Sổ tay phóng viên – Phần 4 - Kết cấu

Chia sẻ: Nguyenhoang Phuonguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

272
lượt xem 123
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kết cấu là một nguyên nhân khiến nhiều câu chuyện không được hay như ý muốn. Những chi tiết của vấn đề hóc búa có thể có ý nghĩa với tác giả đã tiến hành khảo sát, đã phải trăn trở và cuối cùng đã ghép nối các chi tiết này với nhau. Tác giả hiểu rõ câu chuyện, và chính vì thế mà những ghép nối có hiệu quả. Nhưng những đoạn ghép nối chẳng có ý nghĩa gì đối với người nghe thông tin này lần đầu tiên. Vì vậy bạn phải kết nối những phát hiện sau khảo...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sổ tay phóng viên – Phần 4 - Kết cấu

S tay phóng viên – Ph n 4 K tc u K t c u là m t nguyên nhân khi n nhi u câu chuy n không ư c hay như ý mu n. Nh ng chi ti t c a v n hóc búa có th có ý nghĩa v i tác gi ã ti n hành kh o sát, ã ph i trăn tr và cu i cùng ã ghép n i các chi ti t này v i nhau. Tác gi hi u rõ câu chuy n, và chính vì th mà nh ng ghép n i có hi u qu . Nhưng nh ng o n ghép n i ch ng có ý nghĩa gì iv i ngư i nghe thông tin này l n u tiên. Vì v y b n ph i k t n i nh ng phát hi n sau kh o sát m t cách ơn gi n d hi u nh t. H u h t các câu chuy n u phát tri n theo hư ng có th d oán trư c. Trư c h t, s chú ý c a ngư i nghe b thu hút b i m t m u tin lý thú, m t o n trích ph ng v n, hay m t âm thanh, hay m t hình nh. Nguyên t c vĩnh c u c a ngư i rao hàng trong nh ng ngày h i là trư c tiên ph i ưa ư c khách hàng vào l u c a mình. Sau ó thông tin mà h c n bi t ư c truy n t m t cách ơn gi n và nhanh nh t. Có th gi i thi u (các) nhân v t chính, có th là m t chút v b i c nh ho c có th là m t chút v c hai y u t này. B i c nh là nơi các câu chuy n s ng và ch t ó. N u ph n này quá sơ sài thì làm ph n còn l i tr nên khó hi u. N u quá chú tr ng, quá sâu vào b i c nh, ngư i xem s chuy n sang kênh khác.
Sau ó, câu chuy n m ra. Xung t ư c b c l . H u h t nh ng câu chuy n h p d n u xoay quanh m t ai ó c g ng vư t qua tr ng i khó khăn, ngo i c nh hay n i tâm. Tranh ch p v i hàng xóm, u tranh ch ng quan liêu, v i b nh t t nghi t ngã. Trong ph n này ngư i vi t c n tìm ra cách ưa s căng th ng nt t nh. Cu i cùng các mâu thu n ư c gi i quy t. Trong phim truy n ph n này ư c g i là o n k t. Còn trong tin bài th i s nó có th là ph n tóm t t các i m chính hay là g i m cho giai o n ti p sau. Tóm l i ta có 4 ph n sau: • Câu (s chú ý). • B i c nh. • Di n bi n (phát tri n n i dung câu chuy n) • K t (tóm t t i m chính ho c g i m ) Vi c s p x p các thành ph n k t n i trên m t bi u như th này giúp t p trung s chú ý vào m t s v n sau: • Chúng ta c n câu s chú ý m t cách n tư ng. ây âm thanh óng vai trò r t quan tr ng. Chính nó làm cho chúng ta quay l i nhìn vào vô tuy n khi tâm trí ta không t p trung. • Thư ng thì nh hư ng c a hình nh gi m xu ng khi ta vào ph n b i c nh. i u này không tránh ư c vì b i c nh thư ng là tư li u (nh ng thông tin chu n b trư c, tư li u l ch s hay mô t nh ng v n ). Các ngu n
hình nh thông thư ng c a ta là nh ng thư c hình tư li u hay ho . B i c nh là ph n quan tr ng. Vì thi u nó chúng ta không th hi u di n bi n câu chu n. Nhưng n u nó quá dài hay quá sâu, ngư i xem s t t máy thu hình. Các câu chuy n s ng và ch t cùng b i c nh. Vì v y, hãy c g ng vi t t t nh t, vi t ch t ch và ch n hình nh c n th n. • Di n bi n là nơi nh ng lý l xung t (mâu thu n) ư c ưa ra hay là nơi chúng ta g p ch th g ng vư t qua nh ng tr ng i. ây c n t o d ng s căng th ng trong quá trình phát tri n k ch tính cùng chuy n k . • K t có th là tóm t t các i m chính hay có th là s g i m cho ph n (giai o n) ti p theo c a câu chuy n. Trình b y thông tin theo các ph n này như th nào là tuỳ thu c s l a ch n c a các b n. Nhưng s là m t s l a ch n t i n u b n i th ng vào ph n di n bi n mà không xác l p b i c nh. Chìa khoá vi t t t m t tin bài là n m v ng và x lý t t thông tin (managing the information.) Th t d khi thu th p lư ng thông tin áng kh o sát dài n m t gi ng h và ném nó vào k ch b n. Nhưng khó hơn là b i nh ng s ki n và con s , và thay vào ó là tìm ra cách c áo giúp ngư i xem liên h và hi u ý nghĩa và hàm ý c a câu chuy n. Phóng viên th i s c a hãng NBC Roger O'neil nói: - "Tôi t hào k câu chuy n hơn là ưa ra nh ng s ki n và con s mà không m y ai nh ư c. Tôi c m th y nhi u phóng viên a phương mà tôi
xem t nư c này ã không thành công vì h không ph i là nh ng ngư i bi t k chuy n." Nh ng ngư i vi t bi t cách k chuy n có m t công th c sau: • Hi n tr ng - gi i thi u nhân v t, nói bóng gió t i xung t, d ng c nh. • Xung t - là cái gì, ai b tác ng, ng ý. • Hành ng gia tăng - xung t tăng lên. • nh i m - quy t nh/hành ng ngăn c n tr v hi n tr ng. (th t nút) • Hàng ng d u i - t p trung các chi ti t; h u qu c a nh i m (climax) ư c ti t l . (m nút) • K t - gi i quy t, hi n tr ng m i. Và khuôn m u c trưng c a các b phim c a Hollywood ư c th hi n như sau: "Không gì quan tr ng hơn tr ng tâm và k t c u." (Sidney Suissa - c u o di n chính, chương trình y t , ài truy n hình CBC) 8. Ghi hình Ai cũng có th hư ng máy quay phim vào m t c nh và mang v nh ng hình nh quay có ngư i và nh ng ho t ng trong c nh ó.
Nhưng ngư i c m máy quay c n có nhi u k năng hơn có nh ng hình nh "bi t nói", th hi n n i dung câu chuy n, nh ng hình nh ghi l i a danh, không khí, tâm tr ng, tính cách và k úng câu chuy n mà b n mu n k . Cách u tiên - quay t n m n, ghi l i nhi u c nh toàn. H u h t nh ng c nh ó u c n thêm l i gi i thích. Cách ti p c n th hai ưa chúng ta g n v i cách k chuy n b ng hình nh hơn. ây hình nh và ti ng ng t nhiên ư c l a ch n c n th n và n u có c n n l i bình thì thư ng ch c n t o d ng b i c nh và phân tích. t ư c i u này c n ph i làm quen v i ngôn ng khuôn hình và b c c, ng tác máy, ý nghĩa c a góc quay và c c nh, và kh năng giao ti p rõ rành v i ngư i quay phim. C c nh - t ng th Vi n c nh (Long Shot) C nh xa, không chi ti t. Thư ng dùng u các trư ng o n. Toàn c nh t o l p a i m và tâm tr ng. Nhưng nó thư ng t i nhi u thông tin khác và có th làm ngư i xem nh m l n. Toàn c nh (Wide shot) C nh r ng ghi nh n nh ng hành ng thích h p. C nh c n (close shot)
T p trung vào chi ti t. C n c nh ư c xác nh b i hi u qu c a nó, ch không ph i cách th c hi n nó như th nào. Nên ta có c nh c n khi ưa máy vào g n ch th v i ng kính góc r ng hay dùng ng kính tele t ng xa. C nh càng c n càng t o i m nh n và giúp ngư i xem d nh n bi t ph n ng c a ch th . Nhưng nhi u c nh c n quá s cư p i s nh n bi t c a ngư i xem v không gian và th i gian. M t lo t các c nh c n có th là cách th hi n h u hi u s tò mò c a ngư i xem u các trư ng o n. Nhưng ng ch quá lâu trư c khi tr l i câu h i quen thu c - chuy n ó x y ra âu? C nh c n: c trưng c a truy n hình Th m chí m t máy thu hình ư c coi là l n thì cũng ch có màn hình tương i nh khi so v i màn hình c a m t r p chi u bóng. Mu n th y rõ các v t và hi u ý nghĩa c a chúng m t cách nhanh chóng, thì các v t ó ph i t l tương i l n trên màn hình vô tuy n. Như v y b n c n có nhi u c nh c n và trung hơn nh ng c nh toàn. C c nh - ngư i Toàn c nh(LS): C nh quay c ngư i. Trung c nh(MS) : C t trên ho c dư i th t lưng. Trung c nh h p (MCU): C t gi a ng c/túi áo ng c. C n c nh(CU): C t quanh vai. C n c t (BCU): Mép hình phía trên c t ngang trán, mép phía dư i thư ng c t như c nh c n, nhưng có th c t ngang c m.
Quay c nh ngư i còn ư c xác nh b i s ngư i: c nh ơn, c nh quay ôi, ba, hay nhóm. nét sâu Bao nhiêu ph n c a c nh n m trong t m nét. m ng kính nh (ví d : ph11) cho hình nh s c nét trong ph m vi r ng t g n n xa ( nét sâu), máy d dàng theo ch th mà không lo hình nh b ra kh i t m nét (m t nét). ng th i, nó t o c m giác v không gian và chi u sâu, nhưng có th làm cho nh b t và không h p d n. S d ng m ng kính r ng hơn s gi m ph m vi nét t ti n c nh n h u c nh ( nét nông). ây là m t k thu t t t cô l p ch th , làm nó n i b t kh i h u c nh m nh t. ng tác máy Lia máy Máy chuy n ng ngang quanh m t tr c c nh t o l p quan h gi a ch th và v t. Chúng ta cho ngư i xem bi t v a i m. Nhưng hãy c n th n v i nh ng cú lia mà hình nh u và cu i thì h p d n, nhưng gi a l i bu n t hay có không gian ch t. Lia theo chuy n ng Gi ng như t t c các ng tác máy, ng tác lia ch có hi u qu khi nó có nguyên do. Lia máy theo chuy n ng như cái tên c a nó th c s c n thi t khi ph i theo m t v t chuy n ng.
Lia kh o sát (tìm tòi) Máy quay tìm ki m m t ai ó hay ngư i nào ó trong m t c nh. B n ph i xác nh ư c ng cơ c a chuy n ng này. Lia nhanh Máy quay chuy n ng nhanh n n i hình nh b m nhoè. L m d ng s làm m t giá tr c a ng tác máy này. Ngư i ta thư ng dùng lia nhanh khi mu n: • Thay i tr ng tâm c a s chú ý. Con thuy n r i i, lia nhanh t i nơi thuy n n. • Mô t nguyên nhân và hi u qu . Kh u súng nh m b n, lia nhanh n m c tiêu. • So sánh và tương ph n. M i và cũ, giàu và nghèo. Lia d c Chuy n ng máy quay d c theo tr c c nh. Lia d c lên phía trên t o s mong i và c m giác ph n ch n. Lia d c xu ng phía dư i g i ra s th t v ng và s bu n r u, và tình c m u u t. Chuy n ng lên th ng (c n c u) Chuy n ng c a máy quay th ng ng trên m t m t ph ng. Chuy n ng này làm n i b t hành ng chính hay gi m s chú ý vào ti n c nh.
Chuy n ng xu ng th ng (c n c u) Ngư c l i v i chuy n ng lên th ng. Máy ch y d c xu ng trên m t m t ph ng. Zoom Thay i c c nh b ng cách thay i tiêu c ng kính. ng tác zoom máy thay i quan h gi a ch th và h u c nh. y máy Thay i c c nh b ng cách y máy ti n vào g n ho c ra xa kh i ch th . Gi nguyên quan h gi a ch th và h u c nh. Travelling Kh o sát m t v t hay theo m t v t chuy n ng b ng cách chuy n máy song song v i v t. Góc quay Quay t dư i lên: ch th trông ư ng b hơn, m nh m hơn, có dáng v e do . Quay t trên xu ng: ch th trông kém ư ng b , th p bé và có v b t l c. B c c
B c c là s s p x p thông tin trong m t khuôn hình. B n tìm cách thu hút s t p trung c a ngư i xem vào m t vùng nào ó c a hình nh, và gi m thi u hay lo i b nh ng chi ti t làm m t t p trung. Nguyên lý m t ph n ba Là m t nguyên lý ơn gi n, nhưng hi u qu nh t, nguyên t c b c c. Nguyên lý này nêu m t màn hình ư c chia ôi hay chia b n s cho nh ng hình nh tĩnh và t ; m t màn hình ư c chia ba theo chi u ngang và chi u d c s cho b c c năng ng và h p d n hơn. ư ng chân tr i không nên t ngang gi a khuôn hình. Nó ph i 1/3 khuôn hình phía trên ho c phía dư i, tuỳ theo ý nh nh n m nh b u tr i hay m t t (bi n). Các chi ti t quan tr ng n m d c ư c t v trí 1/3 màn hình theo chi u d c. Và n u khu v c 1/3 theo chi u ngang và chi u d c quan tr ng thì các tâm i m nơi chúng giao nhau còn quan tr ng hơn. Nh ng giao i m này dành cho nh ng chi ti t quan tr ng trong khuôn hình. Ví d : ôi m t trên khuôn m t. Khuôn hình
Ơ ây có hai quy t nh. ưa cái gì vào. Lo i cái gì ra. B n có th lo i b nh ng chi ti t làm m t t p trung hay gi u ngư i xem m t s thông tin r i s ti t l trong nh ng c nh ti p theo. Trung tâm màn hình là khu v c n nh và hi u qu khi mu n nh n m nh m t i tư ng ơn l (như m t phát thanh viên trong m t c nh ơn gi n). Nhưng khi có nh ng i m nh n khác trong khuôn hình thì trung tâm màn hình là khu v c y u, ít duy trì ư c s t p trung c a ngư i xem. Các mép màn hình thì gi ng như nh ng nam châm. Chúng hút nh ng v t t quá g n chúng. Các góc c a màn hình co xu hư ng hút ch th ra kh i khuôn hình. Hãy tránh mép khuôn hình c t ngang các kh p t nhiên c a cơ th ngư i như c t ngang khu u tay, ngang th t lưng hay ngang u g i. Không gian th c a hình (Headroom - kho ng cách phía trên u n mép màn hình) Không nên hình m t ngư i y ch t t i nh c a khuôn hình. Kho ng cách quá ít làm cho hình nh b gò bó và ch t h p. N u kho ng cách này l n khuôn hình s m t cân i và n ng áy. Không gian th s thay i theo c c nh. Toàn c nh (LS) c n nhi u không gian hơn trung c nh (MS), và ti p ó, trung c nh (MS) l i nhi u hơn trung c n h p (MCU).
(Kho ng cách này kho ng 1/10 n 1/8 chi u d c khuôn hình .(ghi chép t i l p h c k thu t truy n hình -Reuters, Hà n i, 19-23/11/2001. Ngư i d ch) M t ngo i l duy nh t trong lu t "không gian th c a hình" là c n c t BCU; v i c c nh này m t ngư i y màn hình, mép hình c t qua trán và có th qua c m. Không gian "nhìn" (Looking room) Ngư i ta thư ng nhìn sang ph i hay trái c a khuôn hình tr phi nhìn th ng vào máy quay. H mu n nhìn v phía nào thì c n có m t kho ng không gian nhìn vào ó. ây g i là "không gian nhìn". ây ph n màn hình trư c m t h ph i l n hơn phía ng sau h . N u mũi m t ngư i sát mép hình, hay g n quá s làm cho c nh quay gò bó. Hình ngư i càng nghiêng (prophile) thì kho ng nhìn ph i càng l n duy trì s cân b ng. Cũng tương t như v y i v i m t ngư i i b , cư i ng a hay lái xe trong c nh. Cân b ng S cân b ng xoay quanh trung tâm hình nh. Nh ng hình nh p thư ng có s cân b ng trong khuôn hình. (Nhưng không nh t thi t ph i ngay hàng th ng l i hay i x ng vì hình i x ng thì tĩnh và bu n t ). M t v t hay m t tông màu (b c tư ng xám, bóng n ng n ) m t bên c a khuôn hình
c n ư c cân b ng b i m t tông màu tương x ng phía i di n c a khuôn hình. S cân b ng này ư c t o b i m t v t l n hay nhi u v t nh h p l i. Hãy ghi nh tông màu t i trông n ng n (ph i nh hơn) tông màu sáng. Vì v y m t vùng t i nh có th dùng cân b ng m t vùng sáng l n hơn. Tông màu t i áy khuôn hình t o s n nh. nh khuôn hình, chúng t o hi u qu c a m t không gian óng kín và ng t ng t. Chuy n ng trên màn hình Chuy n ng vào g n hay ra xa máy quay thì m nh hơn chuy n ng ngang. i v i chuy n ng ngang ph i l y khuôn hình c n th n, ch a không gian nhìn hay không gian th cho hành ng khác ( i, cư i ng a hay lái xe). ánh sáng (m t vài thu t ng ch y u) • ánh sáng ch : ngu n sáng chính chi u vào ch th . • ánh sáng chung: ngu n sáng t n gi m bóng hay s tương ph n t o ra b i ánh sáng ch . • ánh sáng ngư c: ngu n sáng chi u phía sau hay m t bên c a ch th giúp tách u, tóc hay vai kh i phông (t o kh i cho ch th ). • ánh sáng phông: ngu n sáng chi u nh n bi t m t vùng trên phông.