intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12

Chia sẻ: Ngaynangmoi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:21

Thêm vào BST
Báo xấu
27
lượt xem 3
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là nghiên cứu cơ sở lý luận của phương pháp dạy học tình huống trong giảng dạy bộ môn GDCD. Đánh giá thực trạng giảng dạy pháp luật môn GDCD ở trường THPT Nguyễn Cảnh Chân hiện nay. Tiến hành thực nghiệm giảng dạy môn GDCD lớp 12 bằng phương pháp tình huống. Đề xuất quy trình và giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn GDCD lớp 12 ở trường THPT Nguyễn Cảnh Chân – huyện Thanh Chương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12

  1. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục và đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng trong việc xây dựng đất nước, xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam, phát triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, tập trung vào việc đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục quốc dân; gắn kết chặt chẽ phát triển nguồn nhân lực với phát triển và ứng dụng khoa học, công nghệ. Nghị quyết hội nghị Trung ương 8 khóa XI đã chỉ đạo: “Phát triển giáo dục và đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bỗi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học”. Phát triển phẩm chất và năng lực người học trong giáo dục phổ thông là định hướng nổi trội mà nhiều nước tiên tiến đã và đang thực hiện từ đầu thể kỉ XXI đến nay. Giáo dục công dân là một bộ môn có vai trò vô cùng to lớn đối với việc giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh. Nó giúp cho học sinh có những kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo để ứng xử phù hợp trong cuộc sống. Việc dạy học có hiệu quả môn giáo dục công dân sẽ giúp giảm thiểu những tệ nạn xã hội đang hàng ngày, hàng giờ diễn ra trong xã hội. Xây dựng một môi trường văn hóa học đường lành mạnh, không còn lối ứng xử thiếu văn hóa, không còn tình trạng bạo lực trong giáo dục, một xã hội chỉ có sự yêu thương, sự tôn trọng, hòa bình, hạnh phúc. Các tri thức trong môn GDCD là tri thức về triết học, CNXH khoa học, kinh tế chính trị học, đạo đức học, Pháp luật học, đường lối chính sách của Đảng cộng sản Việt Nam. Các kiến thức đó được sắp xếp, bố trí hợp lí, cấu kết chặt chẽ, logic phù hợp với học sinh THPT. Môn GDCD vừa có vị trí thông thường của một môn học, vừa có vị trí đặc biệt của nó. Học sinh ở mỗi cấp học được làm quen với nhiều mảng kiến thức khác nhau, mỗi nội dung đều góp phần hình thành nhân cách cho các em. Đặc biệt là hình thành kỹ năng sống, thói quen sống khoa học đúng đắn. Trong chương trình GDCD lớp 12 đề cập đến vấn đề: “Công dân với pháp luật” nhằm giáo dục pháp luật cho học sinh lớp 12. Đây là những kiến thức cơ bản nhằm giúp học sinh có những hiểu biết nhất định trong việc định hướng cho học sinh về mặt nhận thức, cũng như hành động, biết sống tuân thủ pháp luật, biết phát huy quyền công dân, biết phê phán và đấu tranh với lối sống xem thường pháp luật nhằm góp phần vào sự nghiệp xây dựng đất nước. Trước yêu cầu đổi mới về chất lượng của giáo dục đào tạo nói chung, chất lượng giáo dục đối với học sinh THPT nói riêng trong giai đoạn hiện nay thì môn GDCD càng có vị trí rất quan trọng trong đó bao gồm cả giáo dục ý thức pháp luật cho các em học sinh nhằm đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp CNH, HĐH đất nước. Những năm gần đây hiện tượng học sinh vi phạm pháp luật ngày càng có chiều hướng gia tăng, với mức độ ngày càng nghiêm trọng. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng đó là do sự xuống cấp về đạo đức của một bộ phận không nhỏ học sinh. Một =========================================================== 1
  2. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== trong vấn đề cấp bách hiện nay là việc giáo dục pháp luật hết sức quan trọng, tuy đã có phương pháp dạy học hiện đại song phương pháp dạy học vẫn còn hạn chế, chủ yếu vẫn được diễn ra theo lối truyền thống, dạy chay, học chay, truyền thụ thụ động, một chiều, thầy giảng trò ghi chép. Phương pháp dạy học tình huống là một phương pháp dạy học tích cực, với có nhiều ưu điểm nổi trội, nó giúp việc dạy học mang lại hiệu quả cao, làm tăng tính thực tiễn của môn học, giúp học sinh dần hình thành năng lực giải quyết vấn đề thực tiễn, làm tăng hứng thú học tập của học sinh. Dạy học bằng tình huống là một trong những phương pháp dạy học tích cực góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện. Đây là phương pháp dạy học hữu hiệu nhằm mang lại niềm vui, hứng thú, thắp lên ngọn lửa say mê, tìm tòi chiếm lĩnh tri thức, phát triển tư duy, từ đó hình thành các năng lực giải quyết vấn đề trong cuộc sống. Xuất phát từ những lý do nêu trên, bản thân tôi chọn: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn Giáo dục công dân lớp 12” làm sáng kiến kinh nghiệm nhằm chia sẻ với các đồng nghiệp về phương pháp giảng dạy trong bối cảnh Bộ Giáo dục và Đào tạo đang đổi mới căn bản toàn diện ngành giáo dục nhằm phát huy các năng lực phẩm chất của học sinh . 2. Mục đích, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu. - Mục đích của đề tài: Nhằm nâng cao hiệu quả dạy học môn GDCD lớp 12 ở trường THPT bằng phương pháp tình huống. - Nhiệm vụ nghiên cứu + Nghiên cứu cơ sở lý luận của phương pháp dạy học tình huống trong giảng dạy bộ môn GDCD. + Đánh giá thực trạng giảng dạy pháp luật môn GDCD ở trường THPT Nguyễn Cảnh Chân hiện nay. + Tiến hành thực nghiệm giảng dạy môn GDCD lớp 12 bằng phương pháp tình huống. + Đề xuất quy trình và giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn GDCD lớp 12 ở trường THPT Nguyễn Cảnh Chân – huyện Thanh Chương. - Phạm vi nghiên cứu. Sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn GDCD lớp 12 ở trường THPT Nguyễn Cảnh Chân – huyện Thanh Chương. 3. Phương pháp nghiên cứu. Để thực hiện mục đích và nhiệm vụ của việc nghiên cứu tôi đã sử dụng các phương pháp sau: =========================================================== 2
  3. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== - Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết: phân tích, tổ hợp lý thuyết,... - Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn + Phương pháp điều tra: Thiết kế phiếu hỏi thu thập ý kiến của học sinh sau đó xử lí số liệu. + Phương pháp quan sát: Quan sát cử chỉ, nét mặt, thái độ của học sinh để nhận biết mức độ quan tâm, hứng thú của các em về việc vận dụng “Phương pháp dạy học tình huống để giáo dục pháp luật cho học sinh môn GDCD lớp 12 tại trường THPT Nguyễn Cảnh Chân”. + Phương pháp thực nghiệm: Tiến hành dạy thử có sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong dạy học GDCD lớp 12 tại trường THPT Nguyễn Cảnh Chân, Thanh Chương. 4. Tính mới của đề tài “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD lớp 12”. - Hệ thống hóa được những vấn đề lí luận về phương pháp tình huống. - Tìm hiểu và đánh giá được thực trạng dạy học bằng phương pháp tình huống trong môn GDCD ở trường THPT. - Soạn giáo án và tiến hành bài dạy thực nghiệm, từ đó đề xuất quy trình, giải pháp để nâng cao hiệu quả dạy học môn GDCD lớp 12 bằng phương pháp tình huống. PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 1. Cơ sở khoa học 1.1 Cơ sở lí luận Phương pháp tình huống là một phương pháp dạy học, trong đó học sinh tự lực ghiên cứu một tình huống thực tiễn và giải quyết các vấn đề của tình huống đặt ra. Tình huống là một hoàn cảnh thực tế, trong đó chứa đựng những mâu thuẫn xung đột.Người ta phải đưa ra một quyết định trên cơ sở cân nhắc các phương án giải quyết khác nhau. Tình huống cũng có thể là một hoàn cảnh gắn với câu chuyện có cốt chuyện, nhân vật, có chứa đựng xung đột, có tính phức hợp được viết ra để chứng minh một vấn đề hay một số vấn đề của cuộc sống thực tế. Tình huống trong dạy học là những tình huống thực hoặc mô phỏng theo tình huống thực, được cấu trúc hóa nhằm mục đích dạy học. - Cách tiến hành Các bước nghiên cứu tình huống có thể là: + Học sinh đọc (hoặc xem hay nghe) tình huống thực tế và suy nghĩ về nó. + Giáo viên đưa ra một hay nhiều câu hỏi hướng dẫn liên quan đến tình huống. =========================================================== 3
  4. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== + Thảo luận tình huống thực tế. + Thảo luận vấn đề chung hay các vấn đề được minh chứng bằng thực tế. - Yêu cầu sư phạm + Tình huống có thể dài hay ngắn, tùy từng nội dung vấn đề. + Tình huống phải được kết thúc bằng một loạt các vấn đề hoặc câu hỏi như: Bạn nghĩ điều gì sẽ xảy ra tiếp theo? Bạn sẽ làm gì nếu bạn là nhân vật A? Nhân vật B?....Vấn đề này có thể đã được ngăn chặn như thế nào? Lúc này cần phải làm gì để hạn chế tính trầm trọng của vấn đề? + Vấn đề trả lời các câu hỏi này phải được dùng để khái quát một tình huống rộng hơn, khái quát hơn. + Tình huống cần liên hệ với kinh nghiệm hiện tại cũng như tình huống cuộc sống, nghề nghiệp trong tương lai của người học. + Tình huống có thể diễn giải theo cách nhìn của người học và để mở nhiều hướng giải quyết. + Tình huống cần chứa đựng mâu thuẫn, vấn đề và có thể có liên quan đến nhiều phương diện. + Tình huống cần vừa sức với học sinh và có thể giải quyết trong điều kiện cụ thể. + Tình huống cần có nhiều cách giải quyết khác nhau. Trong việc giải quyết các tình huống thực tiễn, không phải bao giờ cũng có những giải pháp duy nhất đúng. + Đôi khi, nghiên cứu tình huống có thể được thực hiện trên video hay một băng, đĩa mà không phải dựa trên dạng chữ viết. 1.2. Cơ sở thực tiễn: Trong quá trình giảng dạy, giáo viên có thể sử dụng rất nhiều phương pháp khác nhau. Tuy nhiên vấn đề là dùng phương pháp nào đem lại hiệu quả giảng dạy tối ưu, học sinh chiếm lĩnh tri thức nhanh nhất và khắc sâu kiến thức nhất. Thông thường khi giảng bài giáo viên thường đưa ra các tình huống liên quan đến bài học, giáo viên phân tích tình huống và giảng giải sau đó yêu cầu học sinh rút ra kiến thức cơ bản của bài học. Nhưng nếu các đơn vị kiến thức trong bài đều sử dụng một phương pháp thì tiết học sẽ trở nên nhàm chán, không kích thích được sự hứng thú của học sinh.Tuy nhiên cũng bằng phương pháp tình huống được sử dụng một cách sáng tạo hơn, kết hợp với phương pháp làm việc theo nhóm để phát huy tính chủ động, tự giác, sáng tạo từ phía học trò bằng cách yêu cầu học sinh chuẩn bị bài trước khi đến lớp. Mặt khác, khi sử dụng phương pháp tình huống trong giảng dạy nếu giáo viên chỉ cho học sinh thảo luận các tình huống trong sách giáo khoa thôi thì bài học sẽ mang tính kinh viện và chỉ đạt được một mục đích của bài là về kiến =========================================================== 4
  5. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== thức, còn về thái độ, kỹ năng là chưa có. Xuất phát từ thực tiễn trên khi sử dụng phương pháp này giáo viên cần xây dựng các tình huống phải sát với thực tiễn cuộc sống và gần gũi với nhận thức, tâm lý lứa tuổi học sinh. 2. Thực trạng khi “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD lớp 12”. - Thuận lợi: + Phương pháp dạy học bằng tình huống giúp người học dễ hiểu và dễ nhớ các vấn đề phức tạp. Thông qua các tình huống được phân tích, thảo luận, người học có thể tự rút ra những kiến thức lý luận bổ ích và ghi nhớ những kiến thức này một cách dễ dàng trong thời gian dài. + Phương pháp dạy học bằng tình huống giúp người học nâng cao khả năng tư duy độc lập, sáng tạo. Nếu trong phương pháp dạy học truyền thống, quá trình tiếp nhận thông tin diễn ra gần như một chiều giữa giáo viên và học sinh, trong đó giáo viên là người truyền đạt tri thức và học sinh là người tiếp nhận tri thức đó thì phương pháp dạy học bằng tình huống tạo ra một môi trường học tích cực có sự tương tác giữa học sinh và giáo viên, giữa các học sinh với nhau. + Dạy và học bằng tình huống giúp người học có cơ hội để liên kết, vận dụng các kiến thức đã học được. + Dạy học bằng tình huống thông qua việc giải quyết tình huống giúp người học có thể phát hiện ra những vấn đề cuộc sống đặt ra nhưng bản thân chưa đủ kiến thức giải quyết. + Phương pháp dạy học bằng tình huống giúp cho người học có thể rèn luyện một số kỹ năng cơ bản như kỹ năng làm việc nhóm, tranh luận và thuyết trình. + Phương pháp dạy học bằng tình huống giúp cho học sinh có khả năng nghiên cứu và học tập suốt đời, tăng cường khả năng tự định hướng trong học tập của học sinh, phù hợp với nhu cầu và sở thích của cá nhân người học. + Phương pháp dạy học bằng tình huống làm tăng sự hứng thú của phần lớn học sinh đối với môn học. - Khó khăn: + Phương pháp dạy học bằng tình huống đòi hỏi tinh thần tự học, thái độ làm việc nghiêm túc và khả năng tư duy độc lập, sáng tạo, năng động. Tuy nhiên, hiện nay có khá nhiều học sinh không quen với phương pháp học bằng tình huống, họ không có kỹ năng làm việc nhóm, thụ động, ỷ lại, không hợp tác từ đó làm giảm hiệu quả của phương pháp dạy học bằng tình huống. Đôi khi cuộc thảo luận về tình huống sẽ không hướng theo con đường và dẫn đến một kết cục như người soạn thảo tình huống mong muốn, nhất là giáo viên không có kinh nghiệm trong việc điều phối, dẫn dắt cuộc thảo luận. =========================================================== 5
  6. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== + Phương pháp dạy học bằng tình huống tốn nhiều thời gian của người học. 3. Kinh nghiệm “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD lớp 12” 3.1. Quan niệm về phương pháp dạy học Phương pháp dạy học là cách thức làm việc của thầy và trò trong sự phối hợp thống nhất và dưới sự chỉ đạo của thầy, nhằm làm cho trò tự giác, tích cực, tự lực, chủ động đạt tới mục đích dạy học. Bất cứ phương pháp nào cũng là hệ thống những hành động có mục đích của giáo viên, là hoạt động nhận thức và thực hành có tổ chức của học sinh nhằm đảm bảo cho trò lĩnh hội được nội dung trí dục. Phương pháp dạy học đòi hỏi có sự tương tác tất yếu của thầy và trò, trong quá trình đó thầy tổ chức sự tác động của trò đến đối tượng nghiên cứu, mà kết quả là trò lĩnh hội được nội dung trí dục. Phương pháp dạy học bao gồm phương pháp dạy và phương pháp học, chúng là hai hoạt động khác nhau về đối tượng, nhưng thống nhất với nhau về mục đích, tác động qua lại với nhau và là hai mặt của một quá trình dạy học. Trong sự thống nhất này phương pháp dạy giữ vai trò chỉ đạo, còn phương pháp học có tính độc lập tương đối, chịu sự chi phối của phương pháp dạy, nhưng phương pháp học có ảnh hưởng trở lại đối với phương pháp dạy. Dạy tốt, học tốt, xét về mặt phương pháp phải là sự thống nhất của dạy với học, và đồng thời cũng là sự thống nhất của hai chức năng riêng của mỗi hoạt động truyền đạt và chỉ đạo trong dạy; tiếp thu và tự chỉ đạo trong học. 3.2. Quan niệm về tình huống và phương pháp dạy học bằng tình huống * Quan niệm tình huống: “Tình huống là một hoàn cảnh thực tế, trong đó chứa đựng những mâu thuẫn xung đột. Người ta phải đưa ra một quyết định trên cơ sở cân nhắc các phương án giải quyết khác nhau. Tình huống cũng có thể là một hoàn cảnh gắn với câu chuyện có cốt truyện, nhân vật, có chứa đựng xung đột, có tính phức hợp được viết ra để minh chứng một vấn đề hay một số vấn đề của cuộc sống thực tế. Tình huống dạy học là những tình huống thực hoặc mô phỏng theo tình huống thực, được cấu trúc hóa nhằm mục đích dạy học”. Tình huống bao giờ cũng là tình huống có vấn đề. “Tình huống có vấn đề là tình huống mà khi đó mâu thuẫn khách quan của bài toán nhận thức được chấp nhận như một vấn đề học tập mà họ cần và có thể giải quyết được, kết quả là họ nắm được tri thức mới. Trong đó, vấn đề học tập là những tình huống về lý thuyết hay thực tiễn có chứa đựng mâu thuẫn biện chứng =========================================================== 6
  7. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== giữa cái (kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo) đã biết với cái phải tìm và mâu thuẫn này đòi hỏi phải được giải quyết”. “Tình huống có vấn đề, đó là trở ngại trí tuệ của con người, xuất hiện khi anh ta chưa biết cách giải thích hiện tượng sự kiện, quá trình của thực tế, khi chưa thể đạt tới mục đích bằng cách thức hành động quen thuộc. Tình huống này kích thích con người tìm tòi cách giải thích hay hành động mới. Tình huống có vấn đề là quy luật của hoạt động nhận thức sáng tạo, có hiệu quả. Nó quy định sự khởi đầu của tư duy, hành động tư duy tích cực sẽ diễn ra trong quá trình nêu ra và giải quyết vấn đề”. * Quan niệm về phương pháp dạy học bằng tình huống Phương pháp dạy học bằng tình huống là phương pháp dạy học mà trong đó giáo viên đặt học sinh vào một trạng thái tâm lý đặc biệt khi họ gặp mâu thuẫn khách quan của bài toán nhận thức giữa cái đã biết và cái phải tìm, tự họ chấp nhận và có nhu cầu, có khả năng giải quyết mâu thuẫn đó là bằng tìm tòi, tích cực, sáng tạo, kết quả là họ giành được kiến thức và cả phương pháp giành kiến thức . Dạy học bằng tình huống có những đặc điểm sau: Giáo viên phải tạo ra được mâu thuẫn nhận thức, có điều học sinh chưa biết cần tìm hiểu, việc đi tìm lời giải đáp chính là đi tìm kiến thức, kỹ năng, phương pháp mới. Giáo viên gây được sự chú ý ban đầu, từ đó kích thích sự hứng thú tạo nên nhu cầu nhận thức, khởi động tiến trình nhận thức của học sinh. Học sinh chấp nhận mâu thuẫn khách quan thành mâu thuẫn chủ quan. Tình huống và vấn đề nêu ra phải rõ ràng, phù hợp với khả năng của học sinh. Từ những điều quen thuộc, bình thường đã biết phải đi đến cái mới (mục đích cần đạt được) học sinh cảm thấy có khả năng giải quyết được vấn đề. Dạy học bằng tình huống là một trong những yêu cầu quan trọng của đổi mới nội dung, phương pháp dạy học, dạy học bằng tình huống là một trong những phương pháp dạy học tích cực. Giảng dạy theo phương pháp này đòi hỏi giáo viên phải có kiến thức rộng cả về lý luận và thực tiễn. Nếu chỉ có kiến thức lý luận lý thuyết thì giáo viên không đưa ra được những tình huống, hoặc có đưa ra thì cũng không đúng với nội dung hoặc không sát thực tế. Từ đó làm cho người học không định hướng được cách giải quyết tình huống, hoặc giải quyết sai. * Ưu điểm của phương pháp dạy học bằng tình huống Với tư cách là một phương pháp giảng dạy tích cực, lấy người học làm trung tâm, dạy học bằng tình huống có những ưu điểm sau đây: =========================================================== 7
  8. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== - “Phương pháp dạy học bằng tình huống giúp người học dễ hiểu và dễ nhớ các vấn đề phức tạp’’. Thông qua các tình huống được phân tích, thảo luận, người học có thể tự rút ra những kiến thức lý luận bổ ích và ghi nhớ những kiến thức này một cách dễ dàng trong thời gian dài. Nếu học lý thuyết, người học có thể rơi vào tình trạng “học vẹt”, học thuộc lý thuyết mà không hiểu nên rất mau quên thì phương pháp giảng dạy tình huống giúp người học hiểu được vấn đề một cách sâu sắc gắn liền với quá trình giải quyết tình huống đó. - “Phương pháp dạy học bằng tình huống giúp người học nâng cao khả năng tư duy độc lập, sáng tạo”. Nếu trong phương pháp dạy học truyền thống, quá trình tiếp nhận thông tin diễn ra gần như một chiều giữa giáo viên và học sinh, trong đó giáo viên là người truyền đạt tri thức và học sinh là người tiếp nhận tri thức đó thì phương pháp dạy học bằng tình huống tạo ra một môi trường học tích cực có sự tương tác giữa học sinh và giáo viên, giữa các học sinh với nhau. Trong đó, học sinh được đặt vào trong một hoàn cảnh buộc họ phải ra quyết định để giải quyết tình huống và họ phải dùng hết khả năng tư duy, kiến thức vốn có của mình để lập luận bảo vệ quan điểm đó. Họ không bị phụ thuộc vào ý kiến và quyết định của giáo viên khi giải quyết một tình huống cụ thể mà có thể đưa ra các phương án giải quyết sáng tạo. Bên cạnh đó, dạy học bằng tình huống còn giúp người học có thể chia sẻ tri thức, kinh nghiệm cho nhau; học được những ý kiến, quan điểm, thông tin từ những bạn học khác làm phong phú hơn vốn tri thức của họ. - “Dạy và học bằng tình huống giúp người học có cơ hội để liên kết, vận dụng các kiến thức đã học được”. Để giải quyết một tình huống, học sinh có thể phải vận dụng đến nhiều kiến thức lý thuyết khác nhau trong cùng một môn học hoặc của nhiều môn học khác nhau. - “Dạy học bằng tình huống thông qua việc giải quyết tình huống giúp người học có thể phát hiện ra những vấn đề cuộc sống đặt ra nhưng bản thân chưa đủ kiến thức giải quyết”. Cuộc sống vốn đa dạng và phong phú nên không loại trừ khả năng phát sinh những tình huống mà người học và thậm chí cả người dạy chưa gặp bao giờ. Trong tình huống này, người dạy phải định hướng và khơi gợi khả năng tư duy độc lập, sáng tạo của người học được vận dụng, phát huy tối đa và không loại trừ khả năng người học sẽ tìm ra được những cách lý giải mới làm bổ sung thêm kiến thức cho cả người học lẫn người dạy. - “Phương pháp dạy học bằng tình huống giúp cho người học có thể rèn luyện một số kỹ năng cơ bản như kỹ năng làm việc nhóm, tranh luận và thuyết trình”. Đây là những kỹ năng quan trọng giúp cho người học có thể thành công trong tương lai. Học bằng tình huống giúp người học dễ dàng nhận ra những ưu điểm và hạn chế của bản thân khi họ luôn có môi trường thuận lợi để so sánh với các học viên khác trong quá trình giải quyết tình huống. Từ đó họ sẽ có cơ hội học hỏi kỹ năng làm việc nhóm, tranh luận và thuyết trình từ những học viên khác. Phương pháp học bằng tình huống cũng giúp người học phát triển các kỹ năng phát biểu =========================================================== 8
  9. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== trước đám đông một cách khúc chiết, mạch lạc, dễ hiểu; phân tích vấn đề một cách lôgic; hiểu biết thực tế sâu rộng, biết vận dụng linh hoạt lý thuyết để giải quyết các tình huống thực tế; biết phản biện, bảo vệ quan điểm cá nhân, đồng thời có khả năng thương lượng và dễ dàng chấp nhận các ý kiến khác biệt, biết lắng nghe và tôn trọng ý kiến của người khác để làm phong phú hơn vốn kiến thức của mình. - “Phương pháp dạy học bằng tình huống giúp cho học sinh có khả năng nghiên cứu và học tập suốt đời, tăng cường khả năng tự định hướng trong học tập của học sinh, phù hợp với nhu cầu và sở thích của cá nhân người học”. Thông qua việc phân tích và thảo luận vấn đề, học sinh học được cách tiếp cận và giải quyết các vấn đề khác nảy sinh trong tương lai, biết cách tìm kiếm thông tin và trở thành người có thể tự định hướng học tập và nghiên cứu sau khi đã tốt nghiệp. - “Phương pháp dạy học bằng tình huống làm tăng sự hứng thú của phần lớn học sinh đối với môn học”. Trong phương pháp học bằng tình huống, học sinh là người chủ động tìm kiếm tri thức và quyết định kiến thức nào cần được nghiên cứu và học hỏi. Việc thảo luận cũng làm tăng hứng thú của học sinh đối với việc học vì nó kích thích người học tham gia tích cực vào việc tìm hiểu vấn đề cần nghiên cứu, tìm ra giải pháp, tranh luận và lý giải vấn đề khoa học để bảo vệ quan điểm của mình. Sau khi thảo luận, học sinh vẫn có nhu cầu tiếp tục tìm hiểu, nghiên cứu vấn đề để trả lời những câu hỏi được đặt ra trong buổi thảo luận. - Giáo viên với vai trò là “điều phối viên” trong một lớp học bằng tình huống vừa có thể hướng dẫn, chia sẻ tri trức, kinh nghiệm cho học sinh, đồng thời họ cũng có thể học hỏi được những kinh nghiệm, thông tin, giải pháp mới từ học viên để làm giàu vốn tri thức và phong phú hơn bài giảng của mình, nhất là từ những học sinh có tư duy nhanh nhẹn sáng tạo. Qua quá trình hướng dẫn học sinh nghiên cứu tình huống, giáo viên cũng có thể phát hiện ra những điểm bất hợp lý hoặc sai sót của tình huống và có những điều chỉnh nội dung tình huống sao cho phù hợp. d. Hạn chế của phương pháp dạy học bằng tình huống Bên cạnh những ưu điểm nêu trên, phương pháp dạy và học bằng tình huống còn có một số điểm hạn chế nhất định. - “Đối với các môn học là ngành khoa học xã hội, khi giảng dạy bằng tình huống, các vấn đề xã hội thường được giải thích theo nhiều quan điểm khác nhau tùy thuộc vào quan điểm, quan niệm sống, vào vốn kiến thức xã hội và kinh nghiệm của người học. Vì vậy, đôi khi cuộc thảo luận về tình huống sẽ không hướng theo con đường và dẫn đến một kết cục như người soạn thảo tình huống mong muốn, nhất là giáo viên không có kinh nghiệm trong việc điều phối, dẫn dắt cuộc thảo luận”. - “Phương pháp dạy học bằng tình huống đòi hỏi tinh thần tự học, thái độ làm việc nghiêm túc và khả năng tư duy độc lập, sáng tạo, năng động. Tuy nhiên, hiện nay có khá nhiều học sinh không quen với phương pháp học bằng tình huống, họ =========================================================== 9
  10. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== không có kỹ năng làm việc nhóm, thụ động, ỷ lại, không hợp tác từ đó làm giảm hiệu quả của phương pháp dạy học bằng tình huống”. - “Phương pháp dạy học bằng tình huống tốn nhiều thời gian của người học”. Trong phương pháp học truyền thống, trong một khoảng thời gian nhất định, giáo viên có thể cung cấp một lượng kiến thức tương đối hoàn chỉnh, hệ thống, logic cho học sinh. Cùng lượng kiến thức đó, trong phương pháp học bằng tình huống, học sinh phải tự mình tìm kiếm và đọc tài liệu, xử lý thông tin nên sẽ tốn thời gian hơn gấp nhiều lần so với phương pháp học truyền thống. Phương pháp dạy học bằng tình huống đòi hỏi giáo viên phải là người tích cực, luôn đổi mới, cập nhật thông tin, kiến thức và kỹ năng mới. Trong xã hội hiện đại, các điều kiện về kinh tế, chính trị, xã hội và pháp luật thay đổi một cách nhanh chóng nên “tuổi thọ” của một tình huống rất ngắn. Có khi giáo viên mới xây dựng xong một tình huống, giảng dạy được một lần đã phải thay đổi cho phù hợp. - Có ý kiến cho rằng dạy học bằng tình huống là cách để thầy “nghỉ ngơi” vì trong khi người học phải làm việc, người dạy không có việc gì để làm. Đây là một ý kiến sai lầm vì phương pháp dạy học bằng tình huống đòi hỏi những kỹ năng phức tạp hơn trong giảng dạy, như cách tổ chức lớp học, bố trí thời lượng, đặt câu hỏi, tổ chức và khuyến khích người học thảo luận, dẫn dắt mạch thảo luận, nhận xét, phản biện… Đây thật sự là những thách thức lớn đối với giáo viên trong quá trình ứng dụng phương pháp này. 3.3 Các loại tình huống và cách thức xây dựng một tình huống * Các loại tình huống dạy học. Áp dụng phương pháp dạy học bằng tình huống cho phép giáo viên sử dụng tình huống một cách rất linh hoạt. Tình huống có thể được dùng trong quá trình thuyết giảng hay để phục vụ giờ thảo luận như là trọng tâm của bài học. Tùy thuộc vào từng bối cảnh sử dụng, gồm các loại tình huống sau: - Phát hiện vấn đề: Các vấn đề chưa được nêu rõ trong mô tả trường hợp, tình huống, trọng tâm là phát hiện tình huống/ vấn đề. - Tìm phương án giải quyết: Trọng tâm là tìm phương án giải quyết tình huống/ vấn đề. - Đánh giá: Trọng tâm là đánh giá các phương án giải quyết tình huống cho trước. * Cách thức xây dựng một tình huống dạy học Đối với giáo viên tình huống được xây dựng nên là để giải quyết một vấn đề nào đó và qua quá trình đó giúp học sinh tiếp thu kiến thức. Quy trình này có thể được mô tả bằng các bước sau: - Đưa học sinh vào tình huống: =========================================================== 10
  11. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== GV cho học sinh xem xét một tài liệu mô tả trường hợp nào đó phản ánh vấn đề pháp luật cần tìm hiểu và giải quyết. Tình huống có thể do giáo viên mô tả bằng lời, có thể học sinh kể hoặc đọc trong tài liệu do giáo viên cung cấp, có thể qua băng hình, video, có thể do học sinh đóng… Trong quá trình mô tả tình huống, nếu có các phương tiện hỗ trợ như tranh, ảnh, băng hình, sơ đồ, bảng biểu … càng tốt. - Học sinh tìm hiểu tình huống và giải thích tình huống: Ở bước này, học sinh cần phải xác định, nhận diện được tình huống/ vấn đề. Các em có thể thảo luận những điều còn thắc mắc hoặc đưa ra câu hỏi để giáo viên giải đáp. - Tìm giải pháp giải quyết tình huống: + Học sinh suy nghĩ tìm cách giải quyết tình huống, đề xuất giải pháp cá nhân, lí giải lập luận để bảo vệ giải pháp đó. + Liệt kê các cách giải quyết có thể có. + Phân tích đánh giá kết quả mỗi cách giải quyết ( mặt lợi, mặt hại, cảm xúc…) - Lựa chọn giải pháp: Giáo viên hướng dẫn học sinh lựa chọn, tìm giải pháp hợp lí, đúng đắn nhất, phù hợp với chuẩn mực đạo đức, pháp luật mà bài học đặt ra. - Quyết định hành động: Học sinh quyết định và thực hiện trong thực tế theo cách giải quyết tình huống đã lựa chọn. 3.4. Một số điểm cần lưu ý. Tình huống / vấn đề đưa ra để học sinh xử lí, giải quyết cần thỏa mãn các yêu cầu sau: + Tình huống cần phải liên hệ với kinh nghiệm sống thực của học sinh. + Tình huống phải chứa đựng mâu thuẫn/ vấn đề, có thể liên quan đến nhiều phương diện, gợi cho học sinh nhiều hướng suy nghĩ, nhiều cách giải quyết. + Tình huống phải vừa sức với khả năng của học sinh và có thể giải quyết trong điều kiện cụ thể. + Tình huống cần có thể có nhiều cách giải quyết khác nhau, giúp học sinh hiểu rằng một tình huống thực tiễn có nhiều phương diện xem xét khác nhau, có nhiều cách giải quyết, không phải là duy nhất. + Phương án giải quyết tình huống tối ưu đối với mỗi học sinh có thể giống nhau hoặc khác nhau. Giáo viên chỉ nên định hướng cho học sinh, không nên áp đặt một phương án nào. =========================================================== 11
  12. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== 4. Việc áp dụng phương pháp tình huống trong giảng dạy bộ môn GDCD lớp 12 tại trường THPT Nguyễn Cảnh Chân. 4.1. Về phía học sinh . Học sinh trường THPT Nguyễn Cảnh Chân có chất lượng đầu vào tương đối cao so với mặt bằng chung của tỉnh nên thuận lợi cho việc sử dụng các phương pháp dạy học tích cực. Đa số học sinh khối 12 quan tâm, đầu tư để học môn GDCD vì phần lớn các em lựa chọn bộ môn để thi tốt nghiệp. 4.2. Về phía giáo viên. Trường THPT Nguyễn Cảnh Chân có 03 giáo viên giảng dạy môn GDCD, là các giáo viên chuyên ngành Giáo dục chính trị được đào tạo chính qui tại các trường đại học sư phạm nên rất thuận lợi trong việc giảng dạy bộ môn. Trước năm 2017, mặc dù các giáo viên đã có sự đầu tư về đổi mới phương pháp giảng dạy nhưng còn thiếu sự đồng bộ. Từ năm 2017 bộ môn GDCD được đưa vào tổ hợp bài thi KHXH trong kì thi tốt nghiệp THPT Quốc gia thì việc giảng dạy bộ môn được chú trọng hơn rất nhiều cả về nội dung và phương pháp, đặc biệt là việc sử dụng phương pháp tình huống trong giảng dạy pháp luật ở khối lớp 12. 5. Một số giải pháp, sáng kiến về áp dụng phương pháp tình huống trong giảng dạy bộ môn GDCD khối 12 bậc THPT. Khi giảng dạy chương trình lớp 12, tùy thuộc vào nội dung của từng bài mà giáo viên có thể quyết định sử dụng các loại tình huống cho hợp lí. Dưới đây là một số ví dụ cụ thể: a. Bài 2: Thực hiện pháp luật. Tình huống: H đi xe máy qua ngã tư đường phố thì bị một CSGT yêu cầu dừng xe và lập biên bản xử phạt về hành vi không thực hiện theo chỉ dẫn của cảnh sát giao thông. H cho rằng, hành vi của CSGT là hành vi thực hiện sai pháp luật vì người tham gia giao thông chỉ cần tuân thủ theo hiệu lệnh của biển báo, tín hiệu đèn giao thông và vạch kẻ đường . Câu hỏi: 1. Theo em, hành vi của người CSGT có đúng là hành vi thực hiện pháp luật không? Nếu đúng thì đó là hành vi áp dụng pháp luật hay tuân thủ pháp luật ? 2. Hành vi không thực hiện theo chỉ dẫn của cảnh sát giao thông của H có vi phạm pháp luật không? Nếu có, đó là hành vi vi phạm hình thức thực hiện pháp luật nào? 3. Qua tình huống này em rút ra cho mình bài học gì ? =========================================================== 12
  13. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== Sau khi học sinh trả lời các ý kiến cá nhân của mình, giáo viên chốt nội dung và có thể cung cấp thêm một số kiến thức pháp luật về giao thông như sau: Theo khoản 2 Điều 10 Luật giao thông 2018, hiệu lệnh của người điều khiển giao thông bao gồm: - Tay giơ thẳng đứng: Báo hiệu cho người tham giao thông ở các hướng dừng lại. - Hai tay dang ngang: Báo hiệu cho người tham gia giao thông ở phía trước và ở phía sau người điều khiển giao thông phải dừng lại; người tham gia giao thông ở phía bên phải và bên trái của người điều khiển giao thông được đi. - Tay phải giơ về phía trước: Báo hiệu cho người tham gia giao thông ở phía sau và bên phải người điều khiển giao thông phải dừng lại; người tham gia giao thông ở phía trước người điều khiển giao thông được rẽ phải; người tham gia giao thông ở phía bên trái người điều khiển giao thông được đi tất cả các hướng; người đi bộ phải đi sau lưng người điều khiển giao thông…. b. Bài 2: Thực hiện pháp luật - vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lí - và bài 3 “Công dân bình đẳng về trách nhiệm pháp lí” Giáo viên có thể lấy các tình huống từ thực tiễn gần đây, các vụ án tham nhũng, làm trái qui định pháp luật của các cán bộ cao cấp vẫn bị xử lí theo pháp luật như : Trịnh Xuân Thanh, Đinh La Thăng, Nguyễn Huy Hoàng, Hồ Thị Kim Thoa… hoặc có thể hệ thống bài tập tình huống theo bảng để HS nhận biết các hành vi vi phạm pháp luật: =========================================================== 13
  14. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== Có chủ ý Vi phạm PL thực hiện Hậu Tình huống Lỗi Có Không quả Có Không 1. Ông A xây nhà Xây Tắc cống, x cao tầng không nhà trái ngập nước, giấy phép và đem phép, ô nhiễm đổ phế thải xây đổ phế môi trường dựng xuống cống thải thoát nước. xuống cống thoát nước 2. N cùng bạn Đua xe, Gây tai x tham gia đua xe vượt nạn, thiệt máy, vượt đèn đỏ, đèn đỏ hại về gây tai nạn giao người và thông. của 3. A là bệnh nhân Đập Thiệt hại tâm thần, khi lên phá nhiều tài cơn đã đập phá sản quý nhiều tài sản quý của bệnh viện. 4. Thiếu tiền tiêu Cướp Gây tổn x xài, N cướp giật tài sản thất tài sản dây chuyền, túi cho người xách của người đi khác dường. 5. Bà T vay tiền Vay Xâm phạm x của chị B đã quá tiền tài sản của hạn, nhưng không không người chịu trả nợ. trả khác. 6. Anh S là công Chặt Người đi x nhân công ty môi cây, tỉa đường bị trường đô thị. Khi cành thương chặt cây, anh đã không =========================================================== 14
  15. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== không đặt biển báo đặt biển nguy hiểm theo báo quy định. Hậu quả là một người đi đường đã bị thương do cành cây rơi xuống. Sau khi giúp học sinh điền vào ô trống, GV có thể đặt câu hỏi: - Vì sao các hành vi 1,2,4,5,6 là hành vi vi phạm pháp luật? - Vì sao hành vi 3 không vi phạm pháp luật? Sau khi HS trả lời: Vì các hành vi 1, 2, 4, 5, 6 là hành vi trái Pháp luật, có lỗi và do người có khả năng nhận thức, điều khiển được hành vi của mình thực hiện gây hậu quả xấu cho xã hội. Hành vi 3 không vi phạm pháp luật mặc dù hành vi của anh A là có lỗi vì anh A mắc bệnh tâm thần, A không ý thức được hành vi của mình nên không có năng lực trách nhiệm pháp lí và không phải chịu trách nhiệm pháp lí. GV giảng giải: Người có khả năng nhận thức, điều khiển được việc làm của mình, được tự do lựa chọn cách ứng xử và chịu trách nhiệm về hành vi của mình được gọi là người có năng lực trách nhiệm pháp lí. Năng lực trách nhiệm pháp lí gồm hai yếu tố: + Khả năng nhận thức, điều khiển hành vi và độ tuổi của một người. Ví dụ: Một em bé lên 5 tuổi nghịch lửa làm cháy gian bếp của nhà hàng xóm. Vì em bé mới 5 tuổi nên em bé chưa có năng lực trách nhiệm pháp lí vì vậy hành vi làm cháy gian bếp của nhà hàng xóm là không vi phạm Pháp luật. + Độ tuổi chịu trách nhiệm pháp lí trong các lĩnh vực khác nhau được qui định khác nhau. + Công dân vi phạm pháp luật đều phải chịu trách nhiệm pháp lí dù người đó là công dân bình thường hay là người có chức quyền và địa vị xã hội. Sau đó GV có thể bổ sung thêm tình huống khác để nhấn mạnh và khắc sâu kiến thức cho các em như: K và P bàn nhau về việc lấy trộm xe đạp của một người trong xóm. Q theo dõi, nghe được câu chuyện này đã khẳng định K và P vi phạm Pháp luật và gọi điện cho công an đến bắt họ ngay lập tức. Em hãy cho biết ý kiến của mình về trường hợp này? Đáp án tình huống: Hành vi của Q là sai vì Kvà P không vi phạm pháp luật vì chưa thực hiện hành vi lấy trộm. GV nhấn mạnh: Hành vi có thể là một hành động cụ thể (ví dụ: đi ăn trộm) hoặc không hành động (ví dụ: thấy người bị tai nạn nhưng không làm gì để cứu =========================================================== 15
  16. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== giúp). Nếu chỉ là ý định, ý tưởng nào đó thì không thể bị coi là vi phạm pháp luật. GV giảng giải thêm: Ý định, ý tưởng phạm tội trong suy nghĩ không phải là hành vi vi phạm pháp luật, nhưng nếu đem ý định đó ra đe dọa người khác thì bị coi là hành vi vi phạm pháp luật vì sự đe dọa là ý định được thể hiện bằng lời nói và hành động được coi là hành vi đe dọa. c. Bài 4: Quyền bình đẳng của công dân trong một số lĩnh vực của đời sống xã hội. Tình huống: Anh H cùng giám đốc Công ti vận tải Y thỏa thuận về kí kết hợp đồng lao động, theo đó, anh H được nhận vào làm việc tại Công ti này với thời hạn xác định. Nhưng, trong hợp đồng lại không ghi rõ anh H sẽ làm việc gì. Theo anh H việc làm như vậy là trái pháp luật nên anh đã đề nghị bổ sung về nội dung này. Thế nhưng giám đốc thì nhất định không nghe vì ông cho rằng sau này anh H làm gì là thuộc quyền quyết định của ông mà không cần phải gi rõ trong hợp đồng. Thấy vậy anh H đã từ chối kí hợp đồng. Câu hỏi: 1. Anh H có quyền yêu cầu ghi rõ trong hợp đồng về công việc phải làm không ? 2. Anh H có quyền thỏa thuận với Giám đốc về những nội dung được ghi trong hợp đồng không ? Sau khi giáo viên đưa ra tình huống, học sinh nghiên cứu tình huống, thảo luận, đưa ra ý kiến của mình và cuối cùng giáo viên kết luận. Như vậy việc tạo ra tình huống để học sinh tự giải quyết, học sinh sẽ hứng thú hơn, không lệ thuộc vào sách vở sẽ phát huy được tính tích cực của học sinh. Tiết học sẽ đạt hiệu quả cao hơn. Bên cạnh đó, cũng bằng phương pháp tình huống được sử dụng một cách sáng tạo hơn, kết hợp với phương pháp làm việc theo nhóm sẽ phát huy tính chủ động, tự giác, sáng tạo từ phía học sinh bằng cách yêu cầu học sinh chuẩn bị bài trước khi đến lớp. d. Bài 6: Công dân với các quyền tự do cơ bản. Giáo viên yêu cầu mỗi nhóm xây dựng một kịch bản tình huống có vấn đề bằng các tiểu phẩm ngắn hoặc các tình huống cụ thể từ bên ngoài cuộc sống, khuyến khích các tình huống pháp luật có thực ở địa phương. Giáo viên chia lớp thành 5 nhóm tương ứng với mỗi đơn vị kiến thức trong bài học Nhóm 1: Chuẩn bị một tình huống về hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân. =========================================================== 16
  17. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== Nhóm 2: Chuẩn bị một tình huống về hành vi vi phạm quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm của công dân Nhóm 3: Chuẩn bị một tình huống về hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở của công dân. Nhóm 4: Chuẩn bị một tình huống về hành vi vi phạm quyền được bảo đảm an toàn và bí mật thư tín, điện thoại, điện tín của công dân. Nhóm 5: Chuẩn bị một tình huống về hành vi vi phạm quyền tự do ngôn luận của công dân. Giáo viên yêu cầu sau mỗi tình huống, các nhóm phải nêu ra được các vấn đề bằng cách đặt từ 2 đến 3 câu hỏi cho các bạn trong lớp cùng giải quyết. Như vậy với yêu cầu trên học sinh sẽ phải dành thời gian chuẩn bị trước ở nhà. Tư liệu tham khảo có thể là sách báo, Iternet, hay có thể lấy những tình huống mà các em đã bắt gặp trong cuộc sống. Học sinh sẽ chủ động làm việc theo nhóm. Kết quả chuẩn bị bài của mỗi nhóm sẽ được giáo viên phân tích, đánh giá và cộng vào điểm kiểm tra thường xuyên lần 1 nhằm động viên khích lệ tinh thần học tập của các em. Khi giảng tới mỗi phần kiến thức đó, học sinh đại diện cho nhóm mình trình bày trước lớp kết quả chuẩn bị bài của nhóm mình. Sau đó giáo viên sẽ phân tích, giảng giải và yêu cầu học sinh rút ra nội dung chính của bài học. Như vậy, qua việc tự tạo ra các tình huống ta thấy rõ sự hứng thú của học sinh trong việc vận dụng kiến thức vào việc giải quyết vấn đề thực tiễn. Đây là một phương pháp rất hiệu quả trong vấn đề giảng dạy. Qua đó, học sinh không những tìm ra được mối liên hệ giữa lí luận và thực tiễn mà còn tăng thêm tính chủ động, sự tìm tòi, khám phá nhằm lĩnh hội tri thức một cách hiệu quả nhất. Bên cạnh việc tự tạo ra tình huống và giải quyết tình huống của nhóm mình thì mỗi nhóm có thể tham gia giải quyết tình huống với các nhóm còn lại bằng việc bổ sung những vấn đề còn thiếu. Như vậy tất cả các nhóm có thể tham gia được công việc một cách hiệu quả nhất. 7. Kết quả đạt được. a. Đối với giáo viên: Để gây được sự hứng thú, khơi dậy lòng say mê học tập môn học, thu hút của các em vào hoạt động dạy - học trong môn Giáo dục công dân ở trường THPT. Trong năm học 2018-2019, 2019-2020 tôi đã sử dụng phương pháp dạy học bằng xây dựng những tình huống, nhất là dựa trên các câu chuyện, vụ án có thật, có tính thời sự vào dạy - học các chủ đề pháp luật môn Giáo dục công dân 12 đem lại kết quả khả quan. Trong kì thi tốt nghiệp THPT đã đạt được thành tích rất cao so với mặt bằng tỉnh. Cụ thể : có 110/110 HS dự thi đạt kết quả từ khá trở lên, trong đó 98 em đạt điểm từ 8,5 trở lên, có 4 em đạt điểm 10. =========================================================== 17
  18. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== Trong những năm học trước đó tôi đã áp dụng kinh nghiệm trên vào dạy học các chủ đề môn Giáo dục công dân 10,11,12 và đã đạt kết quả tốt. b. Đối với học sinh: Đa phần các em học sinh đều tỏ ra hứng thú khi học môn GDCD, các em hăng hái thảo luận những tình huống giáo viên đưa ra và nghiêm túc chuẩn bị những tình huống giáo viên giao một cách có hiệu quả. Phần lớn các em nắm vững nội dung cơ bản của bài học. Kết quả thực nghiệm: Trong quá trình giảng dạy tôi đã tiến hành thực nghiệm ở lớp 12A8 và đối chứng ở lớp 12A5. Kết quả như sau: Giỏi Khá TB Yếu Kém Lớp Sĩ số SL % SL % SL % SL % SL % 12A8 38 19 50 12 32 7 18 0 0 Giỏi Khá TB Yếu Kém Lớp Sĩ số SL % SL % SL % SL % SL % 12A5 38 6 16 7 45 5 9 0 0 Sau khi kiểm tra và phân tích số liệu cho thấy kết quả của lớp thực nghiệm cao hơn so với lớp đối chứng. Ở lớp 12A8 các em đều tỏ ra hứng thú khi học môn GDCD, các em hăng hái thảo luận những tình huống giáo viên đưa ra và nghiêm túc chuẩn bị những tình huống giáo viên giao một cách có hiệu quả. Phần lớn các em nắm vững nội dung cơ bản của bài học. Qua đó tôi kết luận sử dụng phương pháp dạy học tình huống được đề xuất trong đề tài sáng kiến kinh nghiệm là hoàn toàn khả thi vì đã tạo được sự hứng thú trong học tập của học sinh và nâng cao chất lượng dạy học bộ môn. PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận. Qua thực tiễn cùng với một số kinh nghiệm tích lũy được trong suốt quá trình giảng dạy, bản thân tôi bước đầu đã thu nhận đượcnhững kết quả đáng mừng từ việc vận dụng một cách linh hoạt phương pháp tình huống theo cách riêng của mình khi giảng dạy một số bài trong chương trình GDCD lớp 12. Bằng việc tự nghiên cứu chuẩn bị bài trước, học sinh phải tự tìm hiểu, thâm nhập thực tiễn đầy =========================================================== 18
  19. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== sinh động đang diễn ra hàng ngày, học sinh có thể rèn luyện cho mình khả năng phân tích, đặc biệt là khả năng ứng dụng kiến thức đã học vào cuộc sống. Đây cũng là mục đích, yêu cầu của môn học này. Tuy nhiên, người giáo viên không linh hoạt, nhạy bén khi sử dụng phương pháp này phù hợp thì bài giảng sẽ trở nên khô khan, khó hiểu như vốn dĩ như người ta vẫn nhận xét về môn học này, các kiến thức sẽ mang tính hàn lâm, kinh viện, tồn tại trên cơ sở lí thuyết suông. Mặt khác, học trò sẽ không có những bước bứt phá ra khỏi thụ động, tiếp thu bài một cách máy móc, kém hiệu quả. Xuất phát từ thực tiễn trên, tôi luôn tìm tòi các phương pháp dạy học phù hợp để giúp cho học sinh hứng thú với bộ môn và tiếp thu bài một cách tốt nhất. 2. Kiến nghị. Qua thực tiễn cùng với một số kinh nghiệm tích lũy được trong suốt quá trình giảng dạy, bản thân tôi đã bước đầu thu nhận được những kết quả đáng mừng từ việc vận dụng một cách linh hoạt phương pháp tình huống theo cách riêng của mình khi giảng dạy một số bài trong chương trình GDCD lớp 12. Bằng việc tự nghiên cứu chuẩn bị bài trước, học sinh phải tự tìm hiểu, thâm nhập thực tiễn đầy sinh động đang diễn ra hàng ngày, học sinh có thể tự rèn luyện cho mình khả năng phân tích, đặc biệt là khả năng ứng dụng kiến thức đã học vào cuộc sống. Đây cũng là mục đích, yêu cầu sư phạm của môn học này. Khi sử dụng phương pháp dạy học bằng tình huống trong giảng dạy môn GDCD nói chung và phần pháp luật nói riêng đã đem lại nhiều hiệu quả, nhất là đã giúp học sinh nắm rõ kiến thức bài học, những nội dung về pháp luật vốn khô khan, khó nhớ đã trở nên mềm mại và dễ nhớ hơn. Từ đó giúp các em có được những thái độ đúng đắn và có những hành vi, việc làm đúng mực trong cuộc sống hằng ngày. Và để sử dụng phương pháp dạy học bằng tình huống được hiệu quả hơn, các giáo viên bộ môn cần lưu ý một số điểm sau: Thứ nhất, để có những tình huống hay, mang tính thời sự người giáo viên phải thường xuyên thu thập các thông tin trên báo chí, phương tiện thông tin đại chúng hay ở ngay địa phương mình sinh sống, nhưng cần điều chỉnh để phù hợp với nội dung bài học. Thứ hai, nguồn cung cấp tình huống đa dạng phong phú phải kể đến học sinh. Học sinh có thể đưa ra được những tình huống sát thực với thực tế và giáo viên cần điều chỉnh cho phù hợp. Nếu là tình huống hay, giáo viên nên cộng điểm cho học sinh để khuyến khích, động viên kịp thời nhằm phát huy được tính tích cực của học sinh. Thứ ba, tình huống phải tập trung vào trọng tâm bài học, phải phù hợp với điều kiện trường lớp. Thứ tư, giáo viên phải kịp thời quan sát lắng nghe, phát hiện những lúng túng của học sinh để hỗ trợ và điều chỉnh kịp thời những sai sót của các em. =========================================================== 19
  20. SKKN: “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD 12” ========================================================== Đặc biệt, GV phải nắm rõ ý nghĩa thực tiễn, ý nghĩa giáo dục của những tình huống đối với từng cá nhân HS, cho học sinh thảo luận để tạo ra các tình huống liên quan đến nội dung bài học nhằm rèn luyện kĩ năng vận dụng các kiến thức đã học vào giải quyết các vấn đề thực tiễn. Cuối cùng, sau khi học sinh đưa ra các tình huống, giáo viên yêu cầu học sinh nghiêm túc thảo luận tình huống mình nêu, các nhóm khác theo dõi, bổ sung. Kết quả trình bày tình huống phải được giáo viên nhận xét, đánh giá (có thể cho điểm hoặc không). Đồng thời, phải rút kinh nghiệm về tinh thần, thái độ làm việc của từng nhóm, từng thành viên. Nếu sáng kiến kinh nghiệm được phổ biến sẽ được đông đảo đồng nghiệp đón nhận, qua quá trình áp dụng sẽ có những góp ý, bổ sung, hoàn thiện trở thành một công trình khoa học chung cho các giáo viên môn GDCD. Nếu được công nhận Sáng kiến kinh nghiệm bậc 4 kiến nghị Sở giáo dục và đào tạo Nghệ An, lãnh đạo trường THPT Nguyễn Cảnh Chân và đồng nghiệp ứng dụng sáng kiến này một cách rộng rãi trong việc “Sử dụng phương pháp dạy học tình huống trong bộ môn GDCD lớp 12” để đem lại hiệu quả cao. - Bản thân luôn mong muốn nhận được sự đóng góp chân tình của các đồng nghiệp, lãnh đạo các cấp để SKKN này có điều kiện phát triển và hoàn thiện hơn nữa. Xin chân thành cảm ơn! Thanh Chương, ngày 10 tháng 03 năm 2021 Người thực hiện Nguyễn Thị Loan Lê Ngọc Hiệp =========================================================== 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

EXAM.05: Bộ 300+ Đề Thi Thử THPT Quốc Gia 2022
304 tài liệu
919 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2