Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Ứng dụng một số bài tập dẫn dắt nhằm sữa chữa những sai lầm thường mắc trong kỹ thuật chuyền bóng cao tay bằng hai tay trước mặt cho học sinh nữ khối 12 THPT

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:32

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Ứng dụng một số bài tập dẫn dắt nhằm sữa chữa những sai lầm thường mắc trong kỹ thuật chuyền bóng cao tay bằng hai tay trước mặt cho học sinh nữ khối 12 THPT" nhằm tìm ra những nguyên nhân chủ yếu dẫn tới các sai lầm, trên cơ sở lựa chọn các bài tập để sửa chữa những sai lầm nhằm nâng cao chất lượng đào tạo cho nhà trường.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Ứng dụng một số bài tập dẫn dắt nhằm sữa chữa những sai lầm thường mắc trong kỹ thuật chuyền bóng cao tay bằng hai tay trước mặt cho học sinh nữ khối 12 THPT

MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ (Từ trang 3 đến trang 8). 1. Lý do chọn đề tài. 2. Mục đích nghiên cứu. 3. Đối tượng nghiên cứu. 4. Phạm vi nghiên cứu. 5. Giả thuyết khoa học. 6. Phương pháp nghiên cứu. 7. Đóng góp mới của đề tài. PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ (Từ trang 9 đến trang 29). A. GIẢI QUYẾT NHIỆM VỤ 1: I. Cơ sở lý luận của đề tài: II. Cơ sở thực tiễn của đề tài: III. Giải pháp: IV: Kết quả: B. GIẢI QUYẾT NHIỆM VỤ 2: I. Cơ sở lý luận về sự lựa chọn các bài tập : II. Cơ sở thực tiễn của việc tập luyện bộ môn bóng chuyền: III. Giải pháp để lựa chọn các bài tập: IV. Kết quả: PHẦN III: KẾT LUẬN KIẾN NGHỊ (Từ trang 30 đến trang 32). a. Kết luận: b. Kiến nghị: 1
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG SKKN TT Từ viết tắt Tên từ viết tắt 1 THPT Trung học phổ thông 2 GDTC Giáo dục thể chất 3 TDTT Thể dục thể thao 4 VĐV Vận động viên 5 SKKN Sáng kiến kinh nghiệm 6 HS Học sinh 2
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Hệ thống GDTC trong nhà trường là một bộ phận quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân. Hoạt động TDTT có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng. Đồng thời là một bộ phận không thể tách rời của sự nghiệp giáo dục của Đảng và nhà nước ta. Qua đó khẳng định được mục đích của GDTC nước ta là giáo dục toàn diện cho thế hệ trẻ đức - trí - thể - mỹ, nhằm tạo cơ hội cho mọi người khả năng phát triển cao về trí tuệ, cường tráng về thể chất, phong phú về tinh thần trong sáng tạo, trong đó việc chăm lo cho sức khỏe thể chất cho học sinh, sinh viên nhằm góp phần quan trọng tạo nhân lực mới phục vụ cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển thể thao Việt Nam là mục tiêu chiến lược của công tác GDTC trường học. TDTT có một vị trí quan trọng đang từng bước hòa nhập vào khu vực và thế giới. Thể hiện ở các cuộc thi đấu như: Đại hội TDTT Đông Nam Á (Seagames), Đại hội TDTT thế giới (Olimpic) cũng có những thành tích đạt được đáng kể. Đồng thời thể thao cũng là một chiến lược đối ngoại nhằm mở rộng mối quan hệ hiểu biết và hữu nghị rộng rải giữa các dân tộc trên toàn thế giới, góp phần vào việc cũng cố hòa bình. Qua tìm hiểu và nghiên cứu lịch sử phát triển của Bóng chuyền hiện đại cho thấy: Ở những nước có nền thể thao tiên tiến, xu hướng mới trong Bóng chuyền có đặc điểm nổi bật là chuyên môn hóa cao trong từng vị trí, tấn công nhanh và mạnh gây yếu tố bất ngờ, tăng cường tấn công hàng sau, bật nhảy, phát bóng . Xu hướng phát triển kỹ chiến thuật cũng được chuyên gia Bóng chuyền trên thế giới tìm tòi và sáng tạo. Việc nâng cao khả năng chiếm ưu thế trong không gian của VĐV (Như chiều cao của VĐV, nâng sức bật cho VĐV...) Huấn luyện toàn diện cả hai mặt tấn công và phòng thủ, phát triển thể lực toàn diện để đảm bảo cường độ và khối lượng vận động lớn trong thi đấu đã được chú trọng. Tuy nhiên, trong Bóng chuyền nói riêng và các môn thể thao khác nói chung kỹ thuật cơ bản là yếu tố quan trọng nhất đối với mỗi VĐV. Vì vậy ngay 3
từ đầu khi mới học kỹ thuật không tạo cho mình những khái niệm đúng về động tác thì dần dần trong quá trình tập luyện sẽ trở thành thói quen khó sửa, hạn chế rất nhiều trong công việc hoàn thiện và tiếp thu kỹ thuật cũng như đạt được trình độ kỹ thuật ở mức độ cao hơn. Từ đó sẽ ảnh hưởng đến quá trình tập luyện và thi đấu, muốn vậy người tập phải nắm vững nguyên lý kỹ thuật và thực hiện tốt kỹ thuật cơ bản, những khả năng phối hợp thực hiện kỹ thuật từ các giai đoạn hoàn chỉnh, đòi hỏi VĐV bóng chuyền phải có thời gian dài tập luyện và sữa chửa. Nếu những sai lầm ban đầu sẽ thành "cố tật" sau này rất khó khắc phục. Thế nhưng thực tiễn giảng dạy bộ môn bóng chuyền ở các trường phổ thông cho thấy không phải bất kỳ một trường nào cũng có thể đáp ứng được đầy đủ về điều kiện dụng cụ sân bãi cho các em học tập bộ môn bóng chuyền, với điều kiện cơ sở vật chất chưa thật tốt cộng với diện tích không nhiều nên sân bãi tập chưa tiêu chuẩn. Điều này dẫn đến sự thiếu sót trong kỹ thuật cơ bản của các em đặc biệt là các em học sinh nữ khối 12. Người dạy và học phải biết thực hiện các bài tập, các động tác kỹ thuật thật tốt như phát bóng, đệm bóng, đập bóng, chuyền bóng. Trong đó chuyền bóng là một kỹ thuật cơ bản và quan trọng góp phân nâng cao hiệu quả trong thi đấu. Và hầu như các em học sinh nữ khối 12 luôn gặp khó khăn về kỹ thuật này trong quá trình học tập. Chính vì vậy trong quá trình giảng dạy phải nhanh chóng tìm ra những bài tập cơ bản để vận dụng vào tập luyện. Việc lựa chọn ra những bài tập là một vấn đề khó. Lựa chọn vận dụng bài tập từ quá trình tập luyện là rất cần thiết. Xuất phát từ lý do trên tôi đã lựa chọn đề tài “Ứng dụng một số bài tập dẫn dắt nhằm sữa chữa những sai lầm thường mắc trong kỹ thuật chuyền bóng cao tay bằng hai tay trước mặt cho học sinh nữ khối 12 THPT”. 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU: Xuất phát từ mục đích lâu dài của công tác GDTC trong nhà trường là góp phần nâng cao sức khỏe, hoàn thiện thể chất và phát triển các tố chất thể lực, phát huy năng khiếu thể thao trong học sinh. Dựa trên khảo sát thực trạng phong trào TDTT trong nhà trường, đặc biệt là chất lượng học tập và tập luyện kỹ thuật chuyền bóng cao tay của học sinh nữ khối 12 trong toàn trường. Đề tài 4
này tôi nghiên cứu nhằm xác định những sai lầm thường mắc của học sinh trong kỹ thuật chuyền bóng cao tay trước mặt. Từ đó tìm ra những nguyên nhân chủ yếu dẫn tới các sai lầm, trên cơ sở lựa chọn các bài tập để sửa chữa những sai lầm nhằm nâng cao chất lượng đào tạo cho nhà trường. 3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU: - Đối tượng nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu nguyên nhân những sai lầm thường mắc khi thực hiện kỹ thuật chuyền bóng cao tay bằng hai tay trước mặt. Qua đó giúp tôi lựa chọn ứng dụng một số bài tập nhằm sữa chữa những sai lầm thường mắc trong kỹ thuật chuyền bóng cao tay bằng hai tay trước mặt cho học sinh nữ khối 12 THPT. - Đối tượng phỏng vấn là các giáo viên trong tổ bộ môn và một số giáo viên của trường bạn có kinh nghiệm trong giảng dạy và thi đấu bóng chuyền. - Đối tượng nghiên cứu là 40 học sinh nữ khối 12 chia làm 2 nhóm 20 em nhóm đối chứng và 20 em nhóm thực nghiệm có độ tuổi từ 18 đến 19 tuổi, có trình độ kỹ chiến thuật, sức khỏe thể lực tương đương nhau. 4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU: - Quy mô nội dung: Tôi nghiên cứu nguyên nhân những sai lầm thường mắc và đưa ra một số bài tập hợp lý để khắc phục những sai lầm trong học kỹ thuật chuyền bóng cao tay bằng hai tay trước mặt. - Thời gian thực hiện: Tôi chia làm 3 giai đoạn nghiên cứu. Giai đoạn 1: Xác định hướng nghiên cứu đề tài, chuẩn bị tài liệu tham khảo. Xác định mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu. Phân tích lý luận thực tiễn, giải quyết nhiệm vụ 1. Giai đoạn 2: Thu thập xử lý, phân tích số liệu thu được. Giải quyết nhiệm vụ 2. Giai đoạn 3: Viết và diễn giải sáng kiến kinh nghiệm trước tổ và ban chuyên môn nhà trường. 5. GIẢ THIẾT KHOA HỌC: Việc nghiên cứu các bài tập nhằm tìm ra những nguyên nhân sai lầm thường mắc khi thực hiện kỹ thuật chuyền bóng cao tay bằng hai tay trước mặt 5
là rất cần thiết. Nhiều năm gần đây vấn đề này đã được đặt ra trong các cuộc thảo luận chuyên môn nhưng chưa được nghiên cứu một cách khoa học. Nếu biết lựa chọn một số bài tập nhằm sữa chữa những sai lầm thường mắc không chỉ nâng cao kỹ thuật mà còn nâng cao chất lượng cho học sinh qua đó tìm ra những em có năng khiếu để bổ sung vào đội tuyển thể thao của nhà trường giúp cho đội tuyển thể thao của nhà trường thi đấu đạt kết quả cao hơn. 6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: a) Phương pháp đọc tài liệu tham khảo. Phương pháp này tôi đã sử dụng trong quá trình nghiên cứu nhằm mục đích thu thập thông tin bằng cách đọc và phân tích tài liệu tham khảo kết hợp ghi chép các vấn đề có liên quan để có thể đưa ra các kết luận quan trọng và bổ ích phục vụ cho hướng nghiên cứu. Nó giúp ích rất lớn cho bản thân và đề ra phương hướng nghiên cứu cũng như các cơ sở khoa học về việc giải quyết các vấn đề một cách khoa học . b)Phương pháp tổng hợp và phân tích tài liệu. Đây là phương pháp được sử dụng rộng rãi trong các công trình nghiên cứu mang tính lý luận, sư phạm. Phương pháp này, cho phép hệ thống hóa các kiến thức có liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu, xác định mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu. Ngoài ra phương pháp này còn được sử dụng để phân tích kết quả nghiên cứu, xây dựng giả thiết khoa học, xác định nhiệm vụ và kiểm chứng kết quả trong khi thực hiện đề tài. c) Phương pháp phỏng vấn. Sử dụng phương pháp phỏng vấn gián tiếp bằng phiếu đối với các cán bộ quản lý, huấn luyện viên vận động viên bóng chuyền, các giáo viên giảng dạy môn thể dục ở các trường THPT. Để lựa chọn các test đặc trưng cho từng loại bài tập, nhằm tăng thêm giá trị khách quan của kết quả phỏng vấn, qua đó để đánh giá được trình độ cho đối tượng nghiên cứu. Về hình thức phỏng vấn chúng tôi tiến hành hai phương pháp: Phỏng vấn trực tiếp (Có phiếu phỏng vấn) Phỏng vấn gián tiếp (Qua gmail hoặc qua điện thoại ) d)Phương pháp quan sát sư phạm. 6
Quan sát sư phạm là phương pháp tự giác có mục đích một hiện tượng giáo dục nào đó, để thu lượm những số liệu, tài liệu, sự kiện cụ thể đặc trưng cho quá trình diễn biến của hiện tượng đó. Vậy cho nên việc sử dụng phương pháp quan sát sư phạm hàng ngày để thu lượm những chỉ số, những dự kiến diễn ra trên cơ thể người tập dưới tác động của bài tập. e) Phương pháp thực nghiệm sư phạm. Để thực hiện được phương pháp thực nghiệm sư phạm chúng tôi đã phân nhóm đối tượng nghiên cứu một cách ngẫu nhiên thành nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm sau đó cho tập luyện theo hai giáo án khác nhau . - Nhóm thực nghiệm được luyện tập theo hệ thống các bài tập đã được lựa chọn (do tôi soạn thảo). - Nhóm đối chứng luyện tập theo hệ thống bài tập thông thường. Đây là phương pháp quan trọng mà kết quả nghiên cứu thể hiện qua phương pháp này . - Điều kiện thực hiện phương pháp + Điều kiện và thời gian thực nghiệm như nhau + Đảm bảo tính đồng nhất về mặt lứa tuổi hình thức, chức năng trình độ kỹ thuật, thể lực f) Phương pháp toán học thống kê. Để xử lý số liệu thu thập được trong quá trình nghiên cứu giải quyết nhiệm vụ của đề tài, đế đánh giá hiệu quả của các bài tập. g) Phương pháp lấy ý kiến đồng nghiệp. Đây là phương pháp thu thập thông tin cần thiết có tính sát thực với thực tiễn luyện tập, bằng cách hỏi trực tiếp các thầy cô có chuyên môn về các vấn đề nghiên cứu. Thông qua hình thức này giúp có thêm độ tin cậy và lựa chọn các bài tập nhằm nâng cao hiệu quả kỹ thuật đệm bóng thấp tay chính diện cho học sinh nam THPT. 7. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI: - Về mặt khoa học: Tổng kết cơ sở lý luận về kỹ thuật chuyền bóng cao tay trong dạy học tự chọn bóng chuyền cho HS THPT. Hướng dẫn HS sử dụng kỹ năng chuyền bóng cao tay trong tập luyện và thi đấu. 7
- Về mặt thực tiễn: Qua việc áp dụng các hệ thống bài tập dẫn dắt giúp học sinh thực hiện thành thạo kỹ thuật chuyền bóng cao tay bằng hai tay trước mặt bên cạnh đó còn giúp các em nâng cao được kỹ chiến thuật trong thi đấu. 8
PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ A. GIẢI QUYẾT NHIỆM VỤ 1: Xác định những nguyên nhân và sai lầm thường mắc khi thực hiện kỹ thuật chuyền bóng cao tay bằng hai tay trước mặt. I. Cơ sở lý luận của đề tài: - Đặc điểm tâm lý của lứa tuổi HS THPT Ở lứa tuổi này quá trình tăng trưởng cơ thể của các em chưa kết thúc. Mặc dù hoạt động thần kinh cao cấp của các em đó đến lúc phát triển cao, nhưng ở một số em phần nào hưng phấn cũng mạnh hơn ức chế, dễ có những phản ứng thiếu kiềm chế cần thiết, do đó dễ làm rối loạn sự phối hợp vận động. Tính tình, trạng thái tâm lý ở lứa tuổi này cũng hay thay đổi có lúc rất tích cực, hăng hái, nhưng có lúc lại buồn chán tiêu cực. Ở tuổi này các em cũng hay đánh giá quá cao năng lực của mình, mới chạy bao giờ cũng dốc hết sức ngay, mới tập tạ bao giờ cũng muốn cử tạ nặng ngay, các em thường ít chú ý khởi động đầy đủ, như thế rất dễ tốn sức, hay xẩy ra chấn thương và chính điều đó đôi lúc làm ảnh hưởng không tốt trong tập luyện thể dục thể thao. Vì vậy khi tiến hành công tác giáo dục thể chất cho các em ở lứa tuổi này không chỉ yêu cầu học sinh thực hiện đúng, nhanh những bài tập dưới sự chỉ dẫn trực tiếp của giáo viên mà cũng phải chú ý, uốn nắn, luôn nhắc nhở và chỉ đạo, định hướng và động viên các em hoàn thành nhiệm vụ, kèm theo khen thưởng để có sự khuyến khích động viên, nói cách khác phải dạy các em biết cách học, tự rèn luyện thân thể. Bên cạnh đó trong quá trình giảng dạy, giáo viên cần phải động viên, khuyến khích các em học kém, tiếp thu chậm, phải khuyến khích hướng dẫn các em tập luyện tốt, lấy động viên thuyết phục là phương pháp chính, chứ không phải là vồ vập, đe dọa. Qua đó tạo được hứng thú trong tập luyện để tạo nên sự phát triển cân đối với từng học sinh và góp phần giáo dục cho các em thành người có tính kiên cường, biết tự kiềm chế và có ý chí. - Giai đoạn giảng dạy ban đầu: Mục đích của giai đoạn này là học các nguyên tắc kỹ thuật của động tác, hình thành kỹ năng thực hiện nó mặc dù dưới 9
dạng đơn giản, để đạt mục đích trên cần giải quyết các nhiệm vụ sau: Tạo khái niệm chung về động tác để tiếp thu kỹ thuật động tác. Ngăn ngừa, loại trừ những cử động thừa. Hình thành nhịp điệu chung của động tác. - Giai đoạn giảng dạy chuyên sâu, chi tiết: Mục đích giảng dạy của giai đoạn ban đầu còn đơn giản, đối với kỹ thuật động tác lên mức tương đối hoàn thiện. nếu ban đầu chủ yếu tiếp thu cơ sở kỹ thuật thì lúc này phải tiếp thu chi tiết kỹ thuật đó. Nhiệm vụ cơ bản của giai đoạn này là: Giúp học sinh hiểu biết các quy luật vận động của động tác cần học sâu hơn. Cần có sự chính xác kỹ thuật động tác theo đặc tính không gian, thời gian, động lực của nó sao cho tương ứng đặc điểm của người tập. Hoàn thiện nhịp điệu động tác, thực hiện nhịp điệu động tác tự nhên liên tục. - Giai đoạn hoàn thành kỹ thuật động tác: Mục đích của giai đoạn này là đảm bảo cho người tập tiếp thu sâu và vận dụng các động tác hoàn thiện trong thực tế. Nhiệm vụ giai đoạn này là cũng cố kỹ xảo đã có về động tác. Mở rộng biến dạng về kỹ thuật của động tác để có thể thực hiện nó hợp lý trong các điều kiện khác nhau, kể cả lúc phải biểu hiện các tố chất thể lực ở mức độ cao. Trong quá trình giảng dạy kỹ thuật động tác phải chú ý đến đặc điểm kỹ thuật động tác để lựa chọn các bài tập và sử dụng các phương pháp cho phù hợp. Ngoài ra trong quá trình giảng dạy kỹ thuật động tác việc lựa chọn các bài tập cũng như sử dụng các phương pháp giảng dạy phù hợp với đặc điểm của người tập thì hiệu quả giảng dạy mang lại hiệu quả cao. II. Cơ sở thực tiễn của đề tài: Bóng chuyền là môn thể thao mà khi hoạt động chủ yếu dùng cẳng tay và bàn tay trực tiếp đánh vào bóng. Hoạt động bóng chuyền là hoạt động không có chu kỳ, trong thi đấu, thường xuyên có những tình huống khác nhau xẩy ra và diễn biến liên tục. Vị trí thi đấu của VĐV luôn luôn thay đổi trên sân sau mỗi lần tranh giành quyền phát bóng và vị trí đấu thủ luân chuyển theo chiều kim đồng hồ. Do vậy đòi hỏi mỗi đấu thủ phải có thể lực tốt, trình độ kỹ chiến thuật toàn diện. Biết vận dụng những tư thế kỹ thuật khác nhau như vậy mới có khả năng hoàn thành chức năng nhiệm vụ ở bất kỳ vị trí nào trên sân. 10
Trong bóng chuyền, dạng kỹ thuật đặc trưng là: Phát bóng, đệm bóng, Chuyền bóng, đập bóng và chắn bóng. Trong chuyền bóng có chuyền cao tay bằng hai tay và chuyền thấp tay bằng hai tay (Gọi là đệm bóng). Nhưng loại hình kỹ thuật này có những mối quan hệ biện chứng như: Chuyền bóng với đập bóng, đệm bóng (chuyền một) với chuyền cao tay bằng hai tay đồng thời cũng có những mặt mâu thuẫn đối kháng thúc đẩy nhau phát triển như: Phát bóng với chuyền một, đập với chắn. Những loại hình kỹ thuật này luôn bao hàm những hình thái động tác khác nhau song kỹ thuật chuyền bóng đối với người tập, người ta phân tích nó trãi qua 4 giai đoạn là: Di chuyển đến vị trí chuyền bóng, tư thế chuẩn bị chuyền bóng, đón bóng và chuyền bóng đi. Vì vậy, khi tập kỹ thuật chuyền bóng thường là khó hơn so với kỹ thuật khác. Chính vì vậy khi quan sát một VĐV thông qua kỹ thuật chuyền bóng cao tay bằng hai tay trước mặt, người ta đã có cơ sở để đánh giá một phần khả năng của VĐV đó. Trong chuyền bóng cơ bản, ngoài kỹ thuật chuyền bóng cao tay bằng hai tay trước mặt còn có kỹ thuật chuyền lật sau đầu, bật nhảy chuyền bóng (nhảy chuyền), chuyền bóng kết hợp lăn ngã. Sự phân chia các kỹ thuật chuyền bóng chủ yếu dựa vào: Tư thế thân người khi thực hiện kỹ thuật, hướng đi của bóng sau khi thực hiện kỹ thuật. Trong thực tiễn thi đấu bóng chuyền thường sử dụng những đường bóng chuyền lên để tổ chức tấn công hay phản công qũy đạo của đường bóng cao, thấp khác nhau, hoặc tốc độ bay của bóng khác nhau. Ví dụ: Chuyền bóng nhanh chuyền bóng điều chỉnh, chuyền bóng lao ngắn, chuyền bóng lao dài, là hình thức biến dạng của chuyền bóng cơ bản, sự khác biệt về quỷ đạo và tốc độ bay của bóng được tạo nên chủ yếu là do việc dùng sức và việc thực hiện các chi tiết của chuyền bóng có bản. Muốn thực hiện tốt chuẩn các kỹ thuật biến dạng trên. Điều tất yếu là phải nắm vững thuần thục hoàn thiện đến mức tinh xảo kỹ thuật chuyền bóng cao tay bằng hai tay trước mặt là kỹ thuật có bản đảm bảo cho việc thực hiện chiến thuật chuvền bóng khác. 11
Từ tính chất quan trọng và do độ khó của kỹ thuật chuyền bóng, vấn đề sửa chữa những kỹ thuật chuyền bóng cao tay trước mặt (là kỹ thuật chuyền cơ bản). Và chỉ có trên cơ sở kỹ thuật cơ bản là cơ sở nâng cao kỹ thuật khác cùng loại ở mức độ cao hơn và vận dụng trong thi đâu nhiều nhất, như trên đã trình bày, chuyền bóng cao tay bằng hai tay cơ bản trước mặt. Cấu trúc gồm 4 giai đoạn . - Giai đoạn 1: Di chuyển đến vị trí chuyền bóng. Sau khi quan sát qũy đạo và tốc độ bay của bóng VĐV chuyền bóng từ tư thế chuẩn bị, sử dụng kỹ thuật di động phù hợp nhất, nhanh chóng di chuyển đến vị trí lựa chọn, để thực hiện kỹ thuật chuyền bóng, vị trí này phải đảm bảo bóng bay đến ở trên cao, phía trước mặt VĐV chuyền bóng. - Giai đoạn 2: Tư thế chuẩn bị chuyền bóng. Sau khi di chuyển đến vị trí đã lựa chọn, người chuyền bóng ổn định ngay tư thế chuẩn bị thực hiện kỹ thuật. Tư thế chuyền bóng là tư thế đứng cao. Hai chân mở rộng bằng vai, đứng chân trước chân sau, chân sau đứng trên mũi bàn chân, đầu gối hơi khuỵu, mức độ khuỵu của hai chân phụ thuộc vào chiều cao và tốc độ của đường bóng bay đến vị trí chuyền bóng đi xa hay gần. Hai bàn tay của người chuyền bóng đước đặt ở phía trước mặt, chếch lên cao, cách trán từ 10 -15 cm tay gập ở khớp khuỷu, khuỷu tay hướng về trước hơi chếch sang bên, khớp co tay hay ngửa về phía sau . - Giai đoạn 3: Đón bóng.: Khi đón bóng hai chân hơi khuỵu, trọng tâm cơ thể chuyển từ chân trước lên chân sau, cổ tay đưa nhẹ về phía sau, như vậy sẽ làm giảm đi tốc độ của bóng bay tới. Bàn tay và các ngón tay khi đón bóng mở rộng tự nhiên, hay bàn tay và các ngón tay tiếp xúc ở phía sau dưới bóng, các ngón tay cái, ngón tay trỏ và ngón tay giữa tiếp xúc với bóng nhiều hơn hai ngón tay còn lại (Bóng không tiếp xúc với lòng bàn tay). Khi đón bóng, cùng với cổ tay các ngón tay đưa nhẹ về phía sau, thực hiện hãm sung và chuẩn bị tạo lực để chuyền bóng đi. - Giai đoạn 4: Chuyền bóng đi. Giai đoạn này bắt đầu ngay sau khi đón bóng hai chân duỗi các khớp gối, khớp hông sau đó chuyển dần lên duỗi các khớp bã vai, khuỷu tay và các ngón 12
tay, tạo lực chuyền bóng đi theo hướng đã định. Khi bóng rời tay, hai tay tiếp tục chuyển động theo hướng bóng, VĐV nhanh chóng trở về tư thế chuẩn bị. Sự phân chia các giai đoạn của kỹ thuật chuyền bóng chỉ mang tính chất tương đối vì trong thực tế động tác chuyền bóng là một động tác liên hoàn của các giai đoạn liên tục, nối tiếp nhau. Cả 4 giai đoạn trên là tổng hợp của một loại hình kỹ thuật phức tạp của chuyền bóng cao tay bằng hai tay cơ bản trước mặt, vì vậy trong quá trình học kỹ thuật có rất nhiều người mắc phải các sai lầm, có người ở giai đoạn này, có người ở giai đoạn khác. Việc tìm ra những sai lầm trong học kỹ thuật chuyền bóng cao tay bằng hai tay cơ bản trước mặt, đặc biệt là những sai lầm thường mắc. Tìm ra những nguyên nhân của sai lầm và lựa chọn biện pháp sửa chữa những sai lầm đó bằng các bài tập cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả trong học tập là điều rất cần thiết và thực dụng. III. Giải pháp và những sai lầm thường mắc khi thực hiện kỹ thuật.: Nghiên cứu cấu trúc động tác thấy rằng cấu trúc của kỹ thuật động tác là mối liên quan lẫn nhau có tính kỹ luật và tương đối ổn định của tất cả những yếu tố tạo nên động tác như một thể thống nhất. Động tác của mỗi bộ phận có thể có những đặc tính khác nhau về hình dáng bề ngoài, tốc độ chuyển động, lực, thời gian kéo dài. Nếu vi phạm những yêu cầu cụ thế đối với một trong những đặc tính sẽ dẫn đến khuyết tật của động tác. Những trường hợp đó động tác có thể là sai lệch hoàn toàn hay sai lệch bộ phận. Theo quan điểm sinh học, đặc điểm của động tác phận tích theo cấu trúc chuyển động (KYNEMATYC) và cấu trúc về lực (DYNAMYC). Ngoài ra, người ta còn quan tâm đến cấu trúc nhịp điệu, mặt quan trọng của cấu trúc động tác, thể hiện tổng hợp các quan hệ không gian, thời gian và lực của động tác. Trong khi học kỹ thuật chuyền bóng cao tay bằng hai tay trước mặt, học sinh có thể mắc phải nhiều sai lầm khác nhau do những nguyên nhân khác nhau, thường là do hai nguyên nhân chủ quan và khách quan. Dựa vào việc phận tích và tổng hợp những tài liệu tham khảo, bằng sự trao đổi phỏng vấn ý kiến của thầy cô giáo bộ môn trong nhà trường và những người 13
làm công tác chuyên môn về bóng chuyền đã có nhiều kinh nghiệm giảng dạy và huấn luyện. Qua quan sát thực tế tập luyện tôi đã thấy rõ những sai lầm thường mắc trong học kỹ thuật chuyền bóng cao tay bằng hai tay cơ bản trước mặt, và nguyên nhân gây nên những sai lầm đó. IV: Kết quả: Qua quá trình nghiên cứu tôi đã xác định được nguyên nhân và những sai lầm thường mắc khi thực hiện kỹ thuật chuyền bóng cao tay bằng hai tay trước mặt. a. Kết quả của phương pháp quan sát sư phạm: Quan sát sư phạm là phương pháp tự giác có mục đích một hiện tượng giáo dục nào đó, để thu lượm những số liệu, tài liệu, sự kiện cụ thể đặc trưng cho quá trình diễn biến của hiện tượng đó. Vậy cho nên việc sử dụng phương pháp quan sát sư phạm hàng ngày để thu lượm những chỉ số, những dự kiến diễn ra trên cơ thể người tập dưới tác động của bài tập là rất cần thiết. Với nhiều buổi tập khác nhau trong khoản thời gian quan sát dài, tôi đã tìm ra được 8 sai lầm mà học sinh thường mắc phải khi tập luyện và thi đấu đó là : BẢNG 1: Tên động tác sai lầm mà học sinh thường mắc phải khi tập luyện và thi đấu. TT Tên động tác sai Ghi chú 1 Tư thế chuẩn bị khi chuyền bóng. 2 Hình tay khi chuyền bóng. 3 Bước di chuyển khi chuyền bóng. 4 Điểm tiếp xúc bóng khi chuyền. 5 Khoảng cách giữa hình tay và trán khi chuyền bóng. 6 Thời điểm tiếp xúc bóng sớm hay muộn. 7 Khả năng phối hợp động tác nhịp điệu khi chuyền. 8 Khả năng dùng lực hợp lý khi chuyền bóng. Với 8 sai lầm người tập thường mắc phải. Sau khi quan sát các giờ học của học sinh tôi đã xác định được những sai lầm mà người tập mắc phải nhiều nhất. 14
BẢNG 2: Kết quả quan sát sư phạm (tính theo tỷ lệ % n = 100 ). Số người hỏi Tên kỷ thuật được thể hiện ở bảng 1 TT và tỷ lệ % 1 2 3 4 5 6 7 8 1 100 25 95 20 40 80 75 85 85 2 Tỷ lệ % 25% 95% 20% 40% 80% 75% 85% 85% Kết quả quan sát sư phạm ở bảng trên cho ta thấy tỷ lệ % có sự khác biệt một cách rõ rệt : - Ở sai lầm tư thế chuẩn bị khi chuyền bóng có 25 người tập mắc phải chiếm tỷ lệ 25%. - Ở sai lầm hình tay khi chuyền bóng có 95 người tập mắc phải chiếm tỷ lệ 95%. - Ở sai lầm bước di chuyển khi chuyền bóng có 20 người tập mắc phải chiếm tỷ lệ 20%. - Ở sai lầm điểm tiếp xúc bóng khi chuyền có 40 người tập mắc phải chiếm tỷ lệ 40%. - Ở sai lầm khoảng cách giữa hình tay và trán khi chuyền bóng có 80 người tập mắc phải chiếm tỷ lệ 80%. - Ở sai lầm thời điểm tiếp xúc bóng sớm hay muộn có 75 người tập mắc phải chiếm tỷ lệ 75%. - Ở sai lầm khả năng phối hợp động tác nhịp điệu khi chuyền có 85 người tập mắc phải chiếm tỷ lệ 85%. - Ở sai lầm khả năng dùng lực hợp lý khi chuyền bóng có 85 người tập mắc phải chiếm tỷ lệ 85%. Như vậy qua quan sát sư phạm tôi thấy những sai lầm 2, 5, 6, 7, 8 chiếm tỷ lệ % cao. Để đạt được kết quả chính xác hơn tôi tiến hành phỏng vấn các giáo viên có nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy, huấn luyện để tìm ra những sai lầm chính mà người tập mắc phải. b. Kết quả phỏng vấn: 15
Tôi đã phỏng vấn 8 người, 7 đồng chí giáo viên trong tổ và 1 giáo viên trường bạn sau khi phỏng vấn và xử lý số liệu tôi thu được kết quả ở bảng sau : BẢNG 3: Kết quả phương pháp phỏng vấn (tính theo tỷ lệ % n = 8). Số người hỏi Tên sai lầm TT và tỷ lệ % 1 2 3 4 5 6 7 8 1 8 2 8 2 4 6 5 7 7 2 Tỷ lệ % 25% 100% 25% 50% 75% 60% 87% 87% Qua quá trình phỏng vấn các giáo viên cùng tổ và giáo viên trường bạn cho ta thấy kết quả như sau. Sai lầm ở tư thế chuẩn bị khi chuyền bóng có 2 đồng chí đồng ý chiếm tỷ lệ 25%. Sai lầm ở tư thế hình tay khi chuyền bóng có 8 đồng chí đồng ý chiếm tỷ lệ 100%. Sai lầm ở tư thế Bước di chuyển khi chuyền bóng có 2 đồng chí đồng ý chiếm tỷ lệ 25%. Sai lầm ở tư thế Điểm tiếp xúc bóng khi chuyền có 4 đồng chí đồng ý chiếm tỷ lệ 75%. Sai lầm ở tư thế Khoảng cách giữa hình tay và trán khi chuyền bóng có 5 đồng chí đồng ý chiếm tỷ lệ 60%. Sai lầm ở tư thế Khả năng dùng lực hợp lý khi chuyền bóng có 8 đồng chí đồng ý chiếm tỷ lệ 100%. Sai lầm ở tư thế Khả năng phối hợp động tác nhịp điệu khi chuyền có 7 đồng chí đồng ý chiếm tỷ lệ 85%. Sai lầm ở tư thế Thời điểm tiếp xúc bóng sớm hay muộn có 7 đồng chí đồng ý chiếm tỷ lệ 85%. Qua kết quả phỏng vấn tôi đã tìm ra được các sai lầm cơ bản sau đây chiếm tỷ lệ cao nhất. Sai lầm 2: Hình tay khi chuyền bóng. Sai lầm 5: Khoảng cách giữa hình tay và trán khi chuyền bóng. Sai lầm 6: Thời điểm tiếp xúc bóng sớm hay muộn. 16
Sai lầm 7: Khả năng dùng lực hợp lý khi chuyền bóng. Sai lầm 8: Khả năng phối hợp động tác nhịp điệu khi chuyền Để có kết luận chính xác tôi đã tiến hành so sánh kết quả của hai phương pháp: Phương pháp quan sát sư phạm và phương pháp phỏng vấn và cho ra kết quả như sau. BẢNG 4: So sánh kết quả của hai phương pháp phỏng vấn và quan sát sư phạm. Tên sai lầm TT Phương pháp 1 2 3 4 5 6 7 8 1 Quan sát sư phạm 25% 95% 20% 40% 80% 75% 85% 85% 2 Phỏng vấn 25% 100% 25% 50% 75% 60% 87% 87% Bằng các phương pháp quan sát sư phạm và phỏng vấn tôi đã tìm ra được 8 sai lầm. Kết quả so sánh cho thấy sự trùng lặp giữa hai phương pháp: Các sai lầm 2, 5, 6, 7, 8 chiếm tỷ lệ cao hơn cả, còn các sai lầm 1, 3, 4 chiếm tỷ lệ ít hơn. Từ đó có thể coi các sai lầm sau đây là những sai lầm cơ bản của người tập thường hay mắc nhất Sai lầm 2: Hình tay khi chuyền bóng. Sai lầm 5: Khoảng cách giữa hình tay và trán khi chuyền bóng. Sai lầm 6: Thời điểm tiếp xúc bóng sớm hay muộn. Sai lầm 7: Khả năng dùng lực hợp lý khi chuyền bóng. Sai lầm 8: Khả năng phối hợp động tác nhịp điệu khi chuyền Do vậy tôi chỉ đi sâu nghiên cứu 5 trường hợp cơ bản nhất (các sai lầm 2, 5, 6, 7, 8 ). Để khắc phục những sai lầm đó, tôi tìm hiểu những nguyên nhân dẫn đến những sai lầm đó để có những biện pháp thích hợp khắc phục và sửa chữa. c. Nguyên nhân những sai lầm thường mắc. Trước hết cần căn cứ vào nhiệm vụ và những yêu cầu đặt ra trong bài giảng hoặc giai đoạn học kỹ thuật. Muốn đánh giá chính xác kỹ thuật thực hiện phải quan sát tỷ mỷ nhiều lần từ những chuyển động đến toàn bộ chi tiết của động tác. Cùng với việc sử dụng các cơ quan cảm thụ của giáo viên bằng tai, mắt... để đánh giá và phối hợp với tư cách đánh giá của học sinh. Giúp họ có thể tự đánh 17
giá về động tác kỹ thuật của mình. Giáo viên phải chỉ dẫn tỷ mỷ các đánh giá, hướng cảm giác chung đối với động tác đến cảm giác cơ bắp và những yêu cầu về kỹ thuật động tác. Ngoài ra có điều kiện đầy đủ nên dùng máy quay phim, chụp ảnh, qua đó để phân tích đánh giá những động tác sai, đúng được chính xác hơn, đánh giá chính xác việc thực hiện kỹ thuật. Đồng thời biết phát hiện những sai lầm và tìm biện pháp sửa chữa cho thích hợp, đó là một yêu cầu trong giảng dạy kỹ thuật, sửa chữa những sai sót được coi là một nghệ thuật của người làm công tác giảng dạy và huấn luyện vì rằng ở từng môn, từng động tác kỹ thuật những sai lầm của học sinh thường khác nhau. Ngay trong một động tác hoặc một nội dung kỹ thuật có điểm sai chung song cũng có những chổ sai riêng biệt. Cho nên không chỉ đòi hỏi người giáo viên phải nắm vững kỹ thuật động tác, mà còn phải có kinh nghiệm mói có thể xác định được sai lầm đó thuộc loại nào, các sai lầm nào là chính, các sai lầm nào phụ, xác định các nguyên nhân sinh ra nó từ đó mới có thể có những biện pháp sửa chữa đạt kết quả cao. Chính vì lẽ đó, tôi rút ra được những nguyên nhân chung dẫn đến những sai lầm thường mắc đó là : BẢNG 5: Nguyên nhân chung dẫn đến sai lầm. TT Nguyên nhân chung dẫn đến sai lầm 1 Thể lực hoặc sức khỏe không đáp ứng yêu cầu tập luyện. 2 Tâm lý không ổn định do tác động khách quan. 3 Chưa nắm vững dược khái niệm đúng về kỹ thuật động tác. 4 Chưa có khả năng định hình trong không gian. 5 Cảm giác cơ bắp chưa được hình thành. 6 Đều kiện sân bãi, dụng cụ chưa được đảm bảo. Từ những cơ sở lý luận đó thông qua phương pháp quan sát sư phạm, phương pháp phỏng vấn với thực tế qua thời gian giảng dạy và làm công tác huấn luyện đội tuyển tại trường mà tôi đã tìm ra được những nguyên nhân cơ bản dẫn đến những sai lầm thường mắc của những người mới tham gia tập luyện bóng chuyền đó là : 18
- Hình tay khi chuyền bóng : Hình tay khi chuyền bóng bị so le các ngón tay chưa dàn đều trên bề mặt quả bóng, ngón cái hay đưa về trước, ngón út chưa tiếp xúc được với bóng. - Khoảng cách giữa hình tay và trán khi chuyền bóng: Tầm chuyền bóng chưa hợp lý, điểm tiếp xúc bóng sớm, hình tay đưa thẳng lên cao, điểm tiếp xúc bóng muộn, hình tay tiếp xúc bóng sát mặt. - Vị trí và điểm tiếp xúc bóng sớm (hay muộn ): Thời điểm tiếp xúc bóng sớm, tay duỗi thẳng, thời điểm tiếp xúc bóng muộn, tay dưới ngực. - Khả năng phối hợp động tác nhịp điệu khi chuyền bóng: Thực hiện động tác không có tính nhịp điệu, cảm giác không gian kém, không xác định được vị trí điểm rơi của bóng, mắt chưa quan sát được bóng. - Khả năng sử dụng lực hợp lý khi chuyền bóng: Khi bóng rời tay chưa vươn được theo bóng, chuyền bóng chưa kết hợp lực của toàn bộ cơ thể, từ chân lên thân người qua tay và kết thúc là cổ tay vẫy bóng đi. B. GIẢI QUYẾT NHIỆM VỤ 2: Lựa chọn ứng dụng một số bài tập nhằm sữa chữa những sai lầm thường mắc trong kỹ thuật chuyền bóng cao tay bằng hai tay trước mặt cho học sinh nữ khối 12 THPT. I. Cơ sở lý luận: Muốn nâng cao hiệu quả kỹ thuật chuyền bóng người học phải giải quyết được hai vấn đề then chốt sau : - Hoàn thiện kỹ thuật chuyền bóng . - Phát triển thể lực toàn diện đặc biệt là thể lực chuyên môn. Do vậy những bài tập lựa chọn phải nhằm mục đích hoàn thiện kỹ thuật và phát triển thể lực chuyên môn tối ưu cho VĐV. Muốn hoàn thiện kỹ thuật chuyền bóng cho VĐV chúng ta cần phải hiểu rõ nhiệm vụ cơ bản của giai đoạn này là: Hiểu các quy luật vận động của động tác cần học sâu hơn. Chính xác hóa kỹ thuật động tác theo các đặc tính không gian, thời gian và động lực của nó sao cho tương với đặc điểm cá nhân người tập. Hoàn thiện nhịp điệu động tác, thực hiện động tác tự nhiên và liên tục. Tạo tiền đề để động tác biến dạng. 19
Học thuyết huấn luyện đã nêu rõ cơ sở và phương pháp huấn luyện kỹ thuật thể thao: Học tập vận động là quá trình cơ bản của huấn luyện kỹ thuật thể thao. Những hoạt động này được tiến hành với mục đích học tập hoàn thiện ổn định và giữ vững các kỹ thuật thể thao. Người ta chia các giai đoạn đặc trưng của quá trình học tập vận động trong thể thao thành 3 giai đoạn sau : + Giai đoạn phối hợp thô thiển học động tác. + Giai đoạn phối hợp tinh vi hoàn thiện kỹ thuật động tác. + Giai đoạn phối hợp tinh vi và phát triển khả năng sử dụng khác nhau, ổn định động tác. Muốn hoàn thiện kỹ thuật bóng chuyền nói chung và chuyền bóng nói riêng những bài tập cần nhằm vào định hướng của giai đoạn thứ 2 là phát triển sự phối hợp tinh vi hoàn thiện động tác. Với nhiệm vụ đặt ra là phận biệt được động tác mẫu, thực hiện được nhiệm vụ dễ dàng trong các điều kiện thuận lợi, phân biệt và chuẩn xác hóa sự tưởng tượng động tác và kết hợp nhuần nhuyễn các giai đoạn giảng dạy sau. - Giai đoạn giảng dạy ban đầu: Mục đích của giai đoạn này là học các nguyên tắc kỹ thuật của động tác, hình thành kỹ năng thực hiện nó mặc dù dưới dạng đơn giản, để đạt mục đích trên cần giải quyết các nhiệm vụ sau: Tạo khái niệm chung về động tác để tiếp thu kỹ thuật động tác. Ngăn ngừa, loại trừ những cử động thừa. Hình thành nhịp điệu chung của động tác. - Giai đoạn giảng dạy chuyên sâu, chi tiết: Mục đích giảng dạy của giai đoạn ban đầu còn đơn giản, đối với kỹ thuật động tác lên mức tương đối hoàn thiện. nếu ban đầu chủ yếu tiếp thu cơ sở kỹ thuật thì lúc này phải tiếp thu chi tiết kỹ thuật đó. Nhiệm vụ cơ bản của giai đoạn này là: Giúp học sinh hiểu biết các quy luật vận động của động tác cần học sâu hơn. Cần có sự chính xác kỹ thuật động tác theo đặc tính không gian, thời gian, động lực của nó sao cho tương ứng đặc điểm của người tập. Hoàn thiện nhịp điệu động tác, thực hiện nhịp điệu động tác tự nhên liên tục. - Giai đoạn hoàn thành kỹ thuật động tác: Mục đích của giai đoạn này là đảm bảo cho người tập tiếp thu sâu và vận dụng các động tác hoàn thiện trong 20