Bài giảng Dân số học đại cương - Chương II: Quá trình dân số

Chia sẻ: Minh Minh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:35

Thêm vào BST

Báo xấu

167
lượt xem 27
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Dân số học đại cương - Chương II: Quá trình dân số do GV. Thân Thị Diệp Nga thực hiện, giúp người học nắm được các kiến thức về quá trình sinh đẻ, quá trình tử vong, quá trình hôn nhân và chấm dứt hôn nhân. Đây là tài liệu tham khảo hữu ích cho bạn đọc nghiên cứu về lĩnh vực Y học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Dân số học đại cương - Chương II: Quá trình dân số

DÂN SỐ HỌC ĐẠI CƯƠNG
CHƯƠNG II: QUÁ TRÌNH DÂN SỐ
QUÁ TRÌNH DÂN SỐ QUÁ TRÌNH SINH ĐẺ Quá trình QUÁ TRÌNH TỬ VONG dân số HÔN NHÂN CHẤM DỨT HÔN NHÂN
I- QUÁ TRÌNH SINH ĐẺ 1- Khái niệm: Sinh sản: là một hiện tượng sinh vật học, đóng vai trò thay thế và duy trì về mặt sinh học của xã hội loài người Nghiên cứu hiện tượng sinh sản nhằm tìm hiểu: khả năng và mức sinh, cường độ và lịch trình sinh sản của dân số dự đoán xu hướng biến động và phát triển của dân số  nghiên cứu trên hai bình diện: số trẻ được sinh ra và những người mẹ có sinh con.
2- Hành vi sinh đẻ  Trong dân cư có một nhóm phụ nữ chưa đựng tiềm năng của quá trình sinh đẻ Khả năng ấy trở thành hiện thực thông qua hành vi sinh đẻ  Trong xã hội hành vi sinh đẻ bị chi phối bởi nhu cầu xã hội được điều chỉnh bằng tiêu chuẩn xã hội, văn hóa truyền thống, dư luận xã hội – Mức sinh tự nhiên: Khả năng sinh con của phụ nữ có gia đình không bị các biện pháp tránh thai ràng buộc ( Trung bình 12.44 con) – Mức sinh thực tế: Luôn thấp hơn mức sinh tự nhiên Phụ thuộc vào sự phát triển kinh tế xã hội: + Nước phát triển: Ít con + Nước đang phát triển: Nhiều con 5
II- QUÁ TRÌNH TỬ VONG 1. KHÁI NIỆM Chết( tử vong) là 1 trong các yếu tố của quá trình tái sản xuất dân số, là hiện tượng tự nhiên. Theo WHO: chết là sự mất đi vĩnh viễn tất cả những biểu hiện của sự sống ở 1 thời điểm nào đó, sau khi có sự kiện sinh sống xảy ra (sự chấm dứt tất cả những biểu hiện của sự sống mà không có một khả năng nào khôi phục lại được)
Sự cần thiết nghiên cứu mức chết • Để đánh giá được khả năng chết của nhóm dân cư cao, thấp như thế nào. • Nghiên cứu để tìm ra nguyên nhân chết, từ đó tìm cách tác động để giảm mức chết. • Nghiên cứu để xác định ảnh hưởng của chết đến vấn đề gia tăng dân số, cơ cấu dân số, chết là 1 trong những yếu tố để dự báo dân số.
Tình hình tử vong trên thế giới 2004 • Tổng số chết 57 triệu người • Trong đó: -Bệnh không miễn dịch : 33,5 triệu người -Bệnh có khả năng miễn dịch,tử vong mẹ, chết chu sinh, suy dinh dưỡng: 18,3 triệu người -Chấn thương, tai nạn: 5,2 triệu người
Tuổi thọ cao nhất và thấp nhất thế giới năm (bc)2005
Các yếu tố ảnh hưởng đến mức chết 1.Yếu tố tự nhiên 2. Điều kiện kinh tế và mức sống 3. Trình độ phát triển Y học 4. Môi trường sống CHẾT ? 5. Yếu tố nghề nghiệp 6.Vùng cư trú 7. Yếu tố hôn nhân 8.Yếu tố dân tộc 9. Thảm họa
Các yếu tố ảnh hưởng đến mức chết 1. YÕu tè tù nhiªn • a. YÕu tè tuæi • Tû suÊt chÕt cao ë trẻ sơ sinh vµ tuæi giµ ë tÊt cả c¸c níc, dï ®ã lµ níc cã trình ®é ph¸t triÓn cao hay thÊp. • Đå thÞ biÓu diÔn tû suÊt chÕt theo tuæi cña d©n sè cã d¹ng hình chữ U víi những níc cã tû suÊt chÕt cao ë tuæi trÎ nhá vµ tuæi giµ. • Đêng biÓu thÞ cã d¹ng hình chữ J ë những níc cã tû suÊt chết trÎ em thÊp. Khi ®¸y cña hình chữ U réng chøng tá tû suÊt thÊp kÐo dµi trong mét khoảng tuæi réng.
• b. Giíi tÝnh - Giíi tÝnh ®ãng vai trß quan träng ảnh hëng ®Õn møc chÕt, thÓ hiÖn qua sù chªnh lÖch vÒ tuæi thä trung bình khi sinh giữa nam vµ nữ. - Tû lÖ chÕt cña nam thêng cao h¬n nữ. - HÇu nh ë tÊt cả c¸c níc, kú väng sèng trung (tuæi thä trung bình khi sinh) cña nữ cao h¬n nam giíi.
Giải thích sự khác biệt mức chết giữa nam và nữ • Yếu tố sinh học  Hormone giới tính -khác nhau tính cách -Khác nhau về bệnh tật  Yếu xã hội học -Phân công lao động xã hội -Khác nhau về lối sống -Quan niệm sai lầm về giới tính : phân biệt đối xử
2. ĐiÒu kiÖn kinh tÕ vµ møc sèng - ĐiÒu kiÖn kinh tÕ vµ møc sèng tû lÖ nghÞch víi møc chÕt. - Møc sèng cã liªn quan chÆt chÏ tíi trình ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, ®Õn mạng líi phôc vô c«ng céng… - Møc chÕt còng cã liªn quan ®Õn tÇng líp x· héi.
3. Trình ®é ph¸t triÓn y häc, chăm sãc y tÕ vµ vÖ sinh phßng bÖnh. - Y häc ph¸t triÓn cã khả năng khèng chÕ bÖnh tËt, giảm møc chÕt ®Æc biÖt lµ ®èi víi những bÖnh nguy hiÓm, g©y chÕt ngêi hµng lo¹t - Cã sù phæ biến, gióp ®ì, hîp t¸c vÒ y häc giữa c¸c quèc gia, vùng l·nh thæ, ®Æc biÖt lµ sù gióp ®ì cña c¸c níc ph¸t triÓn - VÖ sinh phßng bÖnh ngµy cµng ®îc quan t©m vµ thùc hiÖn tèt nªn còng lµm khả năng khèng chÕ dÞch bÖnh ®îc tèt h¬n.
4. M«i trêng sèng - M«i trêng trong s¹ch thì tuæi thä ngµy cµng ®îc n©ng cao. M«i trêng « nhiÔm thì sÏ g©y ra nhiÒu bÖnh tËt, ảnh hëng ®Õn søc kháe cña ng- êi d©n vµ lµm tăng møc chÕt.
5 YÕu tè nghÒ nghiÖp vµ văn hoá  NghÒ nghiÖp: Sù kh¸c nhau vÒ nghÒ nghiÖp dÉn tíi sù kh¸c nhau vÒ thu nhËp, ®iÒu kiÖn vµ m«i tr- êng sèng tõ ®ã t¸c ®éng ®Õn nguy c¬ chÕt kh¸c nhau. (C«ng nh©n má than cã nguy c¬ chÕt vì lao vµ ung th phæi cao hơn những ngêi lµm viÖc bµn giÊy).
• 5 YÕu tè nghÒ nghiÖp vµ văn ho¸  Văn hãa: bè mÑ cã trình ®é gi¸o dôc cao cã liªn quan chặt chÏ tíi møc ®é tö vong cña con c¸i ®Æc biÖt lµ trình ®é häc v©n cña bµ mÑ. - Trình ®é VH cao cña ngêi mÑ dÉn ®Õn viÖc lµm giảm møc chÕt cña TE. VÝ dô ë những ngêi mÑ kh«ng ®i häc thì møc tö vong TE lµ 95 ‰, ngêi mÑ cã trình ®é häc vÊn trung cÊp trë lªn thì tû lÖ tö vong cña TE lµ 27‰.
6. Vùng cư trú: Thành thị mức chết thấp hơn nông thôn, vùng đồng bằng có mức chết thấp hơn vùng núi do ảnh hưởng mức sống, vệ sin môi trường, tiếp cận dịch vụ y tế. 7. Yếu tố hôn nhân: Những người kết hôn có tỷ lệ chết luôn thấp hơn những người độc thân, người bị góa phải chịu tai biến trong cuộc đời nên có thể chết sớm hơn
8. Yếu tố dân tộc: Dân tộc Thái hay chết vì ỉa chảy, viêm phổi, lao. Người Kinh ở miền núi có thể hay chết vì sốt rét 9. Đ¹i dÞch HIV/AIDS, chiÕn tranh, thiªn tai, thảm hoạ, tai nạn thương tích…