Bài giảng môn học Luật hành chính 2: Chương 3 - Nguyễn Hữu Lạc

25/10/2016<br /> <br /> I. VI PHẠM HÀNH CHÍNH<br /> 1. Khái niệm, đặc điểm và dấu hiệu của vi<br /> phạm hành chính<br /> <br /> CHƯƠNG III<br /> <br /> * Khái niệm<br /> <br /> VI PHẠM HÀNH CHÍNH VÀ<br /> TRÁCH NHIỆM HÀNH CHÍNH<br /> 1<br /> <br /> 3<br /> <br /> 2<br /> <br /> * Ðặc điểm cơ bản của vi phạm hành chính<br /> - Là hành vi trái pháp luật, xâm phạm các quy<br /> tắc QLNN, do cá nhân hay tổ chức thực hiện với<br /> lỗi cố ý hoặc vô ý;<br /> - Ðặc điểm không phải là tội phạm ở đây được<br /> hiểu: VPHC có tính chất, mức độ nguy hiểm thấp<br /> hơn tội phạm;<br /> - Ða số các VPHC có cấu thành hình thức, nghĩa<br /> là chỉ cần xét đến hành vi xảy ra mà không cần<br /> tính đến hậu quả;<br /> <br /> Vi phạm hành chính là hành vi có lỗi do<br /> cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy<br /> định của pháp luật về quản lý nhà nước mà<br /> không phải là tội phạm và theo quy định<br /> của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành<br /> chính.<br /> <br /> - VPHC hiện nay được quy định cụ thể trong các<br /> văn bản dưới luật.<br /> - Là hành vi được pháp luật quy định phải bị<br /> XPHC.<br /> <br /> 4<br /> <br /> * Dấu hiệu của vi phạm hành chính<br /> <br /> - Hành vi đó phải do chủ thể vi phạm<br /> hành chính bao gồm cá nhân, tổ chức<br /> có năng lực chủ thể thực hiện;<br /> <br /> - Vi phạm hành chính luôn là hành vi<br /> (hành động hay không hành động) vi<br /> phạm pháp luật hành chính của cá nhân<br /> hoặc tổ chức;<br /> <br /> - Hành vi đó là hành vi trái pháp luật<br /> và phải bị tác động bởi biện pháp cưỡng<br /> chế tương ứng của chế tài.<br /> <br /> - Hành vi đó luôn thể hiện tính có lỗi.<br /> 5<br /> <br /> 6<br /> <br /> 1<br /> <br /> 25/10/2016<br /> <br /> 7<br /> <br /> 2. Cấu thành của vi phạm hành chính<br /> * Yếu tố khách quan của vi phạm hành<br /> chính<br /> Mặt khách quan của vi phạm hành<br /> chính là những biểu hiện ra bên ngoài<br /> của hành vi vi phạm hành chính.<br /> Mặt khách quan bao gồm các yếu tố<br /> sau: hành vi, thời gian, địa điểm, công<br /> cụ, hậu quả, mối quan hệ nhân quả giữa<br /> hành vi và hậu quả, trong đó yếu tố có<br /> hành vi vi phạm là yếu tố bắt buộc<br /> <br /> * Yếu tố chủ quan của vi phạm hành<br /> chính<br /> <br /> 8<br /> <br /> Lỗi là một dấu hiệu cơ bản, bắt buộc<br /> phải hiện diện trong mọi cấu thành của<br /> hành vi vi phạm pháp luật, có ý nghĩa<br /> quyết định đến các yếu tố khác trong<br /> mặt chủ quan của vi phạm hành chính.<br /> <br /> 9<br /> <br /> 11<br /> <br /> Mục đích, động cơ của vi phạm hành<br /> chính là dấu hiệu không bắt buộc phải<br /> có trong mọi cấu thành của mọi loại vi<br /> phạm hành chính. Nó chỉ có ở một số<br /> cấu thành nhất định, tồn tại ở một số<br /> hành vi với lỗi cố ý.<br /> <br /> * Yếu tố chủ thể của vi phạm hành<br /> chính<br /> Chủ thể của vi phạm hành chính bao<br /> gồm:<br /> - Các cơ quan nhà nước;<br /> - Các tổ chức xã hội, đơn vị kinh tế;<br /> - Các tổ chức nước ngoài hoạt động ở<br /> Việt Nam;<br /> - Công dân Việt Nam, người nước ngoài,<br /> người không quốc tịch.<br /> Tất cả các chủ thể nêu trên phải đủ<br /> năng lực chủ thể, tức là phải có năng<br /> lực pháp luật và năng lực hành vi.<br /> <br /> Mặt chủ quan của vi phạm hành<br /> chính là quan hệ tâm lý bên trong, bao<br /> gồm các yếu tố: lỗi, mục đích, động cơ<br /> của vi phạm hành chính.<br /> ✦ Lỗi là trạng thái tâm lý của một người<br /> khi thực hiện hành vi vi phạm hành<br /> chính, biểu hiện thái độ của người đó<br /> đối với hành vi của mình.<br /> Lỗi trong vi phạm hành chính bao<br /> gồm lỗi cố ý và lỗi vô ý (*)<br /> <br /> * Yếu tố khách thể của vi phạm hành<br /> chính<br /> Khách thể của vi phạm hành chính là<br /> các quy tắc quản lý nhà nước có nội<br /> dung xã hội là các quan hệ xã hội phát<br /> sinh trong lĩnh vực quản lý nhà nước<br /> được pháp luật quy định và bảo vệ.<br /> 10<br /> <br /> Có các loại khách thể sau:<br /> - Khách thể chung<br /> - Khách thể loại<br /> - Khách thể trực tiếp<br /> <br /> 3. Phân biệt vi phạm hành chính với<br /> một số vi phạm khác<br /> * Phân biệt vi phạm hành chính với vi<br /> phạm hình sự (*)<br /> * Phân biệt vi phạm hành chính và vi<br /> phạm kỷ luật<br /> 12<br /> <br /> * Phân biệt vi phạm hành chính và vi<br /> phạm dân sự<br /> <br /> 2<br /> <br /> 25/10/2016<br /> <br /> 13<br /> <br /> II. NHỮNG VẤN ÐỀ CHUNG VỀ TRÁCH<br /> NHIỆM HÀNH CHÍNH<br /> 1. Khái niệm<br /> Khái niệm trách nhiệm theo nghĩa<br /> chủ động được sử dụng để chỉ nghĩa vụ,<br /> bổn phận, nhiệm vụ của công dân, tổ<br /> chức trong lĩnh vực quản lý NN.<br /> Trách nhiệm hành chính theo nghĩa<br /> bị động gắn liền với HV VPPL hành<br /> chính, tức là phải gánh chịu những hậu<br /> quả bất lợi do HVVPPL của mình thông<br /> qua các chế tài.<br /> <br /> 2. Mối quan hệ giữa vi phạm hành chính<br /> và trách nhiệm hành chính<br /> Về nguyên tắc TNHC chỉ đặt ra khi và chỉ khi<br /> có HV VPPLHC. Tuy nhiên, không phải mọi HV<br /> VPHC đều phải chịu TNHC tương ứng, nếu<br /> thuộc một trong các trường hợp sau đây:<br /> - Quá thời hiệu truy cứu trách nhiệm hành<br /> chính.<br /> - Các trường hợp miễn trừ ngoại giao đối với<br /> đối tượng và hành vi được miễn trừ.(*)<br /> <br /> 14<br /> các<br /> <br /> - Hành vi vi phạm hành chính đã chuyển hoá<br /> thành tội phạm.<br /> <br /> III. TRUY CỨU TRÁCH NHIỆM HÀNH CHÍNH<br /> 1. Các nguyên tắc Xử phạt vi phạm hành chính<br /> <br /> d) Chỉ xử phạt vi phạm hành chính khi có hành vi<br /> vi phạm hành chính do pháp luật quy định.<br /> Một hành vi vi phạm hành chính chỉ bị xử phạt<br /> một lần.<br /> <br /> a) Mọi vi phạm hành chính phải được phát hiện,<br /> ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm minh,<br /> mọi hậu quả do vi phạm hành chính gây ra phải<br /> được khắc phục theo đúng quy định của pháp luật;<br /> <br /> 15<br /> <br /> b) Việc xử phạt vi phạm hành chính được tiến hành<br /> nhanh chóng, công khai, khách quan, đúng thẩm<br /> quyền, bảo đảm công bằng, đúng quy định của pháp<br /> luật;<br /> c) Việc xử phạt vi phạm hành chính phải căn cứ vào<br /> tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối tượng vi<br /> phạm và tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng;<br /> <br /> Nhiều người cùng thực hiện một hành vi vi phạm<br /> hành chính thì mỗi người vi phạm đều bị xử phạt về<br /> hành vi vi phạm hành chính đó.<br /> Một người thực hiện nhiều hành vi vi phạm hành<br /> chính hoặc vi phạm hành chính nhiều lần thì bị xử<br /> phạt về từng hành vi vi phạm;<br /> 16<br /> <br /> đ) Người có thẩm quyền xử phạt có trách nhiệm<br /> chứng minh vi phạm hành chính. Cá nhân, tổ chức<br /> bị xử phạt có quyền tự mình hoặc thông qua người<br /> đại diện hợp pháp chứng minh mình không vi phạm<br /> hành chính;<br /> e) Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính<br /> thì mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức<br /> phạt tiền đối với cá nhân.<br /> <br /> 17<br /> <br /> 2. Nguyên tắc áp dụng các biện pháp xử lý hành<br /> chính bao gồm:<br /> a) Cá nhân chỉ bị áp dụng biện pháp xử lý hành<br /> chính nếu thuộc một trong các đối tượng quy định<br /> tại các điều 90, 92, 94 và 96 của Luật xử lý VPHC;<br /> b) Việc áp dụng các biện pháp xử lý hành chính<br /> phải được tiến hành theo quy định tại điểm b khoản<br /> 1 Điều này;<br /> 18<br /> <br /> 3<br /> <br /> 25/10/2016<br /> <br /> 3. Ðối tượng bị xử lý vi phạm hành<br /> chính<br /> <br /> c) Việc quyết định thời hạn áp dụng biện pháp xử<br /> lý hành chính phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu<br /> quả vi phạm, nhân thân người vi phạm và tình tiết<br /> giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng;<br /> d) Người có thẩm quyền áp dụng biện pháp xử lý<br /> hành chính có trách nhiệm chứng minh vi phạm<br /> hành chính. Cá nhân bị áp dụng biện pháp xử lý<br /> hành chính có quyền tự mình hoặc thông qua người<br /> đại diện hợp pháp chứng minh mình không vi phạm<br /> hành chính.<br /> 18<br /> <br /> 3.1 Đối tượng bị xử phạt vi phạm hành chính<br /> a) Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi bị xử<br /> phạt vi phạm hành chính về vi phạm hành chính do<br /> cố ý; người từ đủ 16 tuổi trở lên bị xử phạt vi phạm<br /> hành chính về mọi vi phạm hành chính.<br /> 19<br /> <br /> Người thuộc lực lượng Quân đội nhân dân, Công<br /> an nhân dân vi phạm hành chính thì bị xử lý như đối<br /> với công dân khác; trường hợp cần áp dụng hình<br /> thức phạt tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ<br /> hành nghề hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn liên<br /> quan đến quốc phòng, an ninh thì người xử phạt đề<br /> nghị cơ quan, đơn vị Quân đội nhân dân, Công an<br /> nhân dân có thẩm quyền xử lý;<br /> 19<br /> <br /> b) Tổ chức bị xử phạt vi phạm hành chính về mọi vi<br /> phạm hành chính do mình gây ra;<br /> <br /> 20<br /> <br /> c) Cá nhân, tổ chức nước ngoài vi phạm hành<br /> <br /> 3.2 Ðối tượng bị áp dụng biện pháp xử lý hành<br /> chính<br /> <br /> chính trong phạm vi lãnh thổ, vùng tiếp giáp lãnh<br /> hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của<br /> <br /> Đối tượng bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính<br /> là cá nhân được quy định tại các điều 90, 92, 94 và<br /> 96 của Luật xử lý vi phạm hành chính.<br /> <br /> nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam; trên<br /> tàu bay mang quốc tịch Việt Nam, tàu biển mang<br /> cờ quốc tịch Việt Nam thì bị xử phạt vi phạm hành<br /> chính theo quy định của pháp luật Việt Nam, trừ<br /> 20<br /> <br /> trường hợp điều ước quốc tế mà nước Cộng hoà<br /> <br /> 21<br /> <br /> xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy<br /> định khác.<br /> <br /> 4<br /> <br /> 25/10/2016<br /> <br /> 4. Thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính<br /> <br /> - Người đứng đầu cơ quan đại diện ngoại<br /> giao, cơ quan lãnh sự, cơ quan khác được<br /> ủy quyền thực hiện chức năng lãnh sự của<br /> Việt Nam ở nước ngoài;<br /> <br /> a. Chủ thể có thẩm quyền xử lý vi phạm hành<br /> chính: bao gồm<br /> - Người đứng đầu các cơ quan hành chính nhà<br /> nước có thẩm quyền chung bao gồm: Chủ tịch<br /> Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, huyện, xã.<br /> - Các cán bộ có thẩm quyền (thuộc các cơ<br /> quan hành chính nhà nước có thẩm quyền<br /> 22 chuyên môn, hoặc các cơ quan nhà nước khác<br /> được giao quyền xử lý)<br /> <br /> - Chủ tịch Hội đồng cạnh tranh và Thủ<br /> trưởng cơ quan quản lý cạnh tranh;<br /> 23<br /> <br /> - Chánh thanh tra, Chủ tịch Ủy ban chứng<br /> khoán nhà nước.<br /> - Thẩm quyền của toà án nhân dân.<br /> - Thẩm quyền của cơ quan thi hành án<br /> dân sự<br /> <br /> b. Các nguyên tắc phân định thẩm quyền :<br /> <br /> + Trong trường hợp phạt tiền đối với vi phạm<br /> <br /> + Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính<br /> <br /> hành chính trong khu vực nội thành thuộc các<br /> <br /> của những người được quy định tại các điều từ<br /> <br /> lĩnh vực quy định tại đoạn 2 khoản 1 Điều 23 của<br /> <br /> 38 đến 51 của Luật Xử lý vi phạm hành chính là<br /> <br /> Luật Xử lý vi phạm hành chính, thì các chức danh có<br /> thẩm quyền phạt tiền đối với các hành vi vi phạm<br /> <br /> thẩm quyền áp dụng đối với một hành vi vi phạm<br /> <br /> hành chính do Chính phủ quy định cũng có thẩm<br /> <br /> hành chính của cá nhân; trong trường hợp phạt<br /> <br /> quyền xử phạt tương ứng với mức tiền phạt cao<br /> <br /> tiền, thẩm quyền xử phạt tổ chức gấp 02 lần thẩm<br /> 24quyền<br /> <br /> xử phạt cá nhân và được xác định theo tỉ<br /> <br /> hơn đối với các hành vi vi phạm hành chính do Hội<br /> 25<br /> <br /> lệ phần trăm quy định tại Luật xử lý vi phạm hành<br /> <br /> ương quy định áp dụng trong nội thành.<br /> <br /> chính đối với chức danh đó.<br /> <br /> + Thẩm quyền phạt tiền được xác định căn cứ<br /> vào mức tối đa của khung tiền phạt quy định đối với<br /> từng hành vi vi phạm cụ thể.<br /> + Chủ tịch Uỷ ban nhân dân các cấp có thẩm<br /> quyền xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh<br /> vực quản lý nhà nước ở địa phương.<br /> 26<br /> <br /> đồng nhân dân thành phố trực thuộc trung<br /> <br /> + Người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành<br /> chính quy định tại các điều từ 39 đến 51 của Luật Xử<br /> lý vi phạm hành chính có thẩm quyền xử phạt vi<br /> phạm hành chính thuộc lĩnh vực, ngành mình quản<br /> lý.<br /> + Trong trường hợp vi phạm hành chính thuộc<br /> thẩm quyền xử phạt của nhiều người, thì việc xử<br /> phạt vi phạm hành chính do người thụ lý đầu tiên<br /> thực hiện.<br /> 26<br /> <br /> 5<br /> <br />