Khóa luận tốt nghiệp: Đánh giá hiệu quả kinh tế mô hình lúa – cá của các nông hộ trên địa bàn phường Thủy Dương, thị xã Hương Thủy, tỉnh ThừaThiên Huế

GVHD: PGS.TS. Mai Văn Xuân<br /> <br /> Khóa luận tốt nghiệp<br /> <br /> PHẦN I<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> 1.1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> <br /> uế<br /> <br /> Trong những năm qua, do ảnh hưởng của thời tiết, khí hậu ngày càng thất<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> thường cùng với những biến động to lớn của nền kinh tế trong nước nói chung và<br /> nền nông nghiệp nước ta nói riêng, đã gây tác động to lớn cho nền kinh tế nông<br /> nghiệp nước nhà. Đất đai trong nông nghiệp đang bị suy thoái nghiêm trọng do tác<br /> động của việc canh tác theo phong trào và chạy đua theo những lợi nhuận trước<br /> <br /> h<br /> <br /> mắt, thiên tai bão lụt. Ở nhiều địa phương ven biển, nông dân đua nhau xả nước<br /> <br /> in<br /> <br /> mặn vào vùng ngọt để nuôi tôm làm cho nhiều diện tích đất trồng lúa bị nhiễm mặn,<br /> <br /> cK<br /> <br /> gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới quy hoạch phát triển nông nghiệp của các địa<br /> phương này nói riêng và cả nước nói chung.<br /> <br /> Để khắc phục tình trạng trên, thì việc chuyển đổi các mô hình sản xuất mới,<br /> <br /> họ<br /> <br /> phù hợp với từng địa phương, nâng cao thu nhập của người nông dân là một việc<br /> làm hết sức cần thiết. Là một trong những địa phương như thế, tỉnh Thừa Thiên Huế<br /> đã và đang có nhiều biện pháp để quy hoạch phát triển nông nghiệp theo hướng đa<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> dạng hóa cây trồng vật nuôi, nhiều mô hình sản xuất kết hợp giữa trồng lúa và các<br /> loại cây trồng vật nuôi khác đang được áp dụng. Một trong những điển hình cho chủ<br /> trương này là các mô hình sản xuất kết hợp ở thị xã Hương Thủy.<br /> <br /> ng<br /> <br /> Trong quy hoạch phát triển vùng ngọt ổn định đến năm 2010, thị xã Hương<br /> <br /> Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế đã chủ trương xây dựng nhiều mô hình kết hợp giữa<br /> <br /> ườ<br /> <br /> trồng lúa với các loại cây trồng, vật nuôi khác như: lúa-cá, lúa-màu, lúa- tôm, lúacua. Là một thị xã nằm ở phía nam thành phố Huế, có diện tích đất tự nhiên 45.817<br /> <br /> Tr<br /> <br /> ha, trong đó đất nông nghiệp 5.517 ha, phần lớn các thửa đất đều manh mún, nhỏ lẻ.<br /> Thị xã còn nhiều diện tích đất chiêm trũng chưa được khai thác đúng tiềm năng, nếu<br /> chỉ trồng lúa trên diện tích đó thì hiệu quả mang lại cho nông dân rất thấp. Chính vì<br /> thế, trong những năm gần đây, thị xã đã nhanh chóng vận động chuyển đổi đất đai và<br /> chuyển dịch cơ cấu cây trồng vật nuôi để nông dân có cơ hội đầu tư và áp dụng các<br /> <br /> SVTH: Lê Thị Thanh Trang - K42BKTNN<br /> <br /> 1<br /> <br /> GVHD: PGS.TS. Mai Văn Xuân<br /> <br /> Khóa luận tốt nghiệp<br /> <br /> mô hình sản xuất mới, nâng cao năng suất và chất lượng cây trồng. Một trong những<br /> mô hình đang được đông đảo nông dân trên địa bàn áp dụng là mô hình lúa – cá.<br /> Phường Thủy Dương là một trong những phường điển hình của công cuộc<br /> chuyển đổi đó. Với diện tích đất nông nghiệp là 782,54 ha, trong đó có 282,91 ha<br /> <br /> uế<br /> <br /> đất trồng thuần lúa, đa số là ở các vùng trũng chưa được khai thác hết tiềm năng.<br /> Hòa theo sự phát triển chung của toàn thị xã, chính quyền và những người dân ở<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> đây cũng đã bước đầu thực hiện việc “dồn điền đổi thửa” và chuyển đổi cơ cấu cây<br /> trồng vật nuôi, bước đầu thực hiện các mô hình lúa – cá, lúa – cá – vịt… Và khi nói<br /> đến hiệu quả kinh tế của các mô hình này, chúng ta phải kể đến mô hình xen canh<br /> lúa – cá đã và đang được các hộ nông dân nơi đây thực hiện khá nhiều. Với lợi thế<br /> <br /> in<br /> <br /> h<br /> <br /> về nguồn nước khá lớn, cùng với điều kiện tự nhiên thuận lợi, Thủy Dương còn có<br /> một lực lượng lao động dồi dào cho nên trong những năm qua mô hình lúa – cá<br /> <br /> cK<br /> <br /> đang ngày càng được nghiều người dân áp dụng. Đây là một mô hình không quá<br /> phức tạp nhưng đã mang lại hiệu quả kinh tế khá rõ rệt, góp phần nâng cao trách<br /> nhiệm của người dân với môi trường và trách nhiệm đối với cộng đồng xã hội.<br /> <br /> họ<br /> <br /> Tuy nhiên trong quá trình thực hiện mô hình, nhiều người dân vẫn còn gặp<br /> không ít khó khăn như đất đai chỉ được chuyển đổi một số thửa còn đa số vẫn còn<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> nhỏ lẻ, nhiều thửa ruộng xa nhà, thiếu vốn, thiếu kỹ thuật, giá cả đầu vào, đầu ra<br /> luôn biến động… đã làm cho nhiều hộ nông dân không mấy yên tâm khi thực hiện<br /> mô hình này.<br /> <br /> ng<br /> <br /> Trước những thuận lợi và khó khăn trên, chúng ta cần giải quyết những mặt<br /> tồn tại nhằm hướng tới phát triển mô hình lúa – cá một cách bền vững lâu dài, giúp<br /> <br /> ườ<br /> <br /> người dân yên tâm sản xuất, nâng cao thu nhập và cải thiện môi trường.<br /> Xuất phát từ thực tế đó tôi đã chọn đề tài: “Đánh giá hiệu quả kinh tế mô<br /> <br /> Tr<br /> <br /> hình lúa – cá của các nông hộ trên địa bàn phường Thủy Dương, thị xã Hương<br /> Thủy, tỉnh ThừaThiên Huế” làm đề tài tốt nghiệp của mình.<br /> 1.2 Mục tiêu nghiên cứu<br /> 1.2.1 Mục tiêu tổng quát<br /> Đánh giá tổng quát thực trạng, hiệu quả sản xuất của mô hình lúa - cá trên<br /> địa bàn phường Thủy Dương , thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế. Từ đó đề<br /> SVTH: Lê Thị Thanh Trang - K42BKTNN<br /> <br /> 2<br /> <br /> GVHD: PGS.TS. Mai Văn Xuân<br /> <br /> Khóa luận tốt nghiệp<br /> <br /> xuất một số giải pháp thích hợp để nhân rộng mô hình nhằm nâng cao hiệu quả sản<br /> xuất trong sản xuất nông nghiệp.<br /> 1.2.2 Mục tiêu cụ thể<br /> - Hệ thống hóa các cơ sở lý luận và thực tiễn về mô hình hợp canh lúa – cá.<br /> <br /> uế<br /> <br /> - Đánh giá thực trạng đầu tư sản xuất, kết quả và hiệu quả kinh tế của mô<br /> hình hợp canh lúa - cá Đông Xuân của các hộ nông dân trên địa bàn phường.<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> - So sánh hiệu quả kinh tế của mô hình hợp canh lúa – cá vụ Đông Xuân với<br /> mô hình độc canh cây lúa vụ Đông Xuân trên cùng một chân ruộng trũng.<br /> <br /> - Đánh giá tiềm năng cũng như thuận lợi, khó khăn trong việc thực hiện mô<br /> hình lúa – cá.<br /> <br /> in<br /> <br /> h<br /> <br /> - Đề ra một số giải pháp chủ yếu để góp phần giải quyết những khó khăn<br /> <br /> và nhân rộng mô hình.<br /> 1.3 Đối tượng nghiên cứu<br /> <br /> cK<br /> <br /> hiện nay ở các hộ nuôi cũng như một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế<br /> <br /> Các nông hộ thực hiện mô hình lúa – cá trên địa bàn phường Thủy Dương ,<br /> <br /> họ<br /> <br /> thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế.<br /> 1.4 Phạm vi nghiên cứu<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> - Phạm vi không gian: Nghiên cứu tại địa bàn phường Thủy Dương , thị xã<br /> Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế.<br /> - Phạm vi thời gian: Số liệu thu thập từ năm 2009 – 2011.<br /> <br /> ng<br /> <br /> - Phạm vi nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu hiệu quả kinh tế của mô hình<br /> lúa – cá vụ Đông Xuân với mô hình cá Đông Xuân trên cùng một chân ruộng trũng<br /> <br /> ườ<br /> <br /> và so sánh hiệu quả kinh tế của hai mô hình sản xuất đó.<br /> 1.5 Phương pháp nghiên cứu<br /> <br /> Tr<br /> <br /> Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, đề tài sử dụng các phương pháp<br /> <br /> nghiên cứu sau:<br /> 1.5.1 Phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử<br /> Là phương pháp được sử dụng xuyên suốt quá trình thực hiện đề tài nhằm<br /> nhận thức bản chất của các hiện tượng tự nhiên, kinh tê xã hội. Nó yêu cầu các hiện<br /> tượng phải được nghiên cứu trong mối liên hệ bản chất chặt chẽ, tác động lẫn nhau<br /> SVTH: Lê Thị Thanh Trang - K42BKTNN<br /> <br /> 3<br /> <br /> GVHD: PGS.TS. Mai Văn Xuân<br /> <br /> Khóa luận tốt nghiệp<br /> <br /> một cách khoa học, khách quan và lôgic, không phải đặt trong trạng thái tĩnh mà là<br /> trong sự phát triển không ngừng.<br /> 1.5.2 Phương pháp thu thập số liệu<br /> - Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp: Số liệu sơ cấp được thu thập thông<br /> <br /> uế<br /> <br /> qua điều tra phỏng vấn 60 hộ thực hiện mô hình lúa - cá trên địa bàn phường năm<br /> 2011 bằng phương pháp điều tra với nội dung điều tra: điều tra các thông tin liên<br /> <br /> dựng sẵn để điều tra các hộ thực hiện mô hình lúa – cá.<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> quan phục vụ cho đề tài nghiên cứu được phản ánh qua phiếu điều tra đã được xây<br /> <br /> - Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp: Dựa vào số liệu điều tra của hợp tác<br /> xã Thủy Dương, số liệu của phòng kinh tế thị xã Hương Thủy. Các tạp chí, các sách<br /> <br /> h<br /> <br /> báo có liên quan, qua các trang web trên internet…<br /> <br /> in<br /> <br /> 1.5.3 Phương pháp tổng hợp và phân tích số liệu<br /> của sản xuất nông nghiệp.<br /> 1.5.4 Phương pháp so sánh<br /> <br /> cK<br /> <br /> - Sử dụng các bảng biểu: Tổng hợp, phân tích, so sánh các chỉ tiêu cơ bản<br /> <br /> họ<br /> <br /> - So sánh sự biến động của các chỉ tiêu qua các năm từ năm 2009 – 2011 ở<br /> thị xã Hương Thủy và phường Thủy Dương.<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> - So sánh chênh lệch của các chỉ tiêu giữa hai mô hình lúa Đông Xuân và lúa<br /> - cá Đông Xuân trên địa bàn phường.<br /> - So sánh tính bền vững của 2 mô hình nhằm phát hiện ra những ưu điểm và<br /> <br /> ng<br /> <br /> nhược điểm, thuận lợi và khó khăn để từ đó đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao<br /> hiệu quả sản xuất trong nông nghiệp nói chung và hiệu quả kinh tế của mô hình lúa<br /> <br /> ườ<br /> <br /> - cá nói riêng.<br /> <br /> 1.5.5 Phương pháp chuyên gia<br /> <br /> Tr<br /> <br /> Trong thời gian thực hiện đề tài, tôi đã chủ động tham khảo ý kiến của thầy<br /> <br /> cô giáo, cán bộ lãnh đạo và người nuôi cá ở địa phương – những người có liên quan<br /> và am hiểu sâu sắc các vấn đề nghiên cứu nhằm bổ sung, hoàn thiện cho bài viết của<br /> mình, đồng thời kiểm chứng kết quả nghiên cứu của đề tài.<br /> <br /> SVTH: Lê Thị Thanh Trang - K42BKTNN<br /> <br /> 4<br /> <br /> GVHD: PGS.TS. Mai Văn Xuân<br /> <br /> Khóa luận tốt nghiệp<br /> <br /> PHẦN II<br /> NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> <br /> uế<br /> <br /> CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU<br /> 1.1 Cơ sở lý luận<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> 1.1.1 Một số khái niệm về hiệu quả kinh tế<br /> <br /> Trong nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển thì<br /> yêu cầu đặt ra là kinh doanh phải có hiệu quả kinh tế, kinh tế phát triển phải kéo<br /> theo xã hội phát triển, môi trường được đảm bảo. Vì vậy, hiệu quả kinh tế không chỉ<br /> <br /> in<br /> <br /> quan tâm hàng đầu của toàn xã hội.<br /> <br /> h<br /> <br /> là mối quan tâm hàng đầu của mỗi nhà sản xuất, mỗi doanh nghiệp ma còn là mối<br /> <br /> cK<br /> <br /> Có rất nhiều khái niệm hiệu quả kinh tế khác nhau, trong phạm vi doanh<br /> nghiệp thì hiệu quả kinh tế có thể được khái quát như sau:<br /> Theo một cách hiểu đơn giản nhất thì hiệu quả kinh tế biểu hiện mối quan hệ<br /> <br /> họ<br /> <br /> so sánh kết quả kinh tế xã hội đạt được so với chi phí bỏ ra để đạt được kết quả đó.<br /> Như vậy, muốn có hiệu quả kinh tế tối ưu thì phải tối đa hóa được kết quả và làm<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> thế nào để tối thiểu mức chi phí bỏ ra. Người sản xuất muốn đạt được một kết quả<br /> nào đó trong sản xuất kinh doanh thì bắt buộc phải bỏ ra chi phí nhất định để đạt<br /> được kết quả đó.<br /> <br /> Hiệu quả kinh tế là tương quan so sánh giữa đơn vị kết quả đạt được với chi<br /> <br /> ng<br /> <br /> phí bỏ ra, nó biểu hiện bằng các chỉ tiêu như: Tổng giá trị sản xuất (GO), thu nhập<br /> <br /> ườ<br /> <br /> tính trên một đơn vị chi phí bỏ ra.<br /> Hiệu quả kinh tế có thể được xác định bằng cách so sánh tương đối (chỉ tiêu<br /> <br /> Tr<br /> <br /> hiệu quả tính được là chỉ tiêu tương đối) và tuyệt đối (chỉ tiêu hiệu quả tính được là<br /> chỉ tiêu tuyệt đối). Chỉ tiêu hiệu quả sinh ra từ các loại so sánh trên có tác dụng<br /> khác nhau trong đánh giá và phân tích kinh tế.<br /> Hiệu quả kinh tế là một phạm trù kinh tế khách quan thể hiện trình độ tổ<br /> chức quản lý, trình độ sử dụng các nguồn nhân tài, vật lực của doanh nghiệp để tạo<br /> ra kết quả lớn nhất.<br /> <br /> SVTH: Lê Thị Thanh Trang - K42BKTNN<br /> <br /> 5<br /> <br />