Bản tin Canh tranh & người tiêu dùng Số 41 - 2013

CẠNH TRANH<br /> & NGƯỜI TIÊU DÙNG<br /> BẢN TIN<br /> <br /> SỐ 41 - 2013<br /> <br /> Khuôn khổ<br /> đánh giá<br /> cạnh tranh<br /> ngành áp dụng<br /> tại Việt Nam<br /> <br /> Khái quát hoạt động<br /> mua bán và sáp nhập<br /> trong lĩnh vực tiêu dùng, bán lẻ<br /> từ đầu năm 2012 đến Quý I năm 2013<br /> <br /> BỘ CÔNG THƯƠNG<br /> CỤC QUẢN LÝ CẠNH TRANH<br /> <br /> Bộ Công Thương<br /> <br /> “<br /> <br /> Cục Quản lý cạnh tranh<br /> <br /> Cục Quản lý cạnh tranh là cơ quan do Chính phủ thành lập trong hệ thống tổ<br /> chức của Bộ Công Thương có nhiệm vụ thực thi Luật Cạnh tranh, Luật Bảo vệ quyền<br /> lợi người tiêu dùng, Pháp lệnh Chống bán phá giá, Pháp lệnh Chống trợ cấp và Pháp<br /> lệnh tự vệ.<br /> Với chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn quy định tại Quyết định số 848/QĐ-BCT<br /> ngày 05 tháng 2 năm 2013, Cục Quản lý cạnh tranh hoạt động nhằm mục tiêu thúc đẩy<br /> và duy trì môi trường cạnh tranh hiệu quả cho các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần<br /> kinh tế, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của doanh nghiệp và người tiêu dùng.<br /> Lãnh đạo Cục Quản lý cạnh tranh gồm một Cục trưởng do Thủ tướng bổ nhiệm<br /> theo đề nghị của Bộ trưởng Bộ Công Thương, và một số Phó Cục trưởng do Bộ trưởng<br /> Bộ Công Thương bổ nhiệm.<br /> <br /> ”<br /> <br /> BẢN TIN<br /> CẠNH TRANH & NGƯỜI TIÊU DÙNG<br /> Của Cục Quản lý cạnh tranh<br /> <br /> Mục lục<br /> 04<br /> <br /> CHUYÊN MỤC<br /> Đánh giá cạnh tranh một số<br /> lĩnh vực của nền kinh tế<br /> <br /> Giấy phép xuất bản số 06/GP-XBBT<br /> Cấp ngày 15/01/2013<br /> <br /> 10<br /> <br /> Phát hành vào ngày 20 hàng tháng<br /> <br /> TIN TỨC - SỰ KIỆN<br /> <br /> NGƯỜI CHỊU TRÁCH NHIỆM XUẤT BẢN<br /> BẠCH VĂN MỪNG<br /> Cục trưởng Cục Quản lý cạnh tranh - Bộ Công Thương<br /> BAN BIÊN TẬP<br /> NGUYỄN PHƯƠNG NAM, LÊ PHÚ CƯỜNG,<br /> PHẠM CHÂU GIANG, PHẠM HƯƠNG GIANG,<br /> CAO XUÂN QUẢNG, HỒ TÙNG BÁCH,<br /> BÙI NGUYỄN ANH TUẤN, PHAN ĐỨC QUẾ,<br /> PHÙNG VĂN THÀNH<br /> HỘI ĐỒNG CỐ VẤN<br /> TRƯƠNG ĐÌNH TUYỂN<br /> Nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại<br /> PGS. TS. LÊ DANH VĨNH<br /> Nguyên Thứ trưởng Bộ Công Thương<br /> ÔNG TRẦN QUỐC KHÁNH<br /> Thứ trưởng Bộ Công Thương<br /> GS. TS. HOÀNG ĐỨC THÂN<br /> Đại học Kinh tế Quốc dân<br /> PGS. TS. NGUYỄN NHƯ PHÁT<br /> Viện Nhà nước và Pháp luật<br /> TS. BÙI NGUYÊN KHÁNH<br /> Viện Nhà nước và Pháp luật<br /> Tổ chức sản xuất và phát hành<br /> TRUNG TÂM THÔNG TIN CẠNH TRANH (CCID)<br /> 25 Ngô Quyền - Hà Nội<br /> ĐT: (04) 2220 5305 * Fax: (04) 2220 5303<br /> Email: cncbulletin@moit.gov.vn<br /> <br /> 27<br /> <br /> HỎI ĐÁP<br /> <br /> 28<br /> 30<br /> <br /> NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI<br /> <br /> HOẠT ĐỘNG TRONG KỲ TỚI<br /> <br /> Đại diện tại TP. Hồ Chí Minh<br /> Tầng 6, số 8 Nam Kỳ Khởi Nghĩa - TP. HCM<br /> Phát hành tại<br /> Công ty phát hành báo chí Trung ương<br /> <br /> Ban Biên tập Bản tin Cạnh tranh và Người tiêu dùng xin trân trọng cảm ơn và nghiêm túc tiếp thu ý kiến đóng góp của độc giả nhằm nâng cao chất<br /> lượng của Bản tin. Mọi ý kiến đóng góp, thư từ, tin, bài xin gửi về:<br /> Ban Biên tập Bản tin Cạnh tranh và Người tiêu dùng<br /> 25 Ngô Quyền - Hoàn Kiếm - Hà Nội<br /> ĐT: (04) 2220 5009 * Fax: (04) 2220 5303 * Email: cncbulletin@moit.gov.vn<br /> <br /> Chuyên mục<br /> <br /> Đánh giá cạnh tranh một số lĩnh vực của nền kinh tế<br /> <br /> CẠNH TRANH TRÊN THỊ TRƯỜNG Ô TÔ<br /> TẠI VIỆT NAM<br /> <br /> T<br /> <br /> rong những năm gần đây, thị trường ô tô Việt Nam đã<br /> trải qua rất nhiều biến động. Các cuộc khủng khoảng<br /> kinh tế thế giới diễn ra trong hai năm 2008 và 2011 đã<br /> tác động mạnh đến thị trường. Doanh số bán hàng liên tục sụt<br /> giảm cùng với đó là việc cắt giảm sản xuất của đa số các công<br /> ty sản xuất ô tô. Mặc dù vậy, với dân số đông và tỷ lệ sở hữu<br /> xe ô tô vẫn còn ở mức thấp, thêm vào đó là nhu cầu về sở hữu<br /> ô tô của đại bộ phận các hộ gia đình khá cao, thị trường ô tô tại<br /> Việt Nam được dự báo vẫn có rất nhiều tiềm năng phát triển.<br /> Tổng số lượng xe ô tô sản xuất tại Việt Nam giai đoạn<br /> 2008 – 2012<br /> <br /> (Nguồn: VAMA)<br /> <br /> Sau hơn 08 năm kể từ thời điểm Thủ tướng Chính phủ ký<br /> quyết định về việc phê duyệt quy hoạch phát triển ngành công<br /> nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2010, tầm nhìn đến năm 2020,<br /> ngành công nghiệp ô tô của Việt Nam vẫn còn khá non trẻ. Đa<br /> phần các mục tiêu đặt ra trong quy hoạch đều không thực hiện<br /> được. Dù cho các liên doanh sản xuất, lắp ráp xe ô tô trong<br /> nước được hưởng quá nhiều ưu đãi về thuế, sản xuất ô tô trong<br /> nước vẫn chủ yếu dưới hình thức nhập khẩu linh kiện (CKD)<br /> để lắp ráp và bán tại thị trường nội địa. Theo như quy hoạch,<br /> đến năm 2010 sản xuất trong nước “đáp ứng trên 80% nhu cầu<br /> thị trường trong nước về số lượng và đạt tỷ lệ sản xuất trong<br /> nước 60% vào năm 2010”1 và cho đến thời điểm này tỷ lệ giá<br /> trị sản xuất trong nước đạt con số rất thấp, đặc biệt là những<br /> chi tiết và linh kiện quan trọng đều không làm được. Chúng ta<br /> đã bỏ chi phí lên đến hàng tỷ USD mỗi năm cho các chính sách<br /> ưu đãi về thuế nhằm mục đích xây dựng và phát triển ngành<br /> công nghiệp ô tô “trở thành một ngành công nghiệp quan trọng<br /> của đất nước, có khả năng đáp ứng ở mức cao nhất nhu cầu<br /> thị trường trong nước và tham gia vào thị trường khu vực và<br /> thế giới”, tuy nhiên cho đến thời điểm hiện nay ngay cả việc<br /> lựa chọn dòng xe chiến lược vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau<br /> bởi dòng xe chiến lược sẽ được hưởng rất nhiều chính sách ưu<br /> đãi, hỗ trợ đặc biệt là thuế quan.<br /> Do ảnh hưởng của kinh tế suy giảm, cùng với chính sách<br /> tiền tệ thắt chặt và lãi suất ngân hàng quá cao, đã kéo theo sự<br /> suy giảm chung của thị trường ô tô Việt Nam..<br /> 1 Quyết định của TTCP về việc phê duyệt Quy hoạch phát triển<br /> ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2010, tầm nhìn đến năm 2020<br /> <br /> 4<br /> <br /> C ạnh tr anh & Người tiêu dùng | Số. 41 - 2013<br /> <br /> V C A<br /> <br /> Chuyên Mục<br /> <br /> Đánh giá cạnh tranh một số lĩnh vực của nền kinh tế<br /> Thị phần (tính theo sản lượng bán hàng) của các doanh nghiệp sản xuất<br /> xe ô tô trong nước giai đoạn 2008 - 2011<br /> <br /> (Nguồn: VAMA)<br /> Trong rất nhiều năm, Toyota luôn là<br /> Trường Hải, một doanh nghiệp sản xuất<br /> doanh nghiệp dẫn đầu thị trường về thị ô tô trong nước dẫn đầu thị trường về số<br /> phần tính theo sản lượng sản xuất. Với lượng xe tiêu thụ (thị phần 28,9 % trong<br /> ưu thế về thương hiệu và năng lực sản<br /> năm 2011) là một tín hiệu đáng mừng<br /> xuất cũng như chất lượng của các sản với ngành công nghiệp ô tô Việt Nam.<br /> phẩm tại thị trường Việt Nam, Toyota Trong một thời gian dài, Trường Hải đã<br /> luôn luôn dẫn đầu thị trường và giữ vị<br /> kiên định hướng đi đã chọn, đầu tư có bài<br /> trí số 01 về thị phần sản xuất xe ô tô từ bản, và chiếm ưu thế trong dòng xe tải,<br /> năm 2008 – 2010, với thị phần là 27,74%<br /> xe buýt,…Vì vậy, khi nhu cầu thị trường<br /> trong năm 2010. Tuy nhiên đến năm 2011<br /> có sự thay đổi, các dòng xe ô tô Trường<br /> vừa qua, Toyota đã bị tụt xuống thứ hai<br /> Hải có thế mạnh vẫn có sự tiêu thụ tốt.<br /> xếp sau Trường Hải.<br /> Theo lộ trình hội nhập WTO và các<br /> Do động đất và sóng thần tại Nhật<br /> cam kết thuế quan trọng trong khuôn khổ<br /> Bản, lũ lụt tại Thái Lan đã khiến năng<br /> các khu vực mậu dịch tự do như khu vực<br /> lực sản xuất xe ô tô của Toyota bị ảnh<br /> mậu dịch tự do ASEAN (AFTA), khu vực<br /> hưởng khá nhiều, khiến hãng này phải<br /> tự do ASEAN – Trung Quốc (ACFTA),<br /> cắt giảm sản lượng sản xuất trong năm<br /> khu vực mậu dịch tự do ASEAN – Hàn<br /> 2011. Bên cạnh đó, năm 2011 cũng chứng Quốc (AKFTA), Chính phủ sẽ phải từng<br /> kiến sự thay đổi về tỷ lệ tiêu thụ giữa các bước cắt giảm thuế nhập khẩu đối với ô<br /> dòng xe ô tô tại Việt Nam. Phân khúc xe<br /> tô. Nhưng trong đó tác động mạnh nhất<br /> thương mại giảm tới 15% so với cùng kỳ, là cam kết AFTA, đến thời điểm 2018,<br /> với hơn 46.000 chiếc cả năm 2011. Cùng<br /> khi Việt Nam gia nhập AFTA hoàn toàn,<br /> chung xu hướng này là phân khúc xe đa thuế suất đối với ô tô chở người dưới 09<br /> dụng, thể thao đa dụng với mức giảm<br /> chỗ nhập khẩu vào Việt Nam bằng 0%.<br /> 6%, còn gần 23.000 chiếc. Đây chính<br /> Khi đó thị trường ô tô sẽ chịu sự cạnh<br /> là dòng xe thế mạnh của Toyota. Việc<br /> tranh gay gắt về các sản phẩm cùng loại<br /> đến từ các quốc gia trong khu<br /> vực như: Thái Lan, Malaysia,<br /> Indonexia…<br /> Với các rào cản gia nhập thị<br /> trường rất cao như hiện nay về:<br /> vốn, công nghệ, thương hiệu…<br /> Chính vì vậy mức độ tập trung<br /> trên thị trường ô tô không chỉ<br /> tại Việt Nam mà ở hầu hết các<br /> quốc gia trên thế giới đều rất<br /> cao. Nghiên cứu kinh nghiệm<br /> <br /> V C A<br /> <br /> từ các quốc gia khác trên thế giới đã cho<br /> thấy, nếu không có sự kiểm soát tốt, thị<br /> trường ô tô là một trong những thị trường<br /> tiềm ẩn nhiều nguy cơ về các vụ việc hạn<br /> chế cạnh tranh. Năm 2000, Opel bị Uỷ<br /> ban châu Âu (EC) phạt 43 triệu EUR do<br /> hạn chế sản lượng bán xe ở Hà Lan để<br /> tăng giá. Năm 2003, Volkswagen AG<br /> đã bị phạt 102 triệu EUR do phân chia<br /> thị trường. Volkswagen đã ngăn cản các<br /> đại lý ở Ý bán xe cho khách mua hàng<br /> từ Đức (do xe ở Đức giá cao hơn nhiều<br /> so với ở Ý). Việc lợi dụng quyền sở hữu<br /> trí tuệ để nâng giá, ngăn cản cạnh tranh<br /> cũng có thể bị coi là vi phạm Luật Cạnh<br /> tranh. Năm 1986, British Leyland đã cấm<br /> một doanh nghiệp sản xuất phụ tùng là<br /> Armstrong không được bán ống xả giống<br /> như ống xả do mình sản xuất. Thay vì<br /> tuyên bố Armstrong vi phạm quyền sở<br /> hữu trí tuệ của British Leyland, toà án<br /> Anh quốc đã phán quyết British Leyland<br /> lạm dụng quyền sở hữu trí tuệ, vì đã bán<br /> ống xả của mình cao hơn rất nhiều so<br /> với ống xả của các loại xe khác tương<br /> tự trên thị trường.<br /> Tại Việt Nam, vào năm 2006, khi<br /> VAMA ra thông báo về việc tăng giá xe<br /> ô tô trong khi lại cùng nhau sản xuất cầm<br /> chừng, không đủ công suất thiết kế là<br /> một hiện tượng của hành vi hạn chế cạnh<br /> tranh bị cấm theo các quy định của Luật<br /> Cạnh tranh. Việc VAMA gửi thông báo<br /> cho các cơ quan báo chí khẳng định giá<br /> ôtô năm 2006 sẽ tăng mạnh có được coi<br /> là “thoả thuận ngầm” hay “cộng hưởng”<br /> (concerted practice) giữa các nhà sản xuất<br /> xe để nâng giá cần phải có những cuộc<br /> điều tra và bằng chứng rõ ràng về một<br /> thỏa thuận như vậy mới có thể kết luận<br /> chính xác về hiện tượng này được. Mặc<br /> dù đã nhận được rất nhiêu ưu đãi cũng<br /> như sự bảo hộ của Nhà nước, nhưng giá<br /> xe ô tô của Việt Nam luôn luôn ở mức<br /> cao so với các nước trong khu vực và thế<br /> giới, giá bán xe ô tô liên tục tăng qua các<br /> năm và trong nhiều thời điểm người tiêu<br /> dùng phải chấp nhận mua xe với giá cao<br /> hơn giá niêm yết cũa hãng.<br /> Xuất phát từ thực tế kể trên đã cho<br /> thấy tính phức tạp của hoạt động cạnh<br /> tranh trên thị trường ô tô và đặt ra những<br /> yêu cầu đòi hỏi đối với các cơ quan quản<br /> lý Nhà nước nói chung và cơ quan cạnh<br /> tranh Việt Nam nói riêng cần có sự giám<br /> sát chặt chẽ các hoạt động cạnh tranh của<br /> các doanh nghiệp sản xuất ô tô nhằm<br /> ngăn ngừa các hành vi phản cạnh tranh<br /> có thể xuất hiện trên thị trường.<br /> (Nguồn: Phòng Giám sát và quản<br /> lý cạnh tranh, Cục Quản lý cạnh tranh)<br /> <br /> C ạnh tr anh & Người tiêu dùng | Số. 41 - 2013<br /> <br /> 5<br /> <br />