Sử dụng phụ phẩm nuôi gia súc nhai lại - Chương 7

Chia sẻ: Nguyen Minh Phung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

202
lượt xem 62
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sử dụng phụ phẩm nuôi gia súc nhai lạ. Chương 7. Các loại phụ phẩm khác Phụ phẩm giết mổ và hải sản. Các phụ phẩm giết mổ súc và hải sản có thể chế biến để làm thức ăn cho gia súc như bột thịt-xượng, bột cá, bột máu, bột lông vũ, bột phụ phẩm gia cầm.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sử dụng phụ phẩm nuôi gia súc nhai lại - Chương 7

Ch-¬ng 7 C¸c lo¹i phô phÈm kh¸c Phô phÈm giÕt mæ vµ h¶i s¶n C¸c phô phÈm giÕt mæ sóc vµ h¶i s¶n cã thÓ chÕ biÕn ®Ó lµm thøc ¨n cho gia sóc nh- bét thÞt-x-îng, bét c¸, bét m¸u, bét l«ng vò, bét phô phÈm gia cÇm. Khi sö dông c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn tõ phô phÈm sóc vµ h¶i s¶n cÇn t×m ra liÒu l-îng trong khÈu phÇn vµ ph-¬ng thøc nu«i d-ìng thÝch hîp ®Ó vËt nu«i ¨n ®-îc nhiÒu vµ tiªu ho¸ tèt. Ph¶i c¨n cø vµo løa tuæi kh¸c nhau, môc ®Ých khai th¸c s¶n phÈm kh¸c nhau vµ ë nh÷ng ®iÒu kiÖn sinh th¸i kh¸c nhau. Mét sè thøc ¨n tõ phô phÈm sóc h¶i s¶n cã thÓ g©y ¶nh h-ëng xÊu ®Õn c¸c tiªu chuÈn c¶m quan khi ®¸nh gi¸ chÊt l-îng s¶n phÈm ch¨n nu«i (mµu s¾c, mïi vÞ cña thÞt vµ s÷a) cho nªn cÇn nghiªn cøu x¸c ®Þnh liÒu l-îng tèi ®a vµ tèi thiÓu cña c¸c lo¹i thøc ¨n nµy trong khÈu phÇn cña gia sóc. C¸c n-íc Ch©u ¢u quy ®Þnh l-îng bæ sung thøc ¨n tõ phô phÈm sóc vµ h¶i s¶n trong khÈu phÇn ¨n cña c¸c gia sóc nhai l¹i ë c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau nh- trong b¶ng 7-1 vµ 7-2. B¶ng 7-1: Møc ®é bæ sung tèi ®a c¸c s¶n phÈm phô giÕt mæ vµo khÈu phÇn ¨n (%) ë c¸c n-íc EU Lo¹i gia Bét x- Bét l«ng Bét m¸u Bét phô sóc -¬ng thÞt phÈm gia cÇm Bª 0 0 0 0 Bß s÷a 2,5-5 2,5-5 2,5 2,5-5 Bß ®ùc 5 2,5-5 2,5 2,5-5 Dª, cõu 5 2,5-5 2,5 0-5 Bét c¸ Bét c¸ lµ thøc ¨n ®éng vËt cã chÊt l-îng dinh d-ìng cao ®-îc chÕ biÕn tõ c¸ t-¬i hoÆc tõ s¶n phÈm phô c«ng nghiÖp chÕ biÕn c¸ hép. Trong protein bét c¸ cã ®Çy ®ñ axit amin kh«ng thay thÕ: lyzin 7,5%; methionin 3%; izol¬xin 4,8%... Protein bét c¸ s¶n xuÊt ë n-íc ta biÕn ®éng tõ 35-60%, kho¸ng tæng sè biÕn ®éng tõ 19,6%-34,5% trong ®ã muèi: 0,5-10%, canxi 5,5-8,7%; phèt pho 3,5-4,8%, c¸c chÊt h÷u c¬ trong bét c¸ ®-îc gia sóc, gia cÇm tiªu ho¸ vµ hÊp thu víi tû lÖ cao 85-90%.
Bæ sung bét c¸ vµo c¸c lo¹i thøc ¨n x¬ th« cã t¸c dông rÊt tèt nhê kÝch thÝch VSV d¹ cá ph¸t triÓn vµ bæ sung protein tho¸t qua. Bét c¸ ®-îc ph©n gi¶i chËm trong d¹ cá nªn gãp ph©n cung cÊp mét sè axit amin, ®Æc biÖt lµ nh÷ng axit amin cã m¹ch nh¸nh rÊt cÇn cho VSV ph©n gi¶i x¬. V× bét c¸ cã tû lÖ protein tho¸t qua cao nªn cã thÓ cung cÊp trøc tiÕp axit amin t¹i ruét (PDA) cho vËt chñ. ThÝ nghiÖm ë Bangladesh cho thÊy chØ cÇn bæ sung 50g bét c¸ vµo khÈu phÇn c¬ së lµ r¬m cã t¸c dông lµm t¨ng tû lÖ tiªu ho¸ r¬m vµ t¨ng tèc ®é t¨ng träng cña bª rÊt râ rÖt. B¶ng 7-2: Møc bæ sung tèi thiÓu vµ tèi ®a bét c¸ vµo khÈu phÇn cña bß thÞt (g/con/ngµy) ë c¸c n-íc EU Møc tèi ®a (%) Giai ®o¹n Møc Mì Mì TB Mì nu«i tèi thÊp (7-10%) cao thiÓu (10% ) Sinh 200 250 250 250 tr-ëng Vç bÐo 200 250 250 250 Bét thÞt x-¬ng Bét thÞt x-¬ng ®-îc chÕ biÕn tõ x¸c gia sóc, gia cÇm kh«ng dïng lµm thùc phÈm cho con ng-êi hoÆc tõ c¸c phô phÈm cña lß mæ. Thµnh phÇn dinh d-ìng cña bét thÞt x-¬ng th-êng kh«ng æn ®Þnh, phô thuéc vµo nguån nguyªn liÖu chÕ biÕn. Tû lÖ protein trong bét thÞt x-¬ng tõ 30- 50%, kho¸ng 12-35%, mì 8-15%. Gi¸ trÞ sinh häc cña protein trong bét thÞt x-¬ng còng biÕn ®éng vµ phô thuéc vµo tû lÖ c¸c m« liªn kÕt trong nguyªn liÖu. Tû lÖ m« liªn kÕt cµng nhiÒu, gi¸ trÞ sinh häc cña protein cµng thÊp. Bét ®Çu t«m Bét ®Çu t«m ®-îc chÕ biÕn tõ ®Çu, cµng, vá t«m. §©y còng lµ mét nguån protein ®éng vËt tèt cho gia sóc. Tuy nhiªn, gi¸ trÞ dinh d-ìng cña bét ®Çu t«m thÊp h¬n so víi bét c¸ vµ bét m¸u. Bét ®Çu t«m cã 33-34% protein, trong ®ã cã 4-5% lyzin, 2,7% methionin. Ngoµi ra bét ®Çu t«m giµu canxi (5,2%); phèt pho (0,9%) vµ c¸c nguyªn tè vi l-îng kh¸c.
B· bia B· bia lµ s¶n phÈm t¸ch ra sau khi lªn men bia. PhÇn n-íc ®-îc sö dông lµm bia. PhÇn b· t-¬i cßn chøa c¸c chÊt dinh d-ìng, c¸c chÊt men vµ x¸c vi sinh vËt. Thµnh phÇn b· bia t-¬i lªn men tõ m¹ch nha g¹o vµ ng« gåm: N-íc 75-80% Protein th« 5% Lipit 2% X¬ 5% DSKN 10% Kho¸ng 0,8-1% B· bia t-¬i lµ lo¹i thøc ¨n nhiÒu n-íc, cã mïi th¬m vµ vÞ ngon. Hµm l-îng kho¸ng, vitamin (chñ yÕu lµ vitamin nhãm B) vµ ®Æc biÖt lµ hµm l-îng ®¹m trong b· bia cao. Do ®ã b· bia cã thÓ ®-îc coi lµ lo¹i thøc ¨n bæ sung ®¹m. H¬n n÷a, thµnh phÇn x¬ trong b· bia rÊt dÔ tiªu nªn cã t¸c dông kÝch thÝch VSV ph©n gi¶i x¬ trong d¹ cá ph¸t triÓn. V× thÓ nã cã thÓ dïng ®Ó bæ sung cho khÈu phÇn c¬ së lµ r¬m r¹ cho kÕt qu¶ rÊt tèt (Nguyen Xuan Trach, 2000). Ngoµi ra b· bia cßn chøa c¸c s¶n phÈm lªn men cã t¸c dông kÝch thÝch tÝnh ngon miÖng vµ kÝch thÝch tiÕt s÷a rÊt tèt. ChÝnh v× thÓ b· bia ®-îc sö dông rÊt réng r·i trong ch¨n nu«i bß s÷a. Tuy nhiªn, theo Phïng Quèc Qu¶ng (2002) l-îng b· bia trong khÈu phÇn bß s÷a cÇn tÝnh to¸n lµm sao cã thÓ thay thÕ kh«ng qu¸ 1/2 l-îng thøc ¨n tinh (cø 4,5kg b· bia cã gi¸ trÞ t-¬ng ®-¬ng víi 1kg thøc ¨n tinh) vµ kh«ng nªn cho ¨n trªn 15kg/con/ngµy. Cho ¨n nhiÒu b· bia (vÝ dô trªn 25kg/con/ngµy) sÏ lµm gi¶m tû lÖ tiªu ho¸ chÊt x¬, c¸c chÊt chøa nit¬ vµ kÐo theo sù gi¶m chÊt l-îng s÷a. Tèt nhÊt lµ trén b· bia vµ cho ¨n cïng víi thøc ¨n tinh, chia lµm nhiÒu b÷a trong mét ngµy. Thµnh phÇn vµ gi¸ trÞ dinh d-ìng cña b· bia phô thuéc vµo tû lÖ n-íc, nguån gèc s¶n xuÊt vµ thêi gian b¶o qu¶n. B· bia -ít dÔ bÞ ph©n gi¶i lµm mÊt dinh d-ìng vµ t¨ng ®é chua, cho nªn ng-êi ta th-êng chØ cã thÓ cho gia sóc ¨n trong vßng 48 giê. §Ó kÐo dµi thêi gian b¶o qu¶n ng-êi ta th-êng cho thªm muèi ¨n víi tû lÖ 1%. Mæt kh¸c, ng-êi ta cã thÓ lµm thµnh b· bia kh« (chøa kho¶ng 10% n-íc) ®Ó thuËn tiÖn cho b¶o qu¶n vµ sö dông. Thµnh phÇn ho¸ häc cña b· bia kh« nh- sau: VËt chÊt kh« 92,5-93% Protein th« 23,5-27%
Lipit 6,2-6,5% X¬ th« 14,0-15,5% DSKN 41,0-43% Kho¸ng 3,7-4% RØ mËt RØ mËt lµ phô phÈm cña ngµnh chÕ biÕn ®-êng mÝa. Luîng rØ mËt th-êng chiÕm kho¶ng 3% so víi khèi l-îng mÝa t-¬i. Trªn mçi ha mÝa hµng n¨m cã thÓ thu ®-îc 1300kg rØ mËt. RØ mËt ViÖt nam cã hµm l-îng vËt chÊt kh« 68,5- 76,7%, pr«tªin th« xÊp xØ 1,8 %. RØ mËt ®-êng chøa nhiÒu ®-êng nªn cã thÓ dïng lµm thøc ¨n bæ sung cung cÊp n¨ng l-îng cho gia sóc nhai l¹i, ®Æc biÖt lµ cung cÊp n¨ng l-îng dÔ tiªu bæ sung cho khÈu phÇn c¬ së lµ thøc ¨n x¬ th« (phô phÈm) cã chÊt l-îng thÊp. Ngoµi ra, nã cßn chøa nhiÒu nguyªn tè kho¸ng ®a l-îng vµ vi l-îng, rÊt cÇn thiÕt cho bß. Cã thÓ bæ sung b»ng c¸ch cho ¨n trùc tiÕp cïng víi thøc ¨n th« hay bæ sung d-íi d¹ng b¸nh dinh d-ìng tæng hîp cïng víi urª vµ kho¸ng. RØ mËt ®-êng cã vÞ ngät nªn bß thÝch ¨n. Tuy nhiªn, kh«ng nªn cho bß ¨n qu¸ nhiÒu (trªn 2kg/con/ngµy) vµ nªn cho ¨n r¶i ®Òu ®Ó tr¸nh lµm gi¶m pH d¹ cá ®ét ngét ¶nh h-íng kh«ng tèt ®Õn VSV ph©n gi¶i x¬. H¹t b«ng H¹t b«ng cã hµm l-îng protein vµ lipit cao nªn cã thÓ ®-îc coi lµ mét lo¹i thøc ¨n tinh. Nh-ng mÆt kh¸c, x¬ cña nã t-¬ng ®-¬ng víi cá nÕu xÐt vÒ møc ®é tiªu ho¸ ë d¹ cá. Ph¶n øng cña gia sóc khi bæ sung h¹t b«ng thay ®æi rÊt lín phô thuéc vµo khÈu phÇn c¬ së. Tû lÖ ph©n gi¶i cao cña protein h¹t b«ng lµm cho hµm l-îng amoniac trong d¹ cá t¨ng cao. N¨ng l-îng gia nhiÖt cña h¹t b«ng thÊp nªn cã lîi khi cho gia sóc ¨n trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é m«i tr-êng cao. Tuy nhiªn do cã hµm l-îng lipit cao vµ cã ®éc tè gosypol nªn cã thÓ ¶nh h-ëng xÊu ®Õn ho¹t lùc cña vi sinh vËt d¹ cá vµ h¹n chÕ møc sö dông. HiÖn nay ng-êi ta ®Ò nghÞ møc bæ sung chØ d-íi 150g/kg thøc ¨n cña khÈu phÇn. ChÕ biÕn, ®Æc biÖt lµ xö lý nhiÖt, cã thÓ lµm t¨ng tû lÖ lipit vµ protein kh«ng bÞ ph©n gi¶i ë d¹ cá vµ gi¶m gosypol tù do trong h¹t b«ng nªn cã thÓ t¨ng møc sö dông trong khÈu phÇn. NghiÒn vµ kiÒm ho¸ cã thÓ lµm t¨ng tû lÖ tiªu ho¸ cña h¹t b«ng. Kh« dÇu Kh« dÇu lµ mét nhãm c¸c phô phÈm cßn l¹i sau khi chiÕt t¸ch dÇu tõ c¸c lo¹i h¹t cã dÇu vµ tõ c¬m dõa. C¸c lo¹i kh« dÇu th-êng dïng lµm thøc ¨n cho gia sóc nhai l¹i gåm: kh« dÇu l¹c, kh« dÇu ®Ëu t-¬ng, kh« dÇu b«ng, kh« dÇu võng, kh«
dÇu dõa. Kh« dÇu lµ lo¹i s¶n phÈm rÊt s½n cã ë n-íc ta vµ ®-îc xem nh- lµ lo¹i thøc ¨n cung cÊp n¨ng l-îng vµ bæ sung ®¹m cho bß s÷a. Hµm l-îng ®¹m vµ gi¸ trÞ n¨ng l-îng trong kh« dÇu tuú thuéc vµo c«ng nghÖ t¸ch chiÕt dÇu còng nh- nguyªn liÖu ban ®Çu. Nh×n chung, kh« dÇu ®Ëu t-¬ng, kh« dÇu l¹c th-êng chøa Ýt canxi, phètpho, v× vËy khi sö dông cÇn bæ sung thªm kho¸ng. Kh« dÇu cã thÓ cho tr©u bß ¨n riªng rÏ nh- mét thøc ¨n bæ sung hoÆc trén víi mét sè lo¹i thøc ¨n kh¸c thµnh thøc ¨n tinh hçn hîp. C¸m g¹o C¸m g¹o lµ phô phÈm xay x¸t g¹o. Thµnh phÇn ho¸ häc vµ gi¸ trÞ dinh d-ìng cña c¸m g¹o phô thuéc vµo quy tr×nh xay x¸t thãc, thêi gian b¶o qu¶n c¸m. C¸m g¹o míi cã mïi th¬m, vÞ ngät, gia sóc nhai l¹i thÝch ¨n. Tuy nhiªn, nÕu ®Ó l©u, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n kÐm, dÇu trong c¸m sÏ bÞ oxy ho¸, c¸m trë nªn «i, khÐt, cã vÞ ®¾ng, thËm chÝ bÞ vãn côc, bÞ mèc vµ kh«ng dïng ®-îc n÷a. C¸m g¹o cã thÓ ®-îc coi lµ lo¹i thøc ¨n cung cÊp n¨ng l-îng vµ ®¹m. Dïng c¸m g¹o bæ sung cho khÈu phÇn x¬ th« sÏ cã t¸c dông bæ sung dinh d-ìng vµ kÝh thÝch tiªu ho¸ x¬. B· ®Ëu nµnh B· ®Ëu nµnh lµ phô phÈm cña qu¸ tr×nh chÕ biÕn h¹t ®Ëu nµnh thµnh ®Ëu phô hoÆc thµnh s÷a ®Ëu nµnh. Nã cã mïi th¬m, vÞ ngät, gia sóc thÝch ¨n. Hµm l-îng chÊt bÐo vµ protein trong b· ®Ëu nµnh rÊt cao. B· ®Ëu nµnh cã thÓ ®-îc coi lµ lo¹i thøc ¨n cung cÊp protein cho gia sóc nhai l¹i. Mçi ngµy cã thÓ cho bß ¨n 10-15kg/con/ngµy. B· s¾n B· s¾n lµ phô phÈm cña qu¸ tr×nh chÕ biÕn tinh bét s¾n tõ cñ s¾n. B· s¾n chøa nhiÒu tinh bét (kho¶ng 60%) nh-ng l¹i nghÌo chÊt ®¹m. Do ®ã, khi sö dông b· s¾n nªn trén vµ cho ¨n thªm urª hoÆc b· ®Ëu nµnh. B· s¾n cã thÓ dù tr÷ ®-îc kh¸ l©u do mét phÇn tinh bét trong b· s¾n bÞ lªn men vµ t¹o ra pH = 4-5. B· s¾n t-¬i cã vÞ h¬i chua, gia sóc nhai l¹i thÝch ¨n. Mçi ngµy cã thÓ cho mçi con bß ¨n kho¶ng 10-15 kg b· s¾n t-¬i. Còng cã thÓ ph¬i, sÊy kh« b· s¾n ®Ó lµm nguyªn liÖu phèi chÕ thøc ¨n hçn hîp.