Tóm tắt Luận án Phó Tiến sĩ Khoa học lịch sử: Bước đầu tìm hiểu chế độ sở hữu và canh tác ruộng đất ở làng Việt, Nam Bộ nửa đầu thế kỷ XIX, qua địa bạ

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:23

Thêm vào BST

Báo xấu

364
lượt xem 32
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài tóm tắt luận án: Bước đầu tìm hiểu chế độ sở hữu và canh tác ruộng đất ở làng Việt, Nam bộ nửa đầu thế kỷ XIX, qua địa bạ truyền tải đến bạn đọc các nội dung cơ bản về lịch sử chế độ sở hữu, chế độ canh tác ruộng đất ở đồng bằng Nam Bộ, qua đó phân tích thực trạng kinh tế, phân hóa giai cấp ở Nam Kỳ lục tỉnh cho đến nửa đầu thế kỷ XIX qua tư liệu địa bạ đáng tin cậy. Mời các bạn tham khảo tài liệu để nắm bắt thông tin chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Phó Tiến sĩ Khoa học lịch sử: Bước đầu tìm hiểu chế độ sở hữu và canh tác ruộng đất ở làng Việt, Nam Bộ nửa đầu thế kỷ XIX, qua địa bạ

TRuONG DAI HOC T6NG Hap THANH PDO no CHi MINH THAN THJ THU LUONG , .,.. ... ,ll ",. A .. - Buac DAU, TIM HIEU CUE DQ sa HUU A ", A VA CANH TAC RUQNG DAT",... LANG VI~T, a A .. .,.. NAM BQ NUA DAU THE KY XIX, QUA DJA B~ CHUYEN NGANH qCH sir V$T NAM MA so: 5.03.15 roM TAT LU~ AN PHO TIEN sl KHOA H9C L1CH sir rY;~,;'" _.--'-~j'
LuAN AN HU'OCHOm THANH TAl KHOA'Sir TRUONG DAl HOC T6NG Hap TP .HO CHI MINH . , , x NGuffi WONG DAN KHOA HQC: 1. Giao sU' : DINH '" - LAM xuAN , 2. Ph6 Giao sU' : HO SY KHOACH NGUdI N~ xET 1: NGUdI N~ xET 2: co QUAN ~ xET: L~n an se dU'gc v~ ~ HQiGongchffml~n an bao Nha nU'dchQp~ TrU'Cfng hQcT6ng hgp D~i TP. Ho Chi Minh . Vao h'oi ... giG ngay thang nam 1993 C6 th~ till hi~u lrnn an tai : ~hU' vi~n Khoa hQc' xii hQi,' 34 Ly 1\1 Tr9ng, TP. Ho Chi Minh ThU' vi~n Khoa hQc T6ng hgp, 69 Ly 1\1 Tr9ng, TP .HCM. 2
DAN LU~N I. LV DO CHQN DE TAl: ,", 1. Nham Hm hi~u giai do~n aau, ti€m cua Ijch sti phat tri~n che d(> Sd hOO, che d(>canh mc ruQng dat d dong bang Nam B(>.Nhtffig hi~u biet nay la m(>t trong nhting cd sd khoa hc;>ckhach quail cua chinh sach cM ~o va phat tri~n kinh te' Dong nghi~p d dong bang song CU'u Long - vling Dong nghi~p ~rc;>ngi~m hi~n nay cua dat nudc. d 2. Nhtffig hi~u biet v'e th\,tc tr~ng kinh te', phan hoa giai cap cua Nam Ky Ivc Hnh cho den ntia dau the ky XIX qua tu li~u Dja b;;t dang tin C?y, se soi sang nhi'eu van de phdc ~p trong khi xem xet s\,t doi dau cua daTIt(>cvdi chu nghla th\,tc daTIphudng Tay, danh gia khach quail trach nhi~m va vai tro coo nna Nguy~n trong bien co ljeh sti mat nude cuoi the ky XIX. II. LJCH sir NtHIEN c(t.. VAN DE: Che d(>sd hOOfu(>ngdat va canh me ru(>ngdat d Vi~t Nam noi chung, Nam B(>noi rieng, ttt lau dii dugc nhi'eu hc;>c gia trong nudc va nudc ngoai ehu y nghien eU'll. Trudc Cach m;;tng Thang Tam thu mvc cua Phap nghien cU'uv'e van de nay cua Viet Nam dB.kha phong phu. Dang ehu y la euon "Eeonomie ~grieole de 1'lndoehine", Gougal - 1930 (Kinh te Dong nghi~p Dong Dudng) eua ehuyen gia Dong hc;>eYves Henry do Phu toaD quy'en xuat ban ~i Ha N(>i,trong do Yves Henry d\,ta VaGket qua di'eu tra th\,te te' tieD hanh tli 1928 den 1930, dua ra nhung ty 1~v'e sd hOO ru(>ng dat c; cac mi'en Biic-Trung-Nam coo nudc ta. L~n an tieD sl coo Vu Van Hi'en "La propriete eommunale du Tonkin", Hanoi et Paris 1939, vdi n(>i dung di;ie khao v'e cong di'en eong th6 trong Ijch sti Vi~t Nam va trong tlm ~i dudng thdi coo mi'en Biie. Ngoai ra con nhi'eu tae gia khae nhu Le Jeune, Mathieu, Bienvenue, Bondmon, Pierre Gourou... d nhi'eu mdc 0(>khac nhau de c?p Wi ehe d(> sd hOO ru(mg dat d nude ta. 3
TU sau Cach ml;lng thang Tam 1945, vi~c nghifm CUll v~ ru~mg ~t d Vi~t nam noi chung Wi co m{'>tbttdc tien b{'> dang k~. Cac sa gia mi'en B~c dli co gftng khai thac nhi~u ngu'on ttt li~u phong phti d~ trinh bay dttc;1C mQt cach tttoog d6i Ii~n t\lC vitn de ru('mg ~t xuy~n suot trong ljch sa daTI ~c. Cac mc gill Phan Huy Le, Vii Huy Phuc, Trttdng HUtt QuYnh, HuYnh LU'a, Nguy~n Bac Nghinh, D(mg Phong V.v... dell cO nhU'ng mc phfim, bai viet nghi~n coo che dQ Sd hUtt ruQng ~t nhi~u thdi ky khac nhau cUa Vi~t Nam, dli vttc;1t xa nhU'ng hc gia nghi~n CUll v'e ruQng ~t Vi~t Nam thdi Phap thuQc. Tuy nhi~n hAu bet cac cang trinh tr~n hoiflcchi de ~p den ru{'>ngditt B~c BQ, hoiflc co de ~p den ruQng ditt cii nttdc nhttng trong do phAn nghien CUllv'e ruQng ditt Nam BQ con rift sd Ittc;1c. goai vi~c thieu ttt Ii~u thi th'!c s,! mang N de till nghien coo v'e ruQng ~t Nam BQ con chtta dttckhai phIl miem ditt phfa Nam v~n cOn nhfi'!u khoiing trang, c'an thiet phiii tiep t\lC nghien CUll sau hoo nua. III. P~M VI vA NGUON TU L$U CUA DE TAl: 1. P~ VI DE TAl: - L~n an ~p trung bttdc dau nghii'!n coo v'e che d9 Sd ht1u va canh mc ru9ng ~t d cac lang xli ngLtdi Vi~t trong nang than Nam B9 naa
- DO'l1 vj ceJsa d~ khao sat cua l~n an la t6ng trong h~ thong hanh chinh xii (than) - t6ng-huy~n-phu-tinhcua Nam B{> Gau the ky XIX, nghia la l~n an khong nghiEmcti\1 m9t lang xli nao ma khong d~t no trong moi lien h~ t6ng th~ cua no Val t6ng-huy~n-phli-tlnh. Nhu the co nghia la lu~n an chua di sau tal duqc quail h~ sa hoo ruQng dat giua cac ca th~ Dong daD trong clIng m9t lang xii Val tu cach lang xii do Ia m9t doi tuqng nghien cuu rieng bi~t. Can cu VElD b? con hill l?i duqc biet ding Nam Ky dia hoi 1836 co 6 tinh, 10 phu, 25 huy~n, 141 t6ng va khong dual 1717 xii them. Trang di'eu ki~n va kha nfmg co h?n, l~n an chi mal khao sat 124 d~a b? cUa 124 xii than thuQc 10 t6ng trong 6 tinh. y Du v~y, tac gill dii chti chn di~m nghiEm eti\1 ireD m9t dja ban rQng, trai GEm ireD 6 tinh val nhi'eu d~c di~m d~c tru'ng tieu bi~u cho cac xli than con l?i. C\l th~: - Chn t6ng trong do co dli cac 10?i than xii veii cac tinh hinh phan bo ruQng dat khae nhau: tU 10?imal chi co d~a ph~n chua co ru~mg dat (khong mftu) den lo?i co di~n tich ru{>ngdfi't cao nhfi't (4678.8) d~ xem xet xem tinh hinh ceJcall ruQng dat trong cac than xii co so IUqllg ruQng dfi't ch€mh l~ch nhau co gi khac bi~t. - Chnae t6ng nilm a nhi'eu dja hinh da d?ng veiinhung c d~c di~m dja ly, xii h{>ikhac nhau nhu t6ng a trung tam Gong bilng tru m~t, t6ng n~m sat do thj Wn, t6ng a Gongb~ng veil bi~n, t6ng co ljch sti khai khfin con mal me ... d~ xem xet xem nhung vj tri dja ly va hoan canh xii hQi khac nhau do anh huang nhu the nao den tinh hinh sa hoo ru{mg dfi't va canh tac a cac xii than. - Chn Mng co eac lo?i hinh sa hoo khac nhau: cac lo?i eo ea cong di'en cong th6 va tu di'en tu th6, lo?i 1OO~ la cong di'en, 10?i tuy~t d?i da so la tu diEmv..v...d~ tim hi~u vi sao co s\!' phan ct,tc ve sa hoo ru9ng dflt nhu v~y. - Chnac t6ng co tUO'l1g oi du cac 10?icay trong (ltia c d va cac lo?i Dong san khac nhu call, mia, dati, khoai d~u v.v...), tltO'l1gdoi dli cac 10?i hinh canh roc: canh me ruQng, canh 5
tar da't wan, canh tar ao ca, khai thac ong fling V.v... d~ khao sat vBtinh hinh canh tar ru
canh a cac xa than Nam BI). 3. Tinh di~n tich rul)ng dat cong tU nhi'eu ngucm gOc du'gc ghi trong dja b~ cua m6i dja phu'oog khao sat. Phan itch so sanh ydi cM' dQ sa ht1u ruQng dat tu'. 4. Dva vao tu' li~u Dja b~, thong ke so di~n itch canh , Mc du'gc chuy~n d6i tll trcmg Ilia sang trong Dong san va cay an qua hay dao ao nuoi ca, TU' do rlit ra nh?n xet v'e van Ge pha the dQC canh Ilia chuy~n sang ml)t n'en kinh te Dong nghi~p da d~ng cua Dong than Nam BI) lllta GaUthe ky XIX. 5. Nghien CUu di~n m~o Gong rul)ng (di~n tich ldn nhat, nha nhat, trung binh cua cac thU'a rul)ng dat canh Mc) qua ghi chep cm dja b~ d~ rlit ra nh?n xet v'e quy mo canh Mc Ilia va cac lo~i cay Dong san, gap phan lam sang ta ho'n v'e trinh dl) Ivc 1u'Q'ngsan xuat cua kinh te Gong bflng Nam BI) nU'a Gau the ky XIX. 6. Dva vao sV mo ta crn dja b~, [an'GaU tieD lu?n an da dvng leu so' GOhanh chinh crn cac xa than trong 10 t6ng ch
CHUONG I CHE DO Sa HUu vA CANH TAc RUONG DAT CUA NGt!aI VIET TRONG cAc LANG XA NAM BO CHO 'HEN HET THE KY XVIII . I. SU'RA Dm VA PIlAT TRIEN CAC HINH THUC sa HUu RUQNG DAT DEN HET THE KY XVIII. Cho den 1698 Wc la trll'dc khi co t6 chtic chinh quYEm cua chill N guy~n thi dat dai khai pM. dll'qc oEmthue)c sa ht1u cua Ill' clan khai hoang dll'di hinh thtic sa ht1u nhi) tll' nhan. Sau 1698 chua Nguy~n con chieu me) nht1ng ngu'eri gUm co tlt Quang Nam, Quang N gal, Quy Nhdn vaG khai hoang. Be) ph~n giau co nay co dfeu ki~n d~ thue mll'c1nnhi'eu nhan' cong khai pha dat hoang thanh nht1ng di'en san Ic1nva do v?y sa ht1u Ic1ntll' nhan v'e rue)ng dat da hinh thanh bell c~nh sa ht1u nhi) CUa dan ngheo khftn hoang. Cuoi the ky XVII va the ky XVIII nha nll'dc phong kien con te) chtic cho binh Hnh khai kh:1n. Lo~i rue)ng dat nay co ten g
cua d~a chu da phat tri~n va ngay cang chiem t1u the. .II. TINH HINH CANH TAC RUQNG DAT DEN CUOI THE KY XVIII: TrEm lo~i sa hoo nho, nong clan khai kh~n clIng gia dinh Wmnh. ' TrEm Io~i hinh sa hoo ldn, dja chu, ngoai h,tc ll1gng Iao dQng t~p th~ cUa cac "dfEm no", "oay ta cay ruQng" dl1qc nuoi co'm. Than ph~n cUa hQ khong giong nhl1 than ph~n ng11ai no I~ trong che dQ no ty - chu yell Ia laD dQng cua cac ta diEm cay thue ruQng dat cua d~a chu then che dQ phat canh tho to. Trong nhung don diEm do binh linh san xuat hay trong khu Vt/c ruQng dat quail diEm quail tr~i thi then hinh thLi'c qUail don dien. Binh Hnh dl1qc nha nl1dc cap nong C\,l,giong va'Il1dng thve, cung nhau eay diy, trong trQt san phtim lam ra nQp van kho chung. Don dfen do clan thl1C1ngcanh Me thi daD ding ehia thanh cae dQi giong nhl1 binh Hnh nhl1ng khong Iuy~n ~p quail sv chI san xuat, sau khi tho ho~ch hang nam phai nQp th6e sl1u. RuQng dat Mn than dien th6 thi dl1qc limg canh roc chung, san philm dung d~ chi dlJ.ng cho nhung cong vi~c chung cua lang. RuQng dat dl1qc canh lac then che dQ quiing eanh chLi' chl1a phai (heo che de) thalli canh, din ban vftn dlja vaa lien san xuat nhi) vdi ky th~t canh tac can l?c h~u. Trai qua hai the ky lien ve phia Nam, den cuol the ky XVIII di'm tQCVi~t dB.dong dl1qc datI an van hoa v~t chat va tinh than cUa minh a vung dilt mdi va trd thanh nhi'i.n to phM tri6n quyet d~nh doi vdi ljch su' Dong Nai Gia D~nh. Tren thanh qua ru{mg dilt khai khfin dB.hinh thanh nhieu hinh thLi'e sa hoo rue>ng dilt veii nhU'ng ly'c ll1gng va phl1o'ng thLi'c mnh me khae nhau, t?o ra d Nam Be>nhung san phftm nong nghi~p kha phong rho. Tren co' sa nay, bl1dc sang the ky XIX, dl1
a dong b~ng Nam Be>tier h,le phat tri~n va bien d6i. CHu'ONG II CHE DO sa HUu RUONG DAT (j NAM no mfA . DAU THE KY' XIX QUA DJA n~ . 1- BOI CANH LICH si1 Mm: TAc DONG DEN CHE DO sa HUu RUe)NG DAT iJ NAM Be) Ni1A'DAU THE KY XIX - Bude sang the ky XIX dat nude san hang tram Dam ne>ichien phong kien va khai nghia Dong dan, 10;;1n ehialy, eM nay da dugc' thong nhat 1;;1i.NamBe>chinh thti'e bude vao quy d;;10chung, chill anh _huang cua nhung bien dQng t1'Em tOaD quae m. - Nha nude tieD hanh do d;;1C l~p Dia b;;1Nam Be>vao Dam lR36 va tU' d6 ap d{lt ehe dQ sa hUn rang di'en cDng th6 vila dong bang Nam BI). Slf xuat hi~n cUa cDng di'en cDng th6 cling veri vi~e ton t;;1iva md 1'ng dfit da c6 tll the ky XVIII khien cho bti'c tranh ehe de> Sd bU'u ru1111a aU the ky XIX c6 nhung G bien d6i quan tr9ng. 11-CBE ~e) sa HPU Rue)NGOATa NAMBe)QUADM B~ NAM KY LYC TINH 1836, 1- Nhling quy tile l~p Dja b~ va eae lo~i ru~mg dflt trong dja b~: 14 diel1 khoan ma pbai doan l~p dia b;;1do Truo'ng Dang Que c'am c.fflufir d\lI1g trong qua trinh do d;;1eruQng dat. Ham 10
giup chung ta hi~u du'qe nhfeu van de, tradc bet la cae 1836, khai ni~m phan lo~i ruQng dat cUa nha nu'dc phong kien Nguy€m dau the ky XIX, chung wi theo do d~ tieD hanh phan lo~i, thong ke ruQng dfit qua dja bl;l: nhu' tu' diEm tu' thIS, cang diEm cang th6 vv... 2.Ru~mg di.it tu' hu-u va tinh hinh phim bo Sd hUll ru~mg dat tu' - L?p thong ke tu' diEm tu'th6 cua cac Umg xii trong 10 t6ng dii ch
trO' leu) co mQt vj tri quail tr
xu huang t{lp trung ruQng dat. - T5ng Hoa LIilChuy~n Tan Hoa phu Tan An tmh Gla Djnh d nt/a dati the ky XIX (nay thuQc huy~n Go Cong Dong, mQt huy~n duyen hM cua tinh Tien Giang) la vling dong bang d ctia song d6 ra bi~n. (j t6ng nay s6 chu sd hU'u tlt 5 mliu trd len chiem u'u the tuy~t d6i, s6 dja chu co Sd hU'u ldn tlt 50 ml1u den hem 100 ml1u ruQng dat chiem mQt s6 luQ'ng kha ldn: 36'fr s6 1u'Q'ng chu va 43(~, di~n tich ruQng dat. 86 dja chu co Sd hU'u tlt 20 mliu den 50 ml1u chiem s6 luQ'ng dong nhat 83,7% s6 lu'Q'ng chu va 56% di~n tich ruQng dat, s6 chu co Sd hU'u du'6i 5 mliu chi chiem hem I'/' di~n tich ruQng dat ma thai. Binh qUail Sd hU'u mQt chu d t5ng nay la 31.5, than co blnh qUail Sd hU'u Ian nhat la 82.2, than co blnh quail Sd hU'u thap nhat la 10.1. Giai cap dja chu d day mlilnh, n1:lmtrong tay da s6 ruQng dat, quy mo Sd hU'u 16n nhat den tren 1000 ml1u ruQng dat. - T5ng An Thuy Dong, huy~n Binh An phu Phu6c Long tlnh Bien Hoa d ntia dati the ky XIX (ngily nay thuc)c huy~n Thu Dtic, thanh ph6 Ho Chi Minh). 86 1u'Q'ngchll Sd hU'u nha chiem gall 80% s6 luQ'ng chu nhung I?i chi nam du'Q'c hcJ'n 30% di~n tfch ruc)ng dat, trong khi do chu co sa hU'u tlt 5 ml1u trd len chi chiem hem 20r;', s6 luQ'ng chu I?i Dam gall 70% di~n tich ruQng dat. Dieu do phan anh fa xu the t~p trung ruQng dat d day Nhung dja chu ldn co tU 50 ml1u trO' len chi co mN chu. Tlnh hlnh (j day cung gall nhu' d Binh Trj HIil, Sd hU'u nh6 chiem u'u the, ruQng da1 hi hU'u khang nhieu, khong xuat hi~n dja chu Ian. - T6ng Bao Ngai huy~n Bao An phu Hoang An tlnh Vinh Long d ntia dati the ky XIX (ngily nay thuQc huy~n Giang Tram tinh Ben Tre). Gan 70% s6 chu c6 sO'hU'u dum 5 ml1u chi nAm 25% di~n tfch Sc1hU'u, can hem 30'(, s6 chu c6 sO' hU'u tren 5 ml1u (dong nhat la hi 5 mAl! den 20 ml1u) Dam trong tay hem 75'/, di~n tfch ruQng oat, phan anh xu the phat tri~n ruQng dat tu c1day la xu the tfip trung ruQng dat. - T6ng An Thlilnh huy~n Vlnh An phll Tfm Thanh tinh 13
An Giang a nlta oau the ky XIX, ngay nay thu{'>chuy~n Chq Mc1itinh An Giang. T~i t6ng nay ru{'>ngdat khang nhfeu lo~i sa hUll qua nh6 (dUc1i1 mliu), nhu'ng cling khang co nhfeu Io~i dja ehu tU 50 mfiu trd Ien. Ba so dat dai nilm trong tay tang Idp kha gia co sa hU'u tU 5 mliu den 20 mliu ru(>ng dat. Tl1Y nhien gaB 35'k, so chil co Sd hUll duc1i 5 mliu chi nam gnn 10'/, di~n tfeh rui;>ngdat tu, cho thay xu huc1ng phat tri~n cua sd hUll rui;>ng dat d day Ia xu hudng t.{lptrung. - T6ng Binh Thdi huy~n Vinh Binh, phil Tan Thanh tlnh An Giang d ntta oau the ky XIX, ngay nay thu{'>chuy~n b Man tlnh H~u Giang. T~i t6ng nay Sd hUll ttt 5 m:1u trd Ien chiem u'u the tuy~t doL Sd hU'u nh6 chi chiem khang den 1% di~n tfch ru{'>ngdat. So dja chil ldn co Sd hUll ttt 50 den 250 mliu chiem 33% so Iuqng chil va khOling 70'k di~n tfch ru{'>ngdat. Di'eu do chli'ng to giai cap dia chil d day m~nh, ru{'>ngdat da t.{lp trung d muc d{'> caD. - T6ng Quang Xuyen huy~n Long Xl1YEm phu An Bien tinh Ha Tien chi co m{'>tchu co sd hU'u tu, sa hUll 80.1 chiem 41,7% di~n tfch rui;>ng dat cua than va 18'k rui;>ng dat CUa toan t6ng, con l~i Ia ru(>ng dat congo Hi~n tuqng nay cho thay xu the t.{lp trung ru(>ng dat khang chi m~nh d vung dang bilng nhi'eu di~n tich ru{'>ngdat tu, co Ijch stt khtln hoang Iau ddi, ma con ra r~t d vling dat tnc1ikhai khtin. Tac gia da I~p scJ 00 hanh chinh cUa 8 t6ng co ru(>ng da't tu (Quang Xuyen se trinh bay ky d phan nghien cuu ru(>ng dat cang) va tren do th~ hi~n di~n tn1;l0rl1Qng dat, cay trong cua tUng than xa qua st,t ma ta cua dja ba. Tac gia cling da I~p 8 bang thong ke di~n m~o fl1i;>ng dat va tfnh ty I~ phan tram cua bing lo~i ruQng dat, th6 cli, dat thd cling, ao ca V.V... cua 8 t6ng. 3. Ngum ph~ canh trong sd hii'u ru~mg di'it hi' Lu~n an t.{lptrung khan sat 76 than xli co hi~n tuqng - pht,1 canh trong so 93 than xa co ru{'>ngdat tu thu{'>c10 t6ng da chQn qua dia b~. 1\1' do phan Io~i so Iuqng chiJ va di~n tfch Sd hUll cUa ngu'di pht,1 canh, ngu'di ban than va ty I~ giua hai Io~i trong 14
cac than X3 co ruQng dat hi dR.chQn khao sat. - Dtfa VaG stf mo ui cUa diil b~, bi~u di~n moi giao htu CUBsiJ hU'u phy. canh gili'a cae dia phu'o'ng iJ hat lo~i sc1ao: - Sc1 00 glaD lu'u phy. canh cling t6ng - Sc100 glaD lu'u phI,] canh khac t6ng CUll8 t6ng vc1i76 than xii co hi~n tu'Q'llg phy canh. Qua sc100, chung toi dii rut ra nhti'ng nh?ll xet ve mot giao lu'u siJ hU'u ph\! canh Cfnhli'ng dfa phlfc1ng thuQc cac vi tri dia Iy, xa hQi khac nhau, VI dl,J m6i glaD luu siJ hU'u gili'a cac than trang cling mQt t6ng va gili'a chung vc1i cac dia phu'o'ng khac ngoai tong. Truy tim siJ hU'u ruQng clift cun nhCtng ngu'O'iph\! canh iJ que nha CUBhQ (chi thtfc hi~n du'Q'cvc1i mot glaD lu'u phy. canh cling t6ng, con ph\! canh kh~ic t6ng chu'a co du tu' li~u d~ thtfc hi~n,) Lu?n an dFi tim hi~u blfcfc aau ve ban chat hi~n tu'Q'ng ph\! canh trang siJ h(tu ruQng oat Cf nong thEm Nam BQ mla aau the ky XIX. 4/Ru~mg di'it cong La la?i ruQng dat nhfeu thLi' hili sau tu' dien tu' th6. Do la la?i ruQng oat thuQc siJ hU'u Nha nu'c1choi;ic coi nhu' thuQc SCfhtfu Nha nu'c1ctraG cha XB.than ghi VaGdia b? du'c1idaub my.c "c6ng Glen c6ng th6", La?i ruQng dat nay pilat clem quail cap cha xa clan theo dung dinh l~ tlt trieu dinh ban xuong. Xa than khong co quyen mOilban, dlm co ruQng oat ay, Nhung khi Nha nu'c1ctntng dl,Jng den cong diEm cong tM thi Nha nu'c1ckhong phai b6f thu'C111g hu' dot vc1itu' dieD tu' th6, ma n chi ghi chu VaGdia b~ de tnl to thue, Gong dien c6ng th6 CfNilm BQ chi xuat hi~n theo y chi CUBNha nu'c1Cphong kien tlt CUQckinh Iy do dl;!cI?p dja bl;! Dam 1836. CJ ph?m vi dip t6ng, Iu?n van trinh bay so 1u'Q'ngr1!Qng dat cong thong ke du'Q'cqua 124 dja b? CUB10 t6ng dB.chQn va ty I~ cUa chung so vc1it6ng di~n tich CUBtUng t6ng. Di;it so ruQng dfft cong trong cac t6ng d6 VaGnhling tlnh ma chung trtfc thuQc thi thay ding ty I~ cong Glen cong th6 da tinh du'gc cUa cac t6ng do can ban la phli hgp vc1ity l~ c6ng diEm 15
c6ng th6 ctla cac tlnh ttio'11gling ma tac gia Nguy€m Dinh Dau da tlnh. Khao sat ky ho'11d 2 t6ng c6 ty I~ ru9ng dat c6ng 16"n la t6ng Tuan Ii huy~n Twln N gal tlnh Vinh Long (100 ,}', c6ng diEm c6ng th6) va t6ng Quang Xuyi'm huy~n Long Xuyi'm tinh Ha Tii'm (82'/", e6ng di'eri c6ng th6). LU(111 da gidi thi~u bang t6ng ket di~n mi,lo ru9ng an dat va so 06 hanh chinh th~ hi~n di~n mi,lo ru9ng da't cua 2 t6ng. Qua phan trinh bay v'e ruQng dat cDng, co may nh(m xet: Theo ket qua khao sat dja bi,ltoan Nam B9 Ctl3 Ngtly~n Dinh Dau thi Tuan Ngai la mt)t trong 4 huy~n nAm silt nhau cua tlnh Vinh Long (Tuan Ngai, Vinh Binh, Vinh Trj vii Trii Vinh) c6 ty I~ cong diEm c6ng th6 rat cao. Thea hie ghi, Vtlng nay la vung mdi khai khftn (trong dja b? ru0ng dflt ph'fm Ian co ghi la tan khftn), nhU'ng ltiu dan ngheo nh
ru
dElt. Dfeu do mQt phan do ky th~t canh tar hill khac vcfi ky thu?t canh tar di'lt V1.ian,nhung mi;it khac rung rho thi'ly ru
KET LU~N - Tinh hinh sci hU'u va crmh roc ruQng dfit cua ngtiO'i Vi~t ci Bong than Nflm Be>mla aau the ky XIX qua dja b? 1836 du'gc trinh bay qua lL$n van ci me>ts6 net chinh nhu' salt: 1- Sv hinh thanh va phat trien che d('>Sd hliu ruQng dat d Nam B9 trong boi canh vlta co nhung yeu to W nhien va xii hQi cUa thO'i ky khi'in hoang (dat re>ng,ngtiO'i thu'a, thien nhii'm trit phu hfm nhu' chu'a du'gc khai thac), l?i vtta phai chill sv me dQng nhfeu. mi[it cua sv khung hoang cUa che de> phong kien. - 2- Sv hinh thanh che d9 Sd hliu ruQng dat d Nam B9 mCi aau bttng vi~c ra dO'iva phat tri~n cua ru9ng dat tu', cho bet the ky XVIII vliri chu'a co sv xuat hi~n che de>cong di'en cong th6. 3- Sd hliu tu' nhan ve ru9ng dat d 11I1a aau the ky XIX nhin chung chiem mkha da d?ng. N goai sd hliu ddn chu can ton t?i ph6 bien lo?i sd hliu da chu (tti'c la 2 chu trd leu dti'ng ten me>tdi~n tich Sd hU'u).Nhin chung Sd hU'u da chu chi chiem m9t so lu'gng chu khong nhi'eu va m9t di~n tich nh6 be hdn nhieu so vdi di~n tich Sd hU'u do'n chu, nhung do la m9t d(lc di~m rieng bi~t cua Sd hU'u tu' nhan ve ru9ng dat tu' d dong bttng Nam BQ. Do la san phi'im cUa ho~m clnh hinh thanh va phat tri~n ru9ng dat tu' d Nam B9. 19
5- Ra d