SKKN: Một số biện pháp giúp trẻ 5 tuổi phát triển khả năng sáng tạo khi vẽ trong hoạt động tạo hình

I. PHẦN MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> Giáo dục phát triển thẩm mĩ là một trong năm mặt giáo dục nhằm phát <br /> triển toàn diện cho trẻ mầm non, góp phần hình thành những yếu tố đầu tiên  <br /> của nhân cách, chuẩn bị  cho trẻ  vào học lớp một. Trong chương trình giáo  <br /> dục mầm non, giáo dục phát triển thẩm mỹ cho trẻ được tiến hành thông qua <br /> nhiều hoạt động mà tạo hình được coi là hoạt động nghệ  thuật có  ưu thế. <br /> Bởi tạo hình là hoạt động được trẻ  mầm non rất  ưa thích, đồng thời tạo ra  <br /> điều kiện thuận lợi nhất cho sự  phát triển của cảm giác, tri giác thẩm mỹ,  <br /> góp phần nâng cao trí tưởng tượng mang tính nghệ thuật, cơ sở hình thành thị <br /> hiếu thẩm mỹ sau này cho trẻ. <br /> Trẻ  em luôn tò mò, ham muốn học hỏi, tìm hiểu thế  giới xung quanh.  <br /> Trong khi được tham gia vào các hoạt động tạo hình trẻ thực sự được lĩnh hội <br /> và phát triển khả  năng hoạt động trí tuệ  như: óc quan sát, trí nhớ, tư  duy, <br /> tưởng tượng. Nhờ  hoạt động tạo hình mà vốn hiểu biết của trẻ  về  thế  giới <br /> xung quanh được tăng lên, ngày càng trở nên tốt hơn về lượng và chất.<br /> Chính vì vậy,  ở  trường mầm non “vẽ” giữ vị  trí quan trọng trong hoạt  <br /> động tạo hình. Dạy vẽ cho trẻ giúp khơi gợi và phát huy khiếu thẩm mỹ vốn <br /> có của trẻ. Những nét vẽ nghệch ngoạc, hồn nhiên, hết sức bình dị nhưng rất <br /> cần thiết trong quá trình hình thành khả năng cảm thụ cái đẹp và khả năng tư <br /> duy sáng tạo của trẻ. Từ  những nét vẽ, bức tranh đó chính là cảm xúc, tình <br /> cảm, là mơ ước mà trẻ đã thể hiện trên trang giấy. Vì vậy nếu giáo viên biết <br /> cách tổ chức một cách khoa học hợp lý thì hiệu quả sẽ được nâng lên.<br /> Thực tế  hiện nay, kỹ  năng vẽ  và tính sáng tạo trong các bài vẽ  của trẻ <br /> mầm non 5 tuổi chưa cao do: giáo viên còn thực hiện rập khuôn theo nội dung <br /> hướng dẫn thực hiện chương trình, chưa biết cách khai thác tìm tòi những nội  <br /> dung phù hợp với khả  năng thực tế  của trẻ. Cô thường xuyên sử  dụng các <br /> sản phẩm mẫu và làm mẫu. Điều đó đã làm tê liệt những cảm xúc ý tưởng  <br /> sáng tạo của trẻ. Các nguyên vật liệu đưa vào sử  dụng còn nghèo nàn và đa <br /> số các giáo viên thường không tự tin khi dạy môn học này.<br /> Vì vậy, để  nâng cao chất lượng các tranh vẽ  của trẻ  trong môn hoạt <br /> động tạo hình, phát huy nuôi dưỡng khả năng sáng tạo, ham muốn tạo ra cái  <br /> đẹp của trẻ rất cần có những nghiên cứu đề xuất các biện pháp khả thi, hữu  <br /> hiệu thúc đẩy khả  năng sáng tạo khi vẽ  trong hoạt động tạo hình cho trẻ <br /> mầm non 5 tuổi. Là một cán bộ quản lý công tác chuyên môn, tôi luôn trăn trở <br /> tìm biện pháp để thúc đẩy chất lượng dạy vẽ ở hoạt động tạo hình mầm non <br /> 5 tuổi tại trường Mầm non Hoa Hồng ­ đơn vị tôi đang công tác. Giúp các giáo  <br /> viên nhận thức tốt vai trò quan trọng của việc phát huy khả năng sáng tạo khi  <br /> thể hiện các bức tranh của trẻ, tìm ra những phương pháp giảng dạy hấp dẫn <br /> góp phần đem lại cho cô và trẻ giờ học vẽ đầy sáng tạo và có kết quả cao, tôi <br /> mạnh dạn chọn đề tài “ Một số biện pháp giúp trẻ 5 tuổi phát triển khả năng  <br /> sáng tạo khi vẽ trong hoạt động tạo hình” từ đó áp dụng khả thi trên địa bàn <br /> huyện Krông Ana.<br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài:<br /> Mục tiêu: Nâng cao chất lượng hoạt động dạy vẽ  cho trẻ  mầm non 5  <br /> tuổi.<br /> Nhiệm vụ: Đánh giá thực trạng hoạt động dạy vẽ  cho trẻ  mầm non 5 <br /> tuổi, đề ra giải pháp nhằm:<br /> ­ Giúp trẻ  có khả  năng vẽ  tốt hơn, phát huy được trí tưởng tượng sáng  <br /> tạo cũng như  năng lực thể  hiện ý tưởng qua tranh vẽ. Từ  đó kích thích sự <br /> hứng thú  của trẻ với hoạt động tạo hình.<br /> ­ Giúp giáo viên mầm non dạy học có hứng thú và đam mê sáng tạo, qua <br /> đó truyền cảm hứng và nuôi dưỡng óc sáng tạo cho trẻ  qua hoạt động tạo  <br /> hình.<br /> 3. Đối tượng nghiên cứu:<br /> Biện pháp nhằm thúc đẩy chất lượng hoạt động dạy vẽ  cho trẻ  mầm  <br /> non 5 tuổi.<br /> 4. Giới hạn của đề tài.<br />  Trẻ  mầm non 5 tuổi tại trường Mầm non Hoa Hồng, xã Băng Adrênh,  <br /> huyện Krông Ana, tỉnh Đăk Lăk trong năm học 2016 ­ 2017<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu.<br /> Để thực hiện nghiên cứu đề tài này, tôi đã sử dụng một số phương pháp <br /> như:<br /> Phương pháp nghiên cứu lý luận: Thông qua việc nghiên cứu tài liệu để <br /> nâng cao kiến thức và hiểu biết sâu hơn về  các vấn đề  liên quan đến đề  tài  <br /> nghiên cứu. Từ đó có được cơ sở lý luận để thực hiện đề tài.<br /> Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế: Tiến hành phỏng vấn đối với <br /> từng giáo viên và học sinh sau đó dựa vào phiếu điều tra để chấm điểm, tổng <br /> hợp thông tin để thu thập số liệu về kiến thức cũng như ý thức của giáo viên  <br /> và học sinh đối với công tác dạy vẽ cho trẻ. <br /> Phương pháp tổng hợp, đánh giá: Thông qua phiếu điều tra, khảo sát <br /> thực tế, tổng hợp và đánh giá về thực trạng dạy vẽ cho trẻ 5 tuổi<br /> II. PHẦN NỘI DUNG<br /> 1. Cơ sở lý luận<br /> <br /> 2<br />  Hoạt động tạo hình (HĐTH) còn gọi là hoạt động tạo ra cái đẹp trong <br /> cuộc sống và trong nghệ thuật bằng ngôn ngữ, phương tiện tạo hình. Đó là sự <br /> kết hợp hài hòa giữa đường nét ­ màu sắc ­ hình khối và bố cục trong không <br /> gian. HĐTH luôn gắn liền với đời sống hiện thực nhằm thỏa mãn nhu cầu về <br /> cái đẹp trên hai lĩnh vực: một là, tạo ra các tác phẩm nghệ thuật tạo hình thõa <br /> mãn nhu cầu nhận thức thẩm mĩ và nâng cao chất lượng đời sống văn hóa <br /> của con người; Hai là, đưa cái đẹp vào cuộc sống (mỹ thuật ứng dụng: đồ <br /> họa, trang trí thủ công mĩ nghệ và kiến trúc) <br /> HĐTH là hoạt động đòi hỏi con người lòng ham muốn, niềm say mê <br /> nghệ  thuật....không có những cái đó chắc hẳn không có sáng tạo nghệ  thuật. <br /> ‘Sáng tạo nghệ  thuật chính là ngưỡng tối đa của tính tích cực hoạt động  <br /> nghệ  thuật nói chung, của HĐTH nói riêng, hay nói cách khác hoạt động  <br /> nghệ thuật (trong đó có nghệ thuật tạo hình) là hoạt động thể hiện cao nhất  <br /> tính tích cực và sáng tạo của người nghệ sĩ”. (trang 54, tài liệu BDTX)<br /> Qua tìm hiểu khái quát về  HĐTH, ta thấy rằng HĐTH và các chuyên <br /> ngành của nó đều có trong môi trường HĐTH của trẻ  mẫu giáo nhưng hình  <br /> thức của hoạt động này tồn tại dưới dạng các trò chơi của trẻ  nhằm thỏa <br /> mãn nhu cầu  được làm người lớn” cũng như các nhu cầu khác trong sự phát <br /> triển của trẻ.<br /> Đối với trẻ  mầm non HĐTH là phương tiện để  trẻ  thể  hiện  ấn tượng  <br /> hiểu biết, ý muốn của mình về  thế  giới xung quanh. Kết quả  HĐTH phụ <br /> thuộc nhiều vào kiến thức, kinh nghiệm mà trẻ  tích lũy trong các hoạt động <br /> khác nhau. Việc tham gia vào các hoạt động sẽ tạo nguồn cảm hứng làm nảy  <br /> sinh những ý tưởng sáng tạo của trẻ. <br /> Trẻ  5 tuổi là giai đoạn lứa tuổi tràn ngập xúc cảm, phát triển trí tò mò, <br /> trí tưởng tượng bay bổng, khả năng liên tưởng mạnh. Vì vậy đây là giai đoạn <br /> tối ưu, là “mảnh đất” màu mỡ để gieo hành vi sáng tạo. Mọi trẻ em đều tiểm <br /> ẩn năng lực sáng tạo, nhưng sự sáng tạo của trẻ em không giống sự sáng tạo <br /> của người lớn, một đứa trẻ sáng tạo là khi chúng bắt đầu tái tạo, bắt chước  <br /> mô phỏng một điều gì đó mà thường không có tính chủ đích. Sự sáng tạo của  <br /> trẻ  em phụ  thuộc nhiều vào xúc cảm, vào tình huống và thường kém bền  <br /> vững. <br /> Trong các đặc điểm phát triển của trẻ 5 tuổi đã hình thành kiểu tư  duy  <br /> mới – trực quan sơ  đồ  ­ giúp trẻ  hiểu được thuộc tính bản chất của sự  vật  <br /> hiện tượng. Đây là bước ngoặt trong sự  phát triển tư  duy của trẻ  chuyển từ <br /> tính hình tượng sang tính trừu tượng,  ở tuổi này do sự  phát triển về  thể  lực, <br /> cơ  bắp và sự  khéo của vận động, trẻ  đã có khả  năng sáng tạo nên đã tạo <br /> được các đường nét vẽ  khá phức tạp. Cùng với sự  tăng lên của các kinh  <br /> nghiệm nhận thức, năng lực thẩm mĩ, các  ấn tượng, xúc cảm, tình cảm và  <br /> phát triển khả năng vận động tinh khéo, trẻ 5 tuổi có thể sử dụng các đường  <br /> nét liền mạch, uyển chuyển, mềm mại, để  miêu tả  tính trọn vẹn của đối  <br /> 3<br /> tượng trong cấu trúc và bố cục hợp lý. Đồng thời, trẻ linh hoạt trong việc tạo  <br /> ra các bước chuyển màu, phối màu để  tạo nên hiệu quả  thẩm mỹ khác nhau <br /> và thể hiện suy nghĩ, tình cảm của mình (VD: màu xanh non của lá mạ, màu  <br /> xanh đậm của bụi cây)..<br /> Dạy vẽ  trong hoạt động tạo hình là môi trường thuận lợi để  giáo dục <br /> tính sáng tạo cho trẻ, vì khi tham gia hoạt động vẽ, trẻ phải nghĩ ra những gì  <br /> cần tạo hình, trẻ phải tự hình thành đường nét vẽ một cách tự do và độc lập <br /> để tạo ra sản phẩm đẹp và phong phú. Đây là cơ hội để trẻ bộc lộ khả năng <br /> sáng tạo, tuy nhiên cũng có trường hợp, ý tưởng tạo hình của trẻ thì có và trẻ <br /> rất tích cực tạo ra sản phẩm nhưng quá trình thực hiện lại không mang lại <br /> kết quả, sản phẩm không hoàn chỉnh. Trong hoàn cảnh này thì giá trị sáng tạo  <br /> không nằm  ở sản phẩm mà chính là sự hăng say, hứng thú trong quá trình vẽ <br /> của trẻ và với trẻ thì đó cũng chính là sự sáng tạo. <br /> Và chương trình dạy vẽ cho trẻ hướng tới sự phát triển của tư duy sáng  <br /> tạo, là khuyến khích cho trẻ có cách nhìn mới, nhìn khác để tạo ra cái mới, cái  <br /> khác. Vậy làm thế nào để đánh giá trẻ thực hiện các bài tập dạy vẽ  vừa tạo  <br /> ra   cái   mới   vừa   tạo   ra   cái   đẹp?..theo   Võ   Hoài   Linh   (Tạp   chí   khoa   học <br /> ĐHSPTPHCM): ‘Dạy vẽ cho trẻ mầm non trong HĐTH nhằm mục đích đúng  <br /> đắn hiện nay là giúp trẻ phát triển tư duy sáng tạo’.<br />  Tóm lại, hầu hết trẻ  mầm non đều yêu thích hoạt động vẽ. Tạo điều <br /> kiện để  trẻ  được thường xuyên tiếp xúc với môi trường xung quanh và với <br /> các tác phẩm nghệ  thuật, đa dạng hóa nguyên vật liệu tạo hình, không lạm <br /> dụng sản phẩm mẫu và làm mẫu, phát huy tính tích cực, chủ động và độc lập  <br /> cho trẻ được tham gia vẽ với sự sáng tạo của mình theo chủ đề đây là những  <br /> vấn đề đang được vận dụng vào thực tiễn trong hoạt động tạo hình ở trường  <br /> mầm non.<br /> 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu<br /> 2.1. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng <br /> Khảo sát ý thích, mức độ  trẻ  tham gia các hoạt động tạo hình qua việc  <br /> lấy phiếu thăm dò của giáo viên.<br /> <br /> Mức độ<br /> <br /> TT Các dạng HĐTH Thường xuyên Ít khi Không bao giờ<br /> <br /> SL Tỉ lệ % SL Tỉ lệ % SL Tỉ lệ %<br /> <br /> 1 Vẽ 97 97% 3 3% 0 0%<br /> <br /> 2 Nặn 44 44% 56 56% 0 0%<br /> <br /> <br /> 4<br />  3 Cắt– xé ­ dán 62 62% 38 38% 0 0%<br /> <br /> 4 Gấp. 34 34% 61 61% 5 5%<br /> <br /> 5 Đan– tết… 5 5% 70 70% 25 25%<br /> <br /> Qua bảng khảo sát, chúng ta thấy có 97% ý kiến cho rằng tại góc tạo <br /> hình, hoạt động vẽ  là hoạt động trẻ  thường xuyên tham gia thực hiện tạo ra  <br /> sản phẩm. Các cô cho rằng, trẻ  thường xuyên vào góc tạo hình để  vẽ  là do  <br /> trẻ  thích, trẻ  dễ  thể  hiện ý tưởng và kỹ  năng tạo hình cũng thành thạo hơn <br /> các HĐTH khác. <br /> Vào đầu năm học 2016 – 2017, tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng trên <br /> trẻ ở lớp Lá 1, để nắm bắt được khả năng vẽ của trẻ để từ đó có biện pháp  <br /> phù hợp.<br /> Đi dự giờ dạy vẽ cho trẻ tại các nhóm lớp. Trực tiếp dự chuyên đề  tiết <br /> dạy vẽ  cho trẻ, quan sát hoạt động học, hoạt động góc, giờ  đón trả  trẻ  với  <br /> những bước chuẩn bị: tranh vẽ để trẻ  tô màu, giấy A4, bút chì, sáp màu…và <br /> cho thấy được khả năng hoạt động tạo hình của trẻ qua “ Bảng kiểm tra năng  <br /> lực” <br /> Trẻ vẽ có <br /> Trẻ   kiên   trì <br /> Trẻ có kỹ  bố cục  Trẻ  vẽ có ý <br /> vẽ   đến   khi <br /> năng vẽ các  tranh tô  tưởng   sáng <br /> hoàn   thành <br /> TT HỌ VÀ TÊN TRẺ nét cơ bản màu hài hòa  tạo<br /> sản phẩm<br /> hợp lý<br /> Chưa  Chưa  Chưa  Đạ Chưa <br /> Đạt Đạt Đạt<br /> đạt đạt đạt t đạt<br /> 1 Hà Thị  Hoa + + + +<br /> 2 Nguyễn Tiến Dũng + + + +<br /> 3 H Mok  Mai ­ ­ + ­<br /> 4 Cao Minh  Hùng + + + ­<br /> Nguyễn T. <br /> 5 Linh ­ + + ­<br /> Hà <br /> Nguyễn Đỗ <br /> 6 Minh + + + ­<br /> Nh.<br /> 7 Thân Ngô Trà My + ­ + ­<br /> 8 Nguyễn Tiến  Bảo + + ­ ­ ­<br /> 9 Vũ Tiến  Thành + + ­ ­<br /> 10 Mai Tiến  Vũ + + + +<br /> 11 Phạm Thành Đ ức + ­ + ­<br /> 12 Đỗ An Khang + + + ­<br /> <br /> 5<br />  Trần Ng. <br /> 13 Châu + + + +<br /> Bảo<br /> 14 Nguyễn Anh Vũ + ­ + ­<br /> 15 Hoang Thiên  Khanh  + ­ ­ ­<br /> 16 Êban  Rôn + + ­ ­<br /> 17 H Đơk  Sa + + + +<br /> 18 Trần Anh  Khởi + ­ + ­ ­<br /> 19 Y  Blim + + + ­ +<br /> 20 Trần Anh Khả + ­ + ­<br /> 21 Văn Đức Thấu + + ­ +<br /> 22 Lê Anh Truy + ­ ­ ­<br /> 23 Nguyễn Thị Hạnh + + + +<br /> 24 Lê Mai  Trúc  ­ ­ ­ ­<br /> 25 Trần Văn Mân ­ ­ ­<br /> Nguyễn <br /> 26 Anh + + + +<br /> Ngọc Q. <br /> Dương <br /> 27 Bảo ­ ­ ­<br /> Ng.Gia <br /> Hoàng Ng. <br /> 28 Bảo + + ­ +<br /> Gia <br /> 29 Nguyễn Thị  Hoạt ­ ­ ­<br /> 30 Vũ Đ. Thanh  Trúc  + ­ + +<br /> Nguyễn Ph. <br /> 31 Đồng + ­ ­<br /> Lâm<br /> Nguyễn T. <br /> 32 Ly + ­ ­ +<br /> Khánh <br /> 33 Lưu Quang  Nguyện + + ­ ­<br /> Mai Ng. <br /> 34 Nam + ­ + +<br /> Hoàng <br /> 35 Trần Anh Quân + + ­ ­<br /> 36 Hoàng Thị  Na + + ­ ­<br /> 37 Phạm Quang  Huy ­ ­ ­ +<br /> 38 Trần Minh Hả i + ­ ­ ­<br /> Tổng số trẻ đạt (trẻ) 31 7 21 17 20 18 14 24<br /> 81.5 18.4 44.7 52.6 47.7  36. 63.2<br /> Tỉ lệ (%)<br /> % % 55.2% % % % 8% %<br /> <br /> Qua số liệu điều tra trên, việc dạy trẻ  vẽ  đạt hiệu quả  chưa cao và trẻ <br /> tham gia hoạt động vẽ  chưa thực sự thoải mái, tự  tin, kỹ  năng tạo hình của <br /> trẻ không đồng đều, nhiều trẻ khả năng  sáng tạo còn yếu và trung bình. Cách <br /> tổ chức giờ học của giáo viên chưa hợp lý.<br /> <br /> 6<br />  ­ Về trình độ đào tạo của giáo viên:<br /> Trình độ đào tạo<br /> Giáo <br /> Năm học ĐH CĐ TC SC<br /> viên<br /> SL % SL % SL % SL %<br /> <br /> 2016 ­ <br /> 17 11 65 2 12 4 23 0 0<br /> 2017<br /> <br />     ­ Khả năng vẽ của giáo viên:<br /> <br /> Sử dụng nguyên  Đánh giá sản <br /> Khả năng Vẽ<br /> vật liệu phẩm của trẻ<br /> Chất lượng<br /> Tốt Khá TB Tốt Khá TB Tốt Khá TB<br /> <br /> 17 giáo viên 06 08 03 09 04 04 08 04 05<br />       * Nhận xét: Theo điều tra, ta thấy rằng hầu hết các giáo viên trong  <br /> trường đều có khả  năng vẽ  một cách cơ  bản. Song, vẫn còn một số  ít giáo  <br /> viên chưa biết áp dụng sáng tạo các nguyên vật liệu tạo hình tốt vì những lý <br /> do cá nhân (năng khiếu, thời gian, tuổi đời…).<br /> 2.2. Những yếu tố tác động đến hoạt động tạo hình<br /> 2.2.1. Thuận lợi<br />    Ban giám hiệu nhà trường luôn phát huy tinh thần trách nhiệm cao,  <br /> năng động sáng tạo, chỉ  đạo sát sao, tạo điều kiện cho giáo viên được bồi <br /> dưỡng chuyên môn, đi học tập tham quan ở các trường bạn.<br />   Đội ngũ giáo viên trong trường nhiệt tình học hỏi, yêu nghề, mến trẻ;  <br /> luôn kiên trì trong cách hoạt động giảng dạy và học tập nâng cao trình độ.<br />  Cơ sở vật chất và đồ dùng học tập dành cho trẻ tương đối đầy đủ, học  <br /> cụ cho hoạt động tạo hình được mua sắm bổ sung hàng năm nên phục vụ tốt <br /> cho điều kiện sử dụng đa dạng các loại vật liệu như: màu nước, sắp màu, bút <br /> lông tô màu, bút dạ màu...<br /> 2.2.2. Khó khăn<br /> Mặc dù nhà trường có sự  quan tâm chỉ  đạo đối với công tác nâng cao <br /> năng lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên, song năng lực chuyên môn nghiệp <br /> vụ  một số  giáo viên, nhất là giáo viên người đồng bào dân tộc thiểu số  có  <br /> mặt còn hạn chế. Việc nghiên cứu sưu tầm tài liệu của giáo viên còn chưa <br /> được thường xuyên.<br /> <br /> 7<br />  Khả năng nhận thức của trẻ chưa đồng đều, gần 50% trẻ đồng bào dân  <br /> tộc, phát âm tiếng Việt chưa chuẩn, nên cô giáo truyền thụ kiến thức cho trẻ <br /> còn gặp khó khăn.<br /> Tỉ  lệ  trẻ  nam – nữ  quá chênh lệch, đa phần là các cháu nam thích hiếu  <br /> động chạy nhảy, chưa kiên trì, chưa tập trung hoàn thành sản phẩm.<br /> Trẻ  chưa mạnh dạn khi thể  hiện các ý tưởng sáng tạo riêng theo khả <br /> năng và ý thích của mình trong các bài vẽ.<br /> Một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm việc học tập của con em mình <br /> nên việc đưa trẻ  đến trường không được đều đặn, chưa nhiệt tình đóng góp <br /> nguyên vật liệu mở để giáo viên tạo tác phẩm phong phú hơn.<br /> Nhà trường thiếu các tài liệu, tranh vẽ hội họa nên giáo viên bị hạn chế <br /> trong việc xây dựng môi trường nghệ thuật cho trẻ.<br /> 3. Nội dung và hình thức của giải pháp<br /> 3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp<br /> ­ Khắc phục khó khăn của giáo viên mầm non khi  dạy vẽ  trong hoạt <br /> động tạo hình cho trẻ. <br /> ­ Giúp giáo viên tiếp cận với cách thức và phương pháp dạy vẽ để phát <br /> huy tính tích cực, khả năng sáng tạo của trẻ trong hoạt động tạo hình.<br /> ­ Tạo cho trẻ  hứng thú, ngày càng yêu thích thể  hiện tính sáng tạo qua  <br /> các sản phẩm vẽ..<br /> ­ Giúp cho phụ  huynh thấy được tầm quan trọng của việc dạy vẽ  đối  <br /> với việc giáo dục trẻ  và luôn có ý thức thường xuyên khuyến khích trẻ  phát  <br /> huy tính sáng tạo của bản thân<br /> 3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp<br />   Biện pháp 1:   Xây dựng kế  hoạch bồi dưỡng nâng cao trình độ <br /> chuyên môn<br /> Trước hết là người cán bộ quản lý chuyên môn phải xây dựng được kế <br /> hoạch   bồi dưỡng chuyên môn cụ  thể  xuyên suốt cả  năm học, đồng thời  <br /> hướng dẫn, chỉ  đạo giáo viên xây dựng giảng dạy hoạt động giáo dục tạo  <br /> hình phù hợp với điều kiện thực tế  của lớp, của trường. Việc xây dựng kế <br /> hoạch cần bám sát các văn bản chỉ  đạo của ngành, của địa phương và phù <br /> hợp với điều kiện thực tế của nhà trường<br /> Cán bộ quản lý cần đầu tư cho giáo viên nâng cao chất lượng toàn diện <br /> cho học sinh theo từng độ tuổi, từng nội dung, phương pháp cho trẻ vẽ trong  <br /> hoạt động tạo hình theo chương trình mầm non mới trên cơ  sở  đó xây dựng  <br /> chuyên đề với các hình thức đa dạng, phong phú cả về lý thuyết và thực hành <br /> nhưng  mang tính vừa  sức.   Đầu năm học,  nhà trường  tổ  chức  chuyên   đề, <br /> <br /> 8<br /> hướng dẫn cho giáo viên thống nhất phương pháp lên tiết dạy, thống nhất  <br /> xây dựng kế  hoạch với nội dung phù hợp với chủ  đề, nhu cầu, khả  năng và <br /> hứng thú của trẻ. Qua đó kiểm tra, thao giảng, dự giờ để đánh giá sự tiến bộ <br /> sau đó áp dụng có hiệu quả đến từng giáo viên trong toàn trường. <br /> Phối hợp với Công đoàn phát động phong trào làm đồ dùng dạy học, đồ <br /> chơi để phục vụ cho các tiết dạy vẽ. Trong đó có đồ  dùng đồ  chơi cô và trẻ <br /> cùng làm.<br /> Chỉ đạo các lớp xây dựng môi trường hoạt động cho trẻ  ở  mọi lúc mọi  <br /> nơi. <br /> Triển khai xây dựng mục tiêu phát triển 5 mặt cho trẻ. Chọn lớp điểm, <br /> bồi dưỡng giáo viên có năng khiếu vẽ, bước đầu xây dựng bồi dưỡng các lớp <br /> 5 tuổi, sau đó tiến hành thực hiện đại trà  ở  các lớp 4 tuổi, 3 tuổi. Tổ  chức  <br /> chuyên đề với các đề tài khác nhau.<br /> Hướng dẫn giáo viên xây dựng kế hoạch bài dạy chi tiết cho từng hoạt  <br /> động. Giáo viên cần nghiên cứu kỹ đề  tài dạy hình thức gì, nội dung gì?, lựa <br /> chọn nguyên vật liệu như thế nào? Lựa chọn cách dạy phù hợp trước khi lên <br /> lớp.<br /> Phối kết hợp với Cụm chuyên môn tổ chức các buổi chuyên đề cho tổ 5 <br /> tuổi   để   các   giáo   viên   trực   tiếp   thao   giảng   và   đóng   góp   ý   kiến,   rút   kinh  <br /> nghiệm. Luôn động viên giáo viên tổ  chức giờ  học thoải mái, không gò bó, <br /> gây hứng thú cho bài dạy, giúp kích thích sự  chủ  động và mở  rộng vốn hiểu  <br /> biết cho trẻ.<br /> Khi  thực hiện tốt biện pháp trên sẽ  mang lại hiệu quả  tích cực, trước <br /> hết, trên cơ  sở  chức năng, nhiệm vụ  được phân công, cán bộ  quản lý, giáo <br /> viên xây dựng kế  hoạch cụ  thể, sát thực ngay từ  đầu năm; trong quá trình  <br /> triển khai thực hiện hoạt động dạy vẽ cho trẻ  tăng cường công tác kiểm tra, <br /> giám sát một cách thường xuyên, chặt chẽ  gắn với động viên, khen thưởng  <br /> kịp thời. Sự thống nhất trong tập thể Ban giám hiệu nhà trường, có sự  phối  <br /> kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường và các đoàn thể. Cùng với sự quan tâm chỉ <br /> đạo thường xuyên, sát sao của phòng Giáo dục và Đào tạo và chính quyền địa <br /> phương.<br /> Biện pháp 2: Giúp giáo viên nhận biết rõ mối quan hệ giữa dạy vẽ <br /> và tính sáng tạo của trẻ 5 – 6 tuổi<br /> Người giáo viên cần hiểu rõ bản chất của tạo hình là một môn nghệ <br /> thuật có sản phẩm, tuy nhiên để  đánh giá sự  sáng tạo của trẻ, các giáo viên <br /> không chỉ đánh giá ở sản phẩm mà còn đánh giá cả quá trình tạo ra sản phẩm  <br /> của trẻ. Vì vậy người giáo viên cần có cách thức phù hợp để tạo môi trường  <br /> tạo hình sao cho có thể  kích thích tính sáng tạo của trẻ. Hệ  thống các cách <br /> thức này cần dựa trên chương trình Giáo dục mầm non mới và đặc điểm tâm <br /> lý trong giai đoạn 5 ­ 6 tuổi. Người giáo viên cần hiểu rõ: Sáng tạo là tạo ra <br /> 9<br /> cái mới trên cơ  sở  vốn kinh nghiệm, vốn biểu tượng nhờ quá trình tiếp xúc, <br /> tri giác và trí nhớ, trẻ tích cực tư duy, tưởng tượng sáng tạo để xây dựng hình <br /> ảnh theo hứng thú của mình. Sự  sáng tạo của trẻ  5 ­6 tuổi không chỉ  bộc lộ <br /> qua sản phẩm mà còn được thể  hiện qua những ý tưởng rõ ràng của trẻ.  <br /> Thông qua các sản phẩm vẽ là cơ hội thuận lợi để trẻ có thể bộc lộ hết khả <br /> năng sáng tạo của mình, vì vậy có thể  nói: vẽ  có quan hệ  mật thiết với tính <br /> sáng tạo của trẻ 5 ­6 tuổi.<br /> Đầu tiên khi tham gia hoạt động vẽ để  tạo ra những bức tranh, trẻ biết  <br /> đưa ra các ý tưởng mới lạ từ đó tạo ra những sản phẩm không giống nhau. Vì <br /> vậy mà tính mới mẻ luôn xuất hiện trong các sản phẩm vẽ của trẻ., và đây là <br /> tính mới trong sự phát triển của mỗi đứa trẻ, đánh dấu một bước phát triển, <br /> là cơ sở để nhân cách trẻ được rèn luyện và trở thành người sáng tạo thực sự <br /> sau này cho xã hội. Đây là cơ sở cho mối quan hệ của việc hoạt động vẽ bao  <br /> giờ cũng có sự sáng tạo.. Bên cạnh đó, khi tham gia hoạt động vẽ trẻ biết tự <br /> tìm kiếm các phương thức thể hiện sắp xếp khác nhau: lựa chọn nguyên vật  <br /> liệu tạo hình và biết cách sử dụng chúng..cho phù hợp với ý tưởng của mình. <br /> Chẳng hạn trẻ  không thích dùng những nguyên vật liệu quen thuộc mà tìm <br /> những nguyên vật liệu thiên nhiên thay thế..Những hành động này đã chứng <br /> tỏ ở trẻ khả năng độc lập trong cách suy nghĩ và lựa chọn. Dựa vào vốn kinh <br /> nghiệm của bản thân, trẻ thực hiện hành động này một cách tự  nhiên và linh <br /> hoạt, không cần sự “can thiệp” nào từ giáo viên. Để làm tốt điều này thì việc  <br /> lựa chọn đề tài phù hợp với chủ đề, tạo dựng môi trường thân thiện qua trang  <br /> trí các mảng tường bằng những bức tranh sinh động, nghệ  thuật và gần gũi <br /> với trẻ  là một trong những việc làm cần thiết. Từ  đầu năm học, tổ  chuyên <br /> môn từng khối lớp phải khảo sát các kỹ  năng vẽ  của trẻ  sau đó nghiên cứu <br /> các đề  tài có sẵn trong chương trình giáo dục mầm non và sưu tầm thêm  <br /> những đề  tài mới lạ  để  lên kế  hoạch tiết dạy, sao cho phù hợp với chủ  đề, <br /> đảm bảo mang tính thẩm mỹ, tạo điểm mới hấp dẫn lôi cuốn trẻ  từ đó phát  <br /> huy được khả năng sáng tạo của trẻ.<br /> Qua các buổi sinh hoạt chuyên đề, họp tổ  chuyên môn các giáo viên đã <br /> nhận biết rõ mối quan hệ  giữa dạy vẽ  và tính sáng tạo của trẻ  5 – 6 tuổi và  <br /> xem đây là một nội dung quan trọng trong chương trình dạy học tạo hình, <br /> từng bước cải thiện và nâng cao phương pháp giảng dạy nhằm tổ  chức tốt  <br /> các tiết dạy vẽ trong hoạt động tạo hình cho trẻ.<br /> Biện pháp 3: Phát huy vai trò của giáo viên trong quá trình tổ  chức <br /> tiết dạy vẽ nhằm giáo dục tính sáng tạo cho trẻ 5 ­ 6 tuổi.<br /> Mọi giáo viên đều có quyền phát triển chuyên môn, vì vậy người quản <br /> lý chuyên môn cần bồi dưỡng và tạo điều kiện phát triển đội ngũ giáo viên  <br /> chuyên nghiệp, thường xuyên đổi mới nội dung sinh hoạt chuyên đề, gieo vào  <br /> lòng mỗi giáo viên tinh thần trách nhiệm trong công việc và biết phát huy vai  <br /> <br /> <br /> 10<br /> trò trong quá trình tổ  chức các hoạt động giáo dục nói chung cũng như  quá <br /> trình tổ chức tiết dạy vẽ nhằm phát triển sự sáng tạo cho trẻ nói riêng.<br /> Giáo viên mầm non cần giúp trẻ có kỹ năng, kỹ xảo trong các hoạt động <br /> tạo hình. Cho trẻ có kiến thức về bố cục tranh, đường nét, phối hợp màu sắc,  <br /> sắp xếp đối tượng...để  tạo nên một bức tranh đẹp, hài hòa và có tính thẩm <br /> mỹ. Người giáo viên dưới sự  tổ  chức hướng dẫn của mình, cần tạo cơ  hội <br /> cho trẻ  được tích cực chủ động tham gia vào hoạt động vẽ, tự  do trao đổi ý <br /> tưởng riêng của trẻ với các bạn, tạo bầu không khí thoải mái, vui vẻ khuyến  <br /> khích trẻ tự đánh giá và bày tỏ cảm xúc, thể hiện khả năng của trẻ.<br /> Giáo viên có thể giúp trẻ nếu cần, vd: thêm vào một số nguyên vật liệu  <br /> tương phản hay hỗ  trợ..Không nên can thiệp quá mức khi trẻ  vẽ. Chỉ  can <br /> thiệp khi thấy trẻ không biết vẽ gì, hoặc vẽ hết sức lộn xộn. Vai trò của giáo <br /> viên là hợp tác, tức là cùng với trẻ chứ không phải bên cạnh trẻ  hay chỉ  bảo  <br /> từ trên xuống. Giáo viên cần tạo điều kiện cho trẻ tự trải nghiệm, tự mình vẽ <br /> sản phẩm theo cách riêng của mình. Vai trò của giáo viên trong quá trình giáo  <br /> dục trẻ  được các nhà giáo dục khái quát như  “Thang đỡ”, “điểm tựa”. Với <br /> môi trường tâm lý như vậy trẻ sẽ rất tin tưởng vào cô giáo, tin vào bạn bè và  <br /> tin vào khả năng của mình để chủ động, tự tin thể hiện sản phẩm vẽ. Đây là <br /> những yếu tố quan trọng để bộc lộ và phát huy tính tự lập, tính sáng tạo của  <br /> trẻ, vì thế trong kiến tạo môi trường giáo dục cần thiết phải tạo ra được tâm  <br /> lý an toàn cho trẻ.<br /> Bên cạnh đó sự  gợi mở  sáng tạo có chủ  định của giáo viên sẽ  giúp trẻ <br /> nhớ lại các biểu tượng mà trẻ tiếp thu được qua quá trình quan sát đã gây ấn  <br /> tượng và xúc động mạnh mẽ  đối với trẻ. Cần hạn chế  sự  bắt chước, sao  <br /> chép mẫu mà giáo viên cần gợi mở  trẻ  miêu tả  theo nhiều phương án khác <br /> nhau, nhiều biện pháp miêu tả  khác nhau từ  đó sẽ  giúp trẻ  hình thành ý định <br /> tạo hình. Quá trình này càng được thực hiện rõ nét bao nhiêu thì trong quá  <br /> trình thể hiện các bức vẽ, trẻ sẽ càng tự tin, độc lập và chủ động bấy nhiêu.<br /> VD: Hôm qua được nghỉ học Bố mẹ đã cho các con đi chơi ở đâu? Ở đó <br /> con thấy có gì đẹp không? Hãy kể  cho cô và các bạn nghe nào. Là cách giáo <br /> viên tăng cường sử  dụng các câu hỏi gợi mở, giúp trẻ  củng cố  vận dụng  <br /> những   kinh  nghiệm   đã   lĩnh   hội  được   ở   các   hoạt   động   khác   nhau  và   môi <br /> trường xung quanh trẻ, môi trường giáo viên đã cung cấp, luôn khuyến khích <br /> trẻ suy nghĩ tìm cách giải quyết.<br /> VD: Con cá này thiếu gì, ta phải vẽ thêm gì cho con cá?<br /> Có cách nào khác để vẽ con cá không?<br /> Muốn vẽ  con cá đẹp con phải vẽ  thêm những chi tiết gì vào nữa? đồng  <br /> thời thăm dò khả năng của trẻ để trẻ miêu tả những gì trẻ sẽ làm.<br /> <br /> <br /> <br /> 11<br />  Ngoài ra cô giáo thường dùng những câu hỏi vui, dí dỏm, ngôn ngữ nghệ <br /> thuật biểu cảm cùng với cử chỉ điệu bộ nét mặt đã tạo cho trẻ  hứng thú say  <br /> mê sáng tạo.<br /> VD: Con nhìn xem con búp bê của bạn Misa có vòng cổ  có đẹp không? <br /> Chiếc áo búp bê mặc có đặc điểm gì nổi bật?<br /> Từ  những câu hỏi như vậy sẽ  kích thích trẻ  tích cực sáng tạo trong giờ <br /> hoạt động tạo hình trong các tiết vẽ  theo ý thích. Với tiết đề  tài, giáo viên  <br /> luôn khuyến khích trẻ gợi nhớ và liên tưởng lại những gì trẻ đã biết, đã tiếp  <br /> xúc để trẻ tự nhớ và vẽ theo ý tưởng chứ không làm mẫu. Bởi vì, trên thực tế <br /> nếu cô vẽ mẫu cho trẻ sẽ làm tê liệt những cảm xúc đã có trước đó của trẻ.  <br /> Giáo viên cần luôn gợi ý bằng các câu hỏi, tạo điều kiện cho trẻ  phát triển  <br /> khả  năng suy nghĩ, tìm cách thực hiện, luôn khuyến khích động viên trẻ  giúp <br /> trẻ tìm tòi chủ động sáng tạo trong khi thực hiện đề tài của mình.<br /> Và giáo viên hãy tạo cơ  hội cho trẻ  sáng tạo. Cung cấp cơ  hội cho sự <br /> sáng tạo một cách đơn giản và dễ dàng như: chỉ cần cho phép trẻ  vẽ với bút  <br /> màu sáp trên trang giấy trắng hay phấn trắng trên bề  mặt sân trường, thiết <br /> lập môi trường cho trẻ tự lựa chọn phương tiện vẽ cho mình giúp trẻ có khả <br /> năng và tự do thể hiện. Thúc đẩy sự sáng tạo của trẻ. VD: Khi trẻ đưa cho cô  <br /> giáo một bức tranh và nói: “Cô ơi!con có gì này?..giáo viên hãy nói: “con hãy  <br /> kể  cho cô nghe về  bức vẽ  của con” hoặc hỏi trẻ  “Tại sao con lại vẽ  bức  <br /> tranh này?” Những câu hỏi sẽ giúp trẻ tự đánh giá sự sáng tạo của chính mình <br /> khi trẻ bắt đầu giao tiếp trao đổi về sản phẩm của trẻ với cô giáo.<br /> Giải pháp được thực hiện và phát huy được hiệu quả  đáng kể, hầu hết  <br /> giáo viên cố  gắng nắm bắt khả năng nhận thức của trẻ, từ  đó lựa chọn các <br /> phương pháp và hình thức phù hợp nhận thức, hứng thú của trẻ, phát huy tối  <br /> đa tính tích cực, chủ động, sáng tạo của trẻ.<br /> Biện pháp 4: Áp dụng một số biện pháp phát huy tính tích cực, khả <br /> năng sáng tạo của trẻ trong tiết dạy vẽ ở hoạt động tạo hình<br /> * Tạo môi trường hoạt động thuận lợi:<br /> Giáo viên luôn tạo điều kiện, cơ hội để trẻ thường xuyên được tiếp xúc <br /> với môi trường xung quanh và môi trường tự nhiên muôn hình muôn vẻ. Từng <br /> bước cung cấp các biểu tượng phong phú về  đối tượng cho trẻ tự khám phá <br /> bằng cách huy động sự  tham gia của các giác quan, các quá trình tâm lý khác <br /> nhau để lĩnh hội các khía cạnh khác nhau của sự vật. Đồng thời, trẻ phân tích, <br /> so sánh tổng hợp, tìm ra những đặc điểm chung và riêng của các sự vật cùng  <br /> nhóm, cùng loại làm tăng vốn hiểu biết của trẻ về thế giới xung quanh.<br /> Thường xuyên tạo điều kiện để trẻ tiếp xúc với môi trường xung quanh, <br /> từng bước cung cấp các biểu tượng phong phú về đối tượng cho trẻ tự khám <br /> phá bằng cách huy động sự  tham gia của các giác quan, các quá trình tâm lí <br /> khác nhau để lĩnh hội các khía cạnh khác nhau của sự vật. Tạo cơ hội để trẻ <br /> 12<br /> khám phá đối tượng (quan sát, nghe, hỏi, tiếp xúc và miêu tả) và tự  diễn đạt <br /> nhận thức cảm xúc của mình về  đối tượng. Tận dụng các thời điểm hợp lí <br /> trong ngày cho trẻ tiếp xúc như được ngắm nghía, chăm sóc, vuốt ve, âu yếm <br /> với các con vật gần gũi (thỏ, mèo, gà con…) chơi với các đồ vật, tri giác tranh  <br /> ảnh nghệ thuật. Trong quá trình cung cấp biểu tượng về  đối tượng tạo hình <br /> tôi chỉ  cho trẻ  thấy được những nét đặc trưng nổi bật, những cái đẹp lý thú <br /> gần gũi trẻ. Đồng thời giúp trẻ  phân tích, so sánh tổng hợp tìm ra những đặc <br /> điểm riêng, chung của những đồ vật cùng nhóm, cùng loại. Từ đó giúp trẻ tìm  <br /> ra phương thức thể hiện trong những tình huống khác nhau. <br /> VD: vẽ  “Vườn hoa” có bông cao, bông thấp, bông cánh tròn, bông cánh <br /> nhọn, bông mầu vàng, bông màu đỏ… Nếu trẻ đã được ngắm vườn hoa trong  <br /> thực tế thì khi tạo hình trẻ sẽ biết sử dụng phối hợp các kỹ năng vẽ nét cong,  <br /> nét cong tròn khép kín, nét xiên, nét thẳng và tô màu để  vẽ  vườn hoa sinh  <br /> động và đẹp hơn. Đặt và xắp xếp các vật liệu sao cho trẻ  có thể  thấy rõ và <br /> lấy được dễ  dàng để  thực hiện hoạt động tạo hình vào bất cứ  lúc nào trẻ <br /> thích và có thể trưng bày các sản phẩm của mình. Tạo môi trường nghệ thuật  <br /> xung quanh trẻ như: bầy đồ chơi đẹp, xắp xếp các nguyên vật liệu, đồ  dùng <br /> một cách hợp lý đẹp mắt,...Từ  đây tạo cho trẻ  cảm giác thích thú và mong <br /> muốn được tái tạo<br /> VD: Trò chuyện vào buổi sáng khi thấy bố  mẹ  trẻ  đưa trẻ  đến trường <br /> tôi tạo tình huống để  trẻ  nhận xét về  những người thân… cho trẻ  nói nên  <br /> cảm xúc của mình về những gì trẻ quan sát tri giác về những người thân.<br /> VD: Tiết vẽ đề tài (vẽ người thân trong gia đình)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Giáo viên từng bước cung cấp các biểu tượng cho trẻ tự khám phá bằng  <br /> cách huy động các giác quan các quá trình tâm lý khác nhau đồng thời cho trẻ <br /> tự  khám phá so sánh, tổng hợp những đặc điểm chung, luôn cho trẻ  tiếp xúc <br /> với thực tế cuộc sống.<br /> 13<br />  VD: Qua đề tài vẽ Đàn gà<br /> Giáo viên cần nhắc nhở  trẻ  về  nhà quan sát đàn gà trong gia đình, qua  <br /> hoạt động khám phá khoa học trẻ quan sát thực tế đàn gà. Khi vẽ trẻ biết kết  <br /> hợp các kỹ năng như vậy kết quả quan sát và ghi nhớ đã tạo cho trẻ vẽ được <br /> sản phẩm đẹp.<br /> Để  tạo ra không khí sôi nổi cho tiết học cô cho trẻ  hát và vận động bài <br /> “Con gà trống”, “Đàn gà trong sân”  hoặc dùng một câu đố hay một câu truyện  <br /> có nội dung về con gà để gây hứng thú, sự tập trung của trẻ về con gà, sau đó <br /> cho trẻ quan sát các bộ phận của chúng, hướng dẫn cho trẻ nhận xét được các <br /> bộ phận của con gà theo những hình khối đơn giản để khi trẻ vẽ sẽ dễ dàng <br /> hơn. Để  cung cấp những kiến thức cơ bản cho các hoạt động tạo hình, giáo <br /> viên cần tích hợp các bộ môn, các hoạt động ngoài tiết học vào quá trình dạy <br /> tạo hình. <br /> VD: Vẽ đàn cá bơi, qua hoạt động khám phá con cá cung giáo viên có thể <br /> nhắc trẻ chú ý quan sát, đàn cá xem chúng bơi như thế  nào, các con cá bơi ở <br /> gần hình dáng so với các con cá bơi ở xa có gì khác biệt. Trẻ được quan sát tri  <br /> giác các hình ảnh cụ thể rất thuận tiện cho việc trẻ thực hiện sản ph ẩm. tr ẻ <br /> biết được con cá ở gần thì to, con cá ở xa thì nhỏ, bước đầu trẻ biết sắp xếp  <br /> hợp lý các sản phẩm, giáo viên cùng trẻ thảo luận trao đổi về luật xa gần và  <br /> thể hiện màu sắc sáng tạo diễn cảm của động vật trong không gian một cách <br /> sống động. Rèn cho trẻ  trí tượng tượng, sáng tạo: Các con nhìn xem mắt cá <br /> tròn hay dẹt? Đuôi cá giống hình gì? Giáo viên luôn tạo cảm xúc thực sự <br /> trước cái đẹp, tạo cho trẻ  tiếp thu bài một cách nhẹ  nhàng hứng thú, say mê <br /> để trẻ tạo ra sản phẩm đẹp phong phú đa dạng. Cụ thể: <br /> ­ Qua hoạt động giáo dục âm nhạc trẻ hiểu thêm về con cá qua bài hát cá <br /> vàng bơi.<br /> ­ Qua hoạt động thể  dục giờ  học trẻ  hiểu thêm về  con cá qua động tác <br /> bơi.<br /> ­ Tạo mọi điều kiện cho trẻ  tiếp xúc với sản phẩm tạo hình đẹp giúp <br /> trẻ  cảm nhận được vẻ  đẹp của tác phẩm đó, khơi dậy cho trẻ  tính tò mò,  <br /> sáng tạo mong muốn tạo cái đẹp.<br /> Đặt và sắp xếp các vật liệu sao cho trẻ  có thể  thấy rõ và lấy được dễ <br /> dàng để thực hiện hoạt động vẽ  vào bất cứ lúc nào trẻ  thích và có thể trưng  <br /> bày sản phẩm của mình. <br /> Giáo   viên   cần   biết   tạo   môi   trường   nghệ   thuật   xung   quanh   trẻ   như<br /> : Bày đồ chơi đẹp, sắp xếp các nguyên vật liệu, đồ  dùng một cách hợp lý và <br /> đẹp mắt, bố trí phòng học ngộ nghĩnh..Môi trường nghệ thuật sẽ tạo cho trẻ <br /> cảm   giác   thích   thú,   sung   sướng   và   mong   muốn   được   tái   tạo.   Nhờ   được <br /> thường xuyên ngắm nhìn, nghe các âm thanh khác nhau, trẻ  sẽ  có nhiều cảm <br /> xúc và dễ dàng tập trung chú ý vào hoạt động.<br /> 14<br />  Chuẩn bị  đồ  dùng đầy đủ  hấp dẫn, đẹp, có sáng tạo và thường xuyên <br /> thay đổi đồ  dùng kích thích tính tích cực hoạt động của trẻ tạo cho trẻ  hứng <br /> thú tham gia tìm tòi, khám phá tính tò mò hiểu biết của trẻ. Có nhiều sáng tạo <br /> trong quá trình hướng dẫn, dẫn dắt bài để giúp trẻ cảm nhận ngay với những  <br /> hoạt động mà trẻ thực hiện và giúp trẻ hứng thú, hoạt động tích cực.<br /> Trong mỗi hoạt động giáo viên cần dành thời gian thoả  đáng cho việc <br /> soạn bài, tìm tòi nghiên cứu nắm chắc nội dung yêu cầu của hoạt động, sau <br /> đó chuẩn bị đầy đủ đồ dùng cho cô và trẻ, tranh mẫu của cô phải đẹp về màu <br /> sắc, đúng về kích thước, sử dụng đúng lúc đúng chỗ.<br /> *Phương   pháp   hướng   dẫn   phải   dựa   vào   trẻ  “lấy   trẻ   làm   trung  <br /> tâm”: <br /> Trong hoạt động học nói chung và hoạt động học tạo hình vẽ  nói riêng <br /> hãy để trẻ tự thể hiện, cô luôn là người động viên, khuyến khích trẻ sáng tạo. <br /> Giáo viên là người thường xuyên tiếp xúc gần gũi với trẻ  trong những điều <br /> kiện   hoạt   động   tương   đối   ổn   định   nên   giáo   viên   có   thể   lưu   ý   đến   kinh  <br /> nghiệm của trẻ, đặc điểm cá nhân của từng trẻ, nhu cầu hoạt động của trẻ,  <br /> sự năng động linh hoạt trong hoạt động tạo hình. Trẻ cần được động viên để <br /> thể  hiện ý muốn, tình cảm, cảm xúc và những hiểu biết của trẻ  đối với sự <br /> vật, trẻ muốn được lựa chọn.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 15<br />   Từ đó giáo viên đưa ra được kế  hoạch tổ  chức hoạt động dạy vẽ  một  <br /> cách hợp lý linh hoạt, xuất phát từ  nhu cầu của trẻ. Các điều kiện về  môi  <br /> trường hoạt động được sắp xếp theo mục đích giáo dục và phù hợp với nhu <br /> cầu của trẻ. Giáo viên tổ chức hoạt động phải dựa trên nguyên tắc tôn trọng <br /> trẻ, kích thích trẻ tưởng tượng. <br /> Mong muốn của trẻ  cần được tự  thể  hiện với những phương tiện tạo  <br /> hình khác nhau. Sự thể hiện mang tính cá nhân, bởi vì trẻ  luôn tiếp cận theo  <br /> đặc tính riêng của mình. Chẳng hạn sau chuyến đi thăm quan “Trường mầm <br /> non” một nhóm trẻ  được khuyến khích hoạt động vẽ  trường mầm non, lắp <br /> ghép trường. Mỗi trẻ  tự lựa chọn bằng cách được phản ánh bằng tranh vẽ,  <br /> sản phẩm lắp ghép và các hình thức khác nhau để thực hiện cái có ý nghĩa đối <br /> với cá nhân trẻ. Tăng cường các câu hỏi gợi ý giúp trẻ  củng cố  và áp dụng <br /> những kinh nghiệm đã lĩnh hội trong các hoạt động khác nhau, động viên trẻ <br /> suy nghĩ, thăm dò, tìm cách giải quyết vấn đề của trẻ. Hãy để tự trẻ miêu tả <br /> những gì trẻ  biết và có thể  làm. Ví dụ: “Hãy cho cô biết vì sao”, “Nếu như <br /> vậy thì sao”, “Vì sao con lại biết”, “con có suy nghĩ gì”, … Với những cử chỉ, <br /> hành động, lời nói tạo ra cho trẻ thấy là trẻ được đánh giá tốt (khá) qua việc <br /> làm của trẻ. Ví dụ: “Ôi cô rất thích tô màu ngôi trường này”, “Bức tranh này <br /> trông đẹp quá!” Không lạm dụng các sản phẩm mẫu và làm mẫu, càng ít làm  <br /> mẫu và càng ít sử  dụng vật mẫu sẽ  càng kích thích trẻ  tư  duy và tìm kiếm <br /> cách thể  hiện. Thực tế  cho thấy các sản phẩm mẫu sẽ  làm tê liệt các cảm  <br /> xúc đã có trước của trẻ, làm giảm tính tích cực hoạt động trí tuệ  của trẻ, vì  <br /> các hoạt động cần thiết để  tạo hình đã được làm mẫu đầy đủ, trẻ  luôn ghi  <br /> nhớ, bắt trước. Nếu có trường hợp yêu cầu làm mẫu, phải gợi ý chứ  đừng <br /> nên làm ngay. Bắt đầu vẽ  từ  đâu, vẽ  hình gì, vẽ  như  thế  nào,… Tạo tình  <br /> huống để  trẻ  làm giúp. Ví dụ: “Để  ngôi nhà thêm đẹp chúng ta làm như  thế <br /> nào?”. Trong hoạt động dạy vẽ  giáo viên luôn coi trọng quan điểm của trẻ, <br /> làm cho trẻ  phát triển khả  năng so sánh, phân tích, suy nghĩ về  nhiệm vụ.  <br /> Động viên kích thích trẻ tự tin, tích cực, tự sáng tạo trong khi thể hiện.<br /> <br /> 16<br />  * Tích hợp vào các hoạt động khác:<br /> Hoạt động tạo hình là hoạt động tích hợp của nhiều hoạt động giáo dục  <br /> khác nhau như: thể chất (phát triển vận động tinh, vận động thô, sự phối hợp  <br /> giữua tay và mắt..), ngôn ngữ (mô tả ­ diễn đạt lại cách làm, cách suy nghĩ, ý <br /> tưởng của chúng…), tình cảm xã hội (yêu ai, ghét ai…thể  hiện qua các nét <br /> vẽ , màu sắc), nhận thức và chuẩn bị cho trẻ học trường phổ thông. <br /> Chính vì vậy tích hợp là phương pháp đòi hỏi  ở  giáo viên sự  sáng tạo  <br /> linh hoạt và khéo léo khi vận dụng, quá trình vận dụng tích hợp, cần lựa chọn  <br /> nội dung phù hợp, logic, tránh quá trình hoạt động trở  lên rời rạc, chắp vá.  <br /> Nguyên vật liệu chuẩn bị  cho hoạt  đọng vẽ  cần được  thiết kế   đa dạng, <br /> phong phú, đa tính năng, có thể  sử  dụng trong nhiều hoạt động khác nhau, <br /> nhiều chủ  điểm khác nhau mà không làm cho trẻ  nhàm chán...giúp trẻ  tự  do <br /> tưởng tượng, sáng tạo, trải nghiệm và tạo ra sản phẩm cho mình.<br /> Ví dụ: Đối với tiết học “Vẽ phương tiện giao thông” (đề tài) cần chuẩn  <br /> bị  rất nhiều phương tiện giao thông (đồ  chơi) và chuẩn bị  từ  2 – 4 tranh vẽ <br /> phương tiện giao thông cho bé quan sát. Khi vào bài cho trẻ hát bài “Em tập lái <br /> ôtô”. Sau đó hỏi trẻ: Cả lớp vừa hát bài gì? Vậy trong lớp có những đồ  chơi  <br /> gì là phương tiện giao thông?<br /> ­ Cho trẻ nói tên và đếm các phương tiện giao thông. Sau đó cho trẻ quan  <br /> sát các bức tranh mà trẻ vừa được mô tả qua đồ chơi trong lớp. Giới thiệu và  <br /> đàm thoại với trẻ  về  các bức tranh mẫu (từ  2 – 4 tranh). Trẻ  thực hiện: cô  <br /> giáo mở các bài hát trong chủ điểm gợi cho trẻ say mê làm việc trong khi trẻ <br /> thực hiện, cô giáo đến từng bàn động viên khuyến khích đối với những cháu  <br /> còn lúng túng, gợi ý cho trẻ làm từ đơn giản đến phức tạp. Đối với trẻ khá cô <br /> gợi ý để trẻ có nhiều sáng tạo trong bài vẽ.  <br /> ­ Nhận xét sản phẩm: Cho trẻ để bài theo tổ, theo bàn và làm đoàn tàu đi <br /> quanh quan sát, nhận xét để  trẻ  chọn bức tranh mà trẻ  thích nhất: con thích <br /> sản phẩm nào nhất? Vì sao con thích? Sau đó cô phân tích ưu điểm của từng <br /> bức tranh ở từng nét vẽ, màu sắc, bố cục, hình dáng, … cho trẻ đếm phương  <br /> tiện đã vẽ được, những bài đã vẽ được.<br /> ­ Kết thúc: Cho trẻ vận động bài “Đoàn tàu nhỏ xíu” với một  hoạt động <br /> như  vậy, cô giáo thu được kết quả  rất đáng mừng, xuyên suốt hoạt động là <br /> chủ điểm phương tiện giao thông, trẻ rất hứng thú và tích hợp được toán, âm <br /> nhạc.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 17<br />  Như  vậy, thường cuối một tháng thực hiện chương trình tạo hình giáo <br /> viên có thể tổ chức một cuộc thi “bé khéo tay” ngay tại lớp mình. Muốn vậy  <br /> cô giáo phải tổ chức tốt khâu chuẩn bị, trang trí thật giống một cuộc thi, cũng <br /> có những phần thưởng (là chiếc đồng hồ, chong chóng, làm bằng  xốp bitis  <br /> hay những con vật nghộ nghĩnh …) cho những ai đạt giải. Điều đó sẽ khuyến <br /> khích trẻ  thi đua thực hiện. Trong suốt  hoạt động này cô đóng vai trò người  <br /> dẫn chương trình cho hội thi. <br /> Rèn kỹ  năng vẽ  và khơi gợi tính sáng tạo trong từng sản phẩm  ở  mọi  <br /> lúc, mọi nơi. Ngoài giờ học tạo hình giáo viên cho trẻ vẽ ở mọi lúc, mọi nơi  <br /> như giờ hoạt động ngoài trời: cho trẻ vẽ bằng phấn trên sân trường, trên các <br /> tấm   bìa   cactong,   trên   bảng…   những   con   vật,   ngôi   nhà,   búp   bê   mà   trẻ <br /> thích. Qua đó giáo dục trẻ  giữ  gìn sinh môi trường. Những sản phẩm do trẻ <br /> làm cho trẻ  giữ lại để  từ  đó trẻ  hiểu được từ  những lá cây rụng ngoài thiên <br /> nhiên cũng có thể  tạo nên những con vật dễ  thương mà trẻ  thích, đồng thời  <br /> qua tác phẩm của con mình mang về  nhà từ  đó phụ  huynh biết được năng <br /> khiếu của trẻ  để  qua đó phụ  huynh bồi dưỡng những trẻ  có năng khiếu tạo <br /> hình thêm khi ở nhà và phối hợp tốt hơn với cô để phát triển ý tưởng vẽ  cho  <br /> trẻ.<br /> Trong buổi sinh hoạt