Thể loại phỏng vấn truyền hình

Chia sẻ: Nguyenhoang Phuonguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:18

Thêm vào BST

Báo xấu

366
lượt xem 154
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Theo cách giải thích thông thường thì “phỏng” là thăm, “vấn” là hỏi. Phỏng vấn trong hoạt động báo chí, trước hết là cách thức để khai thác tư liệu của phóng viên, là một thể loại báo chí thuộc thể loại thông tấn - trong đó, “người hỏi không hỏi cho mình, hỏi cho biết mà hỏi cho người thứ 3”. Nhà báo Đức Arfnold Hoffman, trong cuốn “Cách viết một bài báo” cho rằng: “Phỏng vấn là một cuộc nói chuyện với nhân vật hay một người nào đó có thể không có tiếng tăm nhưng...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thể loại phỏng vấn truyền hình

PH NG V N TRUY N HÌNH 1, Khái ni m ph ng v n Theo cách gi i thích thông thư ng thì “ph ng” là thăm, “v n” là h i. Ph ng v n trong ho t ng báo chí, trư c h t là cách th c khai thác tư li u c a phóng viên, là m t th lo i báo chí thu c th lo i thông t n - trong ó, “ngư i h i không h i cho mình, h i cho bi t mà h i cho ngư i th 3”. Nhà báo c Arfnold Hoffman, trong cu n “Cách vi t m t bài báo” cho r ng: “Ph ng v n là m t cu c nói chuy n v i nhân v t hay m t ngư i nào ó có th không có ti ng tăm nhưng lúc ó có làm m t vi c gì ó quan tr ng i v i xã h i ho c i u gì ó c n nói v nh ng v n có t m quan tr ng trong xã h i” . Ông nh n m nh vai trò nhân v t iv iv n , n i dung hay s ki n s ư c nêu ra trong quá trình ph ng v n. T ó, ông cho r ng, cu c ph ng v n ư c hình thành trên cơ s là m t cu c trò chuy n. T i n Ti ng Vi t xu t b n năm 1992 nh nghĩa: “Ph ng v n là h i ý ki n công b trư c dư lu n”. nh nghĩa này ưa ra v n khai thác thông tin qua hình th c h i ưa t i công chúng các v n mà c gi quan tâm. “Ph ng v n và ph ng v n trong ngh báo”, trong cu n “Ngh nghi p và công vi c c a nhà báo” do H i nhà báo Vi t Nam xu t b n ã ưa ra m t nh nghĩa v ph ng v n như sau: “Ph ng v n là m t hình th c i tho i trong ó nhà báo nêu ra các câu h i và ngư i ư c ph ng v n tr l i. M c ích c a bài ph ng v n là em l i cho b n c nh ng thông tin lý l v m t v n th i s , chính tr , kinh t , xã h i… Th lo i ph ng v n áp ng yêu c u c a b n c, mu n có s gi i thích m t s ki n ho c mu n ư c bi t ý ki n không ph i c a nhà báo mà là c a m t nhân v t, do a v ngh nghi p chuyên môn c a mình, h có m t s hi u bi t sâu s c hơn v các s ki n…”. ây, khái ni m ph ng v n d a trên cơ s hình th c ph ng v n và nh n m nh khía c nh th lo i. Ngư i vi t cho r ng ph ng v n là hình th c “h i - áp” và thông tin t th lo i này hoàn toàn mang tính khách quan, nó xu t phát t chính ki n, quan i m, lý l c a i tư ng ư c
ph ng v n, do tính ch t ngh nghi p quy nh ch không ph i là t c m quan c a nhà báo. Còn theo “Ph ng v n trong báo vi t” do ào Thanh Huy n d ch v i s h p tác gi a H i Nhà báo Vi t Nam và trư ng i h c báo chí Lille (EST) thì: “Ph ng v n là th lo i báo chí ph c p và m i cu c ph ng v n u là m t cu c g p g , t c có s trao i, thăm h i v i m c ích tìm hi u thông tin m i”. Như v y, ph ng v n là m t cu c trao i thông tin gi a phóng viên và ngu n tin, là “phương pháp h i tìm ki n th c” nh m m c ích ph c v cho nhu c u c a công chúng. Trong ph ng v n, ngư i phóng viên tham gia như m t thành ph n c a nh ng thông tin thu th p ư c. Hơn th , phương pháp ph ng v n còn giúp cho nhà báo khai thác, thu th p nh ng thông tin v s ki n v i hi u qu chân th c cao nh t. T nh ng phân tích trên, có th ưa ra nh nghĩa v ph ng v n như sau: Ph ng v n là m t th lo i báo chí, trong ó nhà báo là ngư i ch ng t câu h i và h i chuy n tr c ti p m t ho c m t vài nhóm ngư i nh m khai thác thông tin ph c v cho yêu c u và m c ích tuyên truy n c a các phương ti n truy n thông i chúng. 2, Các d ng ph ng v n Tùy theo m c ích, tính ch t, i tư ng, phương th c… c a cu c ph ng v n mà ngư i ta có th chia ra thành nhi u d ng ph ng v n khác nhau như: ph ng v n trao i, ph ng v n chân dung, ph ng v n th i s , ph ng v n nhân ch ng, ph ng v n i tho i,… 2.1, Ph ng v n trao i d ng này, gi ng như ph ng v n chuyên gia v m t lĩnh v c nào ó, c n ư c chu n b m t cách k lư ng. Lo i ph ng v n này có th chia thành các ki u trao i hi u bi t sâu, rõ hơn m t nhân v t, nh m khám phá nh ng nét n gi u, gi i thích ho c c th hoá nh ng nét tính cách c a nhân v t.
M c ích c a trao i v i nh ng ngư i hi u bi t v lĩnh v c ho t ng c a h nh m cung c p nh ng thông tin mang tính b n ch t c a v n . Nhân v t không nh t thi t ph i là ngư i n i ti ng mà có th là m t chuyên gia v m t lĩnh v c nào ó. Lo i ph ng v n này mang tính ch t t a àm. 2.2, Ph ng v n chân dung Là ph ng v n m t nhân v t c th làm rõ v ngh nghi p, công vi c ho c m t lĩnh v c nào ó c a ngư i ó. Lo i ph ng v n này nh m giúp cho c gi bi t rõ hơn v m t nhân v t v i quá trình l n lên, s phát tri n c a s nghi p, cu c s ng gia ình. 2.3, Ph ng v n th i s Nó xu t phát t vi c anh ta - i tư ng ư c ph ng v n liên quan nm t v n như “th i s ”, óng vai trò “tiên quy t” trong ó ho c anh ta có th phân tích s c bén v n này. Ngư i ư c ch n ph ng v n thư ng n m trung tâm th i s ho c ng ngoài nhưng có cái nhìn thích áng và c áo v m t v n nào ó. Trong ph n t a d ng này nh t thi t ph i t tin hay s ki n “th i s ” trong b i c nh di n ra và ph ng v n th i s cũng ng n và cô ng hơn ph ng v n trao i, nó không lo i tr nh ng câu h i mang tính cá nhân hay nh ng tình hu ng hài hư c, hóm h nh. 2.4, Ph ng v n có tính minh ho Nó g n gi ng v i ph ng v n làm rõ hơn v n ho c gi i thích, ính chính c a m t nhân v t ư c trích d n hay b ch trích trong bài báo chính. D ng này có s liên k t và hài hoà v i bài báo chính, b tr cho nó ch không t n t i c l p ư c. Ngoài ra, còn có m t s d ng ph ng v n n a theo nhi u cách chia khác nhau. Chúng có th t n t i c l p ho c an xen trong các bài ph ng vân, các bài phóng s như: ph ng v n v a hè, m nh ghép, phát bi u thô, ph ng v n c c nhanh, ph ng v n b t ho c là t p câu h i, ph ng v n o… 3, Phương pháp, k năng ph ng v n
Khi làm m t cu c ph ng v n,ngư i ph ng v n luôn ph i gi v ng vai trò cu “ngư i k sĩ c m cương”ch không th mình là m t “chú ng a b d t mũi”. 3.1, Trư c ph ng v n Ngư i i ph ng v n ph i xác nh ư c “v n” ki n th c c chi u r ng l n chi u sâu. Vì th , ph i chu n b chu áo v ch , v thông tin có liên quan t i v n ó. Ph ng v n là m t cu c u trí c bi t gi a m t ngư i bi t (b ph ng v n) và m t ngư i mu n bi t (phóng viên). Suy cho cùng, thành công trong cu c ph ng v n ph thu c vào ki n th c c a phóng viên v v n , lĩnh v c, i tư ng mà mình ti n hành ph ng v n. ó chính là “bài h c v lòng” cho b t kỳ nhà báo nào. Vi c này òi h i ngư i phóng viên ph i lưu tâm v ch cương câu h i, ph i tr thành “ngư i c m lái” có th linh ho t, ch ng, sáng t o trong m i tình hu ng, h n ch b t r i ro ngh nghi p. Nói m t cách chung nh t là trư c khi ph ng v n, phóng viên ph i tăng cư ng năng l c nghi p v , chú ý n nh ng i m then ch t c a câu h i và ph i bi t phán oán phương án tr l i có s nh y bén, chính xác trong ph ng v n, b sung câu h i. 3.2, Trong ph ng v n V n t ra là nên b t u như th nào, nên i u khi n cu c ph ng v n ra sao qua cách h i và nghe. Trong cùng m t lúc, phóng viên ph i làm 3 vi c: nghe ngư i i tho i, theo dõi c ch , nét m t c a i tư ng, ghi chép và suy nghĩ v ý nghĩa câu tr l i ti p t c t câu h i. Phóng viên ph i luôn rà xét câu h i, bi t dung hoà cùng m t lúc nhi u hành ng: nghe, nhìn, vi t, ph n ng. c bi t r t t i k trong vi c t ngư i ph ng v n vào th b ki m tra (như ki u “anh ta ã x lý v n ó ra sao?”), b bu c ph i tr l i theo ki u tuyên b “vâng” hay “ úng th ”. V n t ra n a là nên ghi âm hay ghi chép. i u này ph thu c vào nhi u y u t như th i gian ph ng v n, phong cách c a bài vi t, i u ki n c a cu c
ph ng v n… Vì v y t t nh t nên k t h p c hai cách có th n m b t ư c cái “th n” c a cu c ph ng v n ch không ch ơn thu n là nh ng con ch khô khan. 3.3, Sau ph ng v n Theo Eric Maitrot - gi ng viên i h c Lille nh n xét: “Khi m t nhân v t ư c ph ng v n trên gi y tr ng m c en nh ng câu tr l i c a chính mình, anh ta còn có kh năng s a ch a chúng, anh ta s tr thành cái máy ki m duy t không thương ti c. Anh ta s làm m i cách b n vi t l i, bài vi t c a b n s tròn tr a như hòn bi và nh t nh o, có cũng ư c mà không có cũng ch ng sao”.T ó, phóng viên không nh t thi t ph i tôn tr ng nh ng tuyên b c a ngư i ư c ph ng v n n t ng d u châm, d u ph y mà còn có th thay i tr t t , c u trúc câu h i, có ch nh s a m t ít trên cơ s không h ph n b i thông tin thu nh n ư c cũng như s th t quá trình di n ra ph ng v n. M t khác cũng không nên ngh ưa bài vi t cho ngư i ư c ph ng v n c l i n u b t bu c ph i làm thì phóng viên t ch i ho c ho c ch p nh n trong gi i h n liên quan n l i nói ư c ghi l i trong ph ng v n thô. Tuy nhiên v n có m t s ngo i l nh t nh khi c n thi t tránh sai l m áng ti c v ý nghĩa, khoa h c ho c liên quan nv n chính tr , tư tư ng… 4, Ph ng v n truy n hình 4.1, Khái ni m Khi bàn v ph ng v n truy n hình, có ngư i cho r ng nó ch ng khác gì so v i ph ng v n trên báo vi t. Có khác chăng dây ch là m t cu c trò chuy n b ng hình nh, thông qua hình nh trao i, bày t ý ki n c a ch th ph ng v n. Cũng có ngư i cho r ng ph ng v n truy n hình là m t hình th c truy n tin dư i d ng m t cu c trao i gi a ph ng v n và m t i di n trên ti vi và thông i p này ư c truy n dư i d ng hình nh. Có th hi u ph ng v n truy n hình là m t cu c trao i, nói chuy n gi a phóng viên ( i di n cho cơ quan truy n hình) v i m t ngư i i di n tr l i ph ng v n thông qua hình th c h i - áp chính là nh m m c ích cung c p thông tin v lĩnh v c nào ó mà cơ quan báo chí mu n cung c p cho khán gi .
4.2, Vai trò và c i m c a ph ng v n truy n hình 4.2.1, Vai trò Ph ng v n cung c p nhi u thông tin, chi ti t, hình nh, ti ng ng và l i t thu t c a nhân ch ng, làm cho tác ph m giàu giá tr thông tin khách quan, trung th c. Khi ph ng v n nh ng ngư i ã ch ng ki n s ki n, s vi c x y ra, nh ng câu h i “m ” h k l i cho ngư i xem (mà không có cơ h i ch ng ki n s vi c ó) n m b t ư c toàn b thông tin c n thi t. Vì v y c n thu th p ư c thông tin: Vi c gì ã x y ra? Ai liên quan n s ki n? S vi c x y ra âu? Khi nào? T i sao nó l i x y ra và x y ra như th nào? Trong th i i bùng n thông tin, nhi u phương ti n truy n thông c nh tranh gay g t thì ph ng v n b ng phương ti n truy n thông truy n hình óng vai trò càng l n. Ph ng v n truy n hình em n cho khán gi nh ng thông tin chân th t nh t, có s c thuy t ph c cao. Trư c h t ph ng v n truy n hình cung c p thông tin cho khán gi m t cách tr c ti p, khách quan. Công chúng ti p nh n nh ng thông tin ó như m t ngư i làm ch ng cho cu c trò chuy n gi a phóng viên và ngư i ư c ph ng v n. Tính chân th t và khách quan c a cu c ph ng v n truy n hình làm cho ngư i nh n thông tin d ch p nh n và nh hư ng tư tư ng c a mình theo nh hư ng c a ngư i th c hi n ph ng v n. 4.2.2, c i m Ph ng v n truy n hình là s ph n ánh ng b c hình và ti ng, có b i c nh xung quanh và ti ng ng hi n trư ng. Vì v y, th i gian x y ra cu c ph ng v n và th i gian phát sóng trên truy n hình g n như ng nh t. Ph ng v n truy n hình ư c quy nh b i nh ng c trưng c a báo chí truy n hình. Nó là m t cu c nói chuy n thu n ch t ư c di n ra m t cách chân th t trư c màn nh. Ngư i ta không c tư ng thu t cu c ph ng v n mà là xem cu c nói chuy n tr c ti p gi a phóng viên v i ngư i ư c ph ng v n nh m em l i cho khán gi nh ng thông tin m i. Do v y tính chân th t, chính xác c a thông tin t n m c t i a, i u này làm khán gi không nghi ng v tính chân
th t, hơn n a h có c m giác như chính h là ngư i khai thác nh ng thông tin c n thi t. Nói n ph ng v n truy n hình thì i u khác bi t l n nh t gi a d ng ph ng v n này v i các hình th c khác chính là thông tin ph ng v n b ng hình nh. Ph ng v n truy n hình mang nh ng y u t có tính ch t trao i ch không ph i là m t cu c àm tho i thông thư ng gi a phóng viên và ngư i i di n tr l i ph ng v n.. Thông tin mà ngư i tr l i ph ng v n ưa ra là ph c v cho i ai s ngư i xem truy n hình ch không ph i là tr l i cho b n thân ngư i phóng viên tr c ti p th c hi n cu c ph ng v n ó. Gi a ngư i phóng viên và ngư i i di n tr l i có v trí ngang hàng nhau v i tư cách là m t ngư i h i và m t ngư i tr l i. Phương ti n th c hi n ph ng v n là các câu h i c a phóng viên và câu tr l i c a ngư i ư c ph ng v n ư c truy n n khán gi b ng các phương ti n k thu t hình nh. N u như trong báo vi t thông tin mà c gi thu ư c là qua trang báo và ti p xúc ch b ng th giác hay ch b ng thính giác như trong phát thanh thì ph ng v n truy n hình áp ng c hai y u t ó c a khán gi (nghe và xem hình) và thông qua hình th c truy n tin b ng hình nh mà khán gi ngoài vi c thu nh n thông tin còn có th quan sát ư c thái , tình c m c a ngư i tr l i ph ng v n ánh giá ch t lư ng thông tin mà mình ang ti p nh n. Vì lý do ó mà nh ng ngư i làm ph ng v n truy n hình r t coi tr ng hình th c th c hi n ph ng v n. M c ích cu i cùng c a ph ng v n truy n hình cũng như các cu c ph ng v n trên các phương ti n thông tin i chúng khác là d a vào nh ng câu h i c a phóng viên và ngư i tr l i thông tin trư c công lu n (là nh ng khán gi ) v m t s ki n, s vi c, hi n tư ng ang di n ra… Ph ng v n truy n hình còn là phương pháp s d ng l i tho i và t thu t c a nhân ch ng trong s ki n, s vi c thông qua các câu h i “m ” c a phóng viên (nhưng không l microphone và phóng viên trong khuôn hình) nh m cung c p thông tin minh ch ng sinh ng và tin c y cho các th lo i thông t n, chính lu n khác.
4.3, Các d ng ph ng v n truy n hình 4.3.1,Nh ng căn c và cơ s phân lo i các d ng ph ng v n truy n hình - Căn c vào lĩnh v c mà cu c ph ng v n c p t i như chính tr , kinh t , văn hóa, ngh thu t,…. - Căn c vào tính ch t c a bài ph ng v n như ph ng v n chân dung, i u tra, biên b n,… - Căn c vào a v xã h i c a ngư i tr l i - Căn c vào cách t ch c, qúa trình di n ra ph ng v n là ng u h ng, có h n trư c hay ph ng v n tr c ti p, ph ng v n t i Studuo, hi n trư ng. - Căn c vào hình th c giao ti p 4.3.2, Các d ng ph ng v n trên truy n hình Ph ng v n truy n hình thu c nhóm thông t n, có th chia thành nhi u d ng khác nhau tuỳ thu c vào hình th c ưa câu h i và tr l i c a nh ng ngư i th c hi n cũng như m c ích mà h c n t t i. 4.3.2.1 Ph ng v n biên b n Là cu c ph ng v n trong ó phóng viên ti p nh n nh ng câu tr l i c a nhân v t mà giá tr c a nh ng câu tr l i y như nh ng tuyên b chính th c v các v n chính tr , xã h i,… do phía công b th a thuân, s p x p trư c. Lo i ph ng v n này mang tính nghiêm túc cao, òi h i s chính xác, rõ ràng thư ng di n ra nơi làm vi c c a b n thân ngư i tr l i (có h n trư c), có khi di n ra trên th c a như: phòng ngh sân bay, c u thang máy bay, trư c phòng h p,… Dù trong b i c nh nào phóng viên cũng ph i chú ý n cách ăn m c và phong thái sao cho phù h p. Phóng viên ưa ra nh ng câu h i ã chu n b trư c, không ưa ra nh ng câu h i ph , không h i l i, không t ra t nhiên quá áng, không ưa ra bình lu n riêng c a mình (tr trư ng h p c bi t). Th m chí nh n m nh tính “biên b n”, trong m t s trư ng h p phóng viên có th c câu h i và chu n b s n, m ch l c, rõ ràng. 4.3.2.2 Ph ng v n th i s
ây là m t hình th c ph ng v n nhanh l y ý ki n ho c thông tin v m t v n , s vi c, hi n tư ng m i và ang ư c khán gi quan tâm. Ngư i tr l i ph ng v n có th xu t hi n m t cách c l p cho m t cu c ph ng v n ng n gi a phóng viên và ngư i ư c ph ng v n ho c xu t hi n v i tư cách là minh ch ng cho chương trình ho c b n tin mà ngư i làm truy n hình ang th c hi n. Do c trưng c a d ng ph ng v n này mà ngư i phóng viên không ch có vai trò t câu h i mà nhi u lúc còn ph i g i m ý ki n ho c nh c l i câu h i cho ngư i ư c tr l i vì th i lư ng ng n, không gian b bó h p nên nhi u khi ngư i ư c ph ng v n không th trình bày h t ý ki n ho c không hi u rõ ý c a phóng viên. Hình th c ph ng v n này xu t hi n khá nhi u trong các chương trình Th i s , Chào bu i sáng,… 4.3.2.3, Ph ng v n i u tra Cu c ph ng v n ch có th ư c th c hi n khi mà trong dư lu n xã h i có nhi u ý ki n khác nhau v m t v n n i b t nào ó, có nhi u ý ki n mâu thu n nhau gay g t và tr thành m i quan tâm c a xã h i. Lúc b y gi , v i tư cách là nh ng ngư i làm công tác truy n thông i chúng và óng vai trò là ngư i nh hư ng dư lu n, cùng v i các l i th c a mình, truy n hình vào cu c làm rõ quan ni m nào là chính xác và ư c xã h i ch p nh n nhi u nh t. Nh ng ngư i làm chương trình g i gi y m i nh ng ngư i có trình hi u bi t, th m quy n v v n , lĩnh v c ó ho c là i di n cho các ý ki n n trư ng quay ti n hành ph ng v n, trao i ý ki n cu i cùng rút ra m t cách hi u úng nh t v v n ó. Cu c ph ng v n ư c ti n hành công khai, có th truy n tr c ti p ho c quay và phát sóng sau. Ngư i phóng viên th c hi n cu c ph ng v n i u tra này ph i là m t ngư i n m v ng v n , l p trư ng, quan i m rõ ràng, và coi v n i u tra là m t ph n công vi c c a mình và làm vi c h t s c công minh, không ng ra bi n h ho c bào ch a cho m t quan i m nào ó. ây th c ch t là m t cu c i tho i gi a các” chuyên gia “ tìm ra m t cách nhìn toàn di n, cách hi u úng nh t v v n mà xã h i ang quan tâm (như t ai, tăng h c phí, tăng giá
i n…). Và nhi u ngư i còn cho r ng ây là th lo i ph ng v n theo ki u h i ngh bàn tròn hay ph ng v n to àm. 4.3.2.4, Ph ng v n chân dung ây cũng là m t th lo i ph ng v n ư c s d ng khá nhi u trên truy n hình hi n nay. M c íchc a cu c ph ng v n là làm n i b t tính cách, chân dung m t con ngư i có th t (có th là t t ho c x u tuỳ theo n i dung chương trình). Tính ch t bình ng c a cu c ph ng v n này r t l n. Ngư i ư c ph ng v n có th tr l i hay không tr l i tuỳ thu c vào ch quan cá nhân c a h ch phóng viên không có quy n ép bu c hay ra s c nài n tr l i. Vì b n thân thái c a ngư i tr l i ã làm n i b t nên m t ph n tính cách c a h . M c ích cu i cùng c a ph ng v n chân dung là c t cái tôi c a ngư i tr l i hi n lên m t cách y và sinh ng nh t. 4.3.2.5, Ph ng v n ankét ây là m t phương pháp ph ng v n theo ki u i u tra xã h i h c. Nh ng ngư i làm truy n hình ưa ra m t b ng h i bao g m m t h th ng các câu h i có liên quan nm tv n nào ó c n l y ý ki n c a dư lu n s ông. Sau khi ưa ra b ng h i và ngư i tr l i ã làm xong thì ti n hành thu th p ý ki n và s ông ý ki n nào ư c tán thành nh t thì ó là thông tin cu i cùng và cũng ư c coi là thông tin chu n nh t. 5, Phương pháp th c hi n ph ng v n truy n hình Vi c th c hi n m t cu c ph ng v n truy n hình ngoài nh ng yêu c u v m t nhân l c như phóng viên th c hi n, ngư i tr l i ph ng v n còn ph i có s tr giúp c a các phương ti n k thu t hình nh, âm thanh và nhi u y u t khác. Nhưng t p trung nh t v n là phương pháp t câu h i và tr l i trong cu c ph ng v n truy n hình, các k năng trư c, trong và sau ph ng v n như th nào. 5.1, Trư c ph ng v n Do c thù c a truy n hình nên vi c ti n hành ph ng v n c n ph i tuân th nh ng quy nh nghiêm ng t v k thu t th hi n hình nh cũng như các k năng ph ng v n.
Trư c khi ph ng v n, ngư i làm ph ng v n ph i liên l c v i ngư i tr l i, m ih n trư ng quay và trư c ó ph i ưa cho h b n cương câu h i h chu n b . Các câu h i mà phóng viên ưa ra ph i liên quan nv n quan tâm c a công chúng cũng như phù h p v i công vi c và chuyên môn c a ngư i ư c ph ng v n. Nên ti n hành t p dư t trư c khi b m máy lên hình. N u là m t cu c ph ng v n nhanh, nhân v t tr l i ph ng v n ch xu t hi n trên truy n hình trong giây lát nh m minh ho cho m t v n ho c làm sáng t v n ó thì phóng viên nên cho anh ta xu t hi n m t cách t nhiên, chân th c và nên nói trư c là mình s h i nh ng gì và anh ta s tr l i như th nào nh m tránh trư ng h p ưa c hai vào th b ng khi xu t hi n trư c ng kính. 5.2, Trong ph ng v n Khi ti n hành ph ng v n, i u quan tr ng nh t i v i phóng viên là ph i làm sao ưa ra ư c nh ng câu h i ng n, úng và trúng ch c n ph i h i và câu h i y cũng không làm cho ngư i tr l i c m th y lúng túng. Do ó mà khi t câu h i, phóng viên c n tránh ưa câu h i ki u như: “Ông có ng ý v i quan i m trên không ?” hay “Bà có cho r ng vi c làm trên c a công ty mình là hoàn toàn h p lý?”… V i nh ng câu h i như th , ngư i tr l i ch có th ưa ra áp án úng ho c sai, ng ý ho c không ch ít khi có cơ h i b c l quan i m, cách nhìn c a mình và ôi khi h và khán gi s c m th y b gư ng ép ph i tr l i cho phù h p v i quan i m c a phóng viên mà thôi. Không nên t câu h i quá dài. B i l , khi ti n hành ph ng v n trên truy n hình ch có s i tho i gi a phóng viên và ngư i tr l i, hình nh ch xu t hi n m t l n và cũng vì th mà khán gi và ngư i tr l i không th theo dõi h t câu h i c a phóng viên n u anh ta t câu h i dài hơn cách nói thông thư ng. Cũng không nên t hơn 1 câu h i cùng m t th i i m mà t t nh t là nên tách chúng ra khán gi và ngư i tr l i ti n theo dõi. 5.3, Sau ph ng v n Sau khi k t thúc cu c ph ng v n, ngư i phóng viên nên tóm t t l i n i dung thông tin mà ngư i tr l i ph ng v n v a ưa ra m t cách ng n g n nh t. Sau khi
chu n b r i kh i ng kính máy quay, phóng viên không nên quên nói l i c m ơn i v i ngư i tham gi tr l i. * Tóm l i, i v i ngư i làm ph ng v n truy n hình c n chú ý m t s v n sau: Trư c khi ti n hành ph ng v n c n có k ch b n hình nh và l i t thu t c n có ư c. Ti n trình biên t p n i dung ph ng v n là ch n l y nh ng c nh nhân v t t thu t m t cách t nhiên, tho i mái như ch p ư c trong khi ph ng v n các c nh c n thi t y minh ho cho l i tho i, khi biên t p móc n i nh ng thông tin c n thi t và nh ng thông tin ph khác s thành chương trình hoàn ch nh, rõ ràng. M t cu c ph ng v n thành công là t ra câu h i m và thu hút ư c các câu tr l i mà ngư i xem mu n bi t. M t ngư i ph ng v n gi i c n ph i th c hi n các bư c sau: 1. Nghiên c u: ph i hi u bi t k v ch c n ph ng v n. Thu lư m t t c nh ng thông tin có liên quan trư c khi ti n hành ph ng v n. i u ó có nghĩa là ph i trao i v i ngư i c n ph ng v n v tài mình c n ph ng v n trư c khi quay ph ng v n. 2. L ng nghe: M t k năng quan tr ng c a ph ng v n là l ng nghe m t cách c n th n nh ng gì ngư i ư c ph ng v n nói. 3. t m c tiêu cho các câu h i m : Ph i m b o ch c ch n câu h i m ch ch a ng ý và i th ng vào n i dung chính c a s ki n, s vi c, không ngư i tr l i ph ng v n b lúng túng, không ư c h i câu “có hay không”. 4. Không ư c tranh lu n ho c bình lu n: Khi th c hi n ph ng v n không ư c thiên l ch, ch ph ng v n m t cách khách quan. Hãy ngư i ư c ph ng v n nói v mình và trình bày toàn b nh ng gì là s th c c a s ki n. Khi phát sóng, ngư i xem s t nh n xét xem li u nh ng câu h i và câu tr l i y có chính xác, chân th c không. 5. Ph i linh ho t: Chu n b nh ng câu h i chính, s n sàng theo dõi và n m b t thông tin chi ti t m i phát hi n thêm mà ngư i tr l i v a nói ra. Ph ng v n ph i t n d ng khai thác tri t và ón nh n nh ng thông tin quan tr ng mà ngư i
tr l i không mu n nói ra b ng nh ng k thu t và ngh thu t ph ng v n iêu luy n. Ví d : “T i sao ông l i cách ch c anh trư ng phòng này?”, áp: “Tôi không mu n nói v i u ó”. H i như v y d b t ch i. Nhưng n u h i: “Thưa ông, l a ch n m t trư ng phòng công ty c n có nh ng tiêu chu n gì?”, ch c ch n câu tr l is y hơn và sáng t nguyên nhân t i sao ông giám c l i cách ch c anh trư ng phòng n . Thông thư ng, ph ng v n theo ki u i tho i thân m t trên truy n hình, không gò bó, c ng nh c, trao i gay g t, phóng viên c n ph i gi ư c bình tĩnh. Ngư i tr l i có th khó ch u, căng th ng không mu n nói ra nh ng chi ti t y v s ki n thì chuy n sang nh ng nhân ch ng khác thu th p thông tin nhi u hơn. 6, Ngh thu t ph ng v n truy n hình Trư c khi bư c vào th c hi n m t cu c ph ng v n, i u u tiên mà ngư i phóng viên th c hi n là ph i t tr l i các câu h i: Mình ã chu n b ư c gì cho công vi c s p làm. N u câu tr l i là quá ít ho c chưa chu n b ư c thì t t nh t là chưa nên ti n hành ph ng v n. M t y u t quan tr ng trong ngh thu t ph ng v n truy n hình ó là các câu h i: câu h i m , câu h i phân lo i, câu h i chính,… 6.1, Các lo i câu h i ph ng v n truy n hình Khác v i các lo i hình báo chí khác (như báo in, phát thanh…), truy n hình thư ng dùng các câu h i là: - Câu h i m là lo i câu h i g i m các t nghi v n d ng c bi t ngư i tr l i ch ng trình bày tho i mái các thông tin. Câu h i m t o hư ng phát tri n m r ng mà không h n ch n i dung tr l i. - Câu h i chính là câu h i t p trung vào n i dung ch y u c a v n . - Câu h i tr c ti p là câu h i th ng vào n i dung chính c a v n ê. - Ngoài ra c n lưu ý m i quan h trong các c p câu h i “ óng - m ”, “chính - ph ”, “tr c ti p - gián ti p”, d n d t, g i m , th m nh…
- Không h i lo i câu h i “có - không” tr khi c n kh ng nh k t lu n, vì lo i câu h i này k t qu n i dung tr l i ng n, bu c ph i h i ti p sang câu h i khác b sung. C n th m nh l i câu tr l i khi biên t p chương trình chính th c. 6.2. Ngh thu t ph ng v n trên truy n hình - Trư c h t câu h i ngo i giao gi i thi u làm quen t o không khí thân m t, không gò bó, áp t.. Không xoáy câu h i vào sâu i tư cá nhân, c bi t là n i ni m th m kín khó nói c a i tư ng, có th nh c n ch c v , h c hàm, h c v c a ngư i tr l i.. - Khi h i ph i t p trung vào v n chính, không lan man, vòng vo, câu h i d hi u v ch h p: d n d t câu chuy n theo s vi c, s ki n, bày t quan i m, chính ki n, nêu rõ c m tư ng, trình bày lý do, nguyên nhân, con s làm tròn d nh . - Cách t câu h i: Có k ho ch d trù câu h i, lư ng trư c câu tr l i và ch ng i tho i c i m . Câu h i t ra ng n g n, không dài dòng, nhi u ý, n i dung h i không r ng quá, không bình lu n trư c, không trìu tư ng, khó hi u, ánh .. - Phóng viên ph i có c n dài (boom) b trí micro trên nh u nhân v t sao cho ghi âm t t mà không l trong khuôn hình. Tuy t i không trao micro cho nhân v t, tránh vi c gi ng gi t micro, khua múa micro trư c m t khán gi . - Thái l ch s , văn hoá, t o b u không khí chân thành, thân thi n, t nhiên, nhã nh n, không áp t, hách d ch, không l tân khách sáo. - ng tác máy camera zoom vào c n c nh khuôn m t ngư i tr l i ph ng v n v i góc nghiêng 3/4 t o th m m ưa nhìn, d coi, t nhiên, tho i mái, không sơ sư ng trư c ng kính try n hình, làm cho khán gi có c m giác như mình ang i tho i tr c ti p v i nhân v t. - Ch ng ghi hình, “ch p” m t cách khách quan, th hi n hành vi, thái nhân v t, không dàn d ng, b trí gi t o, l ki u, khán gi cũng “ch p” ph n ng c a phóng viên ho c ngư i h i i v i câu tr l i c a nhân v t. 7. K ch b n ph ng v n truy n hình
7.1 Vai trò c a k ch b n trong ph ng v n S phân chia các th lo i báo chí truy n hình khá rõ ràng v i m t s th lo i mũi nh n xung kích như tin, phóng s , ph ng v n… ã quy nh nh ng c trưng tiêu bi u có nh hư ng l n t i vi c so n th o k ch b n. Ph ng v n truy n hình là m t công c h u hi u mà ph n l n các nhà báo có kinh nghi m u c g ng t n d ng ưu th c a nó trong lĩnh v c khai thác và cung c p thông tin. Cũng như trong m i tác ph m báo chí khác, vai trò c a k ch b n h t s c quan tr ng: “N u như không có k ch b n thì cu c ph ng v n gi ng như m t v hài k ch không có ngư i vi t”, ây là nh n nh c a John Brady (E.Ewillis and C.O Arient 70, wting script for television radio and film, 1981). Tuy nhiên, n u ch thông qua hình th c thu n tuý, nguyên g c c a cu c ph ng v n: h i - áp thì k ch b n t ra cũng ch ư c hi u như m t cương câu h i ã v ch s n. Ngư i phóng viên s d a vào cương này th c hi n chương trình. V n câu h i và cách th c t câu h i như th nào cho hay và hi u qu là m t y u t quan tr ng giúp nhà báo th c hi n t t vai trò trong ph ng v n nói chung và ph ng v n truy n hình nói riêng. Thông thư ng, k ch b n ph ng v n hay s d ng nh ng d ng câu h i sau: - Câu h i v s vi c - Câu h i v v n - Câu h i v ý ki n - Câu h i v ng cơ Ngoài ra, trong nhi u chương trình ph ng v n, phóng viên có th s d ng nh ng d ng câu h i khác nh m tăng cư ng kh năng ch ng: câu h i m và câu h i óng, câu h i chính và câu h i b sung, câu h i tr c ti p và câu h i gián ti p, câu h i chung và câu h i riêng, câu h i i u ch nh, câu h i ki m tra, câu h i khiêu khích, câu h i g i ý… Tuy nhiên, s d ng d ng câu h i nào trong ph ng v n ch là v n thu c v lý thuy t. i u quan tr ng là kh năng linh ho t c a phóng viên nh m t o hi u qu cao cho ph ng v n, trong ó có s óng góp không nh c a k ch b n.
Ph ng v n truy n hình là th lo i luôn ư c s d ng xen k trong các chương trình như phóng s , th i s , phim tài li u.. nh m tăng thêm tính khách quan và chân th c c a s ki n. c bi t, trong cac chương tình d ng ph ng v n l n như to àm, phát bi u, g p g , bình lu n…, ngư i ta thư ng ưa ra nhi u v n ư c công lu n quan tâm nh m khai thác thông tin, nh n nh t nhi u i tư ng ph ng v n. So n th o k ch b n cho các chương trình này òi h i s u tư v công s c, trí tu c a nh ng ngư i làm công tác truy n hình. Vai trò c a k ch b n trong nh ng chương trình như v y ư c ánh giá r t cao, t khâu chu n b n th c hi n và hoàn thi n tác ph m. 7.2, K ch b n trong chương trình d ng ph ng v n K ch b n ph ng v n ph i rõ ràng, chính xác, d trù các câu h i t o thành chương trình ho c chuyên m c hoàn ch nh, có b i c nh phù h p và n i dung ý nghĩa y . Câu h i không ư c lan man, dài dòng, h i “có hay không ?”. C n phân c nh d ng hình trư c kh p th i gian và b sung nh ng thông tin có liên quan n hình nh y. Khi l i tho i kh p v i hình nh thì s em l i n tư ng m nh m hơn v toàn b n i dung s ki n. Chu n b k ch b n ph ng v n t i văn phòng, công s thì mang tính hình th c quá. N u có th thì nên ph ng v n m t a i m có b i c nh phù h p v i tài ph ng v n. 7.3, i v i phương pháp ph ng v n cung c p tư li u cho tin t c, phóng s th i s ho c tài li u truy n hình Nh ng ph ng v n phóng s tài li u không nh t thi t ti n hành m t i i m duy nh t và toàn b cu c ph ng v n ch ti n hành trong m t l n. S thay i v a i m s t o ra tính năng ng hơn cho s ki n, và ngư i ư c ph ng v n cũng có xu th hư ng ng cu c ph ng v n m i a i m khác nhau. Trong quá trình biên t p nh ng ph n khác nhau c a bài ph ng v n, không nên biên t p o n này n i ti p o n kia mà ph i xen l n các hình nh m t cách t nhiên cùng v i nh ng l i d n. Cũng c n có nh ng ph n gián o n trong c u trúc c a bài ã biên t p ( o n t m ngh th ), cho ngư i xem ti p thu thông tin
trư c khi theo dõi ti p nh ng thông tin ti p theo, s d ng t t nh ng âm thanh t nhiên. Nh p phân chia l i d n nên ch m hơn thông tin và nên nh n m nh hơn. 7.4, i v i tin t c, phóng s th i s ho c tài li u truy n hình không c n l i bình M t s tin t c, phóng s th i s ho c tài li u truy n hình ư c th c hi n không có l i d n ngoài hình. Toàn b n i dung tác ph m ư c trình bày l i thông qua các nhân v t, nhân ch ng liên quan n s ki n, s vi c b ng nh ng c nh ghi hình có b c c ch t ch , ti ng ng t nhiên và l i tho i trung th c, tho i mái c a ngư i tr l i ph ng v n. Các nhân v t trình bày s vi c m t cách tho i mái t t c nh ng gì có th ư c, th m chí còn tâm s , k l , giãi bày c n k m i i u ch không ơn thu n là tr l i câu h i mà phóng viên ưa ra. Phương pháp biên t p tin ki u này òi h i ph i chu n b ph ng v n theo ki u m và d n thay cho tác gi , ngư i tr l i t trình bày toàn b n i dung s vi c như th nói thay cho tác gi ch không ph i tr l i ph ng v n. ây, không có cái tôi c a tác gi xu t hi n. Ví d , thay vì h i thông thư ng: “Anh có bao nhiêu ti n g i ti t ki m năm nay?”, tr l i: “Tôi có m t nghìn ôla”. Nói xong, anh ta b i làm cho câu tr l i chưa hoàn thi n. Vì v y c n có câu h i m như trao i i tho i m t cách t nhiên và khai thác nhi u thông tin hơn. Ví d câu h i m : “Anh cho bi t vi c g i ti t ki m c a mình trong năm qua?”. Câu tr l i vì th mà cũng r ng hơn, khai thác nhi u thông tin hơn. K T LU N Ph ng v n truy n hình là m t th lo i báo chí truy n hình thông d ng nh t hi n nay trong quá trình khai thác thông tin b ng hình nh, âm thanh. i v i nh ng ngư i làm truy n hình thì th c hi n k năng ph ng v n trư c ng kính máy quay m t cách thành th o là m t yêu c u h t s c quan tr ng. Do ó mà trong quá trình khai thác thông tin c n ph i h t s c lưu ý n lĩnh v c này. Mu n ph ng v n t t, ngư i phóng viên c n chú ý nh ng i m sau: có v n s ng phong phú, s hi u bi t r ng rãi v nhi u lĩnh v c, u óc nh y bén, tác
phong nhanh nh n, kh năng giao ti p, không có thái d y i, cách c p không b ch quan ho c không b tình c m chi ph i. Nhà báo làm ph ng v n, nh t là ph ng v n truy n hình c n có nh ng ph m ch t và năng l c khác n a như: i áp nhanh, tóm t t nhanh s vi c, nh y c m, bình tĩnh, kiên trì, khéo léo, có s hi u bi t nhât nh v tâm lý con ngư i. M i ngư i ph ng v n có sơ trư ng riêng c a mình làm cho công chúng nh n ra h c v ngoài l n n i dung bên trong. Th lo i ph ng v n trên truy n hình là s th hi n tinh vi nh t cho s trư ng ó.