Trịnh Công Sơn - Một người thơ ca - Một cõi đi về

Chia sẻ: Nguyễn Văn Quân | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

257
lượt xem 64
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Có thể nói Trịnh Công Sơn là một tài danh Việt Nam thế kỷ XX. Ông là hiện tượng đặc biệt trong làng tân nhạc...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Trịnh Công Sơn - Một người thơ ca - Một cõi đi về

MUÅC LUÅC Lúâi ngoã 2 1. MÖÅT NGÛÚÂI THÚ CA Vùn Cao - Trõnh Cöng Sún Ngûúâi Thú Ca 6 Bûãu YÁ - Trõnh Cöng Sún Keã Du Ca 8 Hoaâng Phuã Ngoåc Tûúâng - Haânh Tinh Yïu Thûúng 15 Cuãa Hoaâng Tûã Beá Hoaâng Phuã Ngoåc Tûúâng - Chuát Thiïn Thu Coân Maäi... 19 Hoaâng Phuã Ngoåc Tûúâng - Haåt Buåi Vaâ Tia Saáng 21 Hoaâng Phuã Ngoåc Tûúâng - Cùn Nhaâ Cuãa Nhûäng Gaä Lang Thang 25 Trêìn Hûäu Luåc - Trõnh Cöng Sún Toã Tònh Vúái Cuöåc Söëng 31 Phan Haång - "Coäi Ài Vïì" Cuãa Trõnh Cöng Sún 35 Khaánh Ly - Bïn Àúâi Hiu Quaånh 38 Khaánh Ly - Xin Cho Möåt Àúâi... 43 Nguyïîn Troång Taåo - Chuyïån Laå Trong Tònh Sûã Trõnh Cöng Sún 44 Phaåm Duy - Àeåp Nhû Tranh Trûâu Tûúång 47 Thaái Baá Vên - Em Coân Nhúá Hay Em Àaä Quïn 51 Thïë Uyïn - Cuöåc Haânh Trònh Laâm Ngûúâi Viïåt Nam 54 Qua Trõnh Cöng Sún Nguyïîn Thuåy Kha - Trõnh Cöng Sún Vaâ Tûå Khuác Múái 61 Nguyïîn Thuåy Kha - Möåt Coäi Êm Thanh 63
Nguyïîn Duy - Ngaây Sau Soãi Àaá 66 Nguyïîn Thõ Minh Thaái - Trõnh Cöng Sún-Höìng Nhung: 72 Súám vaâ Muöån, Xanh vaâ Chñn M. Nguyïîn - Ngûúâi Haãi Ngoaåi Noái Vïì Trõnh Cöng Sún 75 Hoaâng Long - “Huyïìn Thoaåi Meå” Cuãa Trõnh Cöng Sún 80 Höì Thõ Haãi Êu - “Àïí Gioá Cuöën Ài...” 83 Nguyïîn Quang Saáng - Paris, Tiïëng Haát Trõnh Cöng Sún 86 Nhêåt Lïå - Trõnh Cöng Sún Vaâ Tiïìm Thûác 96 "Thên Phêån Mong Manh" Anh Ngoåc - Ngûúâi Haát Rong Cuãa Thïë Kyã Hai Mûúi 108 Nguyïîn Troång Taåo - Diïîm Xûa (Cho Trõnh Cöng Sún) 110 Lêm Thõ Myä Daå - Giêëc Nguã Cuãa Cêy Àaân 111 2. PHAÁC THAÃO CHÊN DUNG TÖI Phaác Thaão Chên Dung Töi 113 Nhêåt Kyá ÚÃ Tuöíi 30 115 Cuöåc Söëng Khöng Thïí Thiïëu Tònh Yïu 117 Viïët Vaâ Thúã 118 Vùn Tûå 119 Sûå Vêåt, Con Ngûúâi 121 Huyïn Naáo vaâ Tônh Lùång 123 Möåt Coäi Ài Vïì 125 Höìi ÛÁc 127 Giêëc Mú Haå Trùæng 129 Caát Buåi 131 Nhúá Vïì Möåt Baâi Haát 133 Ngaây Vùn Cao Trúã Laåi 136 Trong Êm Nhaåc, Vùn Cao Sang Troång Nhû Möåt Öng Hoaâng 138 Tònh Yïu Vaâ Tiïëng Haát 140 Tin Vaâo Niïìm Tuyïåt Voång 141
Baãn Tònh Ca úã Laåi Vúái Ai? 143 Àïí Bùæt Àêìu Möåt Höìi ÛÁc 145 Kiïëp Sau Töi Vêîn Laâ Ngûúâi Nghïå Sô... (Traã lúâi phoãng vêën) 147 Töi Àaä Têån Hûúãng Nhûäng Tònh Caãm Nhên Loaåi (Traã lúâi phoãng 152 vêën) Töi Luön Söëng Vúái Hiïån Taåi (Traã lúâi phoãng vêën) 155 Êm Nhaåc Muâa Xuên Tònh Yïu (Traã lúâi phoãng vêën) 157 Chûä Taâi Chûä Mïånh Cuäng Laâ Bïí Dêu 159 Chuá Löå (Truyïån ngùæn) 162 Töi Àaä Mú Thêëy Chuyïën Ài Cuãa Mònh 168 3. BIÏËT ÀÊU NGUÖÌN CÖÅI Bïn Àúâi Hiu Quaånh 170 Nghe Nhûäng Taân Phai 171 Ru Ta Ngêåm Nguâi 172 Lúâi Thiïn Thu Goåi 174 Caát Buåi 177 Möåt Coäi Ài Vïì 178 Chiïëc Laá Thu Phai 180 Biïët Àêu Nguöìn Cöåi 182 Àïí Gioá Cuöën Ài 184 Coã Xoát Xa Àûa 186 Nhû Tiïëng Thúã Daâi 187 Phöi pha 188 Lúâi Buöìn Thaánh 190 Dêëu Chên Àõa Àaâng 191 Möåt Ngaây Nhû Moåi Ngaây 193 Gêìn Nhû Niïìm Tuyïåt Voång 195 Xa Dêëu Mùåt Trúâi 196 Troå 198
Tûâng Ngaây Qua 199 Phuác Êm Buöìn 200 Vêîn Nhúá Cuöåc Àúâi 201 Höm Nay Töi Nghe 202 Ngêîu Nhiïn 203 Cuäng Seä Chòm Tröi 204 Töi Úi Àûâng Tuyïåt Voång 205 Röìi Nhû Àaá Ngêy Ngö 206 Nhû Möåt Lúâi Chia Tay 207 Yïu Dêëu Tan Theo 208 Lùång Leä Núi Naây 209 Ru Àúâi Àaä Mêët 211 Naây Em Coá Nhúá 212 Ru Àúâi Ài Nheá! 213 Chòm Dûúái Cún Mûa 214 Vêîn Coá Em Bïn Àúâi 215 Vûúân Xûa 216 Em Coân Nhúá Hay Em Àaä Quïn 217 Àúâi Goåi Em Biïët Bao Lêìn 219 Xin Traã Núå Ngûúâi 220 Con Mùæt Coân Laåi 221 Coân Ai Vúái Ai 222 Em Ài Trong Chiïìu 223 Tònh Nhúá 224 Mûa Höìng 226 Tuöíi Àaá Buöìn 227 Tònh Xa 229 Goåi Tïn Böën Muâa 230 Tûúãng Rùçng Àaä Quïn 232 Tònh Sêìu 233
Nùæng Thuãy Tinh 236 Biïín Nhúá 237 Diïîm Xûa 240 Nhòn Nhûäng Muâa Thu Ài 241 Nhûäng Con Mùæt Trêìn Gian 243 Haå Trùæng 245 Coân Tuöíi Naâo Cho Em 246 Böën Muâa Thay Laá 247 Àaåi Baác Ru Àïm 248 Nguå Ngön Muâa Àöng 250 Huyïìn Thoaåi Meå 252 4. MÖÅT COÄI ÀI VÏÌ Nguyïîn Khoa Àiïìm - Sûå Thêåt Cuãa Cuöåc Ra Ài 255 Trêìn Ninh Höì - Lûä Thûá Vúái Con Ngûúâi 256 Minh Quöëc Lï - Daå Khuác 258 Hoaâng Trêìn Cûúng - Trêìm Caãm 259 Hoaâng Phuã Ngoåc Tûúâng - Vônh Biïåt Àiïåu Blue Buöìn 260 Nguyïîn Troång Taåo - Trõnh Cöng Sún Ngûúâi Tònh Vônh Cûãu 262 Lyá Quyá Chung - Vúái Vö Vaân Tiïëc Thûúng, 265 Sún Rúâi Khoãi Cuöåc Àúâi Naây... Àöî Quang Haånh - Sún Àaä "Boã Ta Àûáng Bïn Trúâi Kia" 267 Trêìn Vùn Khï - Thûúng Tiïëc Trõnh Cöng Sún 269 Phaåm Tuyïn - Lúâi Chia Buöìn Tûâ Haâ Nöåi 271 Thanh Tuâng - Anh Àaä Vùæt Kiïåt Tònh Yïu Cho Àúâi... 273 Nguyïîn Quang Saáng - Êu Cuäng Laâ "Möåt Coäi Ài Vïì" 276 Anh Ngoåc - Àõnh Mïånh Bùæt Anh Phaãi Yïu Thûúng 278 Phaåm Tiïën Duêåt - Nhúá Tiïëc Trõnh Cöng Sún 282 Haâ Vùn - Höìn Xaác Vö Thûúâng 284 Nguyïîn Troång Taåo - Vônh Biïåt Àúâi Vïì Coäi Thïnh Thang 285
Nguyïîn Thuåy Kha - Vaâi Kyã Niïåm Nhoã Vïì Trõnh Cöng Sún 287 MT-LT - Nhûäng Ngûúâi Baån Nhúá Trõnh Cöng Sún 289 Ngö Minh - Huïë Khoác Trõnh Cöng Sún 292 Hoaâng Bònh Thi - Huïë Tiïîn Àûa Trõnh Cöng Sún 294 Phaåm Thuåc - Em Gaái Cuãa Trõnh Cöng Sún Noái Vïì Anh 296 Khaánh Ly - Öng Laâ Cuãa Têët Caã Moåi Ngûúâi 298 Höìng Nhung - Ru Ngûúâi Ngöìi Maäi Cuâng Töi 299 Maånh Haâ - Nguyïîn Minh - Cêu Haát Theo Töi Nhû Vïët Thûúng 301 Têm Thú - Nhêåt Kyá Ngûúâi Hêm Möå 304 Àöî Trung Quên - Trõnh Cöng Sún Vaâ Boáng Maát Ngûúâi Meå 306 Lï Minh Quöëc - Höåi Ngöå Giûäa Hû Khöng 308 Hoaâng Bònh Thi - Nhûäng Heån Hoâ Tûâ Nay Kheáp Laåi 311 Trêìn Thanh Haâ - Ca Haát Khöng Moãi Mïåt Vïì Phêån Ngûúâi 313 Àöî Minh Tuêën - Möåt Thiïìn Sû Du Ca 316 Yïn Ba - Phöë Trõnh 318 Phoá Àûác Phûúng - Möåt Diïån Maåo Àùåc Biïåt 321 Cuãa Nïìn Êm Nhaåc Viïåt Nam Nguyïîn Duy - Huyïìn Thoaåi Caát Buåi 322 Trõnh Cung - Noái Vïì Trõnh Cöng Sún 323 Nguyïîn Phûúác Nguyïn - Àùçng Kia Goác Phöë Bïn Kia Àúâi... 328 Nguyïîn Troång Taåo - Möëi Tònh Àêìu Cuãa Töi Vúái 332 "Öng Hoaâng Tònh Ca" Trõnh Cöng Sún Phaåm Thiïn Maåc - Möåt Lêìn Gùåp Trõnh Cöng Sún 335 Phaåm Duy - Noái Vïì Nhaåc Trõnh Cöng Sún 337 Baåch Mai - Nghe Anh Haát "Ra Àöìng Giûäa Ngoå" 339 Tûâ Huy - Chaåm Àïën Trõnh Cöng Sún 342 Àöî Trung Quên - Trùm Nùm, Möåt Coäi Ài Vïì 343 Thanh Thaão - "Coäi Nhaåc" Trõnh Cöng Sún 345 Nguyïîn Thuåy Kha - Àiïìu Phaãi Tin Trong Ngaây “Caá Thaáng Tû” 347 Nam Dao - Nhû Caánh Vaåc Bay 349
Höìng Àùng - Sún Úi, Vônh Biïåt! 356 Bûãu YÁ - Khoác Trõnh Cöng Sún 357 Chu Sún - Troån Àúâi Ca Haát Vïì Tònh Yïu 360 Phan Haång - Trõnh Cöng Sún Söëng Vúái Möåt Têëm Loâng 362 Nguyïîn Vùn Thoå - Nhúá Trõnh Cöng Sún 364 Quöëc Baão - Chuyïån Àuâa Cuöëi Cuâng 367 Trõnh Thanh Thuãy - Lêìn Haânh Hûúng Cuöëi 369 Trûúng Quang Luåc - Nhaåc Sô Trõnh Cöng Sún vaâ Tuöíi Thú 371 Buâi Chiïën - Nhûäng Ngaây Cuöëi Cuâng Cuãa Nhaåc Sô 374 Trõnh Cöng Sún ÚÃ Bïånh Viïån Chúå Rêîy Nguyïîn Quang Saáng - Êu Cuäng Laâ "Möåt Coäi Ài Vïì" 376 Diïîm Chi - Phan Vuä - Àïm Cuöëi Vúái Trõnh Cöng Sún 378 Hoaâng Phuã Ngoåc Tûúâng - Lúâi Cuöëi Cuâng Cho Phêån Ngûúâi 381
Trõnh Cöng Sún Möåt ngûúâi thú ca Möåt coäi ài vïì Nguyïîn Troång Taåo – Nguyïîn Thuåy Kha – Àoaân Tûã Huyïën Sûu têìm vaâ biïn soaån NHAÂ XUÊËT BAÃN ÊM NHAÅC TRUNG TÊM VÙN HOÁA NGÖN NGÛÄ ÀÖNG TÊY
TRUNG TÊM VÙN HOAÁ NGÖN NGÛÄ ÀÖNG TÊY 2 Lúâi ngoã Coá thïí noái Trõnh Cöng Sún laâ möåt taâi danh Viïåt Nam thïë kyã XX. Öng laâ hiïån tûúång àùåc biïåt trong laâng tên nhaåc nûúác nhaâ vúái söë lûúång cöng chuáng hêm möå hiïëm coá suöët hún 40 nùm qua kïí tûâ khi öng cöng böë ca khuác àêìu tiïn Ûúát mi vaâo nùm 1959. Suöët trong cuöåc “chiïën tranh Viïåt Nam”, haâng trùm baãn nhaåc tònh vaâ nhaåc phaãn chiïën cuãa Trõnh Cöng Sún àaä àûúåc haát lïn úã miïìn Nam, vaâ àùåc biïåt laâ tûâ sau chiïën thùæng lõch sûã xuên 1975 thöëng nhêët nûúác nhaâ, êm nhaåc cuãa öng àaä chinh phuåc haâng triïåu, triïåu con tim yïu nhaåc trong nûúác vaâ nûúác ngoaâi. Chñnh vò vêåy maâ tin Trõnh Cöng Sún qua àúâi àaä laâm chêën àöång loâng ngûúâi tûâng yïu nhaåc, yïu thú, yïu tranh vaâ yïu caách söëng cuãa öng. Haâng nghòn voâng hoa viïëng, haâng nghòn baâi viïët tiïëc thûúng vaâ ghi nhêån nhûäng cöëng hiïën lúán lao cuãa öng àaä noái lïn àiïìu àoá. Chuáng töi, nhûäng ngûúâi mïën möå, nhûäng ngûúâi baån vaâ cuäng laâ àöìng nghiïåp cuãa öng, trong niïìm xuác àöång chên thaânh àaä cuâng nhau sûu têìm laåi nhûäng baâi viïët vïì öng, nhûäng trûúác taác cuãa öng nhùçm lûu giûä kyã niïåm vïì ngûúâi nghïå sô lúán, möåt thiïn taâi àaä tûâng coá mùåt trïn chöën trêìn gian naây. Vaâ àïí tûúãng nhúá öng, chuáng töi xin choån laåi möåt phêìn nhoã trong böå sûu têåp Trõnh Cöng Sún, laâm thaânh cuöën saách Trõnh Cöng Sún Möåt Ngûúâi Thú Ca Möåt Coäi Ài Vïì. Cuöën saách àûúåc chia laâm böën phêìn: phêìn 1 göìm nhûäng baâi viïët vïì Trõ nh Cöng Sún trûúác khi öng mêët; phêìn 2 têåp húåp möåt söë baâi viïët cuãa öng vïì cuöåc àúâi vaâ nghïå thuêåt; phêìn 3 giúái thiïåu 63 baâi thú (ûáng vúái 63 nùm öng úã troå coäi trêìn) ruát tûâ caác ca khuác Trõnh Cöng Sún; vaâ phêìn 4 - Möåt Coäi Ài Vïì - têåp húåp möåt phêìn naâo baâi viïët vïì öng sau khi öng qua àúâi. Ngoaâi ra, cuöën saách giúái thiïåu möåt söë hònh aãnh tû liïåu vïì öng, tranh veä vaâ baãn nhaåc cuãa öng. Thúâi gian àïí laâm nïn cuöën saách naây quaá vöåi, tû liïåu àûúåc têåp húåp tûâ nhiïìu nguöìn, bïì böån, viïåc sùæp xïëp, choån lûåa vaâ biïn têåp chûa thêåt sûå kô caâng, möåt söë baâi
TRÕNH CÖNG SÚN – MÖÅT NGÛÚÂI THÚ CA – MÖÅT COÄI ÀI VÏÌ 3 chó coá thïí trñch àoaån, möåt söë baâi chuáng töi biïët laâ coá nhûng chûa sûu têìm àûúåc, chuáng töi cuäng khöng kõp liïn laåc vúái nhûäng ngûúâi úã xa coá goáp mùåt trong cuöën saách naây, vò vêåy chùæc chùæn seä khöng traánh khoãi nhûäng thiïëu soát àaáng tiïëc. Nhûng vò tònh yïu Trõnh Cöng Sún, nhoám biïn soaån xin cuái àêìu cêìu mong baån beâ böën phûúng àaåi xaá, vaâ hy voång seä nhêån àûúåc nhûäng lúâi chó giaáo ên tònh. Cuäng vò tònh yïu Trõnh Cöng Sún, chuáng töi xin àûúåc xem cuöën saách naây laâ möåt neán têm nhang tûúãng nhúá linh höìn ngûúâi nghïå sô àaä mang àïën cho con ngûúâi “nhûäng giêëc mú àúâi hû aão”. Haâ Nöåi, 22-4-2001 Nhaâ biïn soaån
TRUNG TÊM VÙN HOAÁ NGÖN NGÛÄ ÀÖNG TÊY 4 TRÕNH CÖNG SÚN (1939 – 2001)
TRÕNH CÖNG SÚN – MÖÅT NGÛÚÂI THÚ CA – MÖÅT COÄI ÀI VÏÌ 5 1. MÖÅT NGÛÚÂI THÚ CA
TRUNG TÊM VÙN HOAÁ NGÖN NGÛÄ ÀÖNG TÊY 6 Vùn Cao Trõnh Cöng Sún - Ngûúâi Thú Ca Töi goåi Trõnh Cöng Sún laâ ngûúâi thú ca (Chantre) búãi úã Sún, nhaåc vaâ thú quyïån vaâo nhau àïën àöå khoá phên àõnh caái naâo laâ chñnh, caái naâo laâ phuå. Vaâ búãi Sún àaä haát vïì quï hûúng àêët nûúác bùçng caã têëm loâng cuãa möåt àûáa con biïët vui têån cuâng nhûäng niïìm vui vaâ àau têån cuâng nhûäng nöîi àau cuãa Töí quöëc meå hiïìn. Maäi hún möåt nùm sau ngaây 30 thaáng 4, chuáng töi múái thêåt sûå mùåt nhòn mùåt, tay cêìm tay lêìn àêìu, nhûng töi coá caãm giaác nhû chuáng töi àaä laâ baån cuãa nhau tûâ bao giúâ, mùåc duâ giûäa töi vaâ Sún coân caã möåt thïë hïå àïåm. Noái caách naâo àoá, töi àaä gùåp Sún tûâ nhûäng ngaây àêët nûúác coân chia hai miïìn vaâ coân chòm trong khoái lûãa. Töi muöën nhùæc àïën úã àêy möåt kyã niïåm khöng thïí quïn úã nhaâ möåt ngûúâi baån treã. Àïm êëy lêìn àêìu tiïn töi nghe (cuäng coá nghôa laâ gùåp) Trõnh Cöng Sún... Nhûäng baån treã haát cho töi nghe gêìn suöët àïm haâng loaåt ca khuác Trõnh Cöng Sún (khöng biïët hoå hoåc úã àêu?), haát say sûa àïën nöîi àûát caã dêy cuãa cêy àaân ghi-ta duy nhêët trong nhaâ. Trong êm nhaåc cuãa Sún, ta khöng thêëy dêëu vïët cuãa êm nhaåc cöí àiïín theo cêëu truác baác hoåc phûúng Têy. Sún viïët höìn nhiïn nhû thïí caãm xuác nhaåc thú tûå noá traâo ra. Noái nhû nhaåc sô Nguyïîn Xuên Khoaát, möåt ngûúâi baån giaâ cuãa töi, "Trõnh Cöng Sún viïët dïî nhû lêëy chûä tûâ trong tuái ra". Caái quyïën ruä cuãa nhaåc Trõnh Cöng Sún coá leä laâ chñnh úã chöî àoá, úã chöî khöng àõnh taåo ra möåt trûúâng phaái naâo, möåt triïët hoåc naâo, maâ vêîn thêëm vaâo loâng ngûúâi nhû suöëi tûúái. Vúái nhûäng lúâi, yá àeåp vaâ àöåc àaáo àïën bêët ngúâ hön phöëi cuâng möåt kïët cêëu àùåc biïåt nhû möåt hònh thûác cuãa dên ca hêìu nhû khöng thay àöíi, Trõnh Cöng Sún àaä chinh phuåc haâng triïåu con tim, khöng chó úã trong nûúác, maâ úã caã bïn ngoaâi biïn giúái. Vaâ nïëu töi khöng lêìm thò dêëu
TRÕNH CÖNG SÚN – MÖÅT NGÛÚÂI THÚ CA – MÖÅT COÄI ÀI VÏÌ 7 êën cuãa Sún àaä ñt nhiïìu in trïn caác taác phêím cuãa möåt söë nhaåc sô thúâi kyâ sau 1975. Coá leä cuäng khöng cêìn nghe laåi nûäa, duâ bêy giúâ vaâ sau naây Sún coá in thïm, möåt lêìn laâ àuã, tûâ caái àïm chiïën tranh êëy, töi biïët mònh àaä gùåp möåt têm höìn chõ em xeã chia Möåt coäi ài vïì. Vaâ töi viïët lúâi baåt naây cho têåp nhaåc cuãa Sún nhû giûä möåt lúâi heån thêìm chûa ngoã, lúâi heån cuãa möåt tri êm vúái tri êm... Àêy laâ lúâi baåt cho têåp saách Trõnh Cöng Sún. Tuyïín têåp nhûäng baâi ca khöng nùm thaáng. Nxb Êm nhaåc 1995. Àêìu àïì do chuáng töi àùåt (BT).
TRUNG TÊM VÙN HOAÁ NGÖN NGÛÄ ÀÖNG TÊY 8 Bûãu YÁ Trõnh Cöng Sún - Keã Du Ca Tûâ lêu lùæm Trõnh Cöng Sún àûúåc giúái aái möå trao tùång danh hiïåu laâ keã du ca vïì tònh yïu, quï hûúng vaâ thên phêån. Anh lúán lïn bùçng tuöíi chiïën tranh àûát röìi laåi nöëi, chiïën tranh dai dùèng vaâ cuâng khùæp àïën nöîi àûáng úã toaå àöå naâo trïn àêët nûúác cuäng thêëy vaâ söëng trong chiïën tranh, tûâ àoá ngûúâi chiïën sô dêën thên tûå àïì ra caách thïë söëng vaâ haânh àöång phuâ húåp vúái súã nguyïån maâ vêîn àaåt hiïåu quaã mong muöën. Thïë àûáng trûúác nay úã miïìn Nam cuãa anh, töëi thiïíu, khöng haåi cho uy tñn vaâ sûå nghiïåp cuãa anh. Lõch sûã àêët nûúác lêåt hùèn sang möåt chûúng khaác, trûúác sau anh vêîn an nhiïn ("Àöi khi möåt ngûúâi dûúâng nhû chúâ àúåi thêåt ra àang ngöìi thaãnh thúi", Tûå tònh khuác), hay ñt nhêët anh giûä an nhiïn cho nghïå thuêåt cuãa mònh. Anh ài vaâo nhaåc, anh bûúác xuöëng àûúâng, y nhû ngûúâi ta hñt thúã. Vaâ noái nhû thïë, khöng coá nghôa anh phoá mùåc àúâi, maâ coá nghôa laâ anh gieo tröìng vaâo nhûäng luöëng àaä tûå àaâo sùén, khöng phaãi ngoaái lui, khöng cêìn xoaá ài laâm laåi. Nay nhaåc vaâ lúâi cuãa anh, nïëu coá chuyïín àöíi chùèng qua vò têm höìn àïën tuöíi àöíi muâa. Cêìn noái thïm rùçng caái an nhiïn laâ moán quaâ lûu chuã cuãa àúâi, sau khi khöí chuã àaä hoaân traã cho ngûúâi - ngûúâi tònh, ngûúâi baån, ngûúâi àúâi - nhûäng hún thua, ngöå nhêån, thõ phi. Nhaåc cuãa Trõnh Cöng Sún khöng tuyïìn laâ nhaåc, baâi haát khöng chó laâ baâi haát. Möîi baâi laâ möåt truyïån ngùæn, möîi ca khuác laâ möåt chûúng khuác cuãa truyïån daâi khöng coá kïët thuác, vêîn múã ra nhû möåt vïët thûúng, möåt vïët thûúng ngûúâi, möåt vïët thûúng thúâi àaåi, vïët thûúng thiïët thên, phaãi cûu mang vaâ lûu truyïìn.
TRÕNH CÖNG SÚN – MÖÅT NGÛÚÂI THÚ CA – MÖÅT COÄI ÀI VÏÌ 9 Nhûng khöng coá àoaån truyïån naâo kïët thuác coá hêåu nhû trong truyïån cöí tñch, maâ ngûúåc laåi àoá laâ nhûäng loaåi Tònh sêìu, Tònh xa, Tònh vúi. Khöng coân laâ caái àeåp cuãa àöëi xûáng, vuöng troân, thuãy chung. Búãi cuâng nhau tùæm göåi trong biïín bêëp bïnh cuãa thúâi àaåi, con ngûúâi xoát xa khaám phaá ra caái àeåp chöng chïnh, caái ma lûåc cuãa cheán àùæng. Àúâi daânh riïng cho keã naâo àaä lïn túái àónh buöìn vaâ xuöëng túái vûåc thùèm, möåt àöi mùæt bïn trong àïí nhòn ra nhûäng veã àeåp cuãa mùåt àêët, cuãa nghõch lyá khiïën cho y nhêån chên caái têët yïëu cuãa cö àún, caái haâo quang cuãa thêët baåi, caái quyïën ruä cuãa triïìn döëc. Con ngûúâi sinh ra laâ àaä thua cuöåc, vêën àïì coân laåi cuãa con ngûúâi, vêën àïì hoaân toaân nguyïn veån, laâ khoaác lïn sûå thua cuöåc êëy möåt gûúng mùåt ngûúâi do tûâng caá nhên àùæp dêåp lêëy. Theo chiïìu hûúáng naây, ta seä muåc kñch haâng hiïn phö baây toaân chên dung lêåp thïí: hoùåc thiïëu mùæt thûâa möi, hoùåc mùåt lêåt vaâo trong maâ daå àïí ra ngoaâi. Nguöìn caãm hûáng khúi maåch tûâ àoá, rêët dïî rúi vaâo chöî sûúát mûúát, ï chïì, rêët dïî àûa túái traång thaái buöng thaã, quy haâng... laâ nhûäng gò nhiïìu ngûúâi tûâng quy naåp cho ca khuác Trõnh Cöng Sún. Àaânh rùçng vaâi tònh caãm êëy khöng hoaân toaân vùæng boáng, vaâ àêåm nhaåt khaác nhau tûâng núi, tûâng luác, nhûng nghiïîm nhiïn àûúåc biïën chïë, vûúåt qua, àuã àïí ta nhêån ra àoá khöng coân laâ nhûäng tònh caãm hoaân caãnh maâ laâ nhûäng tònh caãm baãn chêët cêìn àûúåc khùèng àõnh vaâ hoaá kiïëp thaânh àûác tin, àöång lûåc phaãn khaáng nhûäng giúái haån cuãa con ngûúâi. Khöng nhûäng thïë maâ thöi, ta phaãi nhùåt nhaånh nhûäng taân phai, toác trùæng, tan taânh theo gioåt mûa, haåt buåi, lùn loác nhû hoân cuöåi, khöng ngaåc nhiïn trûúác nhûäng traáo trúã, lêåt loång, chêëp nhêån gûúm giaáo, noåc àöåc, goåt tóa maâu mun cuãa àïm, vöëc buân soáng saánh, phaãi nêng niu nhûäng vïët thûúng cuâng neát xanh xao, hao gêìy, caám ún nhûäng möëi tònh túi taã, phaãi thûúng yïu nöîi chïët... dung naåp têët caã vaâo loâng vaâ bïån thaânh têëm ao giaáp, thûá aáo á giaáp mùåc trong. Trõnh Cöng Sún laâ ngûúâi khaát söëng. Anh muöën söëng nhiïìu núi cuâng möåt luác, ngöìi núi naây, nhúá núi kia, muöën söëng gêëp àöi súå khöng àuã thò giúâ, lùæm luác khöng phên biïåt ngaây vúái àïm. Anh thñch nhûäng chuyïën taâu xuyïn suöët, nhûäng chuyïën xe àöî röìi laåi ài, anh thñch ruát ngùæn khöng gian giûäa rûâng vúái biïín, giûäa àoá anh tha höì söëng vúái ghïình, baäi, luäng sêu vaâ nuái, thaáp, caánh àöìng, anh muöën ruát ngùæn thúâi gian giûäa laå vúái quen vaâ xua tan nhûäng caánh dúi thuâ nghõch. Hònh aãnh phöë phö mònh phên raäi trong ca khuác anh: phöë xûa (Khoái trúâi mïnh möng), phöë heån (Khoái trúâi mïnh möng), phöë xön xao (Yïu dêëu tan theo), phöë röång (Tûúãng rùçng àaä quïn), phöë thïnh thang (Quyânh hûúng), phöë cao nguyïn (Lúâi thiïn thu goåi), phöë noå (Àïm thêëy ta laâ thaác àöí), phöë xa laå (Bïn àúâi hiu
TRUNG TÊM VÙN HOAÁ NGÖN NGÛÄ ÀÖNG TÊY 10 quaånh)... Phöë nhû laâ núi triïín laäm cuãa sûå söëng, möåt àaåi höåi àúâi, möåt núi têåp cû àuã mêîu ngûúâi, möåt baäi thñ nghiïåm bao thïë thaái nhên tònh laâm thoaã loâng con ngûúâi naâo muöën sûu têåp con ngûúâi. Do nhûäng hònh aãnh phöë xaá nhû thïë naây, coá ngûúâi baão: Trõnh Cöng Sún thñch lui túái nhûäng núi àö höåi. Àiïìu naây àuáng möåt phêìn, búãi leä: anh thñch nhûäng núi coá boáng daáng con ngûúâi, anh theâm tiïëng ngûúâi hún laâ coäi vùæng lùång, nhûng àiïìu cêìn noái thïm, laâ: anh ûúác mú hònh aãnh xaä höåi àûúåc àö höåi hoaá chûá khöng phaãi laâ sa maåc hoaá, vaâ àûúåc àö höåi hoaá thûúâng trûåc, sao cho ngaây ngaây haâng cêy thùæp nïën lïn hai haâng, lïî laåt trïn têìng laá xanh, lïî laåt trïn tûâng neão àûúâng, khùæp moåi nhaâ vaâ trong möîi con tim. Trñ oác vaâ caãm xuác cuãa Trõnh Cöng Sún phuâ húåp vúái töíng húåp hún laâ phên tñch, nghiïng vïì kïët húåp hún laâ phên chia. Hònh aãnh chiïëc cêìu àöëi vúái anh laâ möåt lúâi múâi goåi cêët bûúác sang bïn kia, àöìng thúâi chuyïín biïën bïn kia thaânh bïn naây vaâ ngûúåc laåi. Bùng qua cêìu laâ àïí söëng vúái bïn kia vaâ nhúá bïn naây. Trong nöîi söëng àaä tûúång hònh nöîi nhúá. Ngûúâi ài trïn cêìu khöng nhûäng nhòn öm caã hai phña maâ coá thïí nhòn cuát bùæt vúái nhûäng khuyãu söng thêëp thoaáng êín hiïån, cêëu taåo dêìn dêìn trong têm khaãm caái dûå caãm lòa xa, mêët maát. Tònh yïu. Quï hûúng. Thên phêån. Laâm sao noái vïì nhûäng vêën àïì naây bùçng lúâi haát vaâ chuyïn chúã bùçng nhaåc, nhûäng ûu tû thûúâng trûåc cuãa moåi ngûúâi vaâ àûúåc moåi ngûúâi ñt nhiïìu noái àïën? Trõnh Cöng Sún coá caách noái riïng, bùçng lúâi vaâ bùçng nhaåc. Lúâi taách riïng, àoá laâ nhûäng àoaån thú hoùåc laâ truyïån thú têm sûå vïì gioåt mûa, gioåt nùæng, vïì möåt vuâng biïín àêìy ùæp sûå vùæng mùåt... Nhaåc taách riïng coá khi nhuán nhaãy nhû loaåi àöìng dao hay thanh bònh ca, coá khi laåi rêët thñch húåp vúái aánh àeân maâu vaâ khoái thuöëc cuãa vuä trûúâng, cuäng coá khi doâng nhaåc Trõnh Cöng Sún gêìn guäi vúái thaánh ca thanh thoaát... Nhiïìu nhaåc sô viïët vïì tònh yïu vaâ quï hûúng. Tònh yïu, vúái Trõnh Cöng Sún, laâ diïîm tònh. Trûúác hïët laâ phaãi àeåp, àeåp trong tûâng lúâi böåi baåc, bûúác chên quay goát, trong dang dúã vaâ tan vúä. Seä khöng coá möëi tònh raách rûúái hay nhêìy nhuåa, seä khöng coá möëi tònh than khoác lêm ly, seä khöng coá luön caã àau khöí, hoùåc nïëu coá chùng nûäa thò àoá laâ möåt nöîi àau khöí àaä àaânh, daânh sùén, vaâ cêìn àûúåc siïu sùæc nuöi dûúäng caái giöëng noâi tònh. Caái àeåp úã àêy laâ caái àeåp siïu thûåc, tûác laâ ñt nhiïìu nhuöëm maâu sùæc yá chñ cuãa keã chuã trûúng vaâ àöìng thúâi nhaåt búát hûúng võ cuãa thûúâng tònh. Tònh yïu lïn ngöi. Möåt àónh chiïm ngûúäng, àuáng hún laâ möåt àiïím heån. Àöëi tûúång tònh yïu trúã thaânh yá niïåm. Trõnh Cöng Sún nguyïån laâm keã haái löåc chûá khöng phaãi haái traái. Löåc noän vaâ luön caã löåc xoan ngoån töë trúã trúâi. Tònh yïu àûúåc thùng hoa àïí trúã thaânh àiïím ngùæm. Noá vûúåt qua caái riïng tû, võ kyã. Nhû Àûác Giaáo Hoaâng cuãa "aái tònh giaáo", ngûúâi nghïå sô lúán tiïëng hö
TRÕNH CÖNG SÚN – MÖÅT NGÛÚÂI THÚ CA – MÖÅT COÄI ÀI VÏÌ 11 haâo moåi ngûúâi Haäy yïu nhau ài. Àêy laâ lúâi thêìn chuá múã cûãa àõa àaâng. Àêy múái thêåt laâ tònh yïu cûáu röîi. Yïu trong möåt tònh yïu röång lúán, chung cuâng. Nhû möîi giai àiïåu trong àaåi húåp têëu. Yïu nghôa laâ toaã saáng. Phêìn naâo giöëng nhû thuã phaáp nhuöåm mêy nêíy trùng theo caách goåi cuãa Thaánh Thaán (veä mêy àeåp àïí laâm nöíi bêåt trùng), Trõnh Cöng Sún ca ngúåi tònh yïu bùçng caách veä ra vuâng aãnh hûúãng cuãa tònh yïu qua gioåt nùæng thuãy tinh, cêy cêìu, haåt mûa, haâng cêy chuåm àêìu vaâo nhau... Khi veä ra aáo xûa löìng löång chùèng haån, taác giaã khöng veä vaåt aáo, maâ veä kyã niïåm, veä khöng khñ vaâ húi haám cuãa aáo. Àoá laâ nhûäng khöëi tònh núã ra trong khoái lûãa, nhû nhûäng caánh hoa xûúng röìng giûäa khö cùçn gai goác. Boáng àen chiïën tranh caâng laâm cho tònh yïu thïm phêìn gêëp gaäy. Quï hûúng nöíi bêåt úã hai neát lúán: ngheâo vaâ chiïën tranh. Caái ngheâo cuãa quï hûúng thò coá lùæm chuyïån àïí noái, àïí taã, àïí muãi loâng. Caái ngheâo coân laâ hêåu quaã cuãa chiïën tranh. Dûát chiïën tranh laâ cûáu giaãi caái ngheâo. Vaâ chiïën tranh diïîn ra khöng phaãi úã chiïën trûúâng, khöng phaãi do nhûäng ngûúâi cêìm suáng, noá diïîn ra úã baân troân, úã trong àêìu oác nhûäng con ngûúâi mua baán chiïën tranh. Nhûäng baâi haát trong hai têåp Ca khuác da vaâng vaâ Kinh Viïåt Nam, cuäng theo pheáp nhuöåm mêy nêíy trùng nhû coá noái úã trïn, nhûng úã àêy àûúåc trûng duång nhûäng maâu sùæc hoaân toaân àiïn àaão, khöng nhùçm miïu taã hay tûúâng thuêåt chiïën tranh, maâ veä ra nhûäng phoáng xaå cuãa chiïën tranh. Do àoá, àïën khi chiïën tranh kïët liïîu, nhaåc anh vêîn töìn taåi, vò noá vêîn coân cöng lûåc caãnh giaác. Hònh aãnh ngûúâi nö lïå da vaâng, vöën laâm phêåt yá nhûäng ngûúâi quöëc gia chuã nghôa, laâ möåt löëi cûúäng tûâ àoaåt yá rêët kiïën hiïåu trong viïåc thiïët lêåp àöëi thoaåi ban àêìu. Àêy laâ möåt bûúác luâi giûäa hai bûúác tiïën, gêìn nhû phûúng saách tûå chuöët nhuåc cuãa con ngûúâi muöën àöëi phoá vúái tònh hònh àêët nûúác nguy kõch àïën àöå chiïën tranh khöng àuã àïí tiïu diïåt chiïën tranh, vuä lûåc khöng àuã àïí tiïu diïåt vuä lûåc, maâ trúá trïu thay phaãi coá nghïå thuêåt höî trúå vaâ nhêët thiïët laâ nghïå thuêåt trong nghïå thuêåt. Lêåp trûúâng nhû thïë naây dïî hûáng lêëy buáa ròu dû luêån. Ngay giûäa chiïën tranh, anh àaä veä ra thúâi buöíi sau chiïën tranh maâ con ngûúâi coá quyïìn hûúãng thuå vaâ coá nghôa vuå tö böìi. Nhûäng dûå phoáng naây naãy núã trïn nïìn taãng laâm bùçng nhûäng aám aãnh mêët maát, caái bêëp bïnh cuãa nhûäng gò hiïån coá, nöîi bêët lûåc khöng yïu àûúåc böåi phêìn. Giûäa möåt nïìn trúâi nhû vêåy, thên phêån con ngûúâi laâ möåt vêën naån. Ta nïn noái ngay: àêy laâ möåt chuã àïì tû tûúãng, nïëu khöng muöën noái laâ triïët lyá. Chuã àïì àûúåc àïì cêåp, phên tñch, lyá giaãi tûâ Àöng sang Têy, nhûng laâ do nhûäng nhaâ tû tûúãng, triïët gia vaâ nhûäng nhaâ viïët vùn xuöi àïì xûúáng.
TRUNG TÊM VÙN HOAÁ NGÖN NGÛÄ ÀÖNG TÊY 12 Giûäa coäi vö thûúâng, bõ thûúâng trûåc kòm keåp bùçng möåt nöîi khoá söëng, ngûúâi nghïå sô trong nhûäng phuát xuêët thêìn tûå àöìng hoaá vúái caác vêåt thïí vaån thuâ trong àúâi söëng: coá khi ta laâ muåc àöìng, laâ laá coã, cún gioá, coá khi laâ gioåt mûa tan giûäa trúâi, laâ hoân cuöåi, con sêu. Nhûng trong khi coã suöët àúâi laâ coã, cuöåi troån kiïëp laâ cuöåi, thò con ngûúâi möîi phuát möîi chûåc vong thên. Trõnh Cöng Sún chùæp caánh cho tûúãng tûúång, vaâ tûúãng tûúång len loãi vaâo caác höëc heãm cuãa àúâi söëng, khiïën cho anh súâ moá àïën sûå vêåt naâo laâ sûå vêåt êëy dûúâng nhû búát thêåt vaâ trúã nïn lung linh bùçng möåt quêìng möång aão. Cho nïn anh ài trûúác ngûúâi khaác möåt bûúác: ngaåc nhiïn trûúác ngûúâi khaác, mûâng reo hay tû lûå cuäng trûúác ngûúâi khaác. Caái "coá" àang nùçm trong tay, anh àaä söëng vúái caái "mêët" noá röìi. Àoaá hoa naâo ài qua loâng anh cuäng trúã thaânh àeåp hún veã àeåp thêåt vaâ àoaá hoa àûúng àöå laåi nhuöëm veã naäo loâng cuãa heáo uáa. Sûå söëng bûúác giêåt luâi möîi phuát giêy nhû hònh aãnh cuöën chiïëu. Trõnh Cöng Sún quaã quyïët: Chó coá ta trong möåt àúâi vaâ dûát khoaát choån lûåa: Söëng. Söëng hïët mònh. Khöng khêët heån, khöng chúâ àúåi, khöng uãy quyïìn. Anh vêng theo caái mïånh lïånh "Haäy têån hûúãng ngaây höm nay" cuãa thi sô Horace maâ cöë caách vùån luâi thúâi gian, söëng chong chong, thu ruát giêëc nguã, thoát ngûúâi trûúác caãnh tûúång “Thaânh phöë nguã trûa” (Àïm thêëy ta laâ thaác àöí), xem giêëc nguã nhû laâ möåt caái dúåm chïët: “Höm nay thûác dêåy. Öi ngêín ngú töi” (Xa dêëu mùåt trúâi), tûå ru mònh bùçng caách Möîi ngaây töi choån möåt niïìm vui vaâ rïu rao cuöåc àúâi àaáng söëng. Phaãi öm cho hïët cuöåc àúâi nhõ nguyïn cöìm cöåm naây, bao göìm nhûäng cùåp phaåm truâ khoá dung naåp nhau nhûng khoá thïí phên ly: söëng chïët (“Chïët tûâng ngaây söëng tûâng ngaây”, Buöìn vui phuát giêy), buöìn vui (“Buöìn vui kia laâ möåt”, Nguyïåt ca), haånh phuác khöí àau (“Haäy trao cho nhau haånh phuác lêîn thûúng àau”, Haäy yïu nhau ài), tònh yïu mêåt ngoåt mêåt àùæng (Lùång leä núi naây)... caái mùåt phaãi traái cuãa sûå vêåt sao maâ cêån kïì nhau àïën thïë, nhû àïm ngaây, nhêåt nguyïåt, nhû sum hoåp vúái chia phöi. Khöí cho keã naâo chuã phên biïåt! Phaãi quïn ài nhûäng aám aãnh cuãa tuöíi taác “Chêåp chúân lau trùæng trong tay”, (Chiïëc laá thu phai) vaâ chuêín bõ tinh thêìn cho caái phuát sau röët cuãa àúâi ngûúâi: ...möåt trùm nùm sau maäi nguã yïn (Seä coân ai) .. .mai kia chaâo cuöåc àúâi (Nhûäng con mùæt trêìn gian) ...möåt höm buöìn lïn nuái nùçm xuöëng (Tûå tònh khuác) ...möåt lêìn nùçm mú töi thêëy töi qua àúâi (Bïn àúâi hiu quaånh).