SKKN: Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy - học môn Tự nhiên và Xã hội ở lớp 2

Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> <br /> <br /> MỤC LỤC<br /> <br /> NỘI DUNG TRANG<br /> <br /> I. PHẦN MỞ ĐẦU 3<br /> <br /> 1. Lý do chọ đề tài 3<br /> <br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài 4<br /> <br /> 3. Đối tượng nghiên cứu 4<br /> <br /> 4. Phạm vi nghiên cứu 4<br /> <br /> 5. Phương pháp nghiên cứu 4<br /> <br /> II. PHẦN NỘI DUNG 5<br /> <br /> 1. Cơ sở lí luận  5<br /> <br /> 2. Thực trạng 6<br /> <br /> 2.1. Thuận lợi, khó khăn 6<br /> <br /> 2.2. Thành công, hạn chế 7<br /> <br /> 2.3. Mặt mạnh, mặt yếu 7<br /> <br /> 2.4. Nguyên nhân 8<br /> <br /> 2.5. Phân tích, đánh giá các vấn đề mà thực trạng đặt ra 9<br /> <br /> 3. Giải pháp, biện pháp 10<br /> <br /> 3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp 10<br /> <br /> 3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp 11<br /> <br /> 3.3. Điều kiện để thực hiện giải pháp, biện pháp 24<br /> <br /> 3.4. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp 24<br /> <br /> 3.5. Kết quả  khảo nghiệm, giá trị  khoa học của vấn đề  24<br /> nghiên cứu<br /> <br /> 4. Kết quả  thu được qua khảo nghiệm, giá trị  khoa học  25<br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        1              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br /> Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> của vấn đề nghiên cứu<br /> <br /> III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 25<br /> <br /> 1. Kết luận 25<br /> <br /> 2. Kiến nghị 26<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        2              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br />  Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> I. PHẦN MỞ ĐẦU<br /> <br />   1. Lí do chọn đề tài<br /> <br /> Từ năm học 1995 – 1996 môn Tự nhiên và Xã hội được chính thức đưa <br /> vào dạy đại trà ở tiểu học. Đây là môn học được xây dựng trên cơ sở kế thừa  <br /> và phát triển các môn học trước nó như  “Khoa học thường thức”, “Tìm hiểu  <br /> khoa học”, “Tìm hiểu tự nhiên và xã hội”. Từ sau năm 2000 môn Tự nhiên và <br /> Xã hội được cấu trúc lại thành các môn Tự nhiên và Xã hội (lớp 1,2,3), Khoa <br /> học, Lịch sử và Địa lí (lớp 4,5). Các môn học này được kế thừa, bổ sung, hoàn  <br /> thiện từ  các chủ  đề  và phân môn của môn Tự  nhiên và xã hội và môn Sức  <br /> khỏe trước đây. Đây là môn học có vị  trí quan trọng giúp học sinh lĩnh hội <br /> những tri thức ban đầu và thiết thực về  con người, tự  nhiên và xã hội xung  <br /> quanh. Từ đó giúp các em phát triển khả năng quan sát, năng lực tư duy, lòng <br /> ham hiểu biết khoa học và khả  năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Góp <br /> phần hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh.<br /> <br /> Trong xu thế đổi mới của nền giáo dục, cùng với các môn học khác Tự <br /> nhiên và Xã hội là một môn học có nhiều sự đổi mới. Thế nhưng hiện nay có <br /> một bộ  phận giáo viên chưa thật sự  hiểu hết ý nghĩa, tầm quan trọng của <br /> môn Tự  nhiên và Xã hội, việc đổi mới phương pháp dạy học môn học này <br /> nên chưa thật sự từ bỏ thói quen dạy theo kiểu truyền đạt kiến thức sách vở <br /> theo lối học thụ động, một chiều. Vậy một giờ học Tự nhiên và Xã hội ở lớp <br /> 2 được tiến hành ra sao để có hiệu quả ?<br /> <br /> Mặc dù tất cả  giáo viên của trường tôi đều tích cực đổi mới phương  <br /> pháp dạy học nhưng ở đâu đó vẫn còn tình trạng giờ học Tự nhiên và Xã hội  <br /> vẫn diễn ra tẻ nhạt, trầm lắng với các hoạt động quen thuộc, nhàm chán, rất <br /> dễ  làm các em mệt mỏi. Điều đó đòi hỏi giáo viên cần có sự  thay đổi linh <br /> hoạt các hình thức tổ chức dạy học. <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        3              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br /> Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> Từ trước đến nay đã có nhiều đồng nghiệp quan tâm và nghiên cứu về <br /> vấn đề  dạy và học môn Tự  nhiên và Xã hội. Nhưng  ở  đơn vị  tôi chưa có ai <br /> nghiên cứu về vấn đề này. Với mong muốn được góp phần nhỏ bé của mình <br /> vào việc nâng cao chất lượng dạy học môn Tự  nhiên và Xã hội ở   ở  lớp 2A <br /> nói riêng và trường Tiểu học Lý Tự Trọng nói chung,  chính vì vậy mà tôi luôn <br /> trăn trở : Làm sao để giờ học Tự nhiên và Xã hội của lớp 2 đạt hiệu quả cao <br /> nhất ? Xuất phát từ thực trạng dạy học môn Tự  nhiên và xã hội đã thúc đẩy  <br /> tôi tìm tòi và nghiên cứu đề  tài: " Một số  biện pháp nâng cao chất lượng  <br /> dạy ­ học môn Tự nhiên và Xã hội ở lớp 2".<br /> <br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài<br /> <br /> ­ Giúp giáo viên có một số biện pháp để  dạy tốt hơn môn  Tự nhiên và <br /> Xã hội.<br /> <br /> ­ Giúp học sinh hứng thú, yêu thích môn Tự  nhiên và Xã hội, phát huy <br /> được tính tích cực chủ  động, sáng tạo của học sinh  đồng thời trang bi, cung<br /> ̣  <br /> câp cho các em m<br /> ́ ột số biện pháp, kĩ năng để học tốt môn  Tự nhiên và xã hội. <br /> Điêu đó gop phân phát tri<br /> ̀ ́ ̀ ển toàn diện kiến thức, năng lực, phẩm chất của trẻ.<br /> <br /> ­ Nâng cao chất lượng dạy học môn Tự nhiên và xã hội ở lớp 2.<br /> <br /> 3. Đối tượng nghiên cứu<br /> <br /> Một số  biện pháp nâng cao chất lượng dạy, học môn Tự  nhiên và Xã  <br /> hội ở lớp 2 theo mô hình trường học mới Việt Nam (VNEN).<br /> <br /> 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu<br /> <br /> Học sinh lớp 2A, trường Tiểu học Lý Tự Trọng, huyện Krông Ana, tỉnh <br /> Đăk Lăk, năm học 2014 – 2015. <br /> <br /> Phương pháp dạy ­ học, nội dung chương trình môn Tự nhiên và Xã hội <br /> lớp 2.<br /> <br /> 5. Phương pháp nghiên cứu<br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        4              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br /> Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> Để thực hiện đề tài này tôi đã sử dụng một số phương pháp sau:<br /> <br /> + Phương pháp quan sát<br /> <br /> + Phương pháp trải nghiệm<br /> <br /> + Phương pháp trò chơi<br /> <br /> + Phương pháp nghiên cứu, thu thập tài liệu<br /> <br /> + Phương pháp nghiên cứu sản phẩm<br /> <br /> + Phương pháp tổng kết rút kinh nghiệm<br /> <br /> II. PHẦN NỘI DUNG<br /> <br /> 1. Cơ sở lí luận<br /> <br /> Tại hội nghị trung  ương lần thứ VIII, Đảng ta đã xác định rằng : “Đổi <br /> mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp <br /> hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế  thị  trường định hướng xã hội chủ <br /> nghĩa và hội nhập quốc tế”.  Trong xu thế  đổi mới của nền giáo dục nước  <br /> nhà, Giáo dục Tiểu học đang tạo ra những bước chuyển dịch định hướng có  <br /> giá trị. Những năm gần đây, việc đổi mới phương pháp dạy học đã được thực <br /> hiện ở tất cả các trường tiểu học trong cả nước. Đây là con đường giúp  học <br /> sinh  tiếp cận với tri thức mới, nhằm thay  đổi cách dạy học truyền thống  <br /> “thầy giảng trò nghe, thầy đọc trò chép”. Theo quan điểm dạy học mới, dạy <br /> học là quá trình học sinh tự khám phá, tự tìm ra chân lí. Phương pháp dạy môn <br /> Tự nhiên và Xã hội cũng không nằm ngoài định hướng đó. <br /> <br /> Tự  nhiên và xã hội là một môn học mang tính tích hợp cao. Tính tích  <br /> hợp ấy được thể hiện ở chỗ : Chương trình môn Tự nhiên và Xã hội xem xét <br /> tự nhiên, con người, xã hội trong một thể thống nhất, có mối quan hệ qua lại <br /> và tác động lẫn nhau. Các kiến thức trong chương trình môn Tự  nhiên và Xã <br /> hội là kết quả  của việc tích hợp kiến thức của nhiều ngành khoa học như  :  <br /> Sinh học, Vật lí, Hoá học, Dân số. Chương trình môn Tự nhiên và Xã hội có  <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        5              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br />  Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> cấu trúc phù hợp với nhận thức của học sinh đó là cấu trúc đồng tâm phát <br /> triển qua các lớp, cùng là một chủ đề dạy học nhưng ở lớp 1 kiến thức trang  <br /> bị sơ giản hơn ở lớp 2. Và cứ như vậy mức độ kiến thức được nâng dần lên  <br /> ở các lớp cuối cấp. Tự nhiên và Xã hội là một môn học có thể nói cung cấp,  <br /> trang bị cho học sinh những kiến thức về tự nhiên và xã hội trong cuộc sống <br /> hàng ngày xảy ra xung quanh các em. <br /> <br /> Nhưng trong thực tế, một bộ  phận   giáo viên  và cả  học sinh vẫn còn <br /> những nhận thức chưa đúng về môn Tự nhiên và xã hội, xem nhẹ vai trò của <br /> Tự nhiên và Xã hội, thờ ơ với môn học này dẫn đến chất lượng dạy và học <br /> không cao. Như vậy muốn đào tạo con người phát triển toàn diện thì vấn đề <br /> cấp thiết là thay đổi cách dạy, cách học môn Tự nhiên và Xã hội.<br /> <br /> 2. Thực trạng  <br /> <br /> 2.1. Thuận lợi, khó khăn<br /> <br /> * Thuận lợi<br /> <br /> ­  Được sự  quan tâm của các cấp và nhà trường, tạo mọi điều kiện <br /> thuận lợi cho giáo viên và học sinh về cơ sở vật chất. Đồ dùng dạy học được <br /> trang bị tương đối đầy đủ.<br /> <br /> ­ Sự  giúp đỡ  của đồng nghiệp nhất là những  giáo viên  trong tổ  2  đã <br /> giúp tôi hoàn thành đề tài này.<br /> <br /> ­ Giáo viên có điều kiện để tham khảo các tài liệu trên internet, sách báo <br /> có liên quan, tự học để nâng cao tay nghề và góp phần làm cho bài giảng thêm <br /> phong phú, sinh động hơn.<br /> <br /> ­ Chương trình môn Tự nhiên và xã hội lớp 2 theo mô hình trường học <br /> mới Việt Nam gọi tắt là VNEN được phân chia theo ba chủ đề: con người và <br /> sức khỏe; xã hội; tự nhiên. Cac <br /> ́ bài học trong từng chủ đề  được cac nha biên<br /> ́ ̀  <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        6              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br />  Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> ̣ ́ ́ ̀ ̣ ̣ ́ ̀ ́ ̣<br /> soan săp xêp thanh môt hê thông va rât khoa hoc, kênh hình  phong phú, kênh <br /> chữ rõ ràng, màu sắc đẹp. Phần nội dung cần thiết ngắn gọn, dễ nhớ. <br /> <br /> ­ Giáo viên được thực hiện mô hình dạy học mới VNEN nên đã quen  <br /> dần với việc đổi mới phương pháp và hình thức dạy học theo hướng tích cực <br /> hóa hoạt động học của học sinh. <br /> <br /> * Khó khăn<br /> <br /> ­ Mỗi bài học được tích hợp nhiều nội dung, nội dung bài khá dài  và <br /> dàn trải (mỗi bài từ 2 đến 3 tiết).<br /> <br /> ­  Một số  giáo viên và cả  học sinh chỉ  chú trọng vào hai môn Toán và <br /> Tiếng Việt nên không đầu tư  vào chất lượng dạy và học cho môn Tự  nhiên <br /> và Xã hội, dẫn đến tình  trạng giáo viên chỉ dạy qua loa, còn học sinh học hời <br /> hợt, học chỉ để hoàn thành chương trình.<br /> <br /> ­ Khả năng tập trung chú ý của học sinh lớp 2 còn nhiều hạn chế, kĩ năng <br /> quan sát, tưởng tượng còn yếu, khả năng ghi nhớ của các em còn chậm, máy móc. <br /> Tinh thần hợp tác học chưa cao, nhiều em chưa tự tin khi hợp tác trong nhóm, một  <br /> số em còn học thụ động. Học sinh dân tộc thiểu số vốn từ ngữ, khả năng giao <br /> tiếp, lĩnh hội kiến thức còn hạn chế.<br /> <br /> 2.2. Thành công, hạn chế<br /> <br /> * Thành công<br /> <br /> Trước khi vân dung đ<br /> ̣ ̣ ề tài này vào thực tế dạy học, tôi nhân thây:<br /> ̣ ́<br /> Từ khi trường tôi thực hiện chương trình thí điểm VNEN thì giáo viên <br /> và học sinh đã thay đổi cách dạy, cách học theo hướng tích cực, hợp tác. Giơ ̀<br /> ̣ Tự  nhiên và Xã hội không con <br /> hoc  ̀ kiểu truyền thụ  một chiều của giáo viên <br /> như  trươc, hoc sinh <br /> ́ ̣ chủ  động hơn trong việc lĩnh hội kiến thức. Kiến thức <br /> của môn hoc nay <br /> ̣ ̀ hết sức gần gũi, thiết thực và cần thiết đối với các em.<br /> <br /> <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        7              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br /> Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> Một số giáo viên bước đầu đã biết vận dụng các phương pháp dạy học <br /> tích cực tương đối phù hợp. Biết cách sử dụng, khai thác các đồ dùng dạy học <br /> môn Tự nhiên và Xã hội để đem lại hiệu quả cho tiết dạy.<br /> <br /> * Hạn chế:<br /> <br /> Bên cạnh đó một số  giáo viên  chưa thực sự  từ  bỏ  cách dạy học theo  <br /> kiểu đàm thoại, giảng giải, truyền thụ một chiều,  áp dụng các phương pháp <br /> dạy Tự nhiên và xã hội còn khá máy móc, đơn điệu, chủ yếu hướng học sinh <br /> đến việc hoàn thành bài học, môn học chứ  chưa chú ý đến việc hình thành <br /> cho học sinh những kĩ năng khi học Tự  nhiên và Xã hội, học sinh biết được  <br /> điều gì, hiệu quả mà tiết học mang lại là gì vẫn chưa được chú trọng.<br /> <br /> 2.3. Mặt mạnh, mặt yếu<br /> <br /> * Mặt mạnh<br /> <br /> Bản thân tôi đã có ba năm dạy lớp 2 nên cũng có chút ít kinh nghiệm khi <br /> dạy môn Tự nhiên và Xã hội. <br /> <br /> Một số  học sinh đã  biết cách làm việc,  khai thác  sách giáo khoa, đồ <br /> dùng dạy học, bước đầu các em đã có một số  kĩ năng như  quan sát và sắp <br /> xếp, phân tích tranh, ảnh; đọc, hệ thống hóa. <br /> <br /> Từ đó giúp các em ham thich hoc môn <br /> ́ ̣ Tự nhiên và xã hội hơn, thích tìm <br /> tòi, khám phá về  Tự nhiên và xã hội. Môn học này đã khơi gợi  ở các em tính <br /> tò mò, thích tìm hiểu về  tự nhiên, con người, xã hội. Từ đó các em biết được <br /> những điều kì diệu trong cuộc sống, giúp các em thêm yêu cuộc sống và sống  <br /> có trách nhiệm hơn.<br /> <br /> * Mặt yếu<br /> <br /> Tài liệu Hướng dẫn học môn Tự nhiên và Xã hội là sách “ba trong một” <br /> nó vừa là sách giáo viên vừa là sách học sinh, vừa là sách bài tập nên giáo viên  <br /> không có sách hướng dẫn để làm cơ sở định hướng cho tiết dạy.<br /> <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        8              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br /> Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br />  Những kiến thức về  tự nhiên, xã hội thực sự quá rộng, có những điều <br /> mà con người  cũng chưa thể  giải thích được.  Một số  kiến thức khá trừu <br /> tượng đối với nhận thức của học sinh lớp 2 vì vậy các em không thể hiểu hết  <br /> được.<br /> <br /> 2.4. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động<br /> <br /> * Nguyên nhân dẫn đến thành công của đề tài<br /> <br /> Được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của các cấp quản lí giáo dục, sự giúp đỡ <br /> nhiệt tình của chị em trong tổ 2. <br /> <br /> Sự nhiệt huyết của một giáo viên trẻ cùng với tinh thần không ngừng học  <br /> hỏi của bản thân. <br /> <br /> Sự đồng lòng hưởng ứng cách dạy học mới từ phía phụ huynh, sự quan tâm <br /> của gia đình các em, sự phối hợp giáo dục của ba lực lượng nhà trường ­ gia đình ­ <br /> xã hội giúp cho việc dạy học mang lại kết quả khả quan hơn.<br /> <br /> Kiến thức môn Tự  nhiên và Xã hội rất gần gũi, cần thiết đối với học <br /> sinh nên các em rất tò mò, thích tìm hiểu, khám phá.<br /> <br /> * Nguyên nhân của những hạn chế, yếu kém<br /> <br /> Năm học 2014 – 2015 là năm học thứ ba chúng tôi sử dụng Sách Hướng dẫn <br /> học môn Tự nhiên và xã hội, đây là sách thử nghiệm nên vẫn còn một số bất cập, <br /> các bài học nội dung không tách bạch rõ ràng theo từng tiết như sách giáo khoa của <br /> chương trình hiện hành mà được tích hợp nhiều nội dung và mỗi bài thường học từ <br /> 2 đến 3 tiết do vậy nội dung bài khá dài và dàn trải. <br /> <br /> Một số giáo viên chưa thật sự coi trọng môn học này, chưa mạnh dạn sáng <br /> tạo trong việc dạy học nên nhiều khi áp dụng máy móc, rập khuôn theo sách. Tài <br /> liệu về bồi dưỡng nghiệp vụ, rèn kĩ năng dạy học môn Tự nhiên và xã hội còn ít. <br /> <br /> 2.5. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đặt ra<br /> <br /> <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        9              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br /> Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> Năm học 2014 – 2015 là năm học tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm <br /> và giảng dạy lớp 2A, nhiều em gia đình rất khó khăn, có những em bố mẹ thường <br /> đi làm ăn xa nên không quan tâm nhiều đến việc học tập của con em mình. Chính <br /> vì vậy mà tôi luôn trăn trở  để  tìm biện pháp giúp  học sinh yêu thích học Tự <br /> nhiên và xã hội hơn, chất lượng môn học này khả quan hơn.<br /> <br /> Từ lâu nay trong suy nghĩ của nhiều giáo viên và học sinh vẫn cho rằng  <br /> Tự nhiên và Xã hội là môn học không được coi trọng, các em chỉ học qua loa <br /> còn phần lớn thời gian là dành để học Toán, học Tiếng Việt và mỗi lần kiểm <br /> tra giáo viên cũng chỉ kiểm tra khả năng làm toán, viết văn, khả năng đọc viết  <br /> của các em chứ ít chú trọng đến kiểm tra kiến thức về Tự nhiên và Xã hội từ <br /> đó nảy sinh tâm lí xem thường môn học này dẫn đến chất lượng dạy học môn <br /> Tự nhiên và Xã hội chưa cao là điều khó tránh khỏi.<br /> <br /> Năm học này cũng là năm thứ ba trường tiểu học Lý Tự Trọng thực hiện mô <br /> hình dạy học kiểu mới gọi tắt là VNEN. Với mô hình dạy học này cả giáo viên và  <br /> học sinh phải chuyển đổi từ cách truyền thụ một chiều của giáo viên (thầy giảng <br /> trò nghe, thầy đọc trò chép) sang dạy học hợp tác ( dạy học theo nhóm, học sinh <br /> chủ động học tập, tự khám phá chiếm lĩnh kiến thức, giáo viên là người hướng <br /> dẫn, gợi mở để  học sinh nắm được kiến thức). Việc học hợp tác rèn cho các em <br /> các kĩ năng như kĩ năng làm việc, trao đổi trong nhóm, trong lớp; kĩ năng giao tiếp, <br /> tương tác giữa học sinh với học sinh, học sinh với giáo viên.<br /> <br /> Sách Hướng dẫn học môn Tự  nhiên và Xã hội vừa là sách dùng cho học <br /> sinh vừa là sách dùng cho giáo viên, đồng thời cũng là sách bài tập. Sự kết hợp ba <br /> trong một này vừa tiện lợi nhưng cũng gây khó khăn cho giáo viên vì không có sách <br /> thiết kế bài giảng hay sách giáo viên để làm cơ sở cho việc dạy học. Nội dung bài <br /> dài thường từ 2 đến 3 tiết.<br /> <br /> Chẳng hạn như bài : Cây sống ở đâu ? được dạy trong 3 tiết. Đây là sự tích  <br /> hợp nội dung của 3 bài học trong sách giáo khoa  Tự nhiên và Xã hội của chương <br /> trình hiện hành. Đối với bài này giáo viên phải hướng dẫn học sinh tìm hiểu về môi <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        10              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br />  Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> trường sống của cây, nhận biết được một số loài cây sống trên cạn, một số loài <br /> cây sống dưới nước, ích lợi của những loài cây đó.<br /> <br /> Học sinh phải đọc hiểu tốt mới tự học theo các câu lệnh trong sách nhưng  <br /> trong thực tế ở lớp 2 một số em đọc hiểu còn chậm vì vậy ảnh hưởng đến tiến độ <br /> bài học. Mặt khác các kĩ năng như giao tiếp, hợp tác, lãnh đạo, giải quyết vấn đề <br /> của một số em còn rất hạn chế nhất là các em người dân tộc thiểu số các em rất <br /> rụt rè trong giao tiếp.  Mặt khác  môn học  Tự  nhiên và Xã hội  chỉ  được học 1 <br /> tiết/tuần mà đối với học sinh tiểu học các em nhanh nhớ nhưng cũng nhanh quên  <br /> cho nên nhiều nội dung các em không nhớ hết được dẫn đến việc hổng kiến thức. <br /> <br /> 3. Giải pháp, biện pháp<br /> <br /> 3.1 Mục tiêu của giải pháp, biện pháp<br /> <br />   Để nâng cao hiệu quả dạy và học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2, tôi đã <br /> tiến hành một số biện pháp nhằm thay đổi cách dạy, cách học Tự nhiên và Xã <br /> hội, hình thành cho học sinh một số  kĩ năng như  kĩ năng quan sát, phân tích, <br /> thảo luận và hợp tác trong nhóm, giải quyết vấn đề  khi học Tự  nhiên và Xã <br /> hội. Đồng thời giúp giáo viên giảng dạy môn học này một cách hiệu quả hơn.<br /> <br /> 3.2 Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp<br /> <br /> * Biện pháp 1: Giáo viên phải nắm vững nội dung chương trình <br /> sách giáo khoa môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2. <br /> <br /> Sách giáo khoa môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2 chủ  yếu được trình bày  <br /> bằng những hình  ảnh phong phú, sinh động, màu sác tươi sáng, kênh hình, <br /> kênh chữ phù hợp với đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học. Kênh hình <br /> vừa đóng vai trò cung cấp thông tin, là nguồn tri thức quan trọng của bài học,  <br /> vừa đóng vai trò chỉ dẫn các hoạt động học tập thông qua các lôgô. <br /> <br /> <br /> <br /> Hoạt động cá nhân<br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        11              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br /> Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> <br /> <br /> Hoạt động cặp đôi<br /> <br /> <br /> <br /> Hoạt động nhóm<br /> <br /> <br /> <br /> Hoạt động cả lớp<br /> <br /> <br /> <br /> Hoạt động với cộng đồng<br /> <br /> <br /> Kênh chữ chủ yếu là các câu hỏi, các lệnh yêu cầu học sinh làm việc, <br /> cung cấp kiến thức của bài học. <br /> <br /> Chương trình môn Tự  nhiên và Xã hội lớp 2 theo mô hình trường học <br /> mới Việt Nam (VNEN) gồm 14 bài và 3 phiếu kiểm tra tương ứng với 35 tiết,  <br /> được phân phối theo 3 chủ đề: Con người và sức khoẻ; Xã hội; Tự nhiên. <br /> <br /> Chủ đề: Con người và sức khoẻ (gồm 5 bài) : <br /> <br /> Bài 1: Vì sao chúng ta vận động được ?<br /> <br /> Bài 2: Làm gì để xương và cơ phát triển ?<br /> <br /> Bài 3: Thức ăn được tiêu hóa như thế nào ?<br /> <br /> Bài 4: Ăn uống thế nào để cơ thể khỏe mạnh ?<br /> <br /> Bài 5: Vì sao chúng ta phải ăn uống sạch sẽ ?<br /> <br /> Phiểu kiểm tra 1.<br /> <br /> Chủ đề xã hội (gồm 6 bài)<br /> <br /> Bài 6: Gia đình thân yêu của em<br /> <br /> Bài 7: Em cần làm gì khi ở nhà ?<br /> <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        12              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br /> Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> Bài 8: Trường học của chúng em <br /> <br /> Bài 9: Làm gì để trường học sạch sẽ và an toàn ?<br /> <br /> Bài 10: An toàn khi đi trên các phương tiện giao thông.<br /> <br /> Bài 11: Cuộc sống xung quanh em.<br /> <br /> Phiểu kiểm tra 2.<br /> <br /> Chủ đề Tự nhiên (gồm 3 bài)<br /> <br /> Bài 12: Cây sống ở đâu ?<br /> <br /> Bài 13 : Loài vật sống ở đâu ?<br /> <br /> Bài 14 : Bầu trời ban ngày và ban đêm.<br /> <br /> Phiểu kiểm tra 3.<br /> <br /> Cấu trúc của mỗi bài học linh hoạt, mềm dẻo hơn. Mỗi bài thường <br /> gồm hoạt động cơ bản (cung cấp kiến thức mới của bài học); hoạt động thực <br /> hành (học sinh thực hành, luyện tập kiến thức đã học); hoạt động ứng dụng  <br /> (học sinh vận dụng kiến thức đã học vào thực tế). Mỗi bài học có thể  bắt <br /> đầu bằng những câu hỏi nhằm yêu cầu học sinh huy động vốn hiểu biết của  <br /> mình hoặc bằng trò chơi để  khởi động cho tiết học thêm phần hứng khởi,  <br /> hoặc liên hệ thực tế rồi mới đi đến phát hiện kiến thức mới của bài học. <br /> <br /> Nội dung kiến thức trong toàn bộ  môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2 được  <br /> phát triển theo nguyên tắc từ gần đến xa, dẫn dắt học sinh mở rộng vốn hiểu  <br /> biết từ  bản thân đến gia đình, trường học; từ  cuộc sống xã hội xung quanh  <br /> đến thiên nhiên rộng lớn, từ những cây cối, con vật thường gặp đến Mặt trời,  <br /> Mặt trăng và các vì sao. Nội dung kiến thức trong chủ đề  đều được tích hợp  <br /> nội dung giáo dục sức khoẻ một cách hợp lý nhuần nhuyễn; đi từ sức khoẻ cá <br /> nhân trong chủ đề con người và sức khoẻ đến sức khoẻ cộng đồng trong chủ <br /> đề xã hội và sức khoẻ môi trường trong chủ đề Tự nhiên.<br /> <br /> <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        13              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br /> Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> *Biện pháp 2: Giáo viên cần rèn luyện cho học sinh kĩ năng quan  <br /> sát<br /> <br /> Quan sát là phương pháp sử dụng các giác quan để tri giác trực tiếp, có <br /> mục đích các đối tượng tự nhiên và xã hội mà không có sự can thiệp vào quá  <br /> trình diễn biến các hiện tượng hoặc sự vật nào đó.<br /> <br /> Phương pháp quan sát là phương pháp đặc trưng để dạy môn Tự nhiên <br /> và xã hội. Sách Hướng dẫn học môn Tự  nhiên và xã hội có rất nhiều tranh,  <br /> ảnh giúp học sinh quan sát để biết được hình dạng, đặc điểm bên ngoài của <br /> cơ  thể  người, của một số  cây xanh, con vật hoặc nhận biết các hiện tượng  <br /> diễn ra trong tự nhiên, trong cuộc sống.<br /> <br /> Thông thường khi hướng dẫn học sinh quan sát, tôi thường tiến hành <br /> theo 4 bước sau :<br /> <br /> ­ Lựa chọn đối tượng quan sát : trong mỗi tiết học, bài học giáo viên  <br /> cần xác định lượng kiến thức cần đạt, từ đó xác định đối tượng để  khai thác <br /> lượng kiến thức đó. Đối tượng quan sát có thể là tranh ảnh, mô hình, vật thật,  <br /> nên tối đa lựa chọn vật thật cho học sinh quan sát. Khi không có điều kiện để <br /> chuẩn bị vật thật thì mới cho học sinh quan sát mô hình, tranh ảnh. Đối tượng  <br /> quan sát phải rõ ràng, đủ lớn, đảm bảo tính sư phạm, tính thẩm mĩ thì mới có <br /> thể giúp học sinh tri giác đúng về sự vật, hiện tượng.<br /> <br /> ­ Xác định mục đích quan sát : khi đã lựa chọn được đối tượng quan sát,  <br /> giáo viên phải xác định cho học sinh quan sát để đạt mục đích gì, cần hướng <br /> học sinh quan sát bộ phận, đặc điểm của đối tượng, tránh quan sát lan man.<br /> <br /> ­ Tổ  chức và hướng dẫn học sinh quan sát : giáo viên cần hướng dẫn, <br /> tổ chức   cho học sinh quan sát một cách khéo léo, nhẹ nhàng, đúng trọng tâm. <br /> Tùy vào số lượng đồ dùng, mục tiêu của từng tiết học, từng hoạt động có thể <br /> tổ  chức cho học sinh quan sát cá nhân (nếu đảm bảo 1 đồ  dùng/học sinh)  <br /> hoặc theo cặp, nhóm (nếu ít đồ dùng). Các nhóm có thể cùng quan sát một đối  <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        14              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br />  Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> tượng để  giải quyết chung một nhiệm vụ  học tập hoặc mỗi nhóm có thể <br /> quan sát nhiều đối tượng khác nhau và giải quyết nhiều nhiệm vụ khác nhau. <br /> Khi quan sát, tôi khuyến khích học sinh sử  dụng nhiều giác quan để  phán <br /> đoán, cảm nhận. Đồng thời tôi hướng dẫn các em quan sát từ  tổng thể  đến <br /> chi tiết, từ ngoài vào trong.<br /> <br /> ­ Trình bày kết quả  sau khi quan sát : có thể  tổ  chức cho các em trình <br /> bày kết quả  quan sát trong nhóm, hoặc trước lớp. Nhưng cho dù theo hình <br /> thức nào thì cũng phải đạt được mục đích quan sát đã đặt ra.<br /> <br /> Chẳng hạn : Khi dạy bài 13: Loài vật sống ở đâu ? tôi cho học sinh sưu  <br /> tầm các bức tranh về  các con vật, các em mang đến lớp và làm việc với các  <br /> tranh đã chuẩn bị. Các nhóm quan sát tranh và nói nơi sống của các con vật đó. <br /> Sau khi đã quan sát các bức tranh,  ảnh về  các con vật các em sẽ  sắp xếp  <br /> chúng thành các nhóm : những con vật sống trên cạn, những con vật sống  <br /> dưới nước, những con vật vừa sống trên cạn vừa sống dưới nước. Đây không <br /> chỉ  là một hoạt động học tập mà còn giúp các em hứng thú, thoải mái khi <br /> được làm việc với các bức tranh,  ảnh nhiều màu sắc và quan trọng hơn là <br /> hình thành kĩ năng quan sát cho học sinh từ  đó cung cấp kiến thức của bài  <br /> học.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        15              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br /> Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> * Biện pháp 3: Tăng cường sử dụng trò chơi học tập<br /> <br /> Trò chơi học tập là hoạt động vui chơi nằm trong chương trình dạy học <br /> để thực hiện mục tiêu, yêu cầu nào đó của tiết học, kiến thức nào đó của bộ <br /> môn. Trò chơi học tập giúp học sinh rèn luyện, củng cố kiến thức đồng thời <br /> phát triển vốn kinh nghiệm mà các em thu được thông qua hoạt động trò chơi.  <br /> Đồng thời qua trò chơi học tập học sinh được rèn luyện kĩ năng, kĩ xảo thúc  <br /> đẩy trí tuệ làm cơ hội hoạt động của các em đa dạng và phong phú. Qua hoạt  <br /> động trò chơi các em biết kiềm chế, tự  hoạt động, tham gia một cách tích <br /> cực. Bên cạnh đó, giáo dục cho học sinh một số năng lực : tư  duy, giao tiếp,  <br /> hoà đồng, làm việc với tập thể…Khi tham gia trò chơi học tập, học sinh có <br /> những phản  ứng tâm lý như  sau : hăng say, chơi hết mình trong trò chơi; dễ <br /> dàng bỏ  qua những sai phạm của người khác; tôn trọng kỉ  luật, có tính tập <br /> thể; giúp đỡ, nâng đỡ đồng đội; tích cực hoạt động, sẵn sàng vì danh dự của <br /> đội mình, nhóm mình. Khi tổ chức trò chơi giáo viên cần lưu ý: Trò chơi phải <br /> có mục đích học tập, không đơn thuần là trò chơi giải trí. Trò chơi phải đơn <br /> <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        16              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br />  Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> giản, dễ  thực hiện; thu hút được đa số  học sinh tham gia; không tốn nhiều <br /> thời gian, sức lực để  không làm  ảnh hưởng đến các tiết học tiếp theo. Trò <br /> chơi phải được chuẩn bị  tốt về  điều kiện, phương tiện, phải có kế  hoạch <br /> thực hiện như một bài soạn.<br /> * Một trò chơi phải có tên gọi và được thiết kế theo các nội dung sau:<br /> + Mục đích của trò chơi : Trò chơi dùng để  củng cố  kiến thức, kĩ năng <br /> nào ?<br /> + Đồ dùng và người chơi : Phương tiện của trò chơi là gì ? Mô hình của  <br /> trò chơi ra sao ? Bao nhiêu người chơi là đủ ?<br /> + Luật chơi: Chỉ  rõ quy tắc và cách hoạt động đối với người chơi và <br /> quy định thắng thua.<br /> + Hình thức chơi : Chơi theo nhóm, cá nhân, tập thể.<br /> + Cách thức chơi : Cách hướng dẫn, tổ chức các hoạt dộng trò chơi.<br /> + Hướng phát triển trò chơi : Từ một trò chơi giáo viên có thể biến đổi <br /> thành nhiều trò chơi phù hợp với nhiều nội dung học tập khác. Phát triển trò <br /> chơi đòi hỏi giáo viên phải linh động trong việc thay  đổi trò chơi: về  số <br /> người, hình thức, luật chơi…<br /> * Cách tiến hành phương pháp trò chơi.<br /> + Chủ trò (giáo viên hoặc học sinh) giới thiệu trò chơi : Nêu tên trò chơi,  <br /> phổ biến luật chơi, quy định thời gian chơi và sau đó có thể cho học sinh chơi  <br /> thử.<br /> ­ Chơi thật.<br /> ­ Nhận xét kết quả trò chơi, có thể thưởng phạt cho người thắng thua.<br /> ­ Nhận xét thái độ của người tham gia trò chơi, rút kinh nghiệm cho trò <br /> chơi sau.<br />  ­ Kết thúc : Hỏi học sinh đã học được những gì qua trò chơi. Sau đó  <br /> giáo viên tổng kết lại những gì học sinh đã học qua trò chơi này.<br /> ­ Người chủ  trò phải có khả  năng lôi cuốn, thu hút người tham gia trò <br /> chơi.<br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        17              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br />  Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br />         ­ Với những trò chơi đơn giản không cần thiết phải thực hiện đầy đủ <br /> các bước trên.<br /> Sau đây là một số  trò chơi mà tôi thường vận dụng vào dạy môn Tự <br /> nhiên và xã hội lớp 2 :<br /> * Trò chơi “Ghép chữ vào hình”<br /> Hình thành và củng cố  kiến thức  ở  các chủ  điểm Con người và sức  <br /> khỏe, xã hội và Tự  nhiên. Trò chơi này thường được áp dụng vào các bài <br /> 1,3,9,13,14.<br /> Chuẩn bị : tranh câm vẽ nội dung các bài<br /> Các thẻ chữ ghi nội dung phù hợp với tranh.<br /> * Cách tiến hành: Các nhóm, đội nhận bộ tranh câm và các thẻ chữ; sau  <br /> đó gắn thẻ chữ với nội dung tranh cho phù hợp. Sau khi hoàn thành các nhóm  <br /> có thể gắn sản phẩm của đội, nhóm mình lên bảng hoặc để tại chỗ làm việc  <br /> của nhóm mình và báo cáo kết quả với giáo viên.<br /> Ví dụ: khi dạy bài : Thức ăn được tiêu hóa như thế nào? Tôi sử dụng trò <br /> chơi này giúp học sinh nhận biết và nhớ  được vị  trí các bộ  phận của cơ  quan <br /> tiêu hóa.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        18              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br /> Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Sơ đồ có quan tiêu hóa<br /> <br /> Sau khi ghép chữ vào hình học sinh sẽ nói được các bộ phận, vị trí của <br /> cơ quan tiêu hóa, đường đi của thức ăn trong ống tiêu hóa.<br /> <br /> * Trò chơi “Đi chợ”<br /> <br /> Học sinh nói được cần phải ăn uống như  thế  nào để  có sức khỏe tốt, <br /> biết được những thức ăn giúp các em khỏe mạnh, mau lớn. Từ đó các em có ý  <br /> thức tự giác trong việc ăn uống và giữ vệ sinh khi ăn uống.<br /> <br /> Trò chơi này tôi vận dụng khi dạy bài 4 trong chủ  điểm Con người và <br /> sức khoẻ.<br /> <br /> Ví dụ  : Khi dạy bài 4, tôi cho học sinh quan sát các món ăn trong sách  <br /> giáo khoa, sau đó thảo luận nhóm 4 để  lựa chọn và viết vào bảng nhóm tên <br /> các loại đồ  ăn, đồ  uống cho 3 bữa ăn trong một ngày sao cho đảm bảo đủ <br /> chất, hợp lí. Học sinh có thể  lựa chọn và viết thực đơn trong một ngày như <br /> sau:<br /> <br /> Bữa ăn Tên các loại thức ăn, đồ uống<br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        19              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br /> Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> <br /> <br /> <br /> Bữa sáng Bánh mì, sữa tươi<br /> <br /> Bữa trưa Cơm, cá kho, canh chua, cam<br /> <br /> Bữa tối Cơm, thịt kho tàu, canh rau muống, dưa hấu<br /> <br /> * Trò chơi “Đối đáp nhanh”<br /> <br /> Giúp học sinh củng cố  kiến thức  ở  các chủ  đề. Trò chơi này tôi vận  <br /> dụng khi dạy bài 2, 9, 12, 13.<br /> <br /> Ví dụ: Khi dạy bài 13 “Loài vật sống  ở  đâu” tôi chuẩn bị: hai bộ  bìa, <br /> mỗi bộ gồm các tấm bìa đánh số thứ tự 1,2,3,4,…<br /> <br /> Tiến hành: giáo viên chọn một số học sinh tham gia, chia số học sinh đó  <br /> thành hai nhóm bằng nhau, xếp thành hai hàng quay mặt vào nhau, mỗi học  <br /> sinh đeo một số thứ tự, hai em có số như nhau đứng quay mặt vào nhau. Học  <br /> sinh 1 ở nhóm A nói tên con vật thì học sinh 1 của nhóm B phải nói ngay con  <br /> vật đó sống ở đâu. Tiếp đó, học sinh 2 ở nhóm B nói trước thì học sinh 2 của  <br /> nhóm A nói sau sao cho phù hợp. Học sinh chơi như  vậy cho đến hết hàng.  <br /> Nhóm nào có nhiều câu trả lời đúng hơn thì nhóm đó thắng cuộc.<br /> <br /> * Trò chơi “Biển báo nói gì”<br /> <br /> Trò chơi này thường được sử  dụng khi dạy các bài học liên quan đến <br /> an toàn giao thông nhằm củng cố kiến thức về một số biển báo giao thông.<br /> <br /> Trò chơi này tôi áp dụng để dạy bài 10: An toàn khi đi trên các phương  <br /> tiện giao thông.<br /> <br /> Khi dạy bài này tôi chuẩn bị: bộ bìa gồm 12 tấm bìa nhỏ 6 tấm vẽ biển  <br /> báo, 6 tấm viết tên biển báo. Tôi chọn ngẫu nhiên 12 học sinh để tham gia trò  <br /> chơi, phát cho mỗi học sinh một tấm bìa, giáo viên hoặc quản trò hô “biển  <br /> báo nói gì” học sinh có tấm bìa vẽ  biển báo và học sinh có tấm bìa viêt chữ <br /> <br /> <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        20              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br />  Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> phải tìm đến nhau, cặp nào tìm đến nhau nhanh nhất và đúng thì cặp đó được  <br /> khen.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> * Trò chơi “Chim bay cò bay”<br /> <br /> Tạo cho học sinh không khí thoải mái trước khi vào bài học<br /> <br /> Áp dụng cho bài 13: Loài vật sống ở đâu ?<br /> <br /> Khi dạy bài này tôi cho một học sinh làm chủ  trò, chủ  trò sẽ  phổ  biến  <br /> luật chơi và cho các bạn chơi thử. Khi chủ trò hô “chim bay, heo bay, gà bay,<br /> …” học sinh lắng nghe và làm động tác giơ  tay vẫy vẫy giống như  con vật  <br /> đang bay hoặc đứng yên nếu con vật đó không biết bay.<br /> <br /> * Trò chơi “Đố bạn con gì”<br /> <br /> Học sinh nhớ  được đặc điểm chính của một số  con vật đã học. Thực <br /> hành kĩ năng đặt câu hỏi để loại trừ. Phương pháp này được tôi vận dụng vào  <br /> dạy bài 13: Loài vật sống ở đâu ?<br /> <br /> <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        21              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br /> Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> Giáo viên chuẩn bị  các tấm thẻ  ghi tên con vật hoặc vẽ  hình con vật. <br /> Mỗi học sinh tham gia trò chơi sẽ được chủ trò đeo hình vẽ một con vật hoặc <br /> thẻ  chữ ghi tên con vật sau lưng, em đó không biết con gì nhưng cả  lớp đều <br /> biết rõ. Học sinh tham gia chơi đặt câu hỏi  để đoán xem đó là con gì? Cả lớp  <br /> chỉ trả lời đúng hoặc sai.<br /> <br /> Ví dụ: Con này có 4 chân phải không ? Con này được nuôi trong nhà  <br /> phải không? Con này có thể cày ruộng phải không ?... Sau một số câu hỏi như <br /> vậy học sinh đó có thể đoán ra con vật đó là con gì.<br /> <br /> Trong trường hợp giáo viên không chuẩn bị  được đồ  dùng thì có thể <br /> thay thế  bằng cách cho học sinh thực hiện một số hành động, tiếng kêu của  <br /> con vật (đứng quay lưng lại với bạn sẽ  đoán) để  lớp quan sát và gợi ý cho <br /> bạn đoán tên con vật.<br /> <br /> * Trò chơi “Giải câu đố”<br /> <br />   Để góp phần nâng cao chất lượng dạy và học, nhất là chương trình lớp  <br /> 2, việc tổ  chức trò chơi học tập trên lớp hay ngoài giờ  học sẽ  làm cho học  <br /> sinh tiểu học thêm hứng thú học tập và yêu thích bộ  môn này, góp phần đổi <br /> mới phương pháp dạy học hiện nay. <br /> <br /> Ví dụ: Khi dạy bài 14 : “Bầu trời ban ngày và ban đêm” tôi đưa ra câu  <br /> đố: <br /> <br /> “Hai anh cùng ở một hàng<br /> <br /> Thế mà mặt đỏ, mặt vàng khác nhau<br /> <br /> Lững lờ đi trước về sau<br /> <br /> Hàng năm họa có gặp nhau đôi lần”<br /> <br /> (Là gì ? Đáp án: Mặt trời, mặt trăng)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        22              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br /> Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> Tiếp đó tôi dẫn dắt vào bài: Mặt trời, mặt trăng là hai hành tinh. Độ lớn  <br /> của hai hành tinh này chênh lệch nhau như thế nào? So với trái đất lớn, nhỏ ra  <br /> sao? Chúng ta cùng tìm hiểu qua bài 14 : “Bầu trời ban ngày và ban đêm”.<br /> <br /> Khi dạy học, tôi lựa chọn thời điểm thích hợp để  tổ  chức trò chơi cho <br /> phù hợp, đúng lúc tạo hứng thú cho học sinh.<br /> <br /> Để  củng cố  kiến thức của bài 13: Loài vật sống  ở  đâu ? Tôi tổ  chức <br /> cho học sinh chơi trò chơi giải câu đố để củng cố kiến thức của bài <br /> <br /> “Cá gì đủ chữ, xứng câu?”<br /> <br /> (Đố cá gì ? Đáp án : cá đối)<br /> <br /> “ Chim gì biểu tượng hòa bình <br /> <br /> Cả nhân loại lẫn chúng mình đều yêu”<br /> <br /> (Đố chim gì ? Đáp án : chim bồ câu)<br /> <br /> “ Khen ai dạ sáng như đèn<br /> <br /> Tối trời như mực biết bạn quen mà mừng”<br /> <br /> (Đố con gì ? Đáp án : con chó)<br /> <br /> “Vừa bằng hạt thóc biết bay<br /> <br /> Đi đêm mang đuốc, ban ngày thì không”<br /> <br /> (Đố con gì ? Đáp án : con đom đóm)<br /> <br /> Biện pháp 3: Phát huy tối đa hiệu quả của phương pháp thảo luận <br /> nhóm<br /> <br /> Thảo luận nhóm là một phương pháp giúp học sinh tham gia một cách <br /> chủ động, tích cực vào quá trình học tập, học sinh được hợp tác với bạn, biết <br /> chia sẻ kinh nghiệm, ý kiến để giải quyết một vấn đề nào đó.<br /> <br /> Phương pháp thảo luận nhóm được tiến hành thường xuyên trong quá <br /> trình dạy học theo mô hình VNEN. Mỗi nhóm học tập thường gồm hai người  <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        23              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br />  Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> trở lên để cùng hợp tác thực hiện một nhiệm vụ học tập hoặc giải quyết một  <br /> vấn đề nào đó. Thông qua hoạt động thảo luận nhóm học sinh chủ động hơn  <br /> trong giải quyết vấn đề, được sự hỗ trợ của các thành viên trong nhóm, được <br /> phát triển kĩ năng giao tiếp, kĩ năng hợp tác, kĩ năng giải quyết vấn đề, kĩ <br /> năng điều hành, bày tỏ, kiềm chế cảm xúc.<br /> <br /> Trong quá trình dạy học giáo viên cần linh hoạt trong sử dụng các kiểu  <br /> nhóm khác nhau tùy vào mục tiêu, nội dung của bài học. Thông thường tôi sử <br /> dụng một số cách chia nhóm như sau:<br /> <br /> ­ Nhóm cặp: xếp 2 học sinh cùng bàn vào một cặp.<br /> <br /> ­ Nhóm đếm số : những học sinh có cùng một số sẽ vào một nhóm.<br /> <br /> ­ Nhóm biểu tượng: con vật, cây cối, bông hoa … <br /> <br /> ­ Nhóm sở thích: những học sinh có cùng sở thích ngồi cùng một nhóm.<br /> <br /> ­ Nhóm tương trợ: xếp những học sinh có trình độ  và năng lực khác <br /> nhau vào một nhóm, để  học sinh năng khiếu có thể  hỗ  trợ  cho học sinh có <br /> khả năng học tập còn hạn chế.<br /> <br /> ­ Nhóm theo trình độ: những học sinh cùng năng lực và trình độ sẽ ngồi  <br /> một nhóm.<br /> <br /> ­ Nhóm cùng tháng sinh: những em có cùng tháng sinh nhật ngồi vào <br /> một nhóm.<br /> <br /> Theo kinh nghiệm của tôi thì nhóm cặp và nhóm tương trợ  được sử <br /> dụng nhiều nhất, không tốn thời gian chia nhóm và thường mang lại hiệu quả <br /> cao.<br /> <br /> Chẳng hạn khi dạy bài 10: An toàn khi đi trên các phương tiện giao <br /> thông. Tôi chọn kiểu nhóm tương trợ, mỗi nhóm 4 học sinh. Các em sẽ  thảo <br /> luận làm việc và hoàn thành phiếu học tập sau :<br /> <br /> Viết tiếp vào chỗ … các phương tiện giao thông tương ứng:<br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        24              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br /> Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> <br /> <br /> a) Đường bộ : ………………………………………………………………<br /> <br /> b) Đường sắt : ……………………………………………………………...<br /> <br /> c) Đường thủy : …………………………………………………………….<br /> <br /> d) Đường hàng không : …………………………………………………….<br /> <br /> Tôi đến từng nhóm để kiểm tra. Sau khi các em hoàn thành tôi cho các  <br /> nhóm báo cáo kết quả.<br /> <br /> Biện pháp 4: Sử dụng đồ dùng dạy học trực quan<br /> <br /> Đồ  dùng trực quan là những thiết bị  dạy học dạy học sẵn có hoặc do <br /> giáo viên, học sinh tự làm, tự tìm tòi để phục vụ cho nội dung bài học.<br /> <br /> Thiết bị  dạy học là yếu tố  không thể  thiếu trong quá trình dạy học.  <br /> Thiết bị dạy học giúp học sinh tri giác một cách trực tiếp về sự vật, từ đó các  <br /> em có nhận thức sâu hơn nội dung bài học. thiết bị  dạy học gồm thiết bị <br /> dạy : là những thiết bị do giáo viên sử dụng khi giảng dạy như tranh, ảnh, vật  <br /> mẫu, băng hình,…Còn thiết bị  học : là những thiết bị  do học sinh sử  dụng  <br /> như phiếu học tập, tranh ảnh, vật thật mà học sinh tự chuẩn bị. <br /> <br /> Sử dụng đồ  dùng trực quan cần gắn với nội dung của sách giáo khoa,  <br /> phù hợp với mục tiêu, nội dung bài học và phù hợp với hình thức, phương  <br /> pháp dạy học bộ môn đó và phải đúng lúc, đúng chỗ, cần nghiên cứu sử dụng  <br /> thành thạo các loại đồ dùng.<br /> <br /> Ví dụ  : khi dạy Bài 13 : “Loài vật sống  ở  đâu ?” khi dạy xong hoạt  <br /> động cơ  bản, tôi yêu cầu học sinh sưu tầm tranh  ảnh về  các con vật và sẽ <br /> mang đến lớp vào tiết học sau.  Ở hoạt động thực hành học sinh sẽ lấy tranh <br /> ảnh về  các con vật mà mình sưu tầm được để  giới thiệu với các bạn : đó là <br /> con vật gì ? Nó sống  ở  đâu ? Nó có lợi ích hay có tác hại gì đối với con  <br /> người ?<br /> <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        25              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br /> Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> Hay  ở  bài 12 : Cây sống  ở  đâu ? mỗi học sinh sẽ  tự  chuẩn bị  một số <br /> cây sống trên cạn, một số  cây sống dưới nước để  mang đến lớp. Trong quá <br /> trình học các em sẽ  được làm thí nghiệm ngay tại lớp với những cây mà các  <br /> em đã tự sưu tầm. Được trực tiếp tham gia vào các hoạt động các em rất sôi <br /> nổi, hứng thú trong học tập.<br /> 3.3. Điều kiện để thực hiện giải pháp, biện pháp<br /> Để  thực hiện dạy học môn Tự  nhiên và xã hội đạt hiệu quả  cần có  <br /> một số điều kiện sau :<br /> Giáo viên và học sinh phải nhìn nhận đúng vai trò của môn Tự nhiên và  <br /> xã hội, từ đó thay đổi cách dạy, cách học đối với phân bộ môn này.<br /> Việc giao nhiệm vụ  của giáo viên phải rõ ràng, cụ  thể, chặt chẽ  và <br /> cần có sự chuẩn bị chu đáo về phương tiện, đề tài làm việc.<br /> Học sinh cần tích cực sưu tầm tranh  ảnh, vật thật phục vụ việc học  <br /> môn Tự nhiên và xã hội đạt hiệu quả hơn.<br /> Phát huy tốt vai trò của việc dạy học theo nhóm, phát huy tính tích cực  <br /> chủ động của học sinh trong việc chiếm lĩnh kiến thức.<br /> 3.4. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp<br /> Các giải pháp, biện pháp mà tôi nêu ra trong đề tài có mối quan hệ gắn  <br /> bó mật thiết với nhau và không thể tách rời nhau. Giải pháp thứ nhất là tiền  <br /> đề, là cơ sở để giáo viên và học sinh có thể tiến hành dạy học môn Tự nhiên  <br /> và xã hội, các giải pháp sau giúp giáo viên nâng cao chất lượng dạy học môn <br /> học này.<br /> 3.5. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu<br /> * Kết quả khảo nghiệm<br /> Sau một năm áp dụng đề tài vào thực tế dạy học tôi thấy học sinh hào <br /> hứng, phấn khởi khi đến giờ học môn Tự nhiên và xã hội, các em đã thay đổi <br /> cách suy nghĩ về  môn học này, đây không còn là một phân môn nhàm chán  <br /> như trước nữa.<br /> <br /> <br /> Trường TH Lý Tự Trọng                        26              GV: Phạm Thị Thúy Lan<br /> Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.<br /> * Giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu<br /> Đề tài này đã được bản thân tôi vận dụng vào thực tế dạy học và mang <br /> lại kết quả  khả  quan. Học sinh đã thích học môn Tự  nhiên và Xã hội được  <br /> thể hiện cụ thể qua bảng số liệu sau :<br /> 4. Kết quả  thu được qua khảo nghiệm, giá trị  khoa học của vấn  <br /> đề nghiên cứu<br /> Hầu hết giáo viên ở trường tôi đã thay đổi cách suy nghĩ khi giảng dạy <br /> môn Tự nhiên và xã hội và đã có sự quan tâm đúng mức đến môn học này.<br /> Học sinh yêu thích môn Tự  nhiên và xã hội, chất lượng dạy học môn <br /> học này của lớp 2A, năm học 2014 ­2015 được nâng lên rõ