Bài giảng môn học Luật hành chính 2: Chương 2 - Nguyễn Hữu Lạc

25/10/2016<br /> <br /> CHƯƠNG II<br /> QUYẾT ÐỊNH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC<br /> <br /> I. KHÁI NIỆM QUYẾT ÐỊNH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC<br /> Trong khoa học pháp lý, quyết định quản lý nhà<br /> nước là một khái niệm tồn tại nhiều hình thức khác<br /> nhau. Ðó có thể là:<br /> - Những hành vi vật chất cụ thể (hành vi hành chính);<br /> - Văn bản hành chính;<br /> - Mệnh lệnh hành chính dưới hình thức nói;<br /> - Kí hiệu hành chính.<br /> <br /> II. CÁC TÍNH CHẤT CỦA QUYẾT ĐỊNH QUẢN<br /> LÝ NHÀ NƯỚC<br /> <br /> Vậy, Quyết định quản lý hành chính nhà nước là<br /> một quyết định pháp luật có tính chất dưới luật<br /> được các chủ thể có thẩm quyền hành chính<br /> nhà nước trong hoạt động của mình tiến hành<br /> theo một trình tự, thủ tục, dưới những hình thức<br /> do pháp luật quy định nhằm đem lại hiệu quả<br /> nhất định trong việc quản lý.<br /> <br /> 3<br /> <br /> 2. Các đặc trưng của quyết định quản lý nhà<br /> nước<br /> - Được các chủ thể có thẩm quyền ban hành<br /> để thực hiện các nhiệm vụ và chức năng quản<br /> lý nhà nước<br /> <br /> 1. Các tính chất chung của quyết định pháp<br /> luật<br /> - Tính ý chí<br /> - Tính quyền lực<br /> - Tính pháp lý<br /> <br /> 4<br /> <br /> III. PHÂN LOẠI QUYẾT ÐỊNH HÀNH CHÍNH<br /> 1. Căn cứ vào tính chất pháp lý, quyết định quản lý<br /> hành chính nhà nước được chia:<br /> Là loại quyết định chủ<br /> + Quyết định hành chính chủ đạo: yếu được ban hành với mục<br /> đích đề ra các chủ trương<br /> + Quyết định quy phạm:<br /> chính sách quản lý hành<br /> chính nhà nước thuộc thẩm<br /> + Quyết định cá biệt<br /> quyền của các chủ thể ban<br /> hành.<br /> <br /> - Tính dưới luật<br /> <br /> 1<br /> <br /> 25/10/2016<br /> <br /> 2. Căn cứ vào chủ thể ban hành, quyết định hành chính<br /> có thể chia thành 2 nhóm:<br /> + Nhóm 01: Cơ quan, cán bộ hành chính nhà nước.<br /> + Nhóm 02: Các chủ thể khác có thẩm quyền hành chính<br /> nhà nước.<br /> 3. Căn cứ vào phạm vi lãnh thổ<br /> Quyết định quản lý hành chính được chia: Quyết<br /> định hành chính có hiệu lực trên phạm vi cả nước và<br /> quyết định có hiệu lực trên từng địa phương; Trừ<br /> trường hợp văn bản đó giới hạn phạm vi áp dụng<br /> <br /> IV. TÍNH HỢP PHÁP VÀ HỢP LÝ CỦA CÁC QUYẾT ÐỊNH<br /> HÀNH CHÍNH<br /> 1. Khái niệm về tính hợp pháp, hợp lý<br /> * Tính hợp pháp của quyết định hành chính<br /> Các quyết định hành chính phải có nội dung và mục<br /> đích phù hợp với những quy định của pháp luật, không<br /> được trái với Hiến pháp và luật cũng như các văn bản<br /> quy phạm pháp luật, văn bản chủ đạo của cơ quan nhà<br /> nước cấp trên<br /> <br /> * Tính hợp lý của quyết định hành chính<br /> Quyết định quản lý hành chính nhà nước được<br /> ban hành phải đảm bảo được lợi ích nhà nước và<br /> nguyện vọng của nhân dân, phải xuất phát từ nhu cầu<br /> khách quan của cuộc sống, phải giải quyết được các<br /> nhiệm vụ hiện tại và có tính dự báo cho tương lai.<br /> <br /> IV. TRÌNH TỰ XÂY DỰNG VÀ BAN HÀNH QUYẾT ÐỊNH<br /> HÀNH CHÍNH<br /> 1. Sáng kiến ban hành quyết định;<br /> 2. Dự thảo;<br /> 3. Trình và thông qua dự thảo;<br /> 4. Đưa quyết định đến đối tượng thi hành;<br /> 5. Kiểm tra việc thực hiện quyết định.<br /> <br /> + Tính hợp pháp đặt ra các yêu cầu sau:<br /> - Các quyết định quản lý hành chính phải phù<br /> hợp với nội dung và mục đích của văn bản pháp luật<br /> cấp trên, tức là không được trái với Hiến pháp và<br /> các văn bản mang tính luật (Bộ luật, Luật, Pháp<br /> lệnh).<br /> - Phải được ban hành trong phạm vi thẩm<br /> quyền nội dung được qui định cho chủ thể mang<br /> thẩm quyền hành chính nhà nước.<br /> - Phải được ban hành đúng thẩm quyền hình<br /> thức, đảm bảo đúng hình thức và thủ tục do pháp<br /> luật qui định.<br /> <br /> Quyết định hành chính nhà nước cần phải đảm bảo<br /> các yêu cầu sau:<br /> - Hài hoà giữa lợi ích nhà nước, lợi ích tập thể và cá<br /> nhân.<br /> - Phải có tính cụ thể, phù hợp với từng vấn đề, đối<br /> tượng thực hiện.<br /> - Ðảm bảo tính hệ thống toàn diện.<br /> - Ngôn ngữ, văn phong phải rõ ràng, dễ hiểu, ngắn<br /> gọn, chính xác, không đa nghĩa.<br /> <br /> 2<br /> <br /> 25/10/2016<br /> <br /> * Mối quan hệ giữa tính hợp pháp và hợp lý trong<br /> quyết định hành chính<br /> - Quyết định hành chính chỉ có giá trị pháp lý và<br /> có giá trị áp dụng thực tế khi bảo đảm đủ hai tính<br /> chất nêu trên.<br /> - Nếu tính hợp pháp và hợp lý không đồng nhất<br /> nhau, thì phải ưu tiên xem xét tính hợp pháp.<br /> <br /> a. Bất hợp pháp.<br /> Có thể rơi vào một trong các trường hợp: tạm đình<br /> chỉ, đình chỉ, bãi bỏ.<br /> Khắc phục hậu quả và bồi thường thiệt hại nếu như:<br /> Có mối liên hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả, trừ<br /> trường hợp xảy ra hoàn toàn do lỗi nạn nhân hay do bất<br /> khả kháng.<br /> Sự tổn hại là có thật, tức là có thể tính ra được giá trị<br /> bằng tiền.<br /> Sự tổn hại phải trực tiếp do quyết định hành chính đó<br /> gây ra.<br /> Truy cứu trách nhiệm người có lỗi: có thể là trách<br /> nhiệm kỷ luật hoặc trách nhiệm hình sự tuỳ trường hợp.<br /> <br /> V. QUYỀN PHẢN KHÁNG QUYẾT ÐỊNH HÀNH CHÍNH<br /> BẤT HỢP PHÁP, BẤT HỢP LÝ<br /> 1. Khiếu nại hành chính *<br /> 2. Khiếu kiện hành chính<br /> <br /> 2. Các hình thức xử lý đối với quyết định hành chính bất<br /> hợp pháp hoặc bất hợp lý<br /> * Tạm đình chỉ: Khi có dấu hiệu vi phạm về tính hợp<br /> pháp, hoặc hợp lý của quyết định nhưng chưa có căn cứ<br /> cụ thể để khẳng định rõ chính xác.<br /> * Ðình chỉ hoặc bãi bỏ: Nếu tìm ra những căn cứ chính<br /> xác là quyết định hành chính bất hợp pháp hoặc bất hợp<br /> lý, quyết định hành chính này sẽ bị đình chỉ hoặc bãi bỏ.<br /> Việc đình chỉ hay bãi bỏ một văn bản pháp luật hành<br /> chính tuỳ thuộc vào thẩm quyền đình chỉ, bãi bỏ quyết<br /> định hành chính của các cơ quan tương ứng.<br /> <br /> b. Bất hợp lý<br /> Có thể rơi vào một trong các trường hợp: tạm đình<br /> chỉ, đình chỉ, bãi bỏ.<br /> Khắc phục hậu quả. Ðối với các quyết định bất hợp<br /> lý trong trường hợp bất khả thi, do không gây ra hậu<br /> quả nên không phải khắc phục tình trạng cũ.<br /> Trách nhiệm của chủ thể có lỗi: có thể chịu trách<br /> nhiệm dân sự, trách nhiệm kỷ luật nếu tái phạm nhiều<br /> lần, nhưng không chịu trách nhiệm hình sự.<br /> <br /> VI. PHÂN BIỆT QUYẾT ÐỊNH HÀNH CHÍNH VỚI MỘT<br /> SỐ QUYẾT ÐỊNH PHÁP LUẬT KHÁC<br /> 1. Phân biệt quyết định hành chính với quyết định<br /> pháp luật của cơ quan quyền lực NN<br /> - Về thẩm quyền ban hành *<br /> - Giá trị pháp lý *<br /> 2. Phân biệt quyết định hành chính với quyết định<br /> của cơ quan tư pháp<br /> - Chủ thể ban hành *<br /> - Tính chất pháp lý *<br /> - Phạm vi điều chỉnh *<br /> <br /> 3<br /> <br /> 25/10/2016<br /> <br /> Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ<br /> chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục<br /> do Luật này quy định đề nghị cơ quan, tổ<br /> chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại<br /> quyết định hành chính, hành vi hành chính<br /> của cơ quan hành chính nhà nước, của<br /> người có thẩm quyền trong cơ quan hành<br /> chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán<br /> bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết<br /> định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm<br /> phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình.<br /> <br /> 19<br /> <br /> Các nguyên tắc của khiếu nại hành chính<br /> Các nguyên tắc chung của khiếu nại:<br /> - Pháp chế;<br /> - Dân chủ;<br /> - Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá<br /> nhân, tổ chức và lợi ích của nhà nước;<br /> - Bình đẳng trước pháp luật;<br /> - Khách quan;<br /> - Công khai, minh bạch;<br /> - Nhanh chóng, kịp thời;<br /> - Trách nhiệm của cơ quan nhà nước, của cán<br /> bộ, công chức, của các tổ chức xã hội trong<br /> việc giải quyết và giám sát việc giải quyết<br /> khiếu nại, tố cáo;...<br /> 20<br /> <br /> Các nguyên tắc đặc thù của khiêu nại hành<br /> chính<br /> - Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá<br /> nhân, tổ chức và lợi ích nhà nước;<br /> - Đối thoại, hoà giải;<br /> <br /> 21<br /> <br /> 4<br /> <br />