiện nhiệm vụ, trình bày và chia sẻ kết quả 2.2.3.2.3. Một vài ý kiến cá nhân với kĩ thuật “Các mảnh ghép” - Kĩ thuật này áp dụng cho hoạt động nhóm với nhiều chủ đề nhỏ trong tiết học, học sinh được chia nhóm ở vòng 1 (chuyên gia) cùng nghiên cứu một chủ đề. - Phiếu học tập mỗi chủ đề nên sử dụng trên giấy cùng màu có đánh số 1,2,…,n (nếu không có giấy màu có thể đánh thêm kí tự A, B, C, ... . Ví dụ A1, A2, ... An, B1, B2, ..., Bn, C1, C2, ..., Cn) - Sau khi các nhóm ở vòng 1 hoàn tất công việc giáo viên hình thành nhóm mới (mảnh ghép) theo số đã đánh, có thể có nhiều số trong 1 nhóm mới. Bước này phải tiến hành một cách cẩn thận tránh làm cho học sinh ghép nhầm nhóm. - Trong điều kiện phòng học hiện nay việc ghép nhóm vòng 2 sẽ gây mất trật tự III. BÀI DẠY MINH HỌA 20

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.