Hệ thống giải pháp đồng bộ đẩy mạnh xuất khẩu thủy sản Việt Nam từ nay đến năm 2020

Chia sẻ: Nguyen Bao Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:278

Thêm vào BST

Báo xấu

81
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Việt Nam đã trở thành thành viên thứ 150 của Tổ chức thương mại thế giới WTO. Tư cách thành viên trong tổ chức này giúp Việt Nam nấm bắt những cơ hội mới để đẩy nhanh tiến trình hội nhập kinh tế theo chiều sâu, trong đó sản xuất khẩu sẽ có những bước phát triên mạnh mẽ với vị thế mới trên thị trường quốc tế...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hệ thống giải pháp đồng bộ đẩy mạnh xuất khẩu thủy sản Việt Nam từ nay đến năm 2020

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH NGUYEÃN XUAÂN MINH HEÄ THOÁNG GIAÛI PHAÙP ÑOÀNG BOÄ ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU THUÛY SAÛN VIEÄT NAM TÖØ NAY ÑEÁN NAÊM 2020 LUAÄN AÙN TIEÁN SÓ KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH - NAÊM 2006
BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH NGUYEÃN XUAÂN MINH HEÄ THOÁNG GIAÛI PHAÙP ÑOÀNG BOÄ ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU THUÛY SAÛN VIEÄT NAM TÖØ NAY ÑEÁN NAÊM 2020 CHUYEÂN NGAØNH: KINH TEÁ QUAÛN LYÙ VAØ KEÁ HOAÏCH HOÙA KINH TEÁ QUOÁC DAÂN Maõ soá: 5.02.05 LUAÄN AÙN TIEÁN SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: 1. PGS, TS ÑOAØN THÒ HOÀNG VAÂN 2. TS THAÙI ÑAÉC LIEÄT TP. HOÀ CHÍ MINH - NAÊM 2006
i MUÏC LUÏC LÔØI CAM ÑOAN Trang MUÏC LUÏC DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT DANH MUÏC CAÙC BAÛNG DANH MUÏC CAÙC HÌNH MÔÛ ÑAÀU .................................................................................................................. 1 CHÖÔNG 1: SÖÏ CAÀN THIEÁT PHAÛI XAÂY DÖÏNG HEÄ THOÁNG GIAÛI PHAÙP ÑOÀNG BOÄ ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU THUÛY SAÛN VIEÄT NAM TRONG ÑIEÀU KIEÄN HOÄI NHAÄP KINH TEÁ QUOÁC TEÁ ............................................................... 9 1.1 Cô sôû lyù luaän veà söï caàn thieát xaây döïng heä thoáng giaûi phaùp ñoàng boä ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn Vieät Nam ............................................................................ 9 1.1.1 Chuû nghóa troïng thöông .................................................................................. 9 1.1.2 Lyù luaän veà phaân coâng lao ñoäng, lôïi theá tuyeät ñoái vaø lyù thuyeát “baøn tay voâ hình” cuûa Adam Smith ............................................................................................ 11 1.1.3 Lyù thuyeát lôïi theá so saùnh cuûa David Ricardo ................................................. 12 1.1.4 Lyù thuyeát yeáu toá thaâm duïng cuûa Hecksher – Ohlin ....................................... 13 1.1.5 Lyù thuyeát veà khaû naêng caïnh tranh quoác gia cuûa Michael Porter vaø caùc nhaø lyù thuyeát veà quaûn trò chieán löôïc ......................................................................... 14 1.1.6 Lyù thuyeát phaùt trieån beàn vöõng ....................................................................... 20 1.2 Cô sôû thöïc tieãn veà söï caàn thieát ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn Vieät Nam .. 22 1.2.1 Nhu caàu tieâu thuï thuûy saûn treân phaïm vi toaøn caàu vaãn ôû möùc cao .................. 22 1.2.2 Khaû naêng ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn cuûa Vieät Nam .................................. 26 1.2.3 Taùc ñoäng cuûa vieäc ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn ñoái vôùi söï nghieäp coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa vaø noã löïc hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa Vieät Nam ...................... 33 1.3 Kinh nghieäm ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn cuûa moät soá quoác gia ............... 39 1.3.1 Trung Quoác ................................................................................................... 40 1.3.2 Thaùi Lan ........................................................................................................ 44 1.3.3 Aán Ñoä ............................................................................................................ 47 1.3.4 Moät soá moâ hình toå chöùc phaùt trieån saûn xuaát vaø xuùc tieán xuaát khaåu thuûy saûn . 48 1.3.5 Baøi hoïc kinh nghieäm ruùt ra cho Vieät Nam ...................................................... 53 Keát luaän chöông 1 .................................................................................................. 54 CHÖÔNG 2: TÌNH HÌNH XUAÁT KHAÅU THUÛY SAÛN VIEÄT NAM THÔØI GIAN QUA ....................................................................................................................... 56 2.1 Tình hình xuaát khaåu thuûy saûn Vieät Nam thôøi gian qua ................................ 56 2.1.1 Kim ngaïch xuaát khaåu .................................................................................... 56 2.1.2 Cô caáu maët haøng xuaát khaåu .......................................................................... 59 2.1.3 Thò tröôøng xuaát khaåu ..................................................................................... 63
ii 2.2 Phaân tích caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán chuoãi hoaït ñoäng lieân quan ñeán xuaát khaåu thuûy saûn cuûa Vieät Nam trong thôøi gian qua ........................................ 79 2.2.1 Caùc yeáu toá beân trong ........................................................................................ 79 2.2.2 Caùc yeáu toá beân ngoaøi .................................................................................... 114 Keát luaän chöông 2 ................................................................................................ 133 CHÖÔNG 3: HEÄ THOÁNG GIAÛI PHAÙP ÑOÀNG BOÄ ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU THUÛY SAÛN VIEÄT NAM TÖØ NAY ÑEÁN NAÊM 2020 ......................................... 135 3.1 Muïc tieâu, quan ñieåm vaø caên cöù ñeà xuaát giaûi phaùp ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn ................................................................................................................... 135 3.1.1 Muïc tieâu ñeà xuaát caùc giaûi phaùp ...................................................................... 135 3.1.2 Quan ñieåm ñeà xuaát heä thoáng giaûi phaùp ñoàng boä ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn Vieät Nam töø nay ñeán naêm 2020 ............................................................................. 137 3.1.3 Caên cöù xaây döïng heä thoáng giaûi phaùp ñoàng boä ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn töø nay ñeán naêm 2020 ................................................................................................. 140 3.2 Heä thoáng giaûi phaùp ñoàng boä ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn Vieät Nam töø nay ñeán naêm 2020 ................................................................................................ 150 3.2.1 Nhoùm giaûi phaùp 1: Naâng cao chaát löôïng thuûy saûn xuaát khaåu, ñaùp öùng tieâu chuaån quoác teá veà veä sinh an toaøn thöïc phaåm .................................................................... 150 3.2.2 Nhoùm giaûi phaùp 2: Ñaåy maïnh xuùc tieán thöông maïi; xaây döïng, quaûng baù thöông hieäu vaø naâng cao khaû naêng thaâm nhaäp thò tröôøng nöôùc ngoaøi cuûa thuûy saûn xuaát khaåu ................................................................................................................................ 155 3.2.3 Nhoùm giaûi phaùp 3: Ñaûm baûo ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn beàn vöõng .......... 166 3.2.4 Nhoùm giaûi phaùp 4: Xaây döïng caùc lieân keát doïc vaø ngang trong chuoãi cung öùng thuûy saûn xuaát khaåu ................................................................................................ 173 3.2.5 Nhoùm giaûi phaùp 5: Caùc giaûi phaùp veà khoa hoïc, coâng ngheä ......................... 187 3.2.6 Nhoùm giaûi phaùp 6: Phaùt trieån caùc ngaønh, lónh vöïc phuï trôï ......................... 192 Keát luaän chöông 3 ................................................................................................ 195 KEÁT LUAÄN .......................................................................................................... 197 DANH MUÏC COÂNG TRÌNH CUÛA TAÙC GIAÛ TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC
DANH MUÏC BAÛNG, SÔ ÑOÀ VAØ BIEÅU ÑOÀ Trang 1. BAÛNG: Baûng 1.1: Möùc tieâu thuï trung bình haøng naêm thöïc phaåm töø caù vaø caùc loaïi thuûy saûn khaùc giai ñoaïn 1999 – 2001 .................................................................................... 15 Baûng 1.2: Caùc nöôùc xuaát khaåu thuûy saûn chính treân theá giôùi ................................... 16 Baûng 1.3: Caùc nöôùc nhaäp khaåu thuûy saûn chính treân theá giôùi .................................. 17 Baûng 1.4: Tieàm naêng thuûy saûn nöôùc maën .............................................................. 18 Baûng 1.5: Khaû naêng khai thaùc moät soá loaïi thuûy saûn bieån ...................................... 19 Baûng 1.6: Nhöõng loaøi caù chieám tyû troïng cao cuûa caùc vuøng ..................................... 20 Baûng 1.7: Coâng suaát caùc taøu ñaùnh baét haûi saûn xa bôø phaân theo ñòa phöông naêm 2000 – 2005 ............................................................................................................. 21 Baûng 1.8: Tyû troïng GDP cuûa ngaønh thuûy saûn so vôùi GDP cuûa neàn kinh teá theo giaù thöïc teá ..................................................................................................................... 25 Baûng 1.9: Kim ngaïch xuaát khaåu thuûy saûn so vôùi toång kim ngaïch xuaát khaåu caû nöôùc töø naêm 1994 ñeán naêm 2006 .................................................................................... 26 Baûng 1.10: Soá lao ñoäng laøm vieäc trong ngaønh thuûy saûn töø naêm 1990 ñeán naêm 2005 .................................................................................................................................. 28 Baûng 2.1: Kim ngaïch xuaát khaåu thuûy saûn Vieät Nam naêm 1990 – 2006 ................. 43 Baûng 2.2: Kim ngaïch xuaát khaåu thuûy saûn Vieät Nam naêm 2001 – 2006 (chia theo ñòa phöông) ............................................................................................................. 45 Baûng 2.3: Cô caáu haøng thuûy saûn xuaát khaåu naêm 1997 – 2006 ............................... 46 Baûng 2.4: Cô caáu thò tröôøng xuaát khaåu thuûy saûn cuûa Vieät Nam töø naêm 1997 ñeán naêm 2006 ................................................................................................................. 51
Baûng 2.5: Xuaát khaåu thuûy saûn sang Nhaät Baûn naêm 1997 – 2006 ........................... 53 Trang Baûng 2.6: Kim ngaïch xuaát khaåu caùc nhoùm haøng thuûy saûn sang thò tröôøng Nhaät Baûn töø 2002 – 2006 ......................................................................................................... 54 Baûng 2.7: Cô caáu haøng thuûy saûn xuaát khaåu sang Myõ naêm 2002 – 2006 ................ 57 Baûng 2.8: Xuaát khaåu thuûy saûn sang thò tröôøng EU naêm 1997 – 2006 ..................... 60 Baûng 2.9: Cô caáu haøng thuûy saûn xuaát khaåu sang EU naêm 2001 – 2006 ................. 61 Baûng 2.10: Xuaát khaåu thuûy saûn sang thò tröôøng Trung Quoác, Hoàng Koâng naêm 1997 – 2006 ...................................................................................................................... 62 Baûng 2.11: Xuaát khaåu thuûy saûn sang caùc nöôùc ASEAN naêm 1997 – 2006 ............ 63 Baûng 2.12: Saûn löôïng thuûy saûn ñaùnh baét naêm 1990 – 2006 ................................... 66 Baûng 2.13 Dieän tích nuoâi troàng thuûy saûn naêm 2000 – 2005 .................................. 70 Baûng 2.14: Tyû troïng saûn löôïng thuûy saûn nuoâi troàng trong toång saûn löôïng thuûy saûn naêm 1990 – 2006 ..................................................................................................... 72 Baûng 2.15: Hieäu quaû nuoâi toâm theo hình thöùc nuoâi coâng nghieäp taïi Coâng ty Nuoâi troàng Thuûy saûn Vónh Haäu (Baïc Lieâu) .......................................................................... Baûng 2.16: 5 tænh coù dieän tích maët nöôùc nuoâi troàng thuûy saûn lôùn nhaát caû nöôùc naêm 2005 ......................................................................................................................... 74 Baûng 2.17: Soá löôïng cô sôû cheá bieán thuûy saûn ñuû ñieàu kieän xuaát khaåu vaøo caùc thò tröôøng naêm 2006 ..................................................................................................... 74 Baûng 2.18: Kim ngaïch XK naêm 2006 cuûa 20 doanh nghieäp haøng ñaàu .................... 74 Baûng 2.19: Ñôn giaù XK trung bình naêm 2005, 2006................................................ 74
Baûng 2.20: Keát quaû toå chöùc tham gia hoäi chôï, khaûo saùt thò tröôøng nöôùc ngoaøi cuûa VASEP naêm 2006 .................................................................................................... 74 Trang Baûng 2.21: Voán ñaàu tö phaùt trieån thuûy saûn giai ñoaïn 2001 – 2005 (theo nguoàn voán) .................................................................................................................................. 74 Baûng 2.22: Voán ñaàu tö phaùt trieån thuûy saûn giai ñoaïn 2001 – 2005 (theo lónh vöïc). 74 Baûng 2.23: Ma traän caùc yeáu toá beân trong (I.F.E) .................................................... 91 Baûng 2.24: Dieän tích caùc loaïi hình maët nöôùc coù theå nuoâi troàng thuûy saûn................ 74 Baûng 2.25: Caùc maët haøng Vieät Nam cam keát aùp duïng möùc thueá nhaäp khaåu laø 0% ngay khi gia nhaäp WTO .......................................................................................... 74 Baûng 2.26: Caùc maët haøng Vieät Nam cam keát aùp duïng möùc thueá nhaäp khaåu cuoái cuøng döôùi 15% ......................................................................................................... 74 Baûng 2.27: Ma traän caùc yeáu toá beân ngoaøi (E.F.E) ................................................ 105 Baûng 3.1: Phöông aùn thò tröôøng – saûn phaåm thuûy saûn xuaát khaåu giai ñoaïn 2007 – 2020 ....................................................................................................................... 105 Baûng 3.2: Caùc khoùa hoïc caàn toå chöùc ñeå trang bò kieán thöùc kinh doanh quoác teá veà thuûy saûn ................................................................................................................. 105 2. HÌNH: Hình 1.1: Heä thoáng caùc yeáu toá quyeát ñònh lôïi theá caïnh tranh .................................. 7 Hình 1.2: Caùc taùc ñoäng ñeán vieäc hình thaønh yeáu toá ñaàu vaøo ................................... 9 Hình 2.1: Keânh phaân phoái thuûy saûn cuûa Nhaät Baûn ................................................. 98 Hình 2.2: Keânh phaân phoái thuûy saûn cho ngöôøi tieâu duøng EU ................................. 99
Hình 3.1: Sô ñoà boá trí ao nuoâi thöïc hieän GAP ........................................................ 99 Hình 3.2: Sô ñoà boá trí cô sôû saûn xuaát gioáng toâm bieån ............................................. 99 Hình 3.3: Moâ hình ñoäi taøu lieân hôïp ñaùnh baét xa bôø ................................................ 99 Trang Hình 3.4: Cô caáu toå chöùc hôïp taùc xaõ thu mua nguyeân lieäu ................................... 148 Hình 3.5: Cô caáu toå chöùc hoäi ñoàng ñieàu haønh phaùt trieån thuûy saûn vuøng .............. 152 Hình 3.6: Sô ñoà boá trí caùc Hoäi ñoàng ñieàu haønh phaùt trieån thuûy saûn vuøng ............. 155 Hình 3.7: Moái quan heä veà toå chöùc giöõa Hoäi ñoàng vaø caùc toå chöùc lieân quan ........ 155 Hình 3.8: Moâ hình quaûn lyù thoâng tin phuïc vuï truy xuaát nguoàn goác thuûy saûn xuaát khaåu ......................................................................................................................... 99
DANH MUÏC CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT ASEAN Hieäp hoäi caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ CoC Quy taéc nuoâi coù traùch nhieäm DOC Boä Thöông maïi (Hoa Kyø) EC UÛy Ban Chaâu AÂu EU Lieân minh Chaâu AÂu FAO Toå chöùc Noâng Löông theá giôùi FDA Cuïc Quaûn lyù Döôïc phaåm vaø Thöïc phaåm (Hoa Kyø) GAP Quy taéc thöïc haønh nuoâi toát GDP Toång saûn phaåm quoác noäi HACCP Heä thoáng kieåm soaùt moái nguy vaø ñieåm kieåm soaùt tôùi haïn ITC UÛy Ban Thöông maïi quoác teá (Hoa Kyø) MSC Hoäi ñoàng Quaûn lyù Bieån NAFIQAVED Cuïc Quaûn lyù Chaát löôïngAn toaøn veä sinh vaø thuù y thuûy saûn SPS Hieäp ñònh veà an toaøn veä sinh ñoäng thöïc vaät TBT Hieäp ñònh veà raøo caûn kyõ thuaät trong thöông maïi WTO Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi XK Xuaát khaåu VASEP Hieäp hoäi Cheá bieán vaø Xuaát khaåu thuûy saûn
1 MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do nghieân cöùu: Vieät Nam ñaõ trôû thaønh thaønh vieân thöù 150 cuûa Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi (WTO). Tö caùch thaønh vieân trong toå chöùc naøy giuùp Vieät Nam naém baét nhöõng cô hoäi môùi ñeå ñaåy nhanh tieán trình hoäi nhaäp kinh teá theo chieàu saâu, trong ñoù xuaát khaåu seõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån maïnh meõ vôùi vò theá môùi treân tröôøng quoác teá. Naêm 2006 ñaõ ñaùnh daáu moät moác quan troïng trong hoaït ñoäng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam: kim ngaïch xuaát khaåu ñaït 39,6 tyû USD, trong ñoù kim ngaïch thuûy saûn vöôït möùc 3,348 tyû USD. Xuaát khaåu thuûy saûn ñaõ coù nhöõng böôùc tieán quan troïng: kim ngaïch xuaát khaåu khoâng ngöøng taêng töø 205 trieäu USD vaøo naêm 1990 leân ñeán 3,348 tyû USD vaøo naêm 2006; haøng thuûy saûn xuaát khaåu ñaõ hieän dieän ôû 127 thò tröôøng treân theá giôùi. Tuy nhieân, trong thôøi gian gaàn ñaây, caùc doanh nghieäp xuaát khaåu thuûy saûn cuõng phaûi ñoái maët vôùi nhöõng thaùch thöùc môùi: lieân keát giöõa caùc khaâu cung öùng nguyeân lieäu – thu mua – cheá bieán loûng leûo; chaát löôïng thuûy saûn xuaát khaåu chöa oån ñònh, tính coäng ñoàng trong kinh doanh chöa cao; caùc nöôùc nhaäp khaåu ñöa ra nhieàu raøo caûn thöông maïi vaø kyõ thuaät, nhö: teân goïi haøng hoùa, dö löôïng khaùng sinh, heä thoáng ñaûm baûo chaát löôïng, aùp duïng caùc bieän phaùp choáng baùn phaù giaù… Ñaëc bieät, gaàn ñaây nhaát, Nhaät Baûn – thò tröôøng xuaát khaåu thuûy saûn chuû löïc cuûa Vieät Nam – ñaõ nhieàu laàn caûnh baùo veà chaát löôïng thuûy saûn cuûa Vieät Nam, tieán haønh kieåm tra 100% loâ haøng nhaäp khaåu cuûa moät soá doanh nghieäp vaø neáu tình hình hình khoâng thay ñoåi, Nhaät Baûn coù theå aùp duïng bieän phaùp caám nhaäp khaåu thuûy saûn töø Vieät Nam [101]. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân daãn ñeán hieän töôïng treân laø Vieät Nam chöa trieån khai heä thoáng giaûi phaùp ñoàng boä ñeå ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn moät caùch beàn vöõng. Yeâu caàu caáp thieát cuûa thöïc teá ñoøi hoûi phaûi xaây döïng moät heä thoáng giaûi
2 phaùp ñoàng boä giöõa caùc yeáu toá trong töøng khaâu vaø giöõa caùc khaâu trong toaøn chuoãi hoaït ñoäng lieân quan ñeán xuaát khaåu thuûy saûn, goàm: nuoâi troàng, ñaùnh baét, cheá bieán xuaát khaåu vaø dòch vuï haäu caàn xuaát khaåu thuûy saûn. Chính vì vaäy taùc giaû ñaõ choïn thöïc hieän luaän aùn vôùi ñeà taøi: “Heä thoáng giaûi phaùp ñoàng boä ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn Vieät Nam töø nay ñeán naêm 2020”. 2. Muïc ñích nghieân cöùu: - Heä thoáng hoùa cô sôû lyù luaän vaø thöïc tieãn ñeå khaúng ñònh caàn phaûi coù heä thoáng ñoàng boä caùc giaûi phaùp ñeå ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn Vieät Nam trong tình hình môùi, - Phaân tích nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc vaø caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán xuaát khaåu thuûy saûn Vieät Nam treân cô sôû ñaùnh giaù tình hình xuaát khaåu thuûy saûn töø naêm 1990 ñeán naêm 2006. - Ñeà xuaát heä thoáng giaûi phaùp ñoàng boä ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn Vieät Nam töø nay ñeán naêm 2020. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: - Ñoái töôïng nghieân cöùu: hoaït ñoäng xuaát khaåu thuûy saûn cuûa Vieät Nam. - Phaïm vi nghieân cöùu: + Veà maët khoâng gian: nghieân cöùu hoaït ñoäng xuaát khaåu thuûy saûn cuûa caùc chuû theå treân phaïm vi laõnh thoå Vieät Nam nhöng do ñieàu kieän nghieân cöùu, vieäc khaûo saùt ñöôïc thöïc hieän chuû yeáu taïi caùc tænh, thaønh phía nam. + Veà maët thôøi gian: nghieân cöùu tình hình xuaát khaåu thuûy saûn Vieät Nam töø naêm 1990 ñeán naêm 2006; caùc giaûi phaùp ñeà xuaát seõ ñöôïc aùp duïng töø nay cho ñeán naêm 2020 – giai ñoaïn quan troïng ñeå hoaøn thaønh nhieäm vuï ñöa nöôùc ta, veà cô baûn, trôû thaønh moät nöôùc coâng nghieäp. 4. Toång quan tình hình nghieân cöùu vaø tính môùi cuûa ñeà taøi:
3 Vì taàm quan troïng cuûa ngaønh thuûy saûn neân ñaõ coù nhieàu coâng trình nghieân cöùu veà vaán ñeà naøy, trong ñoù coù caùc coâng trình ñieån hình nhö: - Ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc caáp boä “Phaùt trieån thuûy saûn Vieät Nam – nhöõng luaän cöù vaø thöïc tieãn” do GS,TS Hoaøng Thò Chænh thöïc hieän naêm 2003. - Ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc caáp boä “Nhöõng giaûi phaùp veà thò tröôøng cho saûn phaåm thuûy saûn xuaát khaåu cuûa Vieät Nam” do GS,TS Voõ Thanh Thu chuû trì thöïc hieän naêm 2002. - Ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc caáp boä “Nhöõng giaûi phaùp taïo döïng vaø duy trì lôïi theá caïnh tranh nhaèm naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc trong ngaønh thuûy saûn” do TS Vuõ Thaønh Höng (ÑH Kinh teá Quoác daân – Haø Noäi) thöïc hieän naêm 2006. - Caùc coâng trình nghieân cöùu cuûa Boä Thuûy saûn nhö: Quy hoaïch toång theå phaùt trieån ñeán naêm 2010 vaø ñònh höôùng ñeán naêm 2020 (naêm 2006), Quy hoaïch phaùt trieån gioáng thuûy saûn ñeán naêm 2010 (naêm 2003), Chöông trình haønh ñoäng cuûa Boä Thuûy saûn veà vieäc ñaåy nhanh coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa ngaønh thuûy saûn giai ñoaïn 2010 – 2020 (naêm 2004), Chöông trình phaùt trieån xuaát khaåu thuûy saûn ñeán naêm 2010 vaø ñònh höôùng ñeán naêm 2020 (naêm 2006). Trong caùc coâng trình nghieân cöùu neâu treân thì caùc coâng trình cuûa Boä Thuûy saûn chuù troïng nhieàu ñeán caùc khaâu: nuoâi troàng, ñaùnh baét vaø cheá bieán thuûy saûn, nhöng chöa nghieân cöùu saâu veà xuaát khaåu vaø söï phoái hôïp ñoàng boä giöõa caùc giaûi phaùp. Nhöõng coâng trình cuûa caùc nhaø khoa hoïc ñaõ thaáy ñöôïc taàm quan troïng cuûa tính heä thoáng nhöng laïi chöa ñeà caäp ñeán moâ hình thích hôïp ñeå thöïc hieän caùc giaûi phaùp moät caùch ñoàng boä. Theâm vaøo ñoù, caùc coâng trình cuûa caùc nhaø khoa hoïc ñeàu ñöôïc thöïc hieän ôû nhöõng naêm cuûa giai ñoaïn tröôùc, neân trong ñieàu kieän hoäi nhaäp hieän nay caàn phaûi nghieân cöùu saâu theâm cho phuø hôïp vôùi tình hình môùi.
4 So vôùi caùc coâng trình nghieân cöùu ñaõ thöïc hieän tröôùc ñaây, luaän aùn coù nhöõng ñieåm môùi sau: - Ñaùnh giaù toaøn dieän thöïc traïng xuaát khaåu thuûy saûn Vieät Nam giai ñoaïn 1990 - 2006, ñaëc bieät ruùt ra nhöõng ñieåm maïnh, ñieåm yeáu, cô hoäi vaø nguy cô cuûa hoaït ñoäng xuaát khaåu thuûy saûn trong boái caûnh caïnh tranh môùi treân phaïm vi khu vöïc vaø theá giôùi, - Ñöa ra moät soá quan ñieåm môùi laøm cô sôû cho vieäc ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn, trong ñoù coù: + Ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn khoâng nhöõng giuùp phaùt trieån kinh teá, taêng kim ngaïch xuaát khaåu cuûa caû nöôùc maø coøn ñoùng moät vai troø to lôùn trong phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa caùc tænh thaønh ven bieån vaø trong chieán löôïc an ninh quoác phoøng. + Ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn phaûi gaén vôùi phaùt trieån beàn vöõng, keát hôïp chaët cheõ vaø haøi hoøa giöõa ñaùnh baét vaø nuoâi troàng thuûy saûn, chuù troïng ñeán vaán ñeà phaùt trieån thuûy saûn saïch, khoâng toån haïi ñeán moâi tröôøng do vaäy, caàn phaûi coù moät heä thoáng ñoàng boä caùc giaûi phaùp ñeå ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn. + Naém vöõng caùc quy ñònh veà veä sinh, an toaøn thöïc phaåm, caùc raøo caûn phi thueá quan khaùc cuûa caùc thò tröôøng nhaäp khaåu laø moät trong nhöõng yeáu toá then choát giuùp doanh nghieäp chuû ñoäng trong vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc kinh doanh. + Caàn khai thaùc toát caùc nguoàn löïc trong daân, phaùt huy tính coäng ñoàng trong phaùt trieån xuaát khaåu thuûy saûn vaø quaûn lyù nuoâi troàng, ñaùnh baét thuûy saûn döïa vaøo coäng ñoàng. - Ñeà xuaát heä thoáng giaûi phaùp ñoàng boä, phoái hôïp caùc yeáu toá trong toaøn boä quaù trình saûn xuaát, xuaát khaåu thuûy saûn, xem xeùt söï taùc ñoäng qua laïi giöõa caùc coâng ñoaïn trong quaù trình xuaát khaåu ñeå ñaûm baûo caùc giaûi phaùp ñöa ra coù tính khaû thi cao.
5 - Ñaëc bieät, caùc giaûi phaùp ñöa ra ñaùp öùng ñöôïc nhöõng thay ñoåi nhanh choùng cuûa moâi tröôøng thöông maïi quoác teá veà thuûy saûn hieän nay, trong ñieàu kieän caùc raøo caûn phi thueá quan ngaøy caøng ñöôïc aùp duïng roäng raõi, caùc tranh chaáp thöông maïi dieãn ra thöôøng xuyeân hôn khi thò phaàn cuûa thuûy saûn xuaát khaåu Vieät Nam taêng leân, moâi tröôøng caïnh tranh quoác teá ngaøy caøng khoác lieät hôn. - Ñeà xuaát thaønh laäp Hoäi ñoàng Ñieàu haønh phaùt trieån thuûy saûn vuøng, ñaûm baûo söï chæ ñaïo nhaïy beùn, kòp thôøi cuûa Nhaø nöôùc tröôùc nhöõng thay ñoåi nhanh choùng cuûa thò tröôøng treân cô sôû khai thaùc trieät ñeå söùc maïnh cuûa tính töï quaûn töø coäng ñoàng nhaèm ñaûm baûo thuûy saûn saïch vaø an toaøn “töø ao nuoâi ñeán baøn aên”. - Söû duïng phöông phaùp ñieàu tra xaõ hoäi hoïc ñoái vôùi caùc ñoái töôïng chuû yeáu tham gia vaøo chuoãi hoaït ñoäng lieân quan ñeán vieäc xuaát khaåu thuûy saûn. 5. Phöông phaùp nghieân cöùu: Ñeå thöïc hieän caùc muïc tieâu ñeà ra, luaän aùn ñaõ söû duïng keát hôïp caùc phöông phaùp nghieân cöùu ñònh tính keát hôïp vôùi ñònh löôïng, caùc phöông phaùp nghieân cöùu duy vaät bieän chöùng, duy vaät lòch söû, moâ taû, phaân tích vaø thoáng keâ ñeå xöû lyù soá lieäu, keát hôïp nghieân cöùu taïi baøn vaø nghieân cöùu taïi hieän tröôøng. Ñaëc bieät, ñeå thöïc hieän Luaän aùn, taùc giaû ñaõ söû duïng phöông phaùp chuyeân gia vaø phöông phaùp ñieàu tra xaõ hoäi hoïc vôùi 3 cuoäc khaûo saùt coâng phu: - Khaûo saùt caùc doanh nghieäp saûn xuaát, kinh doanh, xuaát khaåu thuûy saûn: Ñoái töôïng khaûo saùt: 297 doanh nghieäp saûn xuaát, kinh doanh, xuaát khaåu thuûy saûn trong phaïm vi caû nöôùc, chuû yeáu laø caùc doanh nghieäp taïi TPHCM vaø caùc tænh ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Baûng caâu hoûi goàm 24 caâu (xem phuï luïc 1A). Taùc giaû nhaän ñöôïc 236 phieáu traû lôøi. Phöông phaùp khaûo saùt: phoûng vaán tröïc tieáp vaø göûi baûng caâu hoûi qua ñöôøng böu ñieän. Thôøi gian thöïc hieän cuoäc khaûo saùt: töø thaùng 09/2004 ñeán 4/2005. Xöû lyù keát quaû khaûo saùt: baèng phaàn meàm xöû lyù soá lieäu thoáng keâ SPSS (Statistic Package for Social Science).
6 - Khaûo saùt caùc hoä nuoâi troàng thuûy saûn: Ñoái töôïng khaûo saùt: hoä nuoâi troàng thuûy saûn thuoäc 4 huyeän cuûa 3 tænh Soùc Traêng, Beán Tre vaø Vónh Long. Ñòa baøn khaûo saùt laø nôi taäp trung nhieàu hoä nuoâi vaø taùc giaû coù caùc quan heä nhaát ñònh. Taùc giaû ñaõ laäp baûng caâu hoûi goàm 22 caâu (xem phuï luïc 2A), thu veà 258 baûng. Phöông phaùp khaûo saùt: phoûng vaán tröïc tieáp. Thôøi gian thöïc hieän cuoäc khaûo saùt: laø töø thaùng 06/2004 ñeán 9/2004. Xöû lyù keát quaû khaûo saùt: baèng phaàn meàm SPSS. - Khaûo saùt kieåm chöùng : Ñoái töôïng khaûo saùt: 297 doanh nghieäp saûn xuaát, kinh doanh, xuaát khaåu thuûy saûn vaø 258 hoä nuoâi troàng thuûy saûn ñaõ töøng tham gia trong caùc ñôït khaûo saùt tröôùc ñoù; thu veà 192 phieáu traû lôøi töø caùc doanh nghieäp vaø 205 phieáu töø caùc hoä nuoâi troàng thuûy saûn. Phöông phaùp khaûo saùt: phoûng vaán tröïc tieáp vaø göûi baûng caâu hoûi qua ñöôøng böu ñieän. Thôøi gian thöïc hieän cuoäc khaûo saùt: töø thaùng 04/2006 ñeán 6/2006. Xöû lyù keát quaû khaûo saùt: baèng phaàn meàm SPSS.
7 CHÖÔNG 1 SÖÏ CAÀN THIEÁT PHAÛI XAÂY DÖÏNG HEÄ THOÁNG GIAÛI PHAÙP ÑOÀNG BOÄ ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU THUÛY SAÛN VIEÄT NAM TRONG ÑIEÀU KIEÄN HOÄI NHAÄP KINH TEÁ QUOÁC TEÁ 1.1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ SÖÏ CAÀN THIEÁT XAÂY DÖÏNG HEÄ THOÁNG GIAÛI PHAÙP ÑOÀNG BOÄ ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU THUÛY SAÛN VIEÄT NAM: Trong ñieàu kieän Việt Nam ñang noã löïc hoäi nhaäp kinh tế khu vöïc vaø theá giôùi, hoaït ñoäng xuất khẩu, trong ñoù coù xuaát khaåu thuûy saûn, ngaøy caøng ñöôïc chuù troïng vaø ñaåy maïnh. Ñeå phaùt trieån xuaát khaåu thuûy saûn moät caùch beàn vöõng vaø hieäu quaû, caàn nghieân cöùu vaø vaän duïng saùng taïo caùc hoïc thuyeát thöông maïi quoác teá vaøo ñieàu kieän môùi cuûa Vieät Nam, ñieån hình laø caùc hoïc thuyeát cuûa chuû nghóa troïng thöông, Adam Smith, David Ricardo, Hecksher-Ohlin, Michael Porter vaø caùc nhaø nghieân cöùu veà quaûn trò chieán löôïc. 1.1.1 Chuû nghóa troïng thöông: Caùc ñaïi bieåu cuûa chuû nghóa troïng thöông nhö Thomas Mun (ngöôøi Anh), Antoin Montchereùtien (ngöôøi Phaùp) cho raèng söï phoàn vinh, giaøu coù cuûa moät quoác gia phuï thuoäc vaøo khoái löôïng tieàn teä cuûa nước aáy. Khoái löôïng tieàn teä chæ coù theå taêng leân thoâng qua con ñöôøng ngoaïi thöông vaø baèng caùch xuaát sieâu. Caùc ñaïi bieåu troïng thöông ñaùnh giaù cao vai troø cuûa nhaø nöôùc trong vieäc phaùt trieån kinh teá. Trong giai ñoaïn chuû nghóa troïng thöông thònh haønh, nhöõng ngöôøi theo chuû nghóa naøy chuû tröông söû duïng caùc bieän phaùp kinh teá, nhö: ñeå coù nhieàu tieàn, phaûi chuù troïng vaøo hoaït ñoäng xuaát khaåu. Ñeå môû roäng xuaát khaåu, giaù caû haøng hoùa phaûi reû vaø do vaäy phaûi giaûm chi phí saûn xuaát; trong nhaäp khaåu, hoï taùn thaønh vieäc nhaäp khaåu vôùi quy moâ lôùn nhöng khoâng phaûi laø nhaäp haøng tieâu duøng hay haøng xa xæ maø taäp trung nhaäp khaåu caùc nguyeân vaät lieäu ñeå sau khi cheá bieán laïi ñem
8 xuaát khaåu vôùi khoái löôïng vaø giaù trò lôùn hôn. Ngoaøi vieäc ñaåy maïnh hoaït ñoäng xuaát khaåu, nhöõng nhaø troïng thöông cuõng ñaõ quan taâm ñeán vieäc khuyeán khích saûn xuaát haøng xuaát khaåu baèng caùch giuùp voán cho ngöôøi saûn xuaát, mieãn, giaûm thueá ñoái vôùi haøng xuaát khaåu, thu huùt thôï gioûi töø nöôùc ngoaøi vaøo vaø laäp haøng raøo thueá quan ñeå baûo veä haøng hoùa trong nöôùc. Phaùi troïng thöông ñaõ chuû tröông “moät caùn caân thöông maïi thaëng dö” neân raát chuù troïng ñeán xuaát khaåu, tìm moïi caùch ñeå taêng ñöôïc xuaát khaåu, caû soá löôïng vaø giaù trò, coøn nhaäp khaåu thì raát haïn cheá, ñaëc bieät laø caùc saûn phaåm ñaõ cheá taïo hoaøn chænh vaø haøng hoùa xa xæ phaåm. Töø ñoù, daãn ñeán moät phöông chaâm hay moät chính saùch coù theå goùi goïn trong nguyeân taéc “Ñeå ngoaïi quoác traû cho mình caøng nhieàu caøng toát, mình traû cho ngoaïi quoác caøng ít caøng hay” [24]. Chuû nghóa troïng thöông ôû Anh ñaõ coù taùc ñoäng tích cöïc ñeán söï phaùt trieån cuûa chuû nghóa tö baûn trong ngaønh coâng nghieäp vaø noâng nghieäp, thuùc ñaåy saûn xuaát phaùt trieån, söû duïng ñoäi thöông thuyeàn buoân baùn khaép nôi treân theá giôùi, ñaåy maïnh giao löu haøng hoùa giöõa caùc nöôùc. ÔÛ Phaùp, ñeå phaùt trieån hoaït ñoäng saûn xuaát, giuùp nöôùc Phaùp trôû thaønh moät trung taâm cung caáp haøng coâng nghieäp cho theá giôùi, ngöôøi ta ñaõ ñöa ra heä thoáng caùc chính saùch nhö: aùp duïng thueá nhaäp khaåu cao, caám xuaát khaåu nguyeân lieäu, xaây döïng nhieàu ngaønh coâng nghieäp môùi, thaønh laäp caùc coâng ty ngoaïi thöông …. Heä thoáng quan ñieåm cuûa chuû nghóa troïng thöông tuy coøn haïn cheá veà tính lyù luaän, chaúng haïn nhö coi vieäc buoân baùn vôùi nöôùc ngoaøi khoâng phaûi xuaát phaùt töø lôïi ích chung cuûa caû hai phía maø chæ coù thu veùn cho lôïi ích quoác gia mình, song noù ñaõ taïo tieàn ñeà quan troïng cho caùc lyù luaän kinh teá sau naøy. Noù khuyeán khích caùc quoác gia tham gia vaøo hoaït ñoäng maäu dòch quoác teá vaø chuù troïng hoaït ñoäng
9 xuất khẩu vôùi vai troø ñieàu tieát kinh teá cuûa nhaø nöôùc baèng caùch laäp ra haøng raøo thueá quan, khueách tröông xuaát khaåu, haïn cheá nhaäp khaåu. Duø coù nhieàu haïn cheá nhöng chuû nghóa troïng thöông vaãn coøn nguyeân giaù trò thôøi söï ôû choã: caùc quoác gia muoán giaøu coù thì phaûi ñaåy maïnh xuaát khaåu, trong ñoù, vai troø taïo moâi tröôøng thuaän lôïi cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh vaø xuaát khaåu laø raát quan troïng. Trong ñieàu kieän thöông maïi quoác teá ngaøy nay, nhaø nöôùc laïi caøng ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc taïo moâi tröôøng phaùp lyù vaø hoã trôï cho caùc doanh nghieäp trong noã löïc ñaåy maïnh xuaát khaåu. Tuy nhieân, nhaø nöôùc khoâng theå söû duïng caùc hình thöùc trôï caáp tröïc tieáp caên cöù vaøo keát quaû thöïc hieän xuaát khaåu hay phaân bieät ñoái xöû trong quaù trình thöïc thi chính saùch hoã trôï xuaát khaåu. Thay vaøo ñoù, nhaø nöôùc thöïc hieän caùc hình thöùc hoã trôï giaùn tieáp nhö: ñaàu tö cho coâng taùc nghieân cöùu, phaùt trieån khoa hoïc; giaùo duïc ñaøo taïo, hoã trôï tieáp thò, thoâng tin, tö vaán thò tröôøng, phaùt trieån cô sôû haï taàng… Moät quoác gia muoán phaùt trieån, ñaëc bieät laø trong ñieàu kieän hoäi nhaäp thì phaûi ñaåy maïnh xuaát khaåu, nhöng ñeå xaùc ñònh caàn xuaát khaåu nhöõng maët haøng naøo vaøo caùc thò tröôøng naøo thì caàn nghieân cöùu caùc hoïc thuyeát cuûa Adam Smith, David Ricardo vaø Hecksher-Ohlin. 1.1.2 Lyù luaän veà phaân coâng lao ñoäng, lôïi theá tuyeät ñoái vaø lyù thuyeát “baøn tay voâ hình” cuûa Adam Smith: Adam Smith cho raèng nguoàn goác cuûa söï giaøu coù laø lao ñoäng. Möùc ñoä giaøu coù cuûa moät quoác gia taêng leân chæ coù theå baèng hai caùch: moät laø taêng söùc saûn xuaát cuûa lao ñoäng hay naêng suaát lao ñoäng coù ích vaø hai laø baèng caùch taêng soá löôïng lao ñoäng, naêng suaát lao ñoäng tuøy thuoäc vaøo söï phaân coâng lao ñoäng. OÂng cho raèng phaân coâng lao ñoäng laø moät söï tieán boä heát söùc vó ñaïi trong söï phaùt trieån söùc saûn xuaát cuûa lao ñoäng. Phaân coâng lao ñoäng coù nhöõng öu ñieåm, chaúng haïn nhö: tieát
10 kieäm thôøi gian khi di chuyeån töø coâng vieäc naøy sang coâng vieäc khaùc, chuyeân moân hoùa lao ñoäng, phaùt trieån söï kheùo leùo, taøi naêng, tính thaùo vaùt cuûa ngöôøi lao ñoäng; taïo ñieàu kieän ñeå aùp duïng caùc phöông tieän maùy moùc. Theo Adam Smith, cơ sở phaân coâng lao ñoäng trong kinh teá thò tröôøng chính laø lôïi theá tuyeät ñoái. OÂng ñaõ ñöa ra nguyeân taéc cuûa phaân coâng lao ñoäng vaø buoân baùn giöõa caùc nöôùc laø: “Neáu moät nöôùc ngoaøi coù theå cung caáp cho chuùng ta moät thöù haøng hoùa reû hôn chuùng ta laøm laáy thì toát nhaát chuùng ta haõy mua cuûa nöôùc ñoù vôùi moät phaàn saûn phaåm coâng nghieäp cuûa chuùng ta, coøn coâng nghieäp cuûa chuùng ta thì haõy ñöa ra moät loaïi saûn phaåm naøo maø chuùng ta coù lôïi theá naøo ñoù” [24]. Nghóa laø, moät quoác gia seõ tieán haønh taäp trung saûn xuaát vaø xuaát khaåu nhöõng maët haøng maø khi saûn xuaát chuùng coù hao phí caù bieät quoác gia mình thaáp hôn hao phí trung bình theá giôùi vaø seõ nhaäp khaåu nhöõng maët haøng maø khi saûn xuaát chuùng coù hao phí caù bieät quoác gia mình cao hôn hao phí trung bình theá giôùi. Baèng caùch ñoù, taøi nguyeân cuûa moãi nöôùc seõ ñöôïc söû duïng coù hieäu quaû hôn vaø saûn phaåm saûn xuaát cuûa hai nöôùc seõ taêng leân. Phaàn taêng leân naøy chính laø lôïi ích töø chuyeân moân hoùa. Khaùc vôùi caùc hoïc giaû troïng thöông, Adam Smith cho raèng “baøn tay voâ hình” seõ ñieàu tieát haønh vi cuûa caùc chuû theå tham gia vaøo hoaït ñoäng mua baùn thoâng qua söï taùc ñoäng cuûa cung – caàu vaø giaù caû. Ñoù laø söï hoaït ñoäng cuûa caùc quy luaät kinh teá khaùch quan maø Adam Smith quan nieäm ñaây laø “traät töï töï nhieân”. Theo Adam Smith, ñeå “traät töï töï nhieân” hoaït ñoäng, caàn coù nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh, ñoù laø söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa saûn xuaát haøng hoùa vaø trao ñoåi haøng hoùa; neàn kinh teá phaûi ñöôïc phaùt trieån treân cô sôû töï do kinh teá, töï do saûn xuaát, töï do lieân doanh lieân keát, töï do maäu dòch. OÂng cho raèng hoaït ñoäng saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoùa ñöôïc phaùt trieån theo söï ñieàu tieát cuûa “baøn tay voâ hình”, nhaø nöôùc khoâng neân can thieäp vaøo kinh teá vì hoaït ñoäng kinh teá voán coù cuoäc soáng rieâng cuûa noù.
11 Tuy nhieân, neáu chuùng ta vaän duïng lyù thuyeát lôïi theá tuyeät ñoái thì chæ coù theå giaûi thích ñöôïc moät phaàn raát nhoû trong maäu dòch theá giôùi ngaøy nay, chaúng haïn nhö lyù thuyeát naøy khoâng theå giaûi thích ñöôïc tröôøng hôïp moät nöôùc coù lôïi theá tuyeät ñoái ñeå saûn xuaát raát nhieàu maët haøng, coøn quoác gia khaùc thì khoâng coù lôïi theá tuyeät ñoái trong saûn xuaát baát kyø maët haøng naøo vaãn tieán haønh quan heä thöông maïi ñöôïc vôùi nhau. Lyù thuyeát lôïi theá so saùnh cuûa David Ricardo seõ giaûi thích hieän töôïng naøy. Hieän nay, Vieät Nam coù nhöõng lôïi theá tuyeät ñoái, thuaän lôïi cho vieäc phaùt trieån xuaát khaåu thuyû saûn nhö: vò trí ñòa lyù thuaän lôïi, ñieàu kieän töï nhieân öu ñaõi vôùi heä thoáng soâng ngoøi, caùc vuøng duyeân haûi vaø vuøng bieån roäng, ngheà caù coù truyeàn thoáng laâu ñôøi, lao ñoäng coù nhieàu kinh nghieäm. Tuy nhieân, ñeå khai thaùc hieäu quaû nhöõng lôïi theá cuûa Vieät Nam, caàn nghieân cöùu nhöõng lôïi theá so saùnh so vôùi caùc quoác gia khaùc, laøm cô sôû cho vieäc xaùc ñònh caùc giaûi phaùp ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn moät caùch phuø hôïp. 1.1.3 Lyù thuyeát lôïi theá so saùnh cuûa David Ricardo: Ngaøy nay caùc quoác gia ñeàu noã löïc tham gia vaøo phaân coâng lao ñoäng vaø maäu dòch quoác teá. Noã löïc aáy coù moät cơ sở lyù luaän laø lyù thuyeát lôïi theá so saùnh cuûa David Ricardo. Ñeå xaây döïng quy luaät lôïi theá so saùnh, David Ricardo ñaõ ñöa ra moät soá giaû thieát goàm: chæ coù hai quoác gia vaø hai loaïi saûn phaåm, maäu dòch töï do, lao ñoäng chæ coù theå chuyeån dòch hoaøn toaøn chæ trong moät quoác gia nhöng khoâng coù khaû naêng chuyeån dòch giöõa caùc quoác gia, chi phí saûn xuaát laø coá ñònh vaø lyù thuyeát tính giaù trò baèng lao ñoäng. Theo David Ricardo, moät nöôùc coù theå xuất khẩu moät saûn phaåm naøo ñoù sang nöôùc thöù hai neáu ôû nöôùc thöù hai khoâng coù ñieàu kieän ñeå saûn xuaát hoaëc ñieàu kieän ñeå saûn xuaát khoù khaên hôn neân chi phí lao ñoäng hay giaù trò cuûa haøng hoùa cao