Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Sử dụng hình thức tổ chức trò chơi trong dạy học nhằm nâng cao hứng thú và hiệu quả học tập môn Giáo dục công dân

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:20

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm "Sử dụng hình thức tổ chức trò chơi trong dạy học nhằm nâng cao hứng thú và hiệu quả học tập môn Giáo dục công dân" với mục đích là tạo cho học sinh có tinh thần thoải mái khi học, tạo động lực, niềm vui, sự hứng thú để các em cảm thấy ham thích hơn và sẵn sàng tham gia các hoạt động học tập khi đến giờ học môn GDCD.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Sử dụng hình thức tổ chức trò chơi trong dạy học nhằm nâng cao hứng thú và hiệu quả học tập môn Giáo dục công dân

1 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN Kính gửi: Hội đồng thẩm định sáng kiến Sở GD&ĐT tỉnh Ninh Bình Chúng tôi, gồm: STT Họ và tên Ngày Chức vụ, Trình độ Tỉ lệ tháng nơi công tác chuyên năm sinh môn 1 Trần Văn Độ 04/7/1980 Giáo viên, Trường ĐH 60% THPT Gia Viễn B 2 Nguyễn Thị Như Quỳnh 14/6/1990 Giáo viên, Trường ĐH 40% THPT Gia Viễn B 1. Tên sáng kiến, thời gian thực hiện và lĩnh vực áp dụng 1.1. Tên sáng kiến: “Sử dụng hình thức tổ chức trò chơi trong dạy học nhằm nâng cao hứng thú và hiệu quả học tập môn Giáo dục công dân” 1.2. Thời gian thực hiện: Từ tháng 8 năm 2019 đến tháng 5 năm 2022 1.3. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giảng dạy Giáo dục công dân. 2. Nội dung 2.1. Giải pháp cũ thường làm 2.1.1. Giải pháp dạy học môn Giáo dục công dân thường làm. Thông thường giáo án truyền thống được giáo viên xây dựng theo cấu trúc của một giờ học gồm các nội dung như sau: Kiểm tra bài cũ; Chuẩn bị tâm thế cho học sinh tiếp thu bài mới; Dạy bài mới; Củng cố kiến thức hình thành ở học sinh; Hướng dẫn học sinh tiếp tục làm công việc ở nhà. Mục đích của bài soạn này là làm sao truyền thụ được nội dung thông tin định sẵn theo ý muốn chủ quan của giáo viên. Để đạt được mục đích đó, giáo viên sắp xếp một cách lôgic kết cấu bài soạn sao cho thích hợp với nội dung cần truyền đạt. Nội dung cần truyền đạt này chỉ căn cứ vào nội dung bài học trong SGK. Đối với những bài thực hành ngoại khóa, bài về giáo dục địa phương giáo viên cũng chỉ giảng dạy trên cơ sở lý thuyết từ các tài liệu có sẵn, hầu như không tổ chức cho học sinh tham gia vào các hoạt động thực hành vì sợ tốn kém kinh phí hoặc mất nhiều thời gian. Qua quá trình giảng dạy tôi đã khái quát được những ưu điểm và hạn chế nhất định của cách dạy học cũ như sau:
2 2.1.2. Ưu điểm và nhược điểm của giải pháp cũ. - Ưu điểm + Về phía giáo viên: Trong quá trình biên soạn giáo án giáo và tổ chức dạy, học viên tiết kiệm được thời gian và công sức, thiết kế ít hoạt động vừa đơn giản, gọn nhẹ dễ thực hiện, dạy và tổng kết được hết bài lại không phải tốn kinh phí; + Về phía học sinh: Học sinh ghi chép bài đầy đủ, về nhà chỉ cần học các nội dung đã được học, không phải chuẩn bị nhiều. - Nhược điểm + Tính hợp tác, hỗ trợ nhau giữa các học sinh, tinh thần trách nhiệm, kỉ luật trong mối quan hệ với tập thể, với bản thân hầu như chưa được phát huy; + Không khí lớp học, tiết học chưa sinh động, kém vui tươi, hào hứng, kém hiệu quả; HS chủ yếu là ghi chép; + Việc dạy học vẫn còn đơn điệu, truyền thụ kiến thức một chiều hoặc thuyết trình xen kẽ vấn đáp, giảng dạy còn nặng về kiến thức; + Không đáp ứng được yêu cầu dạy học đổi mới theo hướng phát triển năng lực người học. 2.2. Giải pháp mới cải tiến - Tổ chức một số hoạt động trò chơi trong dạy học môn GDCD. 2.2.1. Căn cứ đề xuất các biện pháp Trong những năm gần đây, nền giáo dục Việt Nam đang có sự đổi mới mạnh mẽ để theo kịp các nước phát triển, hội nhập với nền văn hóa thế giới. Công cuộc đổi mới không chỉ dừng lại ở việc thay đổi sách giáo khoa mà còn thay đổi cả ở phương pháp/ hình thức dạy học, cách đánh giá giờ dạy… Đổi mới hình thức dạy học môn GDCD trong dạy học hiện nay đang được quan tâm, nghiên cứu và áp dụng ở nhiều trường trong cả nước, trong đó có trường THPT Gia Viễn B. Tuy nhiên, thực trạng việc dạy học môn GDCD ở trường phổ thông hiện nay đang còn là vấn đề cần tư duy về giải pháp. Sách giáo khoa và tài liệu phục vụ cho việc dạy học bộ môn đang còn nhiều hạn chế về số lượng và chất lượng. Trong suy nghĩ nhiều năm qua của phụ huynh và học sinh, môn GDCD là “môn phụ” nên chỉ cần học một cách đối phó. Mặc dù năm học 2016 - 2017, Bộ GD&ĐT đã quyết định đưa môn GDCD vào bài thi KHXH, song có ít trường Đại học chọn môn này để xét tuyển, nội dung câu hỏi thi lại tập trung 90% kiến thức lớp 12, chỉ có 10% kiến thức lớp 11, bởi vậy học sinh vẫn chưa tập trung học, đặc biệt là đối với GDCD lớp 10 và 11. Chính vì vậy, bản thân tôi có nhiều trăn trở làm sao để tạo được cảm hứng học tập cho học sinh đối với môn học của mình. Bằng sự quan sát và tìm hiểu của bản thân, tôi nhận thấy các GV giảng dạy GDCD đã sử dụng các hình thức dạy học tích cực như thảo luận nhóm, sắm vai, giải quyết vấn đề, đưa tư liệu thực tiễn cuộc sống, tổ
3 chức trò chơi vào giảng dạy, … tuy nhiên còn mang tính hình thức, chưa đem lại hiệu quả cao, trong đó có hình thức tổ chức trò chơi. GV sợ sẽ mất thời gian, “cháy giáo án”, không đạt được mục tiêu giờ học, lớp ồn ảnh hưởng đến lớp khác, … Nghệ thuật trong dạy học môn GDCD là người GV phải biết biến cái khó thành dễ, cái phức tạp thành cái đơn giản, cụ thể bằng cách làm đa dạng hóa giờ học để thu hút sự chú ý của học sinh. Để các em thấy môn GDCD cũng thật bổ ích và thú vị, từ đó tập trung, tích cực thực hiện các nhiệm vụ học tập. Để đánh giá kết quả trước khi áp dụng biện pháp, đầu năm học 2019 - 2020 tôi đã tiến hành khảo sát ngẫu nhiên với 250 HS ở cả 3 khối lớp 10, 11 và 12. Kết quả thu được thể hiện cụ thể như sau: STT Mức độ Số lượng Tỷ lệ % 1 Không hứng thú 107 42,8 2 Hứng thú một chút 61 24,4 3 Hứng thú 53 21,2 4 Rất hứng thú 29 11,6 Tổng cộng 250 100% 2.2.2. Mục đích thực hiện các biện pháp. Việc nâng cao chất lượng môn học là một vấn đề cũng như là một nhiệm vụ cấp bách và cần thiết phải thực hiện của từng giáo viên giảng dạy. Vì vậy, giáo viên cần phải tạo cho HS có tinh thần thoải mái khi học, tạo động lực, niềm vui, sự hứng thú để các em cảm thấy ham thích hơn và sẵn sàng tham gia các hoạt động học tập khi đến giờ học môn GDCD. Mục đích cụ thể của biện pháp: - HS được thực hiện các hoạt động học tập từ khâu khởi động, hình thành, củng cố, vận dụng kiến thức một cách nhẹ nhàng, tự tin và vui tươi; - Rèn luyện cho HS tính tập thể, nhanh nhẹn, khẩn trương khi làm việc hợp tác nhóm hoặc làm việc cá nhân; - Khuyến khích tính tự chủ, tích cực, sáng tạo của học sinh; - Góp phần tạo hứng thú học tập, góp phần nâng cao kết quả môn học GDCD. 2.3. Tính mới và ưu điểm nổi bật của sáng kiến 2.3.1. Tính mới của sáng kiến - Để việc dạy học của giáo viên thêm phần sinh động, phong phú và đạt hiệu quả cao cũng như việc tiếp thu bài của học sinh được dễ dàng, khắc sâu nội dung bài học, kích thích tư duy, tìm tòi và giúp học sinh nắm được nội dung bài học một cách nhanh chóng. Thì trong quá trình giảng dạy người giáo viên phải làm nổi bật trọng tâm kiến
4 thức của bài, cập nhật và áp dụng các tiến bộ khoa học công nghệ, sử dụng đồ dùng phương tiện dạy học trực quan kết hợp linh hoạt với việc vận dụng các phương pháp dạy học tích cực trong quá trình giảng dạy. Đặc biệt là các phương pháp dạy học tích cực. Khi giáo viên sử dụng các phương pháp này sẽ phát huy hiệu quả tính tích cực, chủ động của học sinh. Với phương pháp dạy học thông thường đó là học sinh dựa vào kiến thức trong sách giáo khoa và sự truyền thụ một chiều của người dạy để nắm được kiến thức. Vì vậy, học sinh hoàn toàn thụ động, chưa phát huy được tính chủ động, tích cực của các em. 2.3.2. Ưu điểm nổi bật của sáng kiến - Học sinh rất hứng thú, say mê học tập, học đạt kết quả cao. Các phương pháp dạy học tích cực tạo cơ hội tối đa cho mọi thành viên trong lớp được bộc lộ sự hiểu biết của mình, giúp học sinh phát triển khả năng tư duy và diễn đạt (điều này đặc biệt có ích với học sinh nhút nhát); Tạo cơ hội cho mọi thành viên trong lớp học hỏi lẫn nhau, tập lắng nghe ý kiến của người khác một cách kiên nhẫn, lịch sự, tập đánh giá ý kiến người khác một cách độc lập; Giảm bớt tính chủ quan, phiến diện, tăng tính khách quan khoa học trong kiến thức của học sinh... - Định hướng cho học sinh hiểu rõ và nắm chắc từng nội dung kiến thức GDCD THPT. - Học sinh dễ dàng lĩnh hội được các kiến thức khô khan, khó hiểu và thích thú tìm hiểu các kiến thức đó. - Tạo được hứng thú cho học sinh khi học kiến thức của bộ môn, có kĩ năng vận dụng vào giải quyết các tình huống có thật trong đời sống. - Dạy học theo hướng phát huy tính tích cực chủ động của học sinh góp phần đổi mới phương pháp dạy học nói chung mà ngành giáo dục đang quan tâm. 2.3.3. Nội dung các biện pháp thực hiện 2.3.3.1. Cách thức tổ chức thực hiện hoạt động trò chơi. Bước 1 - Lựa chọn thời điểm, nội dung tổ chức trò chơi - Lựa chọn thời điểm tổ chức trò chơi: Tùy từng bài, từng phần, từng điều kiện dạy học, khả năng của HS và năng lực sở trường của GV để lựa chọn sử dụng hình thức tổ chức trò chơi trong hoạt động nào của tiết học (Kiểm tra kiến thức cũ, Khởi động/ Giới thiệu bài, Hình thành kiến thức mới, Luyện tập, Vận dụng) - Lựa chọn nội dung tổ chức trò chơi: Nội dung trò chơi cần đảm bảo những yêu cầu như: Phù hợp với đơn vị kiến thức bài học; vừa sức học sinh; có tính khả thi, nhà trường và lớp học có đủ các phương tiện, điều kiện thực hiện. + Sử dụng trò chơi vào đầu giờ học để kiểm tra bài cũ và giới thiệu bài mới: Cách vận dụng đó vừa kiểm tra được kiến thức bài cũ để giải quyết trò chơi đồng thời bước đầu
5 nhận ra nội dung kiến thức bài học mới. Bên cạnh đó, còn tạo tâm lí thoải mái, hứng khởi, học sinh hào hứng học tập hơn. Ở phần này, tôi thường sử dụng trò chơi: Vòng quay kì diệu, Nhà ngoại giao tài ba, Trò chơi trực tuyến Quizzi. + Sử dụng trò chơi nhằm hình thành kiến thức mới: trò chơi thường được tổ chức sau khi đã tìm hiểu hoạt động 1 (đặt vấn đề hoặc thông tin – sự kiện), từ những kiến thức thực tế qua hoạt động 1, vận dụng những kiến thức đó giáo viên tổ chức trò chơi cho học sinh khám phá, phát hiện ra tri thức đó nằm trong nội dung bài học. Ở nội dung này, tôi thường cho học sinh chơi trò chơi: Trò chơi Tiếp sức, Chuyên gia tư vấn / Dân hỏi – Luật sư trả lời, trò chơi Hộp quà bí mật... + Sử dụng trò chơi để hình thành kĩ năng: tổ chức trò chơi trên cơ sở vận dụng những tri thức của bài học, từ đó giúp học sinh hình thành được những kĩ năng xử lí tình huống đạo đức, pháp luật. Vì đây là thời điểm thử nghiệm để học sinh dựa vào lí thuyết giải quyết những vấn đề xảy ra trong môi trường xung quanh, rèn luyện được kĩ năng lựa chọn cách giải quyết khi gặp những tình huống đạo đức, pháp luật trong thực tế cuộc sống. Ở nội dung này, tôi thường cho học sinh chơi trò Đóng vai giải quyết tình huống, trò chơi vượt chướng ngại vật. + Sử dụng trò chơi nhằm Luyện tập củng cố kiến thức, hình thành thái độ: trò chơi này nhằm luyện tập củng cố kiến thức vừa học và hình thành thái độ của HS. Ở nội dung này tôi thường cho HS chơi trò: Giải ô chữ, Đuổi hình bắt chữ, Trò chơi trực tuyến Quizzi, Băng reo, trò chơi Vòng quay kì diệu, trò chơi Lấy kẹo cho ếch xanh. Bước 2 - Chuẩn bị các phương tiện, điều kiện cần thiết cho trò chơi - Bản đồ, tranh ảnh, phiếu học tập, máy tính, ti vi/ máy chiếu, bảng phụ, nam châm, phần thưởng; - Sử dụng bộ phần mềm trò chơi trên PowerPoint giúp khâu chuẩn bị được nhanh hơn, hình ảnh và hiệu ứng sinh động, tên trò chơi hấp dẫn. Bước 3 - Tổ chức trò chơi - GV phổ biến luật chơi: Tên trò chơi, cách chơi, phương thức đánh giá, phần thưởng; - Tổ chức người tham gia trò chơi cụ thể, HS tham gia chơi trò chơi. Bước 4 - Đánh giá sau trò chơi: - GV nhận xét thái độ tham gia trò chơi của từng đội, của cá nhân, những việc làm chưa tốt để rút kinh nghiệm; - Công bố kết quả của từng đội, cá nhân và tuyên dương, ghi điểm, trao phần thưởng (nếu có)
6 - Thảo luận về ý nghĩa giáo dục của trò chơi. HS nêu kiến thức, kĩ năng trong bài học mà trò chơi đã thể hiện; - GV kết luận, định hướng cho HS về cách ứng xử tích cực qua trò chơi. 2.3.3.2. Một số ví dụ minh họa tổ chức hoạt động trò chơi. * Trò chơi trực tuyến Quizzi - Đặc điểm: Đây là trò chơi trực tuyến, trò chơi này áp dụng phù hợp trong thời điểm dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, HS phải học online, phù hợp với các chủ đề bài học môn GDCD. GV có thể dùng trò chơi này để kiểm tra bài cũ hoặc Luyện tập. - Cách thực hiện: + GV sẽ tạo tài khoản trên ứng dụng Quizzi, tạo các bài tập phù hợp với HS, quy định thời gian cho mỗi câu hỏi. Với môn GDCD, tôi thường lựa chọn dạng bài tập trắc nghiệm chọn phương án trả lời đúng nhất. + GV mở trò chơi và mời HS vào chơi ngay trong giờ học. Khi HS đã vào đủ thì GV bấm “Bắt đầu”. HS sẽ trả lời các câu hỏi trắc nghiệm mà hệ thống phần mềm hiển thị (có tráo đổi thứ tự câu hỏi). Hết thời gian hệ thống sẽ hiển thị bảng kết quả làm bài của HS. Ví dụ: Bài 2, lớp 12 - “Thực hiện pháp luật”, sử dụng trò chơi Quizzi để luyện tập, HS trả lời 10 câu hỏi trắc nghiệm về khái niệm, nội dung các hình thức thực hiện pháp luật, về vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý. * Trò chơi “Đuổi hình bắt chữ” - Đặc điểm: Thay vì yêu cầu HS tìm từ ngữ, thành ngữ, câu ca dao hay tục ngữ có liên quan đến bài học. GV có thể tổ chức cho học sinh chơi trò chơi “Đuổi hình bắt chữ”. GV đưa ra những hình ảnh có tính chất gợi mở, HS dễ dàng thực hiện yêu cầu của giáo viên với sự hào hứng, nhiệt tình.
7 - Cách chơi: GV có thể sử dụng máy chiếu hoặc dùng tranh ảnh. Trong khoảng thời gian nhất định HS cần đoán ra câu thành ngữ, câu tục ngữ, ca dao, từ ngữ có liên quan đến bài học. GV có thể hỏi ý nghĩa của các từ ngữ, thành ngữ, câu tục ngữ, ca dao đó để khắc sâu kiến thức đã học. Trò chơi này góp phần bồi dưỡng khả năng diễn đạt, sự nhanh nhạy của HS, đồng thời còn phát huy được những kiến thức mà HS đã biết. Ví dụ: Bài 1, lớp 10 - “Thế giới quan duy vật và phương pháp luận biện chứng” + Sau khi học xong bài học, GV tổ chức trò chơi “Đuổi hình bắt chữ”. Từ hình ảnh gợi ý em hãy đọc chính xác từ ngữ, thành ngữ, câu tục ngữ, ca dao tương ứng. + Sau khi học sinh tìm ra đáp án, GV có thể hỏi thêm ý nghĩa của từ ngữ, thành ngữ, câu tục ngữ, ca dao đó. + GV có thể nhận xét, bổ sung hoàn thiện câu trả lời của HS. + Một số hình ảnh có thể dùng làm gợi ý trong bài này: * Trò chơi “Hỏi đáp chuyên gia” Ví dụ: Bài 1, lớp 12 - “Pháp luật và đời sống”
8 GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Hỏi đáp chuyên gia”. Sẽ có một nhóm HS tham gia đóng vai “Chuyên gia - Luật sư” để giải đáp thắc mắc cho công dân. Yêu cầu mỗi học sinh trong lớp chuẩn bị 1 – 2 câu hỏi hoặc tình huống có liên quan đến kinh doanh để hỏi các “Chuyên gia - Luật sư”. Khi các “Công dân” nêu câu hỏi, các “Chuyên gia - Luật sư” cử đại diện trả lời. GV đóng vai trò là cộng tác viên để giúp các “Chuyên gia - Luật sư” giải đáp những câu hỏi khó. Trò chơi cứ tiếp tục cho đến khi các “Chuyên gia - Luật sư” trả lời hết các câu hỏi của “Công dân”. Để thực hiện nhiệm vụ, HS vào vai “công dân” phải tự chuẩn bị câu hỏi liên quan đến bài học, HS vào vai “Chuyên gia - Luật sư” cần tích cực tham khảo các tài liệu về kinh doanh như: các hình thức tổ chức kinh doanh, các loại hình kinh doanh, thuế, ... Hình thức trò chơi này phù hợp với hầu hết các bài học về pháp luật trong chương trình GDCD lớp 12. * Trò chơi Hộp quà bí mật: “Hộp quà bí mật” là một trong những trò chơi mang lại nhiều không khí vui tươi, hào hứng cho HS trong quá trình học tập. Trò chơi này có thể áp dụng để thực hiện nhiều hoạt động học tập, bao gồm cả hoạt động khởi động, hình thành kiến thức, thực hành luyện tập, rèn luyện kỹ năng. Cách thức tổ chức trò chơi: GV phổ biến luật chơi, HS tham gia chơi theo nhóm với hình thức thảo luận có thời gian nhất định để hoàn thành sản phẩm học tập hoặc thảo luận để chọn đáp án đúng. Khi các nhóm có sản phẩm đạt yêu cầu, có câu trả lời đúng thì sẽ được chọn thăm phần quà thú vị) - nội dung quà được ghi trong phiếu thăm (bạn được chọn một người bạn thân để trao nhau một cái ôm, bạn được nhận một hộp kẹo, bạn được nhận một lời yêu thương từ bạn lớp trưởng, bạn được nhận một phong bao lì xì, bạn được lên sân khấu thể hiện một bài hát yêu thích nhất...)
9 Ví dụ, bài 2, lớp 11 - “Hàng hoá - Tiền tệ - Thị trường” tôi sử dụng trò chơi “Hộp quà bí mật” để tổ chức hoạt động hình thành kiến thức với nội dung thể hiện trên các slide như sau:
10 * Trò chơi giải ô chữ: Hình thức trò chơi giải Ô chữ có thể áp dụng phù hợp với các bài học thuộc phần triết học và phần đạo đức học trong chương trình GDCD lớp 10. Ví dụ: Bài 14 - “Công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, GV sử dụng ô chữ để củng cố bài học. Cụ thể: - GV tổ chức cho cả lớp cùng tham gia chơi; - GV gợi ý HS giải ô chữ bằng cách trả lời các câu hỏi hàng ngang; - Trả lời các câu hỏi hàng ngang để tìm ra ô chữ hàng dọc (11 chữ cái) - HS lựa chọn ô chữ hàng ngang với các câu hỏi cụ thể như sau: 1. Áo dài là một loại (....) truyền thống của dân tộc Việt Nam. (9 chữ cái) 2. Đây là một truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta từ ngàn xưa đến nay? ( gồm 7 chữ cái). 3. Câu ca dao sau muốn nhắc nhở chúng ta điều gì?( gồm 7 chữ cái) “Một cây làm chẳng nên non Ba cây chùm lại nên hòn núi cao” 4. Đây là một trong những truyền thống của dân tộc ta trong lĩnh vực giáo dục? (7 chữ cái) 5. Ngày xưa, khi cha ông ta chiến thắng quân giặc, thường cung cấp lương thực quần áo và tha cho tù binh được trở về nhà họ. Điều này thể hiện truyền thống gì của dân tộc ta? (9 chữ cái).
11 Kết thúc trò chơi, GV tuyên dương, khen ngợi hoặc ghi điểm cho những HS trả lời đúng. GV kết luận kết thúc bài học: Dân tộc Việt Nam có truyền thống lâu đời, có bề dày lịch sử dựng nước và giữ nước. Truyền thống đó là bài học, là kinh nghiệm quý giá cho mọi thế hệ noi theo. Để phát huy truyền thống đó, mỗi công dân/ HS cần nâng cao ý thức trách nhiệm, có những hành động cụ thể góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bài 13 - “Công dân với Công dân với cộng đồng”, GV sử dụng ô chữ để củng cố bài học. Với bảng ô chữ như sau: * Trò chơi “Vòng quay kì diệu” GV chia lớp thành 4 đội/ nhóm chơi. Sau khi phổ biến luật chơi, mỗi đội lần lượt chọn câu hỏi, trả lời đúng câu hỏi sẽ được bấm vào ô quay điểm thưởng (Spin Wheel), nếu đội được chọn trả lời sai thì cơ hội sẽ dành cho 3 đội còn lại theo hình thức phất cờ nhanh. Để tăng tính vui nhộn, bất ngờ và cạnh tranh, GV thiết kế có 1 đến 2 câu khi mở ra là phần thưởng: “Đội của bạn được một tràng pháo tay” hay “Số điểm của bạn được cộng thêm 10”.
12 Khi kết thúc trò chơi, GV sẽ khen ngợi tinh thần hợp tác thực hiện nhiệm vụ của HS, đó cũng là một phần ý nghĩa của bài học về sự hợp tác trong quá trình thực hiện trò chơi: Hợp tác để đem lại thành công. Ví dụ: Bài 4, lớp 11 “Cạnh tranh trong sản xuất và lưu thông hàng hoá”. Để tổng hợp và củng cố kiến thức về khái niệm cạnh tranh, mục đích, nguyên nhân dẫn đến cạnh tranh, tính hai mặt của cạnh tranh, GV thiết kế 8 đến 10 câu hỏi trắc nghiệm trên phần mềm hiệu ứng có giao diện như hình minh hoạ dưới đây.
13 * Trò chơi “Tiếp sức” Mục đích trò chơi này nhằm huy động tính tích cực, hợp tác của hầu hết học sinh trong lớp, em nào cũng phải động não suy nghĩ và hoạt động kể cả HS yếu cũng có thể tham gia. Cách thức tiến hành: GV chọn số đội tham gia, số HS mỗi đội, đưa ra yêu cầu và luật chơi; HS tham gia chơi; GV tổng kết, khen thưởng. Ví dụ, bài “Ôn tập cuối kì I” hoặc “Ôn tập cuối kì II” của cả 3 khối lớp: GV thành lập ngẫu nhiên hai đội chơi lấy thành viên từ 4 nhóm. Mỗi đội 6 HS (3 HS/ nhóm), các em xếp thành hai hàng hướng mặt lên bảng, tay cầm sẵn phấn hoặc bút dạ để chuẩn bị thực hiện yêu cầu của trò chơi. Nhiệm vụ: Ghi lại tên các chủ đề/ bài học trong học kì I. Sau đó mỗi đội lần lượt từng người lên viết trên bảng chính hoặc bảng phụ được treo sẵn. Thời gian giới hạn cho các đội cùng thực hiện nhiệm vụ là 2 đến 3 phút. Kết quả được ghi nhận bằng điểm số (2 điểm/ nội dung đúng), tổng số điểm chia đều cho 2 nhóm có thành viên tham gia đội. (Lưu ý: HS lần lượt từng người lên, người trước ghi xong người sau mới được lên để kích thích tính nhanh nhẹn, linh hoạt, khẩn trương).
14 GV tuyên bố kết thúc cuộc chơi. GV và HS được cử làm thư kí cùng đối chiếu và tổng hợp kết quả của các đội chơi. Trên cơ sở hệ thống các bài đã học được nhác lại, GV cùng HS tiến hành ôn tập kiến thức cơ bản và thực hành dạng bài tập. * Trò chơi “Lấy kẹo cho ếch xanh” Trò chơi này tôi thường áp dụng để tổ chức thực hiện phần thực hành luyện tập câu hỏi trắc nghiệm sau mỗi bài học hoặc một phần trong tiết ôn tập thi tốt nghiệp. Mục đích của trò chơi “Lấy kẹo cho ếch xanh” nhằm mang đến cho HS không khí vui tươi, hào hứng và bất ngờ. Đồng thời qua trò chơi cũng góp phần rèn luyện tính tập trung cao độ trong một quỹ thời gian ngắn (1 phút) để xác định câu trả lời đúng chính xác nhất. Cách thức tổ chức trò chơi: GV phổ biến luật chơi, HS tham gia chơi theo nhóm hoặc cá nhân để lấy điểm số. Nếu phương án lựa chọn đúng thì khi người điều hành click vào nội dung đáp án đó sẽ hiện lên màu xanh và viên kẹo sẽ rơi vào miệng chú Ếch xanh. Ví dụ, khi áp dụng để thực hành câu hỏi trắc nghiệm cho nội dung về quyền Khiếu nại, tố cáo của công dân (phần 3, bài 7 lớp 12) tôi thực hiện các slide như sau:
15 * Trò chơi Angel và Devil Đây là một trong những trò chơi rất hứng thú đối và tạo nhiều sự bất ngờ, thú vị đối với HS. Khi HS chọn hộp số câu hỏi thì tương ứng với đó sẽ là lệnh được trả lời để cộng điểm hoặc mất điểm, hoặc được phần quà.
16 Ví dụ, tôi đã áp dụng trò chơi này vào phần Luyện tập trong bài “Công dân với cộng đồng” - GDCD lớp 10 (Nội dung Nhân nghĩa). Thực hiện như một số Slide minh hoạ sau: * Trò chơi “Băng reo”
17 Ví dụ, khi củng cố và hình thành thái độ cho HS trong bài “Công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” (GDCD lớp 10) GV tổ chức trò chơi có tên “Băng reo”. Cụ thể như sau: GV (hô): Thanh niên HS (hô): Việt Nam GV (hô): Sẵn sàng HS (hô): Bảo vệ Tổ quốc ! GV (hô): Thanh niên Việt Nam HS (hô): Sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc ! 3. Hiệu quả đạt được của sáng kiến 3.1. Kết quả định tính Tổ chức trò chơi trong giờ học là một hình thức “chơi mà học” ở ngay trong giờ học. Qua quan sát HS và trải nghiệm bản thân qua các tiết dạy, có thể thấy: - Đối với GV đã tạo được không khí học tập sôi nổi, kích thích sự tìm tòi, sự năng động, sáng tạo của HS; đồng thời đánh giá được mức độ tiếp cận bài, hiểu bài của HS. - Đối với HS có sự hứng thú trong học tập, chủ động, tự giác tích cực thực hiện các nhiệm vụ học tập được giao; kĩ năng trình bày, trao đổi và thảo luận được phát triển tốt hơn. 3.2. Kết quả định lượng Để xác định kết quả định lượng của sáng kiến, tôi đã tiến hành thực hiện phiếu khảo sát đối với một số lớp 250 HS thuộc cả 3 khối lớp. Các kết quả như sau: * Kết quả về mức độ hứng thú trước và sau khi áp dụng biện tổ chức các hoạt động trò chơi trong giờ học môn GDCD. Mức độ hứng thú của HS trước và sau khi áp dụng biện pháp tổ chức các hoạt động trò chơi Mức độ Trước Sau Rất hứng thú 29 (11,6%) 161 (64,4%) Hứng thú 53 (21,2%) 76 (30,4%) Hứng thú bình thường 61 (24,4%) 13 (5,2%) Không hứng thú 107 (42,8 %) 0 (0,0%)
18 Tổng số HS 250 250 Nhận xét: Qua kết quả khảo sát cho thấy, đại đa số mức độ hứng thú của học sinh đối với môn học GDCD trước và sau khi áp dụng biện pháp tổ chức các hoạt động trò chơi trong giờ học đã thay đổi đổi rõ rệt. Điều đáng nói là khi được học tập với các tiết học có trò chơi sinh động, được tham gia các hoạt động tích cực, sôi nổi thì không còn học sinh không hứng thú với môn học, thay vào đó tỉ lệ học sinh rất hứng thú với môn học chiếm cao nhất (64,4%). * Kết quả học tập môn GDCD của HS được nâng lên trong năm học được áp dụng biện pháp tổ chức các hoạt động trò chơi trong dạy học. Số lượng Kết quả học tập môn Giáo dục công dân HS Năm học Điểm 8.0 Điểm 6.5 Điểm 5.0 Điểm 3.5 Điểm 0 đến 10 đến 7.9 đến 6.4 đến 4.9 đến 3.4 420 175 35 0 0 2019 - 2020 630 (66,7%) (27,7%) (5,6%) (0%) (0%) 467 140 23 0 0 2020 - 2021 630 (74,1%) (23,1%) (3,7%) (0%) (0%) Nhận xét: Kết quả trên cho thấy, khi học sinh hứng thú học tập bộ môn GDCD thì kết quả thể hiện thông qua điểm số cũng tăng lên rõ rệt. Cụ thể, trong năm 2020 - 2021 tôi áp dụng tích cực các biện pháp tổ chức các hoạt động trò chơi thì tỉ lệ điểm yếu, kém đã giảm đi đáng kể so với năm học 2019 - 2020. Thay vào đó, tỉ lệ điểm khá, giỏi tăng lên rất nhiều. * Kết quả về điểm thi tốt nghiệp THPT môn GDCD tăng lên khi được áp dụng biện pháp tổ chức các hoạt động trò chơi trong dạy học. Năm học Điểm thi TB Tỷ lệ đỗ TN 2019 - 2020 8,82 100% 2020 - 2021 9,08 100% Nhận xét: Kết quả điểm thi tốt nghiệp môn GDCD hàng năm được cải thiện rất nhiều trong năm học 2020 - 2021 nhờ việc học tập tích cực của học sinh. Thông qua các bài học gắn với các hoạt động trò chơi vui vẻ, hào hứng, HS đã thay đổi nhiều về thái độ đối với môn học. Các em không còn coi GDCD là môn “học phụ” như trước đây, mà xác định học để hoàn thiện nhân cách sống, để ứng xử tốt trong mối quan hệ
19 với cộng đồng, xã hội. Điểm thi tốt nghiệp năm 2021 là 9,08 xếp thứ hạng 16/26 trường THPT của tỉnh Ninh Bình. 4. Điều kiện và khả năng áp dụng 4.1. Điều kiện áp dụng - Về cơ sở vật chất: Tận dụng cơ sở vật chất vốn có của nhà trường đã trang bị cho các lớp học, như máy chiếu, hệ thống âm thanh, bàn ghế, bảng phụ,… - Về phía GV dạy: Có phẩm chất nhiệt tình, trách nhiệm cao, hết lòng vì học sinh; Có năng lực sáng tạo trong việc xây dựng kế hoạch giáo dục, kế hoạch dạy học, tìm tòi, học hỏi để bổ sung các trò chơi ngày càng sinh động, hấp dẫn, hiệu quả; - Về phía HS: Có tinh thần và trách nhiệm đồng hành với thầy cô giáo trong quá trình học tập; tôn trọng kỉ luật và tuân thủ các yêu cầu về luật chơi. 4.2. Khả năng áp dụng - Áp dụng hiệu quả đối với việc dạy học môn GDCD ở tất cả các khối lớp thuộc các cấp Tiểu học, THCS, THPT. - Góp phần nâng cao chất lượng bộ môn; tạo được hứng thú, lôi cuốn cho học sinh trong học tập; góp phần tiếp cận chương trình GDPT mới 2018 với các mục tiêu: Phát triển các phẩm chất và năng lực của học sinh, phát huy tích cực, tự giác, chủ động của học sinh. Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật./. XÁC NHẬN Gia Viễn, ngày 15 tháng 5 năm 2022 Người nộp đơn CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Trần Văn Độ
20