Sáng kiến kinh nghiệm: Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lí và dạy học

Chia sẻ: Sinh Sinh | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:20

Thêm vào BST

Báo xấu

106
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong những năm qua việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình giảng dạy của giáo viên cũng còn nhiều vấn đề cần quan tâm, một bộ phận giáo viên khả năng, kiến thức tin học hạn chế, một bộ phận chưa hiểu hết ý nghĩa, hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong việc đổi mới phương pháp dạy học. Vì vậy vấn đề đặt ra cho các nhà quản lí là làm thế nào để giáo viên ứng dụng công nghệ thông tin có hiệu quả trong quá trình giảng dạy?

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm: Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lí và dạy học

A. ĐẶT VẤN ĐỀ. I. LỜI MỞ ĐẦU: Công nghệ thông tin và truyền thông là ngành ứng dụng công nghệ quản lý và xử lý thông tin.Tốc độ phát triển như vũ bão của công nghệ làm cho việc luân chuyển thông tin trở nên cực kỳ nhanh chóng và vai trò của thông tin ngày càng trở nên quan trọng. Những khả năng mới mẻ và ưu việt này của CNTTTT đã nhanh chóng làm thay đổi cách sống, cách làm việc, cách học tập, cách tư duy và quan trọng hơn cả là cách ra quyết định của con người. Chính do tốc độ tăng trưởng và đặc điểm của CNTTTT nó mà đã có tác động to lớn và toàn diện đến xã hội loài người, và hiển nhiên cũng tác động mạnh mẽ trực ti ếp đến giáo dụ c. Trong thời đại hiện nay CNTTTT là giải pháp quan trọng cần triệt để khai thác khi dạy và học, môi trường ở đây chính là nơi chứa thông tin. CNTT TT có thể giúp con người chọn nhập và xử lý thông tin nhanh chóng để biến thành tri thức. Trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, chúng ta đang thực hiện việc tuyên truyền, quảng bá khuyến khích giáo viên, học sinh học và sử dụng CNTTTT để nâng cao kỹ năng dạy và học, từ đó cải thiện chất lượng giáo dục. Mục tiêu cuối cùng của việc ứng dụng CNTTTT trong dạy học là nâng cao một bước cơ bản chất lượng học tập cho học sinh, tạo ra một môi trường giáo dục mang tính tương tác cao. Nếu trước kia trong hệ thống giáo dục truyền thống người ta nhấn mạnh tới phương pháp dạy sao cho học sinh nhớ lâu, dễ hiểu, giáo viên thường là nguồn tài liệu duy nhất cho học sinh học tập, “thầy đọc, trò chép”, thầy là người cung cấp thông tin và trò là người tiếp nhận và học sinh phải đến trường để học.Thì ngày nay trong hệ thống giáo dục hiện đại, giáo viên đã phải dần dần trở thành người hướng dẫn học sinh biết dùng máy tính và Internet để tự tìm nội dung, hình thành và phát triển cho học sinh các phương pháp học chủ động, giáo viên 1
đóng vai trò tạo điều kiện thuận lợi và tháo gỡ khó khăn cho học sinh, giúp học sinh xây dựng tư duy. Chính vì vậy năm học 2008 2009 là năm học đầu tiên Bộ trưởng bộ giáo dục đã triển khai chủ đề năm học là: “Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục” nhằm đẩy mạnh việc đổi mới phương pháp giảng dạy, học tập và ứng dụng CNTT một cách thiết thực và hiệu quả trong công tác quản lý,giảng dạy của nhà trường. Thực hiện chủ đề năm học, kể từ đó đến nay, toàn bộ hệ thống giáo dục nói chung, các nhà trường tiểu học nói riêng đều tiến hành xây dựng kế hoạch thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lí và dạy học. Tuy nhiên trong những năm qua việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình giảng dạy của giáo viên cũng còn nhiều vấn đề cần quan tâm, một bộ phận giáo viên khả năng, kiến thức tin học hạn chế, một bộ phận chưa hiểu hết ý nghĩa, hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong việc đổi mới PPDH. Vì vậy vấn đề đặt ra cho các nhà quản lí là làm thế nào để giáo viên ứng dụng công nghệ thông tin có hiệu quả trong quá trình giảng dạy? Bản thân tôi đã tìm tòi, nghiên cứu và đưa ra một số giải pháp chỉ đạo giúp giáo viên ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình giảng dạy, để đổi mới PPDH, góp phần thúc đẩy chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường. Các giải pháp đó đã được quán triệt vận dụng trong 3 năm và có hiệu quả thiết thực. II/ THỰC TRẠNG VIỆC ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG CÔNG TÁC GIẢNG DẠY: 1/ Thực trạng: 1.1. Kiến thức, kỹ năng về công nghệ thông tin ở một số giáo viên vẫn còn hạn chế, chưa đủ vượt ngưỡng để đam mê và sáng tạo, thậm chí còn né tránh, ngại khó: Năm học 20082009 nhà trường có 15 giáo viên trong đó có: 7 giáo viên soạn bài, làm hồ sơ bằng máy tính, số giáo viên dạy được giáo án điện tử là 6 đồng chí, số giáo viên sử dụng intenet là: 2 đồng chí. 2
Năm học 20092010 nhà trường có 16 giáo viên trong đó có: 13 giáo viên soạn bài, làm hồ sơ bằng máy tính, số giáo viên dạy được giáo án điện tử là 8 đồng chí, số giáo viên sử dụng intenet là: 5 đồng chí. Mặt khác, phương pháp dạy học cũ vẫn còn như một lối mòn khó thay đổi, sự uỷ quyền, áp đặt vẫn chưa thể xoá trong suy nghĩ của một bộ phận giáo viên.Việc dạy học tương tác giữa người máy, dạy theo nhóm, dạy phương pháp tư duy sáng tạo cho học sinh, cũng như dạy học sinh cách biết, cách làm, cách chung sống và cách tự khẳng định mình vẫn còn mới mẻ đối với giáo viên và đòi hỏi giáo viên phải kết hợp hài hòa các phương pháp dạy học đồng thời phát huy ưu điểm của phương pháp dạy học này làm hạn chế những nhược điểm của phương pháp dạy học truyền thống. Điều đó làm cho công nghệ thông tin, dù đã được đưa vào quá trình dạy học, vẫn chưa thể phát huy tính trọn vẹn tích cực và tính hiệu quả của nó. 1.2. Một bộ phận giáo viên quan niệm sử dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy chỉ là trình chiếu những hình ảnh, video, bảng biểu, kí tự… người học “thưởng thức” những thông tin đó một cách thụ động mà không có sự gợi ý hướng khai thác các kiến thức, hình thành các kĩ năng khai thác kênh hình, tạo tình huống có vấn đề… cho người học. Giáo viên chưa hiểu hết, chưa nghiên cứu kĩ mục tiêu của việc ứng dụng công nghệ thông tin là nhằm đổi mới phương pháp dạy học. 1.3.Nhiều tiết dạy sử dụng công nghệ lại quá lạm dụng: Trong thực tế soạn một giáo án điện tử theo đúng nghĩa cực kì gian nan và không phải bài nào cũng có thể sử dụng giáo án điện tử, chúng ta cần phải biết chọn lọc các bài có khả năng ứng dụng công nghệ thông tin đạt hiệu quả, nó chỉ phù hợp với một số bài. Việc lạm dụng nó đã dẫn đến hậu quả làm giảm chất lượng giảng dạy, không đạt được mục tiêu bài học còn làm lãng phí thời gian, tiền của, công sức. Một số tiết dạy, dùng công nghệ thông tin để trình chiếu quá nhiều hình ảnh, cung cấp nhiều thông tin không cần thiết, học sinh không thể tiếp nhận hết. 3
1.4. Việc đánh giá một tiết dạy có ứng dụng công nghệ thông tin đôi khi còn lúng túng,chưa xác định hướng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học. Các phương tiện, thiết bị phục vụ cho việc đổi mới phương pháp dạy học bằng phương tiện chiếu projector, … còn thiếu và chưa đồng bộ và nhiều giáo viên chưa được hướng dẫn sử dụng nên chưa thể chủ động trong giảng dạy. 1.5. Việc kết nối và sử dụng Internet chưa được thực hiện triệt để và có chiều sâu; sử dụng không thường xuyên do thiếu kinh phí, do tốc độ đường truyền.Công tác đào tạo, Công tác bồi dưỡng, tự bồi dưỡng đội ngũ giáo viên chỉ mới dừng lại ở việc xoá mù tin học nên giáo viên chưa đủ kiến thức, mất nhiều thời gian và công sức để sử dụng công nghệ thông tin trong lớp học một cách có hiệu quả . 2. Kết quả khảo sát giờ dạy của giáo viên trong hai năm như sau: Số tiết Số tiết ƯDCNT Năm học TGiảng Giỏi Khá Giỏi Khá T 20082009 60 46(76,6%) 14 18 16(88,8% 2 20092010 92 79(85,8%) 23 32 30(93,8%) 2 Qua bảng số liệu trên ta thấy, số tiết ứng dụng công nghệ thông tin tỷ lệ giờ giỏi cao hơn. B.GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ: Công nghệ thông tin mở ra triển vọng to lớn trong việc đổi mới các phương pháp và hình thức dạy học. Những phương pháp dạy học theo cách tiếp cận kiến tạo, phương pháp dạy học theo dự án, dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề càng có nhiều điều kiện để ứng dụng rộng rãi. Các hình thức dạy học như dạy học đồng loạt, dạy theo nhóm, dạy cá nhân cũng có những đổi mới trong môi trường công nghệ thông tin và truyền thông. 4
Mục tiêu cuối cùng của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học là nâng cao một bước cơ bản chất lượng học tập cho học sinh, tạo ra một môi trường giáo dục mang tính tương tác cao chứ không đơn thuần chỉ là “thầy đọc, trò chép” như kiểu truyền thống, học sinh được khuyến khích và tạo điều kiện để chủ động tìm kiếm tri thức, sắp xếp hợp lý quá trình tự học tập, tự rèn luyện của bản thân mình. Vậy làm thế nào để giáo viên ứng dụng công nghệ thông tin có hiệu quả trong công tác giảng dạy?Giải pháp cần thực hiện là gì? I/ CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN: 1. Nâng cao nhận thức về tin học và ứng dụng công nghệ thông tin trong nhà trường: Thực tế những năm trước đây, đại bộ phận giáo viên, đặc biệt là giáo viên tiểu học nhận thức về tin học rất hạn chế, họ cho r ằng máy tính chỉ như là một cái máy đánh chữ, giúp giáo viên soạn bài, có cũng được, không có thì viết bằng tay, họ chưa thể hình dung được máy vi tính có vai trò và tác dụng như thế nào, đặc biệt là đối với quá trình dạy và học. Intenet là một cái gì đó rất xa lạ... đại bộ phận giáo viên của nhà trường không biết sử dụng và khai thác intenet.Vì vậy họ cũng chẳng biết Intenet có vai trò quan trọng như thế nào. Năm học 20082009, trường có 5 giáo viên tham gia giáo viên giỏi huyện, dạy bằng giáo án điện tử, nhưng bài giảng đều do giám hiệu sưu tầm, soạn, chỉnh sửa, giáo viên chỉ là người trình chiếu, sử dụng. Năm học 20082009 với chủ để “đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục”, nhà trường đã triển khai đầy đủ các văn bản của Bộ trưởng bộ giáo dục bao gồm: chỉ thị số Chỉ thị số 55/2008/CT-BGDĐT ngày 30/9/2008 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về tăng cường giảng dạy, đào tạo và ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành giáo dục giai đoạn 20082012, chỉ thị số 47/2008/CTBGD ĐT, chỉ thị 9772/BGDĐTCNTT V/v hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ CNTT năm học 2008 2009. Thông qua các văn bản, nhà trường tiến hành xây dựng kế hoạch thực hiện, triển khai đầy đủ kế hoạch đến cán bộ giáo viên để mọi cán bộ giáo viên thấy được, ứng dụng công nghệ thông tin 5
trong nhà trường là yêu cầu bắt buộc đối với mỗi cán bộ giáo viên chứ không phải ai biết, ai thích thì làm. Vì vậy từ năm học 20082009 đến nay, nhận thức của cán bộ giáo viên đã thay đổi rõ rệt, mỗi cá nhân đều có ý thức tự học, tự bồi dưỡng để nâng cao trình độ tin học và ứng dụng rộng rãi công nghệ thông tin trong công tác giảng dạy…năm học này nhà trường đã có 100% cán bộ giáo viên biết sử dụng intenet và dạy bằng giáo án điện tử. 2. Trang bị cho giáo viên về chức năng, vai trò của giáo án điện tử: Giáo án điện tử là kế hoạch giảng dạy được biên soạn trên phần mềm POWER với sự hỗ trợ của một số phần mềm chuyên dụng khác, máy ảnh kĩ thuật số, projector.. Về mặt sư phạm có thể quan niệm giáo án điện tử như là một cách thức giảng dạy trong đó giáo viên khai thác tiện ích công nghệ thông tin để thiết kế các hoạt động học tập nhằm giúp học sinh lĩnh hội kiến thức, kĩ năng, phát triển tư duy, nhận thức mà còn phát triển cả cảm xúc và tâm hồn, kĩ năng xử lí thông tin và kĩ năng giao tiếp. Giáo án điện tử tuyệt nhiên không chỉ là trình bày nội dung bài dạy trên một số slide Power point. Giáo án điện tử chỉ là một phương tiện hỗ trợ quá trình dạy học chứ giáo án điện tử không phải là một “phương pháp dạy học mới” trong dạy học. Nếu không nhận thức đúng đắn việc sử dụng giáo án điện tử không những không phát huy được ưu điểm của nó mà có khi không tạo ra được bước đột phá về gì về mặt phương pháp dạy học theo yêu cầu đổi mới Phương pháp. Khi soạn giáo án điện tử giáo viên phải quan niệm đúng chức năng của giáo án điện tử, và quan trọng là phải có kịch bản trước để hướng đến mục tiêu bài học. Vì vậy khi soạn giáo án điện tử, giáo viên cần thực hiện tốt các bước sau: Bước 1: Chọn bài giảng hay phần bài giảng thích hợp: Giáo án điện tử chỉ có hiệu quả đối với một số bài giảng nhất định chứ không phải là toàn bộ chương trình hay tất cả các môn học. Cụ thể là đối với 6
những bài có nội dung ngắn, không nhiều kiến thức mới thì dạy theo cách truyền thống sẽ hiệu quả hơn. Vì vậy xác định bài giảng hay phần bài giảng nào thích hợp cho việc soạn giáo án điện tử tùy thuộc đặc trưng của mỗi môn học. Gọi tên một vài loại bài thích hợp với giáo án điện tử cho tất cả các môn học là một điều khó. Tuy nhiên, theo tôi, có ba điểm cơ bản để quyết định là nên soạn bài bằng giáo án điện tử hay không: + Một là mong muốn của giáo viên tổ chức hoạt động học tập tích cực bằng cách liên kết hình ảnh với lời nói một cách tự nhiên, bằng cách vận dụng hình ảnh và ngôn từ cô đọng trên các slide Power Point để khơi gợi, kích thích sự liên tưởng và tưởng tượng của học sinh. (Sự liên tưởng và tưởng tượng có thể tạo ra nhiều cách thức suy nghĩ và nhiều dạng hoạt động học tập). + Hai là nội dung chủ yếu của bài dạy đòi hỏi phải mở rộng và chứa đựng một số ý tưởng có thể khai thác thành các tình huống có vấn đề. + Ba là nguồn tư liệu hình ảnh phong phú liên quan đến nội dung bài dạy sẵn có (có thể truy cập từ Internet hay các nguồn tài nguyên khác như băng đĩa ghi âm, ghi hình, phim ảnh… và điều quan trọng hơn là ý tưởng sẵn có trong kinh nghiệm của người biên soạn). Trong chương trình tiểu học giáo án điện tử phù hợp hơn cho các môn: Khoa học, Lịch Sử, Địa Lý, Đạo Đức, Tự nhiên và Xã hội , Tiếng việt…( tuy nhiên cũng phải tùy vào nội dung từng bài.). Rất nhiều bài dạy ở các phân môn này nếu dạy bằng giáo án điện tử sẽ đem lại hiệu quả rõ rệt, bởi chỉ có giáo án điện tử mới có thể có một gnuồn tư liệu phong phú, đa dạng, hữu ích giúp cho giáo viên tổ chức cho học sinh khai thác kiến thức một cách hệ thống, logic, trọng tâm , sâu sắc. Bước 2: Lập dàn ý trình bày Đây là giai đoạn quan trọng nhất. Ở giai đoạn này, có ba nội dung chủ yếu mà người soạn nhất thiết phải hình dung ra rõ ràng trên nháp: Thứ nhất là phần 7
kiến thức cốt lõi sẽ được trình bày một cách ngắn gọn và cô đọng. Hai là các câu hỏi, hoạt động học tập và bài tập học sinh cần thực hiện. Thứ ba là hình ảnh (tĩnh và động), âm thanh, sơ đồ, bảng biểu… sẽ sử dụng để minh họa kiến thức hay để giúp học sinh thực hiện hoạt động học tập. Để lập dàn ý cho một giáo án điện tử giáo viên cần thực hiện trả lời các câu hỏi sau: ? Mục tiêu lớn học sinh cần đạt được là gì? ? Để đạt được mục tiêu lớn đó, các mục tiêu nhỏ cần đạt là gì? ? Bài có thể chia thành mấy hoạt động? Mục tiêu của từng hoạt động là gì? Sử dụng các câu hỏi, bài tập nào? Hình thức tổ chức cho học chiếm lĩnh kiến thức,đạt được kĩ năng là gì? Vận dụng những phương pháp dạy học nào? Học sinh rút ra được nội dung gì? Nội dung cần chốt sau mỗi hoạt động? Câu hỏi hoặc bài tập củng cố? ? Ở mỗi hoạt động cần có những tư liệu gì để mình hoạ hay khai thác ? ( hình ảnh tĩnh hay động? âm thanh, video? vật thật? đồ dùng bổ sung…) ? Nội dung cần chốt của bài học? Trả lời được các câu hỏi trên giáo viên đã chuẩn bị xong cho mình một dàn ý đầy đủ, khoa học, ngắn gọn, chuẩn, chủ động trong quá trình viết giáo án và quá trình lên lớp. Trong thực tế, giáo viên còn cho rằng, vì trình chiếu, không phải mất thời gian viết bảng nên đưa ra kênh chữ nhiều, nội dung chốt sau mỗi câu hỏi bài tập, hoạt động tương đối dài, nhiều câu hỏi hay nhiều lệnh, hình ảnh, tư liệu không quan trọng, rối mà chưa chú ý đến đặc điểm tâm lí học sinh tiểu học là các em khó ghi nhớ. Bước 3. Tìm tư liệu phục vụ cho bài giảng. Trong quá trình sưu tập tư liệu hình ảnh, âm thanh, điều quan trọng nhất là việc xác định mục đích học tập của từng hình ảnh hoặc ngữ liệu văn bản mà chúng ta định đưa vào các slide. Nghĩa là GV cần hình dung ra những biện pháp hoạt động giúp HS khai thác nội dung các tư liệu ấy theo cách giúp các em suy 8
nghĩ khám phá kiến thức mới hoặc luyện tập thực hành kĩ năng học tập. Tuyệt đối tránh lối phô diễn hình ảnh đơn thuần. Mặt khác, một số tư liệu hình ảnh, âm thanh nào đó của bài dạy có thể được thiết kế thành một hoạt động chuẩn bị bài của học sinh. Về phương diện này, học sinh sẽ được yêu cầu tìm chọn hình ảnh để minh hoạ cho một khía cạnh nội dung trong bài học hoặc cần suy nghĩ và giải quyết để một vấn đề mà GV khơi gợi ra từ những hình ảnh nào đó. Một điều lưu ý là hình ảnh và âm thanh đưa vào bài giảng nhất thiết phù hợp với mục tiêu học tập mà học sinh cần đạt, hướng đến trọng tâm kiến thức của bài. Việc lạm dụng hoặc sự thiếu chọn lọc hình ảnh, âm thanh trong khi biên soạn sẽ gây nhiễu cho quá trình lĩnh hội kiến thức của học sinh. Cuối cùng, chúng ta nên nghĩ đến việc lưu trữ và tổ chức hệ thống tư liệu để có thể sử dụng chúng lâu dài và cho những bài dạy khác về sau. Ví dụ: Khi dạy bài: Chùa Thời Lí ( Lịch Sử lớp 4). Với những hình ảnh trong sách giáo khoa,giáo viên khó có thể giúp học sinh hiểu được rõ, sâu sắc về Chùa thời Lí.Việc vẽ lại tranh, sưu tầm cũng rất tốn kém và khó khăn. Nhưng nếu sử dụng giáo án điện tử và biết cách khai thác tư liệu qua Intenet giáo viên sẽ có nguồn tư liệu phong phú đa dạng, với những thông tin bổ ích giúp cho giáo viên và học sinh có hiểu biết sâu sắc về nội dung bài học. Giáo viên có thể cho học sinh quan sát các hình ảnh, các ngôi chùa trong sách giáo khoa qua màn hình, học sinh quan sát dễ. Qua hình ảnh đó, bằng một số câu hỏi gợi mở học sinh có cách nhìn tổng quát về Chùa thời Lí. Ngoài các hình ảnh trong sách , giáo viên có thể cho các em quan sát thêm một số ngôi chùa nữa thời Lí, để học sinh hiểu hơn được dưới Thời lí, chùa thật thịnh đạt. Tuy nhiên cũng không nên quá làm dụng, trình chiếu quá nhiều, cung cấp quá nhiều thông tin. Trong một tiết thao giảng tại trường, một giaó viên đã trình chiếu 12 phút với gần 20 ngôi chùa thời Lí và hàng loạt những thông tin ứng với mỗi ngôi chùa, làm cho người dự hoa cả mắt, trẻ em thì nhìn và nghe mà không lưu giữ được trong đầu vì quá nhiều. GV chỉ cần lựa chọn thêm một số ngôi chùa tiêu biểu để giới thiệu . 9
Chẳng hạn: Chùa Một Cột ( Hà Nội) Chùa Phật Tích( Bắc Ninh) Chùa Cổ lễ ( Nam Định) Chùa Láng ( Hà Nội) Hoặc khi dạy bài: Tiến vào Dinh Độc lập (Lịch Sử 5), trên giáo án điện tử, giáo viên chèn video clip: đoàn xe tăng tiến vào dinh độc lập sẽ giúp các em hình dung lại một cách sống động bối cảnh lịch sử hào hùng của quân và dân ta. Một xe tăng tông cửa tiến vào dinh Độc Lập. Quân giải phóng tiến vào Dinh Độc lập. Bước 4: Viết kế hoạch bài dạy. 10
Đây là một hoạt động đòi hỏi nhiều kỹ thuật sử dụng máy tính, đặc biệt là phần mềm Power Point. Khi viết giáo án điện tử đó là nên hết sức thận trọng trong việc chọn lựa Font chữ, màu chữ, cỡ chữ, màu nền của Slide và các hiệu ứng. Chẳng hạn như sử dụng những Font chữ nghệ thuật với quá nhiều nét cong, Slide với nền màu vàng mà màu chữ là xanh lá cây, sử dụng nhiều hiệu ứng trong đó các hình ảnh hay chữ viết nhảy múa với nhiều kiểu bắt mắt, v.v... Bất kỳ một sự lạm dụng hoặc sử dụng không thích hợp như miêu tả trên cũng có thể trở thành "một con sâu" phá hỏng "cây giáo án" của chúng ta. Trong thực tế, qua dự giờ, nhiều tiết soạn giáo án điện tử, khi viết giáo viên không hề quan tâm đến vấn đề này, chọn phông, cỡ chữ, màu nên không phù hợp, khó nhìn, không đẹp mắt, gây phản cảm và làm giảm hứng thú của học trò. Bước 5: Sử dụng giáo án điện tử. - Khi sử dụng giáo án điện tử cần vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học, phù hợp với nội dung, mục tiêu và đối tượng, như vậy mới tạo ra được môi trường dạy học “lấy người học làm trung tâm”. Chuẩn kiến thức ở mức độ vận dụng cần kết hợp bảng và sử dụng các phương pháp dạy học khác mới có hiệu quả. Thực tế một số giáo viên khi sử dụng giáo án điện tử như một tiết trình chiếu hình ảnh minh hoạ, chỉ tập trung cho học sinh quan sát và giới thiệu rất nhanh, nhiều, hoặc một số tiết lại không khai thác sử dụng hết nội dung tư liệu. Ví dụ: Khi dạy bài Địa Lý: Người dân ở đồng bằng Nam Bộ. (Địa Lý lớp 4) Bài gồm 2 hoạt động: Hoạt động 1: Tìm hiểu Nhà ở của người dân. Tr a n g ph ôểcu trang ph Hoạt động 2: Tìm hi . ục và lễ hội. GV đã lựa chọn hình ảnh sau cho bài giảng: Nguoi Kinh Ng- êi Hoa Ng- êi Kinh Ng- êi Ch¨ m 11 .Người khơ me
Giáo viên có thể sử dụng hình ảnh trên cho cả hai hoạt động: Ở hoạt động 1, dùng hình ảnh trên để giới thiệu về các dân tộc sinh sống ở dồng bằng Nam Bộ, ở hoạt động 2 dùng để giới thiệu về trang phục phổ biến. Nhưng thực tế trong tiết dạy đó giáo viên chỉ sử dụng ở hoạt động 2 khi giới thiệu về trang phục. 4. Giúp giáo viên nắm vững vai trò và cách khai thác tư liệu qua Intenet: Một trong những phương thức đổi mới Phương pháp dạy học có hiệu quả là giảng dạy bằng giáo án điện tử. Dạy bằng giáo án điện tử có lợi thế rõ rệt so với cách dạy truyền thống là hệ thống tư liệu phong phú, chuẩn, đẹp, học sinh dễ quan sát, khai thác kiến thức thông tin nhanh, chính xác, hứng thú hơn nhiều so với việc nghe qua lời giảng của thầy hoặc qua quan sát một số hình ảnh trong sách giáo khoa. Không có cách tiếp nhận nào hiệu quả, phù hợp hơn với đặc điểm tâm lí và nhận thức của học sinh tiểu học bằng trực quan sinh động, chính mắt các em được thấy, tai được nghe thông qua những hình ảnh tĩnh và động, những âm thanh thực nhất. Những tư liệu phong phú đó muốn có được phải biết khai thác từ mạng Intenet, là nguồn tài nguyên khổng lồ, hữa ích cho tất cả các hoạt động của con người trong đó có hoạt động học tập. Thông qua một số tiết dạy mẫu mà tôi tự thiết kế cho một số giáo viên sử dụng( năm học 2008 2009) đồng nghiệp dự, bản thân giáo viên cũng thấy hứng thú với những tư liệu, những thông tin được cung cấp đôi khi rất mới mẻ với chính giáo viên. Từ đó giáo viên thấy được vai trò to lớn của In te net và nảy sinh nhu cầu học tập. Nhà trường có phòng máy tính được nối mạng, nên việc hướng dẫn cho giáo viên cách thức sử dụng và khai thác gặp nhiều thuận lợi, được giáo viên 12
hưởng ứng nhiệt tình. Ứng dụng công nghệ thông tin trong đổi mới phương pháp dạy học giáo viên không thể không biết đến Intenet. 5. Đổi mới cách đánh giá giờ dạy của giáo viên: Thực tế, không phải nhà quản lý nào ở bậc tiểu học cũng biết thông thạo, giỏi về công nghệ thông tin vì vậy trong quá trình đánh giá một giờ dạy của giáo viên có ứng dụng công nghệ thông tin không phải ai cũng đánh giá đúng, chính xác. Do đó để có thể đánh giá được giờ dạy có ứng dụng công nghệ thông tin, bản thân người quản lí phải biết, thông thạo và không còn cách nào khác đó là mỗi người phải tích cực học tập nâng cao kiến thức về tin học để có hành trang cơ bản về tin học. Đánh giá một giờ dạy có ứng dụng công nghệ thông tin, vấn đề không phải trong tiết học đó giáo viên có sử dụng công nghệ thông tin hay không mà giáo viên sử dụng công nghệ thông tin có đạt được mục tiêu bài học không, có tạo ra được môi trường học tập tương tác tích cực hay không và hiệu quả giờ dạy cuối cùng là gì hay chỉ là phương tiện giúp giáo viên giảm sức lao động hơn thôi. Ngược lại, trong bài học đó nếu có sự hỗ trợ của công nghệ thông tin mà giáo viên không sử dụng do “tính ì”, khai thác không hết hoặc ngại chuẩn bị… thì cách đánh giá cũng phải khác. II/ CÁC GIẢI PHÁP TỔ CHỨC THỰC HIỆN: 1. Thành lập ban chỉ đạo, xây dựng và chỉ đạo thực tốt kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin trong nhà trường. Ngay từ đầu năm học 20082009, thực hiện chủ đề năm học, nhà trường đã thành lập ban chỉ đạo và phân công nhiệm vụ cho từng thành viên trong ban chỉ đạo. Ban chỉ đạo rà soát, đánh giá tình hình sử dụng công nghệ thông tin trong nhà trường, xây dựng kế hoạch thực hiện phù hợp. Tổ chức từng bước thực hiện có hiệu quả kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin trong nhà trường: + Động viên khích lệ, tạo điều kiện hỗ trợ nhau để mỗi cán bộ giáo có may tính tại nhà. 13
+ Khuyến khích tất cả giáo viên soạn bài, làm hồ sơ, báo cáo trên máy tính. + Nhà trường kết nối mạng ở tất cả các phòng, tạo điều kiện thuận lợi cho mọi giáo viên học tập, khai thác tư liệu qua mạng. + Động viên mọi giáo viên kết nối mạng tại nhà. + Khuyến khích giáo viên thao giảng bằng giáo án điện tử. Cộng điểm thi đua cho những giáo viên có ứng dụng công nghệ thông tin. 2. Tổ chức cho giáo viên đăng kí thực hiện kế hoạch, giao chỉ tiêu cụ thể đến từng giáo viên. Năm học 20082009 , 20092010 trường có một số giáo viên dạy được giáo án điện tử và biết truy cấp intenet, nhà trường cộng điểm thi đua cho những giáo viên ứng dụng được công nghệ. Năm học 2010 2011, trong hội nghị cán bộ công chức đầu năm, nhà trường giao chỉ tiêu cho tất cả giáo viên trong trường phải biết ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy. Trong đợt thao giảng giáo viên giỏi trường (mỗi Giáo viên 2 tiết, có ít nhất 1 tiết dạy bằng giáo án điện tử), 100% giáo viên phải dạy bằng giáo án điện tử, (nếu bài dạy đó phù hợp). Nếu giáo viên nào gặp khó khăn, đề xuất nhà trường tạo điều kiện giúp đỡ, người biết dạy cho người chưa biết. Chỉ tiêu này được toàn thể cán bộ giáo viên đồng thuận và mỗi giáo viên tự xây dựng cho mình kế hoạch học tập. 3. Tổ chức sinh hoạt chuyên môn với chủ đề: “ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy”: Sau khi cho giáo viên đăng kí, nhất trí với chỉ tiêu giao, nhà trường tổ chức cho toàn thể giáo viên hội thảo chuyên đề: “Ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy”. Mỗi giáo viên chuẩn bị ý kiến của cá nhân về: Xác định vai trò, tác dụng của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong đổi mới phương pháp dạy học. Những thuận lợi của cá nhân trong việc ứng dụng công nghệ thông tin. 14
Những khó khăn, vướng mắc, hạn chế, tồn tại trong quá trình sử dụng của bản thân, của đồng nghiệp. Nêu ý kiến đề xuất, kiến nghị. Trên cơ sở ý kiến của từng cá nhân, ban chỉ đạo xây dựng kế hoạch hành động phù hợp với tình hình chung của nhà trường. 4.Tổ chức tập huấn công nghệ thông tin cho giáo viên: Năm học 20092010 nhà trường cũng đã tổ chức tập huấn về phần mềm Power Point, cho cán bộ giáo viên. Nhìn chung giáo viên vẫn chưa xác định được hết vai trò của giáo án điện tử nên chưa tích cực học tập.Một bộ phận ngại khó, ngại đầu tư nên hưởng ứng chưa nhiệt tình. Năm học 20102011, bằng việc giao chỉ tiêu cụ thể, trên cơ sở những khó khăn, vướng mắc và ý kiến đề xuất kiến nghị nhà trường đã tiếp tục tổ chức một số buổi tập huấn về phần mềm Power Point, khai thác tư liệu trên mạng, truy cập trang http://giaovien.net, http://violet.vn, giáo viên tin học của nhà trường là người trực tiếp hướng dẫn. Yêu cầu mỗi giáo viên thực hành bằng một giáo án cụ thể và là một trong những điều kiện bắt buộc để tham gia thi giáo viên giỏi cấp trường. Chính vì vậy, tất cả giáo viên của nhà trường đều phải tham gia và trong đợt thi giáo viên giỏi trường, có 15/15 giáo viên dạy bằng giáo án điện tử. Hiện tại, 100% giáo viên của nhà trường đã biết truy cập Intenet, khai thác tư liệu, daoloaw tài liệu, giáo án và có thể chỉnh sửa, soạn giáo án điện tử. Giáo viên tin học đang tập huấn soạn giáo án điện tử cho Cán bộ giáo viên viên 15
5. Tổ chức dạy mẫu một số tiết ở một số môn, ứng dụng rộng rãi trong công tác giảng dạy ở nhà trường. Năm học 20082009 là năm đầu tiên thực hiện chủ đề ứng dụng công nghệ thông tin, đợt thao giảng giáo viên giỏi cấp huyện, nhà trường đã thiết kế 5 tiết dạy bằng giáo án điện tử cho 5 đồng chí tham gia thi huyện: Đó là: Một tiết Lịch sử lớp 5, một tiết Địa Lý lớp 4, một tiết Khoa học lớp 4, một tiết tập đọc lớp 3. Trong đó có 3 tiết được hội đồng giám khảo cho điểm cao: 19/20, 19,5/20 và 19,75/20 điểm và được tham gia vòng chọn thi Giáo viên giỏi Tỉnh, trong đó có môt đồng chí thi GVG tỉnh đạt giờ giỏi cũng dạy bằng giáo án điện tử. Thông qua một sô tiết dạy mẫu, giáo viên thấy được hiệu quả rõ rệt khi sử dụng giáo án điện tử, giáo viên vận dụng linh hoạt các phương pháp, hình thức giảng dạy,tư liệu phong phú đa dạng, nhiều tư liệu giáo viên vận dụng giúp học sinh khai thác kiến thức, học sinh học tập sôi nổi, hứng thú ,tích cực, tiếp nhận bài dạy nhanh… Một tiết dạy Lịch Sử Lớp 5 có ứng dụng công nghệ thông tin. (Giáo viên giỏi cấp tỉnh) 6. Tổng kết đánh giá, xếp loại thi đua đối với giáo viên trong việc ứng dụng công nghệ thông tin: 16
Kể từ năm học 20082009 trong hệ thống tiêu chí đánh giá xếp loại thi đua, nhà trường đã đưa nội dung ứng dụng công nghệ thông tin vào một tiêu chí để đánh giá, xếp loại cán bộ giáo viên cuối năm. Giáo viên nào sử dụng nhiều, điểm thưởng sẽ tăng lên. Từng tháng, từng kì nhà trường đều đưa nội dung ứng dụng công nghệ thông tin vào đánh giá việc thực hiện kế oạch của nhà trường. Năm học 20102011, tiêu chí ứng dụng công nghệ thông tin là tiêu chí bắt buộc để cán bộ giáo viên tham gia đánh giá thi đua. Nhờ vậy, giáo viên có ý thức, tự giác tích cực hơn trong việc học tập, nâng cao kiến thức về công nghệ thông tin, ứng dụng rộng rãi và triệt để trong quá trình dạy học. ******************* Năm học 200102011 bằng việc áp dụng mạnh mẽ, triệt để các giải pháp và các biện phảp tổ chức thực hiện nêu trên, có thể nói, nhà trường đã hoàn thành tốt kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học mà ban chỉ đạo đã xây dựng kế hoạch từ đầu năm học. Số tiết dạy bằng giáo án điện tử tăng, chất lượng giờ dạy được nâng lên rõ rên, nhờ đó mà chất lượng học tập của học sinh cũng tăng lên. Giáo viên không còn ngại khi dạy bằng giáo án điện tử, giáo viên nào cũng muốn có cơ hội được thể hiện, học sinh học tập sổi nổi, hào hứng tích cực, phát huy được tính năng động, sáng tạo và ưa khám phá của học sinh tiểu học. Lao động của người thầy giáo nhẹ nhàng nhưng đòi hỏi công phu và tập trung nhiều trí tuệ. Kết quả thao giảng trong năm học này như sau: Số tíêt Số tiết ƯDCNT Năm học TGiảng Giỏi Khá Giỏi khá T Thao giảng 30 24(80%) 8 27 25(93%) 2 tháng 10 Cả năm. 87 68(78,2%) 19 57 50(87,7%) 5 17
Qua bảng số liệu trên ta thấy số tiết ứng dụng công nghệ thông tin trong năm học này tăng lên rõ rệt so với các năm học trước, tỷ lệ giờ giỏi của những tiết có ứng dụng công nghệ thông tin cũng tăng hơn so với những tiết dạy thông thường. CKẾT LUẬN: CNTT đã và đang có những đóng góp đa dạng và quan trọng vào quá trình dạy và học, hỗ trợ công tác giảng dạy và nâng cao chất lượng các hoạt động học tập cho hiệu quả hơn, tạo ra nhiều phương pháp tiếp cận học tập, bảo đảm sự tiếp cận với chương trình dạy và học. CNTT có thể cải thiện việc đánh giá quá trình dạy và học bằng cách đưa ra những phân tích và phản hồi nhanh chóng và bằng cách hỗ trợ giáo viên sử dụng những đánh giá của học sinh để cải tiến chương trình giảng dạy, từ đó đưa ra các đánh giá chính xác về cách tiếp cận và vận dụng tri thức mới. Đổi mới phương pháp dạy học hiện đang là vấn đề cốt tử để nâng cao chất lượng dạy học. Đó là một trong những mục tiêu quan trọng nhất trong cải cách giáo dục ở nước ta hiện nay. Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông nhằm đổi mới nội dung, phương pháp dạy học là một công việc lâu dài, khó khăn đòi hỏi rất nhiều điều kiện về cơ sở vật chất, tài chính và năng lực của đội ngũ giáo viên. Do đó, để đẩy mạnh việc ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin trong dạy học nói chung, ở các nhà tiểu học nói riêng cần cần chỉ đạo giáo viên thực hiện tốt một số vấn đề sau: Giáo viên cần mạnh dạn, không ngại khó, tự thiết kế và sử dụng bài giảng điện tử của mình sẽ giúp cho giáo viên rèn luyện được nhiều kỹ năng và phối hợp tốt các phương pháp dạy học tích cực khác; Khi thiết kế bài giảng điện tử cần chuẩn bị trước kịch bản, tư liệu (Vedeo, hình ảnh, bảng biểu, ….), chọn giải pháp cho sử dụng công nghệ, sau đó mới bắt tay vào soạn giảng. Nếu sử dụng MS PowerPiont làm công cụ chính cần lưu 18
ý về Font chữ, màu chữ (Xanh(đen) trắng, vàng/đỏ) và hiệu ứng thích hợp (hiệu ứng đơn giản, nhẹ nhàng tránh gây mất tập trung vào nội dung bài giảng); Nội dung bài giảng điện tử cần cô động, xúc tích, hình ảnh, các mô phỏng cần xác định chủ đề (trong 1 slide không nên có nhiều hình hay nhiều chữ), những nội dung học sinh ghi bài cần có qui ước (có thể dùng khung hay màu nền) sẽ khắc phục được việc ghi bài của học sinh; Nội dung bài giảng chứa nhiều liên kết nhất là liên kết đến hệ thống câu hỏi để khắc phục những tình huống sư phạm phát sinh (như nhắc lại kiến thức, dàn bài, hết giờ, … các liên kết nầy có thể đặt trong slide chủ), cần khai thác thế mạnh của CNTT trong kiểm tra đánh giá và kiểm chứng kếtquả. Không lạm dụng công nghệ nếu chúng không tác động tích cực đến quá trình dạy học và sự phát triển của học sinh, công nghệ mô phỏng nếu không phản ánh đúng nội dung, giá trị nghệ thuật và thực tế thì không nên sử dụng, chuẩn kiến thức ở mức độ vận dụng cần kết hợp bảng và sử dụng các phương pháp dạy học khác mới có hiệu quả. Giáo viên cần học, tập huấn các lớp soạn, giảng bài giảng điện tử, thường xuyên truy cập vào các trang web và thành viên của diễn đàn:bachkim.vndayhocintel.org, giaovien.net, moet.edu.vn, … mỗi trường cần có câu lạc bộ “Giáo án điện tử” để trao đổi và rút kinh nghiệm, tiếp thu những công nghệ mới trao đổi những các làm hay. Các nhà trường cần xây dựng và tiết kiệm ngân sách để xây dựng nguồn quỹ dành cho việc đầu tư, sửa chữa nâng cấp phòng máy,đường truyền, máy chiếu, phụ cấp cho cán bộ phụ trách. Có cán bộ thiết bị chuyên trách phụ trách việc sử dụng các thiết bị công nghệ. Trên đây là một số giải pháp chỉ đạo giáo viên ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác giảng dạy để góp phần tích cực vào việc đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập trong nhà trường, thúc đẩy nhà trường ngày càng phát triển đi lên, phù hợp với xu thế phát triển của thời đại thời đại của khoa học và công nghệ. Với những giải pháp đó, trường tiểu 19
học Nga Lĩnh bước đầu đã hoàn thành tốt kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin trong nhà trường. Tuy nhiên cũng mới chỉ thành công ở bước đầu, nhà trường vẫn còn tiếp tục phải đẩy mạnh hơn nữa việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác giáo dục bằng những giải pháp hữu hiệu hơn. Rất mong được sự đóng góp ý kiến của đồng nghiệp./. Nga Lĩnh ngày 25 tháng 4 năm 2011 NGƯỜI VIẾT Ngô Thị Hương 20