intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:64

29
lượt xem
8
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến nhằm thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp lớp 10 theo hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh; Tổ chức thực hiện các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp lớp 10 và rút ra bài học kinh nghiệm.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT

  1. Đề tài: THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC MỘT SỐ CHỦ ĐỀ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM HƯỚNG NGHIỆP NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIAO TIẾP VÀ HỢP TÁC CHO HỌC SINH LỚP 10 THPT (Lĩnh vực: Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp)
  2. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT HOÀNG MAI 2 Đề tài: THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC MỘT SỐ CHỦ ĐỀ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM HƯỚNG NGHIỆP NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIAO TIẾP VÀ HỢP TÁC CHO HỌC SINH LỚP 10 THPT (Lĩnh vực: Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp) Họ và tên : Ngô Thị Hoan Đơn vị : Trường THPT Hoàng Mai 2 Điện thoại : 0978277887 Năm học : 2022 - 2023
  3. DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT GV Giáo viên HS Học sinh GVCN Giáo viên chủ nhiệm GVBM Giáo viên bộ môn CNTT Công nghệ thông tin THPT Trung học phổ thông THCS Trung học cơ sở GD&ĐT Giáo dục và đào tạo PPDH Phương pháp dạy học GDPT Giáo dục phổ thông NL Năng lực NCKH Nghiên cứu khoa học NLGT&HT Năng lực giao tiếp và hợp tác HĐTNHN Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp SGK Sách giáo khoa SBT Sách bài tập SGV Sách giáo viên KNTT Kết nối tri thức CTST Chân trời sáng tạo KHTN Khoa học tự nhiên KHXH Khoa học xã hội TNSP Thực nghiệm sư phạm TN Thực nghiệm PPCT Phân phối chương trình
  4. Đề tài: “Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT” MỤC LỤC PHẦN MỘT: MỞ ĐẦU .......................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài .................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................. 1 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................ 2 4. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................... 2 5. Kế hoạch nghiên cứu ............................................................................................. 2 6. Đóng góp của đề tài ............................................................................................... 3 PHẦN HAI: NỘI DUNG ........................................................................................ 4 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN ................................................................................................ 4 1.1. Năng lực và năng lực giao tiếp và hợp tác ......................................................... 4 1.1.1. Năng lực .......................................................................................................... 4 1.1.2. Năng lực giao tiếp và hợp tác ......................................................................... 5 1.2. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ............................................................... 7 1.2.1. Mục tiêu chương trình hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ........................ 7 1.2.2. Nội dung chương trình HĐTNHN ..................................................................... 7 1.2.3. Định hướng và các phương thức tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ........................................................................................................................ 9 1.3. Vai trò của HĐTNHN lớp 10 trong việc phát triển NL giao tiếp và hợp tác cho HS .............................................................................................................................. 9 2. THỰC TRẠNG.................................................................................................. 14 2.1. Thực trạng dạy học HĐTNHN 10 ở trường THPT .......................................... 14 2.2. Thực trạng phát triển NL giao tiếp và hợp tác cho HS trường THPT thông qua HĐTNHN 10 ........................................................................................................... 15 2.3. Thuận lợi và khó khăn trong việc áp dụng đề tài ............................................. 17 2.3.1. Thuận lợi ....................................................................................................... 17 2.3.2. Khó khăn ....................................................................................................... 17 3. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ .................................................................................... 18 3.1. Tổng quan về chương trình hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp 10 ............ 18 3.2. Thiết kế và tổ chức các chủ đề HĐTNHN lớp 10 ............................................ 21 3.2.1. Nguyên lí tổ chức và mục tiêu của các chủ đề HĐTNHN 10 ........................ 21
  5. Đề tài: “Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT” 3.2.2. Cấu trúc, phương thức tổ chức HĐTNHN lớp 10 ......................................... 21 3.2.3. Hồ sơ dạy học và đánh các chủ đề HĐTNHN .............................................. 22 3.2.4. Thiết kế và tổ chức các chủ đề HĐTNHN lớp 10 .......................................... 23 3.2.4.1. Diễn đàn “Mục đích học tập của HS THPT” ............................................ 23 3.2.4.2. Diễn đàn “Xây dựng tình bạn đẹp – Nói không với bạo lực học đường” . 27 3.2.4.3. Chương trình văn nghệ “Ngợi ca mái trường thân yêu” .......................... 30 3.2.3.4. Thực trạng môi trường tự nhiên hiện nay .................................................. 33 3.2.3.5. Cuộc thi “Tuyên truyền viên giỏi” ............................................................. 37 3.2.3.6. Cuộc thi “Tìm hiểu về nghề nghiệp” ......................................................... 43 4. KHẢO SÁT SỰ CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT ............................................................................................................... 49 4.1. Mục đích khảo sát ............................................................................................ 49 4.2. Nội dung và phương pháp khảo sát .................................................................. 49 4.3. Đối tượng khảo sát ........................................................................................... 50 4.4. Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất. 50 5. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ........................................................................... 51 5.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm ....................................................................... 51 5.2. Nội dung thực nghiệm sư phạm ....................................................................... 51 5.3. Đối tượng thực nghiệm .................................................................................... 52 5.4. Tiến hành thực nghiệm ..................................................................................... 52 5.5. Kết quả thực nghiệm ........................................................................................ 52 PHẦN BA: KẾT LUẬN ........................................................................................ 55 1. KẾT LUẬN ......................................................................................................... 55 2. ĐỀ XUẤT............................................................................................................ 55 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 56 PHỤ LỤC ………………………………………………………………………….
  6. Đề tài: “Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT” PHẦN MỘT: MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Giáo dục đang bước sang giai đoạn mới nhằm đáp ứng yêu cầu “Giáo dục và đào tạo con người phát triển một cách toàn diện: đức và tài”. Ngoài việc cung cấp cho học sinh những kiến thức đầy đủ, chính xác theo qui định của chương trình thì người giáo viên còn phải quan tâm giúp các em từng bước hình thành, điều chỉnh, hoàn thiện những hành vi đạo đức phù hợp với đặc điểm tâm lí lứa tuổi. Cùng với sự phát triển của kinh tế xã hội trong điều kiện đất nước mở rộng giao lưu và hội nhập là những hạn chế, yếu kém, tệ nạn,… gây ảnh hưởng lớn đến xã hội, đến giáo dục,… tác động không ít đến tư tưởng, tình cảm, hành vi đạo đức của học sinh. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp (HĐTNHN) trong chương trình GDPT 2018 được xây dựng gồm các chủ đề với nội dung là các hoạt động nhằm phát triển những phẩm chất, nhân cách, kỹ năng sống giúp con người có thể thích nghi, thích ứng với xã hội, làm chủ bản thân, sống tích cực... cuộc sống của mỗi cá nhân có ý nghĩa với xã hội, có ích với cộng đồng. Hay nói cách khác, đó là hoạt động giáo dục dạy người. Dạy tốt HĐTNHN thực tế là giáo viên đang kịp thời giúp học sinh thực hiện nội quy, quy định, điều chỉnh ý thức, thái độ, tình cảm trong rèn luyện đạo đức, trong quá trình học tập, ngăn chặn tình trạng suy thoái đạo đức, tệ nạn xã hội, lười và bỏ học, sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội. Giáo dục đào tạo ra những thế hệ con người năng động sáng tạo, có năng lực và phẩm chất. Đặc biệt là năng lực giao tiếp và hợp tác. Việc tổ chức các chủ đề HĐTNHN cho học sinh hiện nay, không chỉ giúp các em khám phá bản thân, rèn luyện và phát triển bản thân; sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình, xã hội và môi trường xung quanh mà còn giúp các em phát triển năng lực, phẩm chất. Với vai trò là giáo viên chủ nhiệm 10A1 đồng thời trực tiếp giảng dạy HĐTNHN cho lớp, tôi thấy được vai trò của việc thiết kế và tổ chức các chủ đề HĐTNHN trong việc phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho HS tạo nên sự đoàn kết trong tập thể lớp. Từ những lí do đó, tôi đã lựa chọn và nghiên cứu đề tài: “Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT” với mong muốn sẽ góp phần vào việc đổi mới PPDH, từ đó nâng cao hiệu quả dạy học HĐTNHN chương trình GDPT 2018 hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu - Thiết kế và tổ chức các chủ đề HĐTNHN lớp 10 theo hướng phát triển năng lực, phẩm chất HS. Trang 1
  7. Đề tài: “Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT” - Tổ chức thực hiện các chủ đề HĐTNHN lớp 10 và rút ra bài học kinh nghiệm. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu * Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài: - Nghiên cứu cơ sở lí luận về định hướng đổi mới giáo dục phổ thông, năng lực, năng lực giao tiếp và hợp tác. - Điều tra thực trạng về dạy học HĐTNHN lớp 10 chương trình GDPT 2018. * Thiết kế kế hoạch bài dạy các chủ đề HĐTNHN lớp 10 chương trình GDPT 2018. * Thực nghiệm sư phạm (TNSP), xử lí kết quả đánh giá tính hiệu quả và tính khả thi của đề tài. 4. Phương pháp nghiên cứu - Nghiên cứu tài liệu, sách giáo khoa, sách giáo viên, sách tham khảo, internet, blog giáo dục, tạp chí… có liên quan. - Khảo sát bằng phiếu và bằng google forms về thực trạng ở trường phổ thông, các phương pháp hỗ trợ, thăm dò ý kiến giáo viên, … - Thực nghiệm sư phạm. - Phương pháp thống kê toán học, xử lý kết quả thực nghiệm sư phạm. 5. Kế hoạch nghiên cứu STT Thời gian Nội dung công việc Sản phẩm Từ 01/8 đến Tìm hiểu thực trạng và chọn đề Bản đề cương chi tiết 1 31/8/2022 tài, viết đề cương nghiên cứu của đề tài. - Nghiên cứu lí luận dạy học, - Tập hợp lý thuyết của PPDH tích cực của bộ môn. đề tài. Từ 1/9 đến - Khảo sát thực trạng, tổng hợp số - Xử lý số liệu khảo sát 2 30/10/2022 liệu năm trước. được. - Trao đổi với đồng nghiệp và đề - Tổng hợp ý kiến của xuất sáng kiến kinh nghiệm. đồng nghiệp. Từ 1/11 đến Bản đề cương SKKN 3 Hoàn thiện đề cương SKKN 25/12/2022 nạp Sở Trang 2
  8. Đề tài: “Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT” Từ 1/1/2023 Thiết kế giáo án thực nghiệm, 4 đến soạn đề kiểm tra để kiểm tra trước Giáo án các chủ đề 31/01/2023 và sau thực nghiệm - Xử lý kết quả trước Từ 01/02 - Kiểm tra trước thực nghiệm. khi thử nghiệm đề tài. 5 đến - Áp dụng thử nghiệm: Dạy thử, 15/03/2023 kiểm tra 15 phút. - Tổng hợp và xử lý kết quả thử nghiệm đề tài. Từ - Viết sáng kiến. - Bản thảo sáng kiến. 15/3/2023 6 - Xin ý kiến của đồng nghiệp. - Tập hợp đóng góp của đến 31/03/2023 đồng nghiệp. Từ 01/04 Sáng kiến kinh nghiệm Hoàn thành sáng kiến kinh 7 đến chính thức chấm cấp nghiệm 10/04/2023 trường Từ 10/04 Chỉnh sửa, bổ sung sáng kiến kinh Hoàn thành sáng kiến 9 đến nghiệm sau khi chấm cấp trường nộp Sở 20/04/2023 6. Đóng góp của đề tài Về mặt lý luận: Góp phần hoàn thiện và đóng góp vào thực tiễn dạy học HĐTNHN lớp 10 nói riêng và ở trường THPT nói chung, đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục THPT mới. Về mặt thực tiễn: Bổ sung vào ngân hàng kế hoạch bài dạy các chủ đề sử dụng trong dạy học HĐTNHN lớp 10 ở trường THPT theo nội dung chương trình để phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho HS, từ đó đạt mục tiêu của chương trình giáo dục THPT mới. Trang 3
  9. Đề tài: “Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT” PHẦN HAI: NỘI DUNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1. Năng lực và năng lực giao tiếp và hợp tác 1.1.1. Năng lực Năng lực (NL) là khả năng thực hiện thành công hoạt động trong một bối cảnh nhất định nhờ sự huy động tổng hợp các kiến thức, kỹ năng và các thuộc tính cá nhân khác như động cơ, thái độ, hứng thú, niềm tin, ý chí, ... NL của cá nhân được hình thành qua hoạt động và được đánh giá qua phương thức và kết quả hoạt động của cá nhân đó khi giải quyết các vấn đề của cuộc sống. Theo chương trình GDPT 2018, giáo dục cần hình thành và phát triển cho HS 5 phẩm chất và 10 năng lực. Năng lực có thể chia thành hai loại: + Năng lực chung: là những NL cơ bản, thiết yếu hoặc cốt lõi làm nền tảng cho mọi hoạt động của con người trong cuộc sống và lao động nghề nghiệp. Các NL này được hình thành và phát triển dựa trên sự di truyền của con người, quá trình giáo dục và thông qua trải nghiệm cuộc sống. Các NL này đáp ứng yêu cầu của nhiều loại hình hoạt động khác nhau. + Năng lực chuyên biệt: Là sự thể hiện có tính chuyên biệt nhằm đáp ứng yêu cầu của một lĩnh vực hoạt động chuyên biệt với kết quả cao. NL chung và NL chuyên biệt có mối quan hệ qua lại chặt chẽ, bổ sung cho Trang 4
  10. Đề tài: “Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT” nhau, NL riêng được phát triển dễ dàng và nhanh chóng hơn trong điều kiện tồn tại NL chung. NL có mối quan hệ biện chứng qua lại với tư chất, với thiên hướng cá nhân, với tri thức kĩ năng, kĩ xảo và bộc lộ qua trí thức, kĩ năng, kĩ xảo. NL được hình thành và phát triển trong hoạt động, nó là kết quả của quá trình giáo dục, tự phấn đấu và rèn luyện của cá nhân trên cơ sở tiền đề tự nhiên của nó là tư chất . 1.1.2. Năng lực giao tiếp và hợp tác Giao tiếp là hoạt động trao đổi thông tin, tiếp xúc tâm lí, hiểu biết giữa người nói và người nghe nhằm đạt mục đích mong muốn là quá trình giao tiếp. Giao tiếp tạo ra ấn tượng, cảm xúc mới giữa các chủ thể. Qua giao tiếp, ý tưởng trở thành đối tượng phản ánh, sàng lọc, thảo luận, sửa đổi, giúp xây dựng ý nghĩa lâu dài cho các ý tưởng và làm cho chúng trở nên công khai. Giao tiếp giúp HS suy nghĩ để trình bày kết quả của mình đến người khác một cách rõ ràng và thuyết phục. Trong quá trình giao tiếp, các ý tưởng cũng được đánh giá xem xét từ nhiều góc nhìn giúp con người nhận thức vấn đề sâu sắc hơn. Đồng thời quá trình giao tiếp cũng tạo ra sự tương tác, kết nối về mặt cảm xúc tình cảm. Hợp tác là cùng chung sức giúp đỡ lẫn nhau trong một công việc, một lĩnh vực nào đó, nhằm một mục đích chung. Sự hợp tác diễn ra ở các mặt: - Thể hiện khả năng làm việc hiệu quả và tôn trọng với các nhóm đa dạng - Vận dụng tính linh hoạt và sẵn lòng giúp ích trong việc thực hiện các thỏa hiệp cần thiết để đạt được mục tiêu chung. - Giả định trách nhiệm được chia sẻ đối với công việc hợp tác và các đóng góp cá nhân có giá trị được thực hiện bởi mỗi thành viên trong nhóm. Năng lực giao tiếp và hợp tác (NLGT&HT) được xem là một trong những NL quan trọng của con người trong xã hội hiện đại. Tương tác với người khác sẽ tạo cơ hội trao đổi và phản ánh về ý tưởng. Hành động xây dựng ý tưởng để chia sẻ thông tin hoặc lập luận để thuyết phục người khác là một phần quan trọng trong học tập. Trong quá trình này, học sinh (HS) làm sâu sắc thêm các kĩ năng của mình thông qua sự phản biện và theo logic của người khác. Hiện nay, việc phát triển NLGT&HT từ trong trường học đã trở thành một xu thế giáo dục trên thế giới. Theo chương trình Giáo dục phổ thông - Chương trình tổng thể [1], NLGT&HT của HS ở cấp THPT được biểu hiện qua những thành phần sau: TT NL thành phần Biểu hiện 1 Xác định mục - Xác định được mục đích giao tiếp phù hợp với đối đích, nội dung, tượng và ngữ cảnh giao tiếp; dự kiến được thuận lợi, khó phương tiện và khăn để đạt được mục đích trong giao tiếp. Trang 5
  11. Đề tài: “Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT” thái độ giao tiếp - Biết lựa chọn nội dung, kiểu loại văn bản, ngôn ngữ và các phương tiện giao tiếp khác phù hợp với ngữ cảnh và đối tượng giao tiếp. - Tiếp nhận được các văn bản về những vấn đề khoa học, nghệ thuật phù hợp với khả năng và định hướng nghề nghiệp của bản thân, có sử dụng ngôn ngữ kết hợp với các loại phương tiện phi ngôn ngữ đa dạng. - Biết sử dụng ngôn ngữ kết hợp với các loại phương tiện phi ngôn ngữ đa dạng để trình bày thông tin, ý tưởng và để thảo luận, lập luận, đánh giá về các vấn đề trong khoa học, nghệ thuật phù hợp với khả năng và định hướng nghề nghiệp. - Biết chủ động trong giao tiếp; tự tin và biết kiểm soát cảm xúc, thái độ khi nói trước nhiều người. 2 Thiết lập, phát - Nhận biết và thấu cảm được suy nghĩ, tình cảm, thái độ triển các quan hệ của người khác. xã hội; điều chỉnh - Xác định đúng nguyên nhân mâu thuẫn giữa bản thân và hoá giải các với người khác hoặc giữa những người khác với nhau và mâu thuẫn biết cách hoá giải mâu thuẫn. 3 Xác định mục Biết chủ động đề xuất mục đích hợp tác để giải quyết một đích và phương vấn đề do bản thân và những người khác đề xuất; biết lựa thức hợp tác chọn hình thức làm việc nhóm với quy mô phù hợp với yêu cầu và nhiệm vụ. 4 Xác định trách Phân tích được các công việc cần thực hiện để hoàn nhiệm và hoạt thành nhiệm vụ của nhóm; sẵn sàng nhận công việc khó động của bản thân khăn của nhóm. 5 Xác định nhu cầu Qua theo dõi, đánh giá được khả năng hoàn thành công và khả năng của việc của từng thành viên trong nhóm để đề xuất điều người hợp tác chỉnh phương án phân công công việc và tổ chức hoạt động hợp tác. 6 Tổ chức và thuyết Biết theo dõi tiến độ hoàn thành công việc của từng thành phục người khác viên và cả nhóm để điều hoà hoạt động phối hợp; biết khiêm tốn tiếp thu sự góp ý và nhiệt tình chia sẻ, hỗ trợ các thành viên trong nhóm. Trang 6
  12. Đề tài: “Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT” 7 Đánh giá hoạt Căn cứ vào mục đích hoạt động của các nhóm, đánh giá động hợp tác được mức độ đạt mục đích của cá nhân, của nhóm và nhóm khác; rút kinh nghiệm cho bản thân và góp ý được cho từng người trong nhóm. 8 Hội nhập quốc tế - Có hiểu biết cơ bản về hội nhập quốc tế. - Biết chủ động, tự tin trong giao tiếp với bạn bè quốc tế; biết chủ động, tích cực tham gia một số hoạt động hội nhập quốc tế phù hợp với bản thân và đặc điểm của nhà trường, địa phương. - Biết tìm đọc tài liệu nước ngoài phục vụ công việc học tập và định hướng nghề nghiệp của mình và bạn bè. Như vậy, HS được trải qua các giai đoạn cơ bản của quá trình giao tiếp, hiểu được sự cần thiết của việc hợp tác và cách thức hợp tác hiệu quả, biết giao tiếp và hợp tác không chỉ bó hẹp trong phạm vi lớp học mà còn mở rộng ở tầm quốc tế. 1.2. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp 1.2.1. Mục tiêu chương trình hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp HĐTNHN hình thành, phát triển ở học sinh NL thích ứng với cuộc sống, NL thiết kế và tổ chức hoạt động, NL định hướng nghề nghiệp; đồng thời góp phần hình thành, phát triển các phẩm chất chủ yếu và NL chung quy định trong Chương trình tổng thể. HĐTNHN giúp học sinh khám phá bản thân và thế giới xung quanh, phát triển đời sống tâm hồn phong phú, biết rung cảm trước cái đẹp của thiên nhiên và tình người, có quan niệm sống và ứng xử đúng đắn, đồng thời bồi dưỡng cho học sinh tình yêu đối với quê hương, đất nước, ý thức về cội nguồn và bản sắc của dân tộc để góp phần giữ gìn, phát triển các giá trị tốt đẹp của con người Việt Nam trong một thế giới hội nhập. HĐTNHN ở cấp THPT giúp học sinh phát triển các phẩm chất, NL đã được hình thành ở cấp tiểu học và cấp trung học cơ sở. Kết thúc giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp, học sinh có khả năng thích ứng với các điều kiện sống, học tập và làm việc khác nhau; thích ứng với những thay đổi của xã hội hiện đại; có khả năng tổ chức cuộc sống, công việc và quản lí bản thân; có khả năng phát triển hứng thú nghề nghiệp và ra quyết định lựa chọn được nghề nghiệp tương lai; xây dựng được kế hoạch rèn luyện đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp và trở thành người công dân có ích 1.2.2. Nội dung chương trình HĐTNHN Theo chương trình Giáo dục phổ thông năm 2018, HĐTNHN là hoạt động giáo dục bắt buộc do nhà giáo dục định hướng, thiết kế và hướng dẫn thực hiện. Với thời Trang 7
  13. Đề tài: “Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT” lượng 105 tiết/năm, HĐTNHN lớp 10 không phải là một môn học, dù có đủ sách giáo khoa (SGK), sách giáo viên, sách tham khảo và đi dạy giáo viên cũng phải có giáo án. Lứa tuổi THPT có sự phát triển tương đối hoàn thiện về thể chất, nhận thức phù hợp với học trải nghiệm. Bản thân các em cũng có nhu cầu trải nghiệm để nâng cao hiểu biết, vốn sống, kỹ năng. Từ đó, học sinh có thể đưa ra những quyết định đúng đắn khi chọn ngành, chọn nghề trong tương lai. * Về hoạt động trải nghiệm: Học sinh THPT đã có vốn kiến thức khoa học và xã hội nhất định. Nhiều em đã thể hiện sự yêu thích với một hoặc một vài lĩnh vực nào đó. Tuy nhiên, hầu hết các bạn chưa có đủ kinh nghiệm, vốn sống còn hạn chế nên những hoạt động sinh hoạt tập thể, trải nghiệm tập trung theo chủ đề là điều cần thiết. Các hoạt động trải nghiệm tập trung, sinh hoạt theo chủ đề tạo ra không gian để học sinh THPT chia sẻ, trao đổi mối quan tâm về một chủ đề nào đó. Thông thường, những chủ đề đó liên quan mật thiết đến đời sống học sinh như thi cử, lập nghiệp, khởi nghiệp, sống tích cực, ... * Về hoạt động hướng nghiệp: Học sinh THPT đang tiệm cận tuổi lao động “vàng” và đang đứng trước những lựa chọn quan trọng trong đời như chọn trường, chọn ngành ở CĐ - ĐH hay học nghề. Tuy nhiên, các bạn chưa có đủ trải nghiệm nghề nghiệp và chưa có cái nhìn chính xác về tình hình thị trường lao động hiện tại. Chỉ khi tham gia hoạt động hướng nghiệp, các em mới phần nào được trang bị thêm kiến thức, kỹ năng liên quan đến vấn đề nói trên. Qua hoạt động này, học sinh sẽ nhận được những lời khuyên cùng kinh nghiệm hữu ích để xác định ngành muốn theo học và nghề nghiệp muốn theo đuổi. Các hoạt động hướng nghiệp sẽ cung cấp kiến thức, giải đáp thắc mắc, tư vấn chọn nghề, chọn ngành học ở CĐ - ĐH. Ngoài ra, học sinh có thể tìm được cơ hội thử sức với ngành nghề mình thích thông qua hoạt động đó. Nhờ việc thấu hiểu bản thân và hiểu rõ về một số nghề nhất định, các bạn có thể chọn được ngành học, công việc phù hợp sau khi tốt nghiệp. Các hoạt động định hướng nghề nghiệp khác như giáo viên trực tiếp tư vấn, trải nghiệm thực tế nghề, tổ chức cuộc thi hiểu biết ngành nghề, … đem đến hình thức tiếp cận thông tin mới, tin cậy. Qua đó, học sinh có thêm cơ hội tự tìm tòi hoặc được cung cấp kiến thức, kinh nghiệm để đánh giá đúng bản thân, lựa chọn ngành nghề phù hợp. Như vậy, chúng ta thấy rằng chương trình học trải nghiệm, hướng nghiệp dành cho học sinh có tác dụng hỗ trợ cung cấp kỹ năng, vốn sống, hiểu biết về các mối quan hệ xã hội và xu hướng nghề nghiệp, định hình nhân cách. Đây đều là những yếu tố quan trọng góp phần tạo nên một cá nhân hoàn thiện, có thể đóng góp tích cực vào sự phát triển của cộng đồng. Trang 8
  14. Đề tài: “Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT” 1.2.3. Định hướng và các phương thức tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp * Định hướng tổ chức HĐTNHN: - Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh; làm cho mỗi học sinh đều sẵn sàng tham gia trải nghiệm tích cực. - Tạo điều kiện cho học sinh trải nghiệm, sáng tạo thông qua các hoạt động tìm tòi, vận dụng kiến thức và kinh nghiệm đã có vào đời sống; - Hình thành, phát triển kĩ năng giải quyết vấn đề và ra quyết định dựa trên những tri thức và ý tưởng mới thu được từ trải nghiệm. - Tạo cơ hội cho học sinh suy nghĩ, phân tích, khái quát hoá những trải nghiệm để kiến tạo kinh nghiệm, kiến thức và kĩ năng mới. - Lựa chọn linh hoạt, sáng tạo các phương pháp giáo dục phù hợp: phương pháp nêu gương; phương pháp giáo dục bằng tập thể; phương pháp thuyết phục; PP tranh luận; phương pháp luyện tập; phương pháp khích lệ, động viên; phương pháp tạo sản phẩm và các PP giáo dục khác. * Các phương thức tổ chức HĐTNHN HĐTNHN được tổ chức trong và ngoài lớp học, trong và ngoài trường học; theo quy mô nhóm, lớp học, khối lớp hoặc quy mô trường. Vì vậy phương thức tổ chức HĐTNHN phục thuộc vào mục tiêu cần đạt. - Phương thức có tính khám phá: Thực địa, thực tế, tham quan, cắm trại, trò chơi, … - Phương thức có tính thể nghiệm, tương tác: Diễn đàn, giao lưu, hội thảo, sân khấu hóa, đóng vai, thảo luận, trao đổi, thực hành, thuyết trình, trình diễn, … - Phương thức có tính cống hiến: lao động, tình nguyện, hoạt động xã hội, nhân đạo, … - Phương thức có tính nghiên cứu: dự án, khảo sát, điều tra, sáng tạo công nghệ. 1.3. Vai trò của HĐTNHN lớp 10 trong việc phát triển NL giao tiếp và hợp tác cho HS HĐTNHN là một cách học thông qua thực hành, với quan niệm việc học là quá trình tạo ra tri thức mới trên cơ sở trải nghiệm thực tế, dựa trên những đánh giá, phân tích trên những kinh nghiệm, kiến thức sẵn có. Như vậy, thông qua các hoạt động trải nghiệm, HS được cung cấp kiến thức, kỹ năng từ đó hình thành những NL, phẩm chất và kinh nghiệm. Trang 9
  15. Đề tài: “Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT” Để phát triển NL GT&HT thông qua các chủ đề HĐTNHN cần thiết kế các hoạt động tổ chức nhóm hợp tác như sau: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Hoạt động 1. Tổ chức nhóm hợp tác + Thành lập nhóm: số lượng HS và cách + Ổn định tổ chức nhóm; phân nhóm; + Phân công nhiệm vụ cho các thành viên + Định hướng HS phân công các vai trò trong nhóm: nhóm trưởng, thư kí, thành trong nhóm; viên; + Giao nhiệm vụ hoạt động cho nhóm, + Nhận nhiệm vụ, lựa chọn hình thức hợp quyết định thời gian hoạt động nhóm tác; (thực hiện tại lớp hoặc ở nhà) + Phân công công việc của mỗi thành viên + Giúp đỡ nhóm phân công nhiệm vụ cho trong nhóm. từng thành viên. Hoạt động 2. Tiến hành hoạt động nhóm + Hướng dẫn, hỗ trợ HS trong quá trình + Tìm hiểu vấn đề, xác định nhiệm vụ cần hoạt động; giải quyết; + Điều chỉnh hoạt động nhóm, khuyến + Nghiên cứu các giải pháp giải quyết vấn khích thành viên tham gia hoạt động tích đề; ghi lại các ý tưởng; cực. + Thảo luận trong nhóm để thống nhất giải pháp; + Thực hiện giải pháp; + Kết luận vấn đề bằng sản phẩm nhóm. Hoạt động 3. Báo cáo sản phẩm hoạt động nhóm + Tổ chức các nhóm trong lớp trao đổi và + Đại diện nhóm báo cáo; tranh luận với nhau. Mỗi nhóm cử đại diện + Nhóm tự đánh giá kết quả làm việc; báo cáo hoặc do GV chỉ định báo cáo trình bày kết quả thực hiện nhiệm vụ của nhóm + Các nhóm khác nhận xét, tranh luận, bổ mình, phân tích những ưu và nhược điểm sung các vấn đề còn thắc mắc; của nhóm, hiệu quả công việc mà nhóm đã + Nhóm báo cáo có nhiệm vụ giải đáp đạt được; thắc mắc của nhóm bạn, đưa ra lập luận, lí + Phát hiện những điểm khác biệt, những lẽ để chứng minh, bảo vệ ý kiến của mình, mâu thuẫn giữa các nhóm để các nhóm khai thác ý kiến của các nhóm để bổ sung, tranh luận; hoàn chỉnh sản phẩm của mình. Hoạt Trang 10
  16. Đề tài: “Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT” + Là người “trọng tài khoa học”, đưa ra động này được thực hiện tuần tự cho đến những kết luận khoa học về cách giải quyết khi các nhóm báo cáo xong; nhiệm vụ học tập. + Tổng kết vấn đề: Sau khi trình bày, tranh luận thì HS và GV sẽ cùng đưa ra kết luận về nội dung học tập. Hoạt động này giúp HS phát triển năng lực giao tiếp Hoạt động 4. Đánh giá hoạt động + Đánh giá sản phẩm thu được sau khi + Tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau thông thực hiện nhiệm vụ của các nhóm, có thể qua phiếu đánh giá, bảng hỏi; là một bản báo cáo, một câu trả lời mà HS + Công bố các thông tin đánh giá của đã đưa ra; nhóm mình và các nhóm khác. + Tổng hợp những điều ghi chép do quan sát được, đưa ra nhận xét về tinh thần, thái độ và các kĩ năng hợp tác của HS; + Tổ chức cho các nhóm tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau; + Đánh giá tổng kết. Để đánh giá được vai trò của việc tham gia các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp trong việc phát triển NLGT&HT cần dựa vào tiêu chí và các mức độ NLGT&HT của HS trước và sau khi tổ chức các chủ đề HĐTNHN theo thang đo NLGT&HT như sau: Mức độ Tiêu chí Mức 1 Mức 2 Mức 3 Mức 4 TC1. Tổ Không xác Xác định được Phối hợp cùng Chủ động phối hợp chức định được vai trò của mỗi nhau thành lập để thành lập nhóm nhóm vai trò của thành viên trong nhóm phù hiệu quả, xác định hợp tác mỗi thành nhóm với sự hỗ hợp, xác định vai trò của các thành viên trong trợ của GV. được vai trò viên một cách rõ nhóm, cần cho mỗi thành ràng và có thể hoán GV hướng viên trong đổi được vai trò cho dẫn hoàn nhóm. nhau. toàn. TC2. Lập Chưa dự Dự kiến được Dự kiến được Dự kiến các công kế hoạch kiến được một phần các các công việc việc phải làm cho Trang 11
  17. Đề tài: “Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT” hợp tác các nhiệm công việc cần phải làm cho từng thành viên theo vụ cần làm phải làm với sự từng thành trình tự thời gian hợp cho từng hỗ trợ của GV viên theo trình lí và chỉ rõ cách thức thành viên tự thời gian thực hiện công việc. trong nhóm. TC3. Chưa thực Tham gia một Hoàn thành Tự giác hoàn thành Thực hiện hiện được phần nhiệm vụ các nhiệm vụ nhiệm vụ được giao nhiệm vụ nhiệm vụ được giao. được giao. theo kế hoạch đề ra được giao được giao. và hỗ trợ các thành viên khác trong nhóm hoàn thành nhiệm vụ. TC4. Chưa trình Trình bày được Trình bày ý Trình bày ý kiến cá Diễn đạt bày được ý một số ý kiến cá kiến cá nhân nhân một cách có hệ ý kiến cá kiến cá nhân riêng lẻ một cách thống, chứng minh nhân - kết nhân. trong hoạt động mạch lạc, có được quan điểm của quả thực nhóm. hệ thống. mình một cách hiện thuyết phục. nhiệm vụ TC5. Không tập Có lắng nghe ý Có lắng nghe, Tập trung chú ý lắng Lắng trung, chú ý kiến của các có phản hồi ý nghe một cách chăm nghe và người khác thành viên khác kiến của một chú, đưa ra phản hồi phản hồi phát biểu. trong nhóm. số thành viên ý kiến của các thành khác trong viên một cách nhanh nhóm. chóng và phù hợp. TC6. Chưa đề Đề xuất được Đề xuất được Đề xuất được Giải xuất được phương án giải phương án phương án giải quyết quyết phương án quyết mâu giải quyết mâu mâu thuẫn một cách mâu giải quyết thuẫn nhưng thuẫn và có sự hiệu quả và nhận thuẫn khi có mâu chưa có sự đồng đồng thuận được sự đồng thuận thuẫn trong thuận trong trong tranh trong tranh luận, nhóm. tranh luận. luận nhưng nhanh chóng điều còn khó khăn chỉnh công việc của trong điều cá nhân nhằm đảm chỉnh công bảo sự đồng thuận việc để đảm trong nhóm. bảo sự đồng thuận. TC7. Ghi Chưa ghi Ghi chép, tổng Ghi chép, tổng Ghi chép, tổng hợp chép tổng chép, tổng hợp được một hợp các ý kiến các ý kiến của những Trang 12
  18. Đề tài: “Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT” hợp kết hợp được vài ý kiến của của những thành viên trong quả hợp các ý kiến các thành viên thành viên nhóm để viết bản báo tác của các trong nhóm để trong nhóm để cáo đầy đủ nội dung, thành viên viết báo cáo. viết bản báo cấu trúc logic, có hệ trong nhóm cáo đầy đủ nội thống. để viết báo dung. cáo. TC8. Tự Chưa đánh Đánh giá được Đánh giá được Đánh giá chính xác, đánh giá giá đúng kết mức độ thực mức độ thực khách quan, công và đánh quả các hoạt hiện nhiệm vụ hiện nhiệm vụ bằng mức độ thực giá lẫn động của của bản thân của bản thân hiện nhiệm vụ của nhau bản thân và với bảng tiêu và các thành bản thân và các thành các thành chí khi tham gia viên khác viên trong nhóm viên khác hoạt động nhóm trong nhóm thông qua bảng tiêu trong nhóm. nhưng chưa với bảng tiêu chí khi tham gia hoạt đánh giá được chí khi tham động nhóm. mức độ thực gia hoạt động hiện nhiệm vụ nhóm. của các thành viên khác trong nhóm. TC9. Chưa đánh Đánh giá được Đánh giá được Đánh giá chính xác Đánh giá giá được chất một phần chất chất lượng sản chất lượng sản phẩm kết quả lượng sản lượng sản phẩm phẩm của cả của cả nhóm, đưa ra hoạt động phẩm của cả của cả nhóm nhóm, có được phương án cải nhóm nhóm, chưa nhưng chưa đưa đóng góp ý tiến (sửa đổi) sản đưa ra được ra được phương kiến để cải phẩm một cách hiệu phương án án cải tiến (sửa tiến (sửa đổi) quả. cải tiến (sửa đổi) sản phẩm. sản phẩm. đổi) sản phẩm. Như vậy, HĐTNHN đòi hỏi HS phải sử dụng tổng hợp các giác quan, giúp HS có thể tối đa hóa khả năng sáng tạo, tính năng động và thích ứng. HS được trải qua quá trình khám phá kiến thức và tìm giải pháp, từ đó giúp phát triển NL cá nhân và tăng cường sự tự tin. Việc tạo ra sản phẩm cho việc giải quyết vấn đề trong nhiệm vụ của HĐTNHN đòi hỏi HS phải hợp tác với nhau, tạo nên khối đoàn kết, phát triển NL hợp tác của HS. Học sinh tự tin báo cáo sản phẩm, nói được ý kiến của bản thân, trao đổi với nhau, phát triển NL giao tiếp, phát huy NL sử dụng ngôn ngữ của mình. Trang 13
  19. Đề tài: “Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT” 2. THỰC TRẠNG 2.1. Thực trạng dạy học HĐTNHN 10 ở trường THPT Trong chương trình Giáo dục phổ thông 2018, hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục bắt buộc, không phải là một môn học nhưng nó lại vô cùng cần thiết đối với HS, bởi vì chính các HĐTNHN trong chương trình giáo dục phổ thông mới các yêu cầu của chương trình rất cụ thể với từng khối lớp với 4 nội dung: Hoạt động hướng vào bản thân; Hoạt động hướng đến xã hội; Hoạt động hướng đến tự nhiên và Hoạt động hướng nghiệp Với những điểm mới của HĐTNHN lớp 10, tôi đã tiến hành thăm dò 40 GV tham gia giảng dạy HĐTNHN 10 với vai trò GVBM, GVCN, ban thường vụ đoàn trường của 4 trường THPT trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu và thị xã Hoàng Mai bằng link google form. Kết quả thăm dò cho thấy: Mặc dù nội dung chương trình HĐTNH rất hay và ý nghĩa nhưng nhiều giáo viên gặp khó khăn trong việc nắm tổng thể chương trình và cách thức thiết kế, tổ chức kế hoạch hoạt động vì nhiều nguyên nhân. Hầu hết GV cho thấy: Đây là nội dung mới lạ, các trường chưa có GV chuyên trách, GV chưa được tập huấn bài bản, chủ yếu là GVBM hoặc GVCN kiêm nhiệm thêm các nội dung HĐTNHN theo phân công của hiệu trưởng. Vì vậy khi giảng dạy HĐTNHN giáo viên gặp không ít khó khăn và bỡ ngỡ. Một số GV khi giảng dạy đã quan tâm đến việc tổ chức các HĐTN cho HS nhưng chưa bài bản, chỉn chu. Bên cạnh đó, tôi đã tiến hành thăm dò về sự hứng thú của HS khi tham gia học tập các chủ đề HĐTNHN của 42 HS của lớp 10A1 trường THPT Hoàng Mai 2, kết quả cho thấy: Đa số HS thấy thích thú khi được học các chủ đề HĐTNHN và nhận định nội dung của các chủ đề cơ bản rất hay và ý nghĩa, giúp HS hiểu hơn về cuộc sống. Trang 14
  20. Đề tài: “Thiết kế và tổ chức các chủ đề hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 10 THPT” Mặt khác, công tác tổ chức dạy học các chủ đề HĐTNHN của GV thường theo cảm hứng, tiến hành rời rạc mà không dựa trên quy trình cụ thể, những nguyên tắc cần thiết như đáp ứng mục tiêu, nội dung giáo dục, đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi của HS; GV tổ chức các hoạt động không dựa trên cơ sở thực tiễn của điều kiện địa phương, nhà trường mà áp dụng máy móc; thiếu sự liên kết giữa các lực lượng giáo dục…; Các dạng hoạt động học tập sử dụng còn nặng về hình thức, chưa phát huy được tính tích cực của người học; đặc biệt chỉ tập trung vào một số phương pháp dạy học nhất định, chưa mạnh dạn đa dạng hóa các phương pháp dạy học mang tính trải nghiệm cao như dạy học dự án; dạy học tham quan... 2.2. Thực trạng phát triển NL giao tiếp và hợp tác cho HS trường THPT thông qua HĐTNHN 10 Qua kết quả thăm dò 40 GV tham gia giảng dạy HĐTNHN 10 của một số trường THPT trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu và thị xã Hoàng Mai bằng link google form về thực trạng phát triển NLGT&HT cho HS thông qua HĐTNHN, tôi thấy: - Về mức độ quan trọng của các năng lực cần phát triển cho HS THPT, đa số GV đều cho rằng các NL đều cần phát triển cho HS, trong đó NL giao tiếp và hợp tác, NL giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực VDKT vào thực tiễn cuộc sống, NL sử dụng CNTT có vai trò rất quan trọng. Trong đó, tất cả GV đều cho rằng quan HĐTNHN thì NLGT&HT được chú trọng phát triển nhất. Việc đổi mới PPDH ngày nay luôn tạo môi trường để HS thảo luận nhóm và NLGT&HT có vai trò rất quan trọng quyết định đến việc hoàn thành nhiệm vụ học tập của HS từ đó tiết học mới đảm bảo thành công cao. Trang 15
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2