Khoá luận tốt nghiệp Văn hóa du lịch: Văn hóa Hip-hop tại Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:69

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu về đề tài “Văn hóa Hip-hop ở Việt Nam” với mục đích đưa ra những đặc trưng cơ bản của Hip-hop khi bắt đầu ở Mỹ và những biến đổi của nó tại Việt Nam để mọi người có thể nhìn nhận văn hóa này một cách thấu đáo theo lăng kính cá nhân.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khoá luận tốt nghiệp Văn hóa du lịch: Văn hóa Hip-hop tại Việt Nam

BỘ NỘI VỤ TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP CHUYÊN NGÀNH: ................ VĂN HÓA HIP-HOP TẠI VIỆT NAM Giảng viên hướng dẫn: Tiến sĩ Phạm Văn Đại Sinh viên: Nguyễn Thế Mạnh Mã sinh viên: 1805VDLA033 Lớp: Văn hóa du lịch Hà Nội - 2022
BỘ NỘI VỤ TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP CHUYÊN NGÀNH: ................ VĂN HÓA HIP-HOP TẠI VIỆT NAM Giảng viên hướng dẫn: Tiến sĩ Phạm Văn Đại Sinh viên: Nguyễn Thế Mạnh Mã sinh viên: 1805VDLA033 Lớp: Văn hóa du lịch Hà Nội - 2022
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, người viết xin chân thành cảm ơn đến ban giám hiệu Trường Đại học Nội vụ Hà Nội đã tạo điều kiện cho người viết hoàn thành đề tài“Văn hóa Hip-hop tại Việt Nam” để làm đề tài khóa luận tốt nghiệp chuyên ngành “Quản lý du lịch” nói riêng. Đây là bài luận giúp mọi người có thêm một góc nhìn khác về văn hóa Hip-hop tại Việt Nam. Đó là những hành trang quý báu đối với những ai chưa từng thử tìm hiểu hay bước chân vào nét văn hóa này Đặc biệt hơn người viết xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Phạm Văn Đại người hướng dẫn và các thầy cô trong khoa đã giúp đỡ và động viên người viết trong quá trình tìm hiểu và hoàn thiện bài khóa luận tốt nghiệp “Văn hóa Hip- hop tại Việt Nam”. Do kinh nghiệm và kiến thức còn hạn hẹp, nên người viết không thể tránh khỏi những thiếu sót trong quá trình nghiên cứu đề tài. Người viết rất mong nhận được những nhận xét, góp ý đến từ quý thầy cô và các bạn để công trình nghiên cứu của người viết có thể hoàn thiện một cách tốt nhất Người viết xin chân thành cảm ơn!
LỜI CAM ĐOAN Người viết cam đoan đề tài “Văn hóa Hip-hop tại Việt Nam” là công trình nghiên cứu của người viết. Các kết quả nghiên cứu đều mang tính cá nhân và được tổng hợp dưới góc nhìn của người viết, người viết cam đoan không sao chép qua bất cứ tài liệu tham khảo nào chưa từng được công bố trước kia. Đồng thời các số liệu trong quá trình nghiên cứu đều trung thực và có trích dẫn nguồn gốc rõ ràng, minh bạch. Nếu phát hiện có bất kỳ sự giai lận nào người viết xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nội dung bài nghiên cứu.
MỤC LỤC CHƯƠNG MỞ ĐẦU ................................................................................... 1 1.1. Một số khái niệm ............................................................................... 4 1.1.1. Văn hóa ......................................................................................... 4 1.1.2. Khái niệm về Hip-hop ................................................................... 4 1.1.3. Văn hóa Hip-hop........................................................................... 5 1.2. Sự hình thành văn hóa Hip-hop tại Việt Nam ............................... 6 1.3. Đặc trưng của nghệ thuật Hip-hop ................................................. 7 1.3.1. Trước tiên là nói về trang phục: ................................................... 7 1.3.2. Về ngôn từ ................................................................................... 10 1.4. Đánh giá văn hóa Hip-hop tại Việt Nam ...................................... 13 1.5. Ý nghĩa của nghiên cứu .................................................................. 14 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ...................................................................... 15 CHƯƠNG 2. ĐÁNH GIÁ ẢNH HƯỞNG VĂN HÓA HIP-HOP TẠI VIỆT NAM......................................................................................................... 16 2.1. Tính nghệ thuật của Hip-hop......................................................... 16 2.2.1. Mối quan hệ giữa nghệ thuật và hiện thực ................................. 16 2.1.2. Phản ánh hiện thực là thuộc tính tất yếu của nghệ thuật ........... 17 2.1.3. Thế giới chủ quan là phẩm chất của nghệ thuật. ....................... 18 2.1.4. Phân biệt tính hiện thực và tính chân thực................................. 19 2.2 Hip-hop - Tiếng nói của người da màu .......................................... 19 2.2.1 Âm nhạc là vũ khí đấu tranh ........................................................ 19 2.1.2 Hội họa nghệ thuật là công cụ tuyên truyền................................ 24 2.3 Hip-hop Việt Nam – Cái tôi cá nhân và hiện thực xã hội ............ 26 2.3.1 Âm nhạc là tấm gương phản chiếu của xã hội ............................ 26 2.2.2 Khát vọng thể hiện bản thân bằng nghệ thuật Hip-hop .............. 31 2.4 Mối liên hệ của nghệ thuật Hip-hop giữa Mỹ và Việt Nam ......... 33 2.5 Nét tương đồng và dị biệt giữa nghệ thuật Hip-hop Mỹ và Việt Nam.................................................................................................................. 34 2.6. Những giá trị của Hip-hop ............................................................. 38 2.6.1. Giá trị phản ánh hiện thực.......................................................... 38 2.6.2. Giá trị giải trí.............................................................................. 40 2.6.3. Giá trị giáo dục ........................................................................... 44 2.6.4. Giá trị tạo hình và kỹ thuật biểu diễn ......................................... 47
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ...................................................................... 51 CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG CỦA HIP-HOP TẠI VIỆT NAM ........ 52 3.1. Thực trạng của Hip-hop ................................................................. 52 3.2. Đề xuất phát huy giá trị tích cực văn hóa Hip-hop tại Việt Nam .......................................................................................................................... 54 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ...................................................................... 56 KẾT LUẬN ............................................................................................. 57 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................... 58 PHỤ LỤC ................................................................................................ 59
CHƯƠNG MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Hip-hop là một loại hình nghệ thuật có sức ảnh hưởng lớn ở Mỹ nhưng còn khá mới với chúng ta. Dù chỉ vừa được du nhập vào Việt Nam hơn 20 năm nay nhưng nó đã mang đến một luồng gió mới, một văn hóa với nhiều màu sắc thu hút những người trẻ tìm tòi và khám phá về nó. Thêm vào đó, đây cũng là một văn hóa có chiều sâu lịch sử. 50 năm tuổi, là một thời gian đủ dài để cho Hip-hop trưởng thành, đủ để cho cả thế giới biết đến một loại hình nghệ thuật đa sắc màu và có ý nghĩa to lớn đối với người da màu, với những người bị áp bức ở xã hội Mỹ thập niên 70. Suốt diễn trình lịch sử của mình, Hip-hop chính là tiếng nói của người da màu, là sự đấu tranh cho những gì mình phải gánh chịu trong quá khứ tối tăm tại nước Mỹ. Tại Việt Nam chúng ta có văn học phản ánh hiện thức, thì tại Mỹ Hip- hop nói lên bất công của xã hội, sự đen tối và hủ bại của chế độ phân biệt chủng tộc. Văn hóa Hip-hop còn hướng con người đến những điều tốt đẹp dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, với 5 tinh thần được những người đi trước muốn văn hóa của mình phát triển theo, đó là: Peace (hòa bình), Knowledge (kiến thức), Love (tình yêu), Unity (đoàn kết), Having Fun (niềm vui). Hip-hop chứa đựng những thành tố đó, một văn hóa hướng con người đến kiến thức, tình yêu, sự hoà bình cùng với tinh thần đoàn kết và niềm vui trong cuộc sống. Ở Việt Nam, Hip-hop là một văn hóa có sức ảnh hưởng vô cùng lớn. Vài năm gần đây, văn hóa Hip-hop ở Việt Nam bùng nổ mạnh mẽ, với những tinh hoa của mình Hip-hop đã nhanh chóng chiếm được tình cảm của đại đa số giới trẻ và đang lan truyền tích cực. Nó được xem là niềm tự hào của giới trẻ khi Hip-hop Việt dù chỉ hơn 20 năm tuổi nhưng đã mang lại vô vàn thành công trên trường quốc tế như: Xuất hiện tại truyền hình quốc tế, đạt huy chương tại Sea Games 30... Cùng với đó là vô vàn những điều tuyệt vời mà nó mang đến về mặt tinh thần. 1
Người viết cũng là một trong những người được ảnh hưởng và yêu thích văn hóa Hip-hop. Với những lý do khách quan được nêu ra bên trên và tình yêu dành cho văn hóa này, người viết muốn mang Hip-hop phổ biến đến nhiều người hơn, muốn cho họ thấy nét đẹp văn hóa nguyên bản lành mạnh, tốt đẹp và đầy màu sắc này, góp phần làm mờ đi những định kiến không tốt về Hip-hop mà người ta đã dán mác cho nó, đưa niềm tự hào của mình đến với những môi trường mới giống như giảng đường, Hip-hop xứng đáng được lan truyền và đón nhận một cách tích cực. 2. Lịch sử vấn đề Nghệ thuật Hip-hop đã tồn tại và phát triển trong hơn bốn thập kỷ qua, trong suốt tiến trình phát triển, với những giá trị nghệ thuật được đúc kết từ tinh hoa của mình Hip-hop được tôn vinh như một môn văn hóa nghệ thuật của đại chúng, của tự do và của công lý. Những công trình nghiên cứu về Hip-hop ở Việt Nam và trên toàn thế giới có thể kể đến như sau: Trong cuốn “The Tao Of Wu” của tác giả RZA, một tác phẩm văn học của Hip-hop ra đời vào năm 2008, trong tác phẩm của mình, RZA chia sẻ về Hip-hop: “The first step is knowledge. You must know what must be changed. And the only way to know this is by looking at yourself and knowing yourself. A good man will see the goodness in himself and the devilishment in the world and so will attempt to change the world to good. Yet in these days, everyone has some type of devilish thoughts inside” [TLTK - 1], được hiểu như sau: “Đầu tiên là kiến thức, bạn phải biết được đâu là điều cần thay đổi, Hip-hop phải đi cùng với kiến thức, những người thực sự yêu nó sẽ nhận ra được nghệ thuật bên trong Hip-hop và dần đưa nó tránh xa khỏi những cái xấu, những bản ngã mà Hip-hop vốn có”. Tác giả đã chỉ ra được điều quan trọng trong Hip-hop, đó là việc phải giữ được thiện lương của chính nó, để duy trì nghệ thuật thì con người phải có kiến thức, phải biết nhận định đúng sai trong nhiều trường hợp. Với những điều nó đang làm được, những ích lợi và giá trị tinh thần Hip-hop mang đến đang dần khiến xã hội công nhận nó trở thành một môn nghệ thuật chính thống. 2
3. Mục đích nghiên cứu Người viết nghiên cứu về đề tài “Văn hóa Hip-hop ở Việt Nam” với mục đích đưa ra những đặc trưng cơ bản của Hip-hop khi bắt đầu ở Mỹ và những biến đổi của nó tại Việt Nam để mọi người có thể nhìn nhận văn hóa này một cách thấu đáo theo lăng kính cá nhân. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. Đề tài nghiên cứu những đặc trưng của văn hóa Hip-hop ở Việt Nam 5. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện đề tài khóa luận tốt nghiệp này, người viết sử dụng những phương pháp sau: Phương pháp tổng hợp: Người viết tổng hợp những thông tin, kiến thức từ những tài liệu tìm được, tài liệu dưới dạng sách, tạp chí, báo mạng và áp dụng nó vào khóa luận tốt nghiệp Phương pháp phỏng vấn: Để đề tài được chân thực và sinh động, người viết sử dụng phương pháp phỏng vấn. Người viết trực tiếp phỏng vấn những người đi đầu và có sức ảnh hưởng trong văn hóa Hip-hop, họ là những người mang Hip- hop về Việt Nam, đi cùng nó trong suốt một thập kỷ qua. Những điều này sẽ giúp cho khóa luận tốt nghiệp trở nên sinh động, thực tế và có tính chân thực. Phương pháp phân tích: Người viết dựa vào những thông tin, kiến thức tổng hợp được tiến hành phân tích đánh giá vấn đề, đưa ra những luận điểm để chứng minh cho nội dung mình muốn truyền tải. Phương pháp so sánh: Ở đề tài này, người viết sử dụng đối chiếu để so sánh sự giống và khác nhau trong nội dung phản ánh hiện thực giữa Hip-hop và những văn hóa khác, để làm nổi bật lên giá trị của Hip-hop. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu tình trạng chung của Hip-hop Việt thời điểm hiện tại Nhận thức, đánh giá thực trạng của Hip-hop cũng như mức độ quan tâm của giới trẻ sau những chương trình gần đây Tìm hiểu những nguyên nhân ảnh hưởng đến Hip-hop thời điểm hiện tại 3
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1. Một số khái niệm 1.1.1. Văn hóa Văn hóa nên được đề cập đến như là một tập hợp của những đặc trưng về tâm hồn, vật chất, tri thức và xúc cảm của một xã hội hay một nhóm người trong xã hội và nó chứa đựng, ngoài văn học và nghệ thuật, cả cách sống, phương thức chung sống, hệ thống giá trị, truyền thống và đức tin [TLTK - 4]. 1.1.2. Khái niệm về Hip-hop Mặc dù nhiều người xem Hip-hop là một từ đồng nghĩa với nhạc Rap hoặc Break dance, nhưng trên thực tế thuật ngữ này được dùng để đề cập đến một nền văn hóa phức tạp bao gồm bốn yếu tố: Deejaying (DJ); Rapping, còn được gọi là "MCing"; Graffiti; và Break dance hay còn gọi là “B-boying”, bao gồm các điệu nhảy, phong cách và thái độ, cùng ngôn ngữ cơ thể. (Yếu tố thứ năm, “kiến thức về bản thân/ ý thức”, đôi khi được thêm vào danh sách các yếu tố của Hip-hop bởi các nghệ sĩ và học giả Hip-hop có ý thức xã hội.) Hip-hop có nguồn gốc từ Người Mỹ gốc Phi trong thời kỳ suy thoái kinh tế của nước Mỹ tại South Bronx, New York vào cuối những năm 1970. Khi phong trào Hip-hop bắt đầu ở ngoài lề xã hội, nguồn gốc của nó thường được bao phủ bởi những câu chuyện hoang đường, bí ẩn và chướng tai gai mắt của một số bộ phận xã hội tại Mỹ lúc bấy giờ. Graffiti và Break dance là những khía cạnh của Hip-hop đầu tiên thu hút được sự chú ý của công chúng. Nổi tiếng là nhất phong trào Graffiti bắt đầu vào khoảng năm 1972 bởi một thiếu niên người Mỹ gốc Hy Lạp, người đã ký tên hoặc “gắn tag” Taki 183 trên các bức tường trong toàn bộ hệ thống tàu điện ngầm của Thành phố New York. Vào năm 1975, những người trẻ tuổi ở Bronx, Queens và Brooklyn đã đột nhập và trạm tàu hỏa để vẽ các bức tranh Graffiti với đa dạng kích thước và chủ đề như tên của họ, hình ảnh từ truyện tranh và các biểu tượng của nước mỹ trên thành toa tàu điện ngầm. Chẳng bao lâu, các nhà kinh doanh nghệ thuật có ảnh hưởng ở Hoa Kỳ, Châu Âu và Nhật Bản đã trưng bày Graffiti trong các phòng trưng bày lớn. Cơ quan quản lý giao thông đô thị của thành phố 4
New York cũng có động thái đáp trả bằng chó, hàng rào thép gai, bồn axit tẩy sơn và đội cảnh sát chìm. Break dance, Rap và Deejaying xuất hiện cùng nhau vào năm 1973. Deejay Hip-hop đầu tiên là DJ Khôngol Herc (Clive Campbell), một người nhập cư 18 tuổi, người đã sử dụng hệ thống âm thanh khổng lồ của mình cho các bữa tiệc trong thành phố. Sử dụng hai bàn xoay, ông đã kết hợp giai điệu của các đĩa hát cũ với các bài hát khiêu vũ nổi tiếng để tạo ra một giai điệu liên tục. Khôngol Herc và các nghệ sĩ Hip-hop tiên phong khác như Grand Wizard Theodore, Afrika Bambaataa, và Grandmaster Flash đã tách biệt và kéo dài quãng nghỉ để mọi người có thể nhảy theo điệu nhạc (Break dance) và bắt đầu gọi tên những người xuất hiện trong bữa tiệc theo vần điệu (Rap). Tại Việt Nam, văn hóa Hip-hop được du nhập cách đây hơn 20 năm. Hip- hop ở Việt Nam phát triển chậm chủ yếu tập trung vào hai thể loại chính là Rap và Break Dance, về sau khi Hip-hop được lan truyền rộng rãi, giới trẻ mới biết thêm về vẽ Graffiti và Dj Những ngày đầu tiên đặt chân đến Việt Nam, Hip-hop cũng bị cho là văn hóa không lành mạnh, bị cấm ở rất nhiều nơi. Tuy nhiên khi xuất hiện những nghệ sĩ nghiêm túc hơn với Hip-hop, nghiêm túc hơn với những sản phẩm của mình thì người ta lại có những cái nhìn thiện cảm hơn với nó. Ở Việt Nam, Hip-hop phát triển nhất ở nhạc Rap theo đó là Breaking dance cũng được một bộ phận lớn người theo dõi. 1.1.3. Văn hóa Hip-hop Hip-hop, khi chúng ta nhìn vào hai từ Hip và Hop thì không cần quá phức tạp để hiểu. Hip có nghĩa là kiến thức, Hop là sự chuyển động vậy Hip-hop đơn giản là sự chuyển động có ý thức, là sự vươn lên về trí tuệ. Hip-hop không tồn tại ở bất kể hình thức vật lý nào, Hip-hop không nằm trong không gian hoặc thời gian ba chiều. Chúng ta không thể đi đến Hip-hop, mặc Hip-hop hay ăn Hip-hop. Tất cả sự chia sẻ của chúng ta, các ý thức lĩnh hội của chúng ta đều gọi là Hip-hop, 5
và khi ý thức lĩnh hội chuyển động nó sẽ tạo ra văn hóa. Văn hóa ở đây chính là Hip-hop [TLTK, 2, Tr60]. 1.2. Sự hình thành văn hóa Hip-hop tại Việt Nam 1.2.1. Khởi nguồn Văn hóa Hip-hop bắt nguồn từ những khu ổ chuột tồi tàn ở thành phố New York. Những năm đầu tiên, khi chế độ Aparthied (chế độ phân biệt chủng tộc) vẫn chưa sụp đổ thì những người da màu luôn sống trong vòng tròn của sự bất công và đàn áp, những người da trắng tự cho sắc tộc của mình là đứng đầu của nhân loại. Vì thế người da màu tìm cho mình một phương tiện để đấu tranh và như thế, Hip-hop ra đời, cũng như bao văn hóa khác, Hip-hop cũng ra đời trong một hoàn cảnh đặc biệt. Hip-hop ra đời tại một ngôi nhà nhỏ tại New York, kinh đô Hip-hop. Nó được khởi nguồn bởi DJ trẻ người Jamaica - DJ Khôngol Herc, sinh ra và lớn lên tại Bronx, ngay từ khi 10 tuổi, Herc đã nhận ra niềm đam mê với nhịp điệu, thường hay đi theo cha của mình - là một thành viên ban nhạc và anh ghi lại tất cả những bản thu âm mà bố mình chơi cùng của band. Sự thay đổi dần mở ra khi DJ Khôngol Herc bắt đầu quan sát xem những đám đông sẽ phản ứng thế nào với những nhịp điệu của mình. Những gì được anh cảm nhận là dường như đám đông sẽ phấn khích nhất tại những nhịp trống, đây là phần sôi động nhất trong một đoạn nhạc. Mùa hè năm đó, DJ Khôngol Kerc dần hoàn thiện tất cả kỹ năng âm nhạc của mình với phong cách “break beat” (phá vỡ nhịp điệu). Ngày 11/08/1973- ngày lịch sử của văn hóa Hip-hop khi DJ Khôngol Kerc tổ chức một bữa tiệc gây quỹ từ thiện tại ngôi nhà số 1520 đại lộ Sedgwick, Bronx, New York. Đây được xem là bữa tiệc tạo nên văn hóa Hip-hop khi nó có sự góp mặt của tất cả những lĩnh vực chính của Hip-hop như: Âm nhạc, vũ điệu và hội họa. Tại bữa tiệc này, những người tham gia trích một phần tiền gây quỹ từ thiện ủng hộ những trẻ em da đen cơ nhỡ. Hip-hop đã ra đời theo một cách ý nghĩa như thế. Khi Hip-hop xuất hiện, nó trở thành công cụ đấu tranh cho những bất công trong thời đại đó. Hip-hop là thanh kiếm cắm thẳng vào chính quyền da trắng thời 6
kỳ bấy giờ khi sự bất công của cảnh sát da trắng đối với người da đen vẫn còn nóng hổi, ngoài ra Hip-hop cũng là thứ kéo bọn trẻ trong các khu ổ chuột ra khỏi tệ nạn băng đảng, ma túy, trộm cắp,… 1.2.2. Hip-hop tại Việt Nam Tại Việt Nam, Hip-hop được du nhập vào đầu những năm 90 với cơ sở hình thành cũng như bản chất của nó vẫn giữ nguyên vẹn giá trị cốt lõi của Hip-hop tại Mỹ vì thời kỳ đó tệ nạn xã hội tại Việt Nam cũng đạt được những con số đáng báo động. Những năm đầu, khái niệm Hip-hop gắn với nhảy nhiều hơn, cho đến năm 1997 khi Khanh Nhỏ cho ra mắt bản nhạc Rap đầu tiên dùng ngôn ngữ Việt là “Vietnamese Gang” thì nét văn hóa này mới dần trở nên đa dạng. Vào đầu những năm 2000 đã có rất nhiều nhóm nhảy được thành lập và hoạt động từ Nam chí Bắc, vô cùng sôi nổi cho đến khi “cần sa” phổ biến rộng rãi tại Việt Nam đã khiến Hip-hop bị hiểu sai lệch và bị gắn với những tên gọi không mấy hay ho như: Văn hóa phẩm đồi trụy, tệ nạn và khó được chấp nhận. Vào những năm 2009, đài truyền hình Việt Nam công chiếu bộ phim Bước nhảy Xì Tin, chính điều này đã tạo nên một cơn sốt cho Hip-hop, mang nó tới nhiều người hơn, sau bộ phim đó đã có rất nhiều bạn bắt đầu yêu mến nền văn hóa non trẻ nhưng giàu màu sắc này. Một năm sau đó, có một sự kiện làm thay đổi hoàn toàn cái nhìn về văn hóa Hip-hop, đó là nhóm nhảy BigToe Crew vô địch Đông Nam Á và đại diện cho khu vực sang trời Âu tham gia giải đấu BOTY thế giới. Từ đây, Hip-hop Việt bước sang một trang mới, với cái nhìn thiện cảm, tích cực và tốt đẹp hơn. 1.3. Đặc trưng của nghệ thuật Hip-hop 1.3.1. Trước tiên là nói về trang phục: Có lẽ cái phong cách quần tụt tới tận nửa mông không còn xa lạ với nhiều người. Phong cách này chúng ta thường được thấy ở những rapper da màu là chủ yếu. Bên cạnh đó, kiểu style quần tụt “thiếu thiện cảm” này cũng khá quen thuộc trong các cộng đồng người da màu – nơi nói chuyện bằng rap, súng và nắm đấm. Trong các MV rappers của những hình tượng trong giới (Wiz Khalifa, Lil 7
Wayne..) – hình ảnh túm quần thụng là một điều rất bình thường. Đến nỗi – đây được coi là biểu tượng của băng đảng và mặt tối của nền văn hoá, nơi những ngôn từ thô tục được sử dụng và chất kích thích. Và do Rap (một phần quan trọng và phổ biến nhất đại chúng của Hip-hop) lại được đại diện bởi cộng đồng người da màu khá nhiều – nên vô hình chung, quần tụt như là một phần của thời trang nền văn hoá này, lại được ưa thích bởi thế hệ mới, bỏ qua cái quá khứ đen tối của nó. Tuy nhiên, vẫn chưa được nhiều thiện cảm từ xã hội và cộng đồng thời trang đại chúng. Vốn dĩ giới trẻ hiện tại học hỏi, bắt chước khá nhanh và luôn muốn tỏ ra ngầu giống như các thần tượng của họ - thì việc lạm dụng quá là chuyện không thể nào tránh khỏi – làn sóng phản đối cũng mạnh mẽ không kém. Khiến những người vốn không thích thời trang đường phố, có một cái nhìn ác cảm hơn với những thứ thuộc về đường phố. Nhưng ít người biết về câu chuyện đằng sau về cái sự tụt quần ngổ ngáo này. Giai thoại: Chiếc quần tụt này được gọi là “Sagging Style” hay “Saggin’ Pants”. Trở lại Los Angeles những năm 1988 – nơi xuất xứ sớm nhất của xu hướng “Sagging”/ Quần tụt, Los Angeles lúc đó là 1 nơi loạn lạc, bạo lực, đầy băng đảng, không như là 1 thành phố thiên thần như bây giờ. Hip-hop lúc đó chưa phải là cái gì quá xu hướng và thị trường như bây giờ, Hip-hop chỉ tồn tại đúng nghĩa là underground, nơi những gì đen tối nhất diễn ra – những kẻ buôn bán ma tuý, cần sa, chơi rap gang và thanh toán giữa các bằng nhóm giành địa bàn, những kẻ vào tù ra tội. Và có những giải thích không chính thống nói về chiếc quần tụt/ “Sagging Pants” như thế này: Vì thắt lưng có thể trở thành vũ khí trong tù ngục – nên tất nhiên đồng phục trong tù chẳng có thắt lưng và sự “trễ” của chiếc cạp quần may sẵn đối với những tù nhân không có thân hình phù hợp là chuyện bình thường. Thế là những kẻ ra tù, cũng mang cái kiểu quần trễ đó ra ngoài, để thể hiện cho những người khác rằng là mình vừa ra tù nhằm tăng địa vị trên đường phố. Nhưng dẫu sao đó cũng chỉ là giai thoại mà thôi. Việc những ý tưởng xuất phát từ ngục tối ảnh hưởng lên thời trang cũng khá nhiều, từ hình xăm đến màu 8
cam nổi trội – đã được các nhà thiết kế thời trang ứng dụng để lột tả sự “Không tự do” hay để răn đe về việc “Nhân quả” “Phải tuân theo luật pháp” hay đơn giản là chỉ thể hiện sự hoà bình, không mong muốn con người phải sống như trong tù tội. Nguồn gốc sâu xa – Zoot Suits: Chúng ta lại trở về 1 khoảng thời gian trước đó – năm 1930, thời kì mà nước Mỹ đang trải qua giai đoạn “Đại Suy Thoái”, nền kinh tế trì trệ - hàng ngàn con người thất nghiệp. Và tất nhiên, nhu cầu ăn mặc cũng cực kì bị hạn chế, song song với nó, là sự phân biệt chủng tộc còn khá rõ ràng tại xã hội Mỹ. Những đứa trẻ da màu, mặc những bộ quần áo quá cỡ, baggy và rộng, với những chiếc quần ống thon (bó lại) ở gần mắt cá chân. Trang phục này được gọi là Zoot suits. Chính vì lí do tài chính không có nhiều, nên những bộ cánh mới hầu như rất khó khăn, vậy chúng phải đi kiếm những tiệm bán đồ cũ, thriftshop (tiệm bán đồ từ thiện) để mua những chiếc áo, quần quá khổ và sau đó nhờ mẹ, dì kéo nhỏ lại. Tất nhiên, nhỏ mặc đồ oversize thì sự trễ của bộ đồ, đặc biệt là quần – sẽ có. Những đứa trẻ da màu, đã mặc quen sự rộng rãi của bộ đồ - khi lớn lên cũng đã quen với mặc kiểu mặc nó. Hơn nữa trong thời kì suy thoái, công việc không nhiều và sự phân biệt chủng tộc cho người da màu cao – những thanh niên da màu không có cách nào kiếm được tiền ngoài làm việc bất hợp pháp và thế là hình ảnh “Sagging Pants” gắn liền với những khu phố ổ chuột, những băng đảng bắt đầu từ đó. Ngoài ra – cũng có nghiên cứu cho rằng, sagging thông qua Zoot Style còn liên quan tới văn hoá nhạc Jazz và những nghệ sĩ da màu quanh nó. Mặc một chiếc quần rộng, thoải mái sẽ dễ dàng nhảy và thu hút người khác giới Và người da trắng – nghiễm nhiên cho rằng mặc style này là tầng lớp thấp kém – đặc biệt là da màu và sự phân biệt chủng tộc lên cao tới mức – những gã quân nhân da trắng, quần thắt lưng (Vì họ cho rằng ăn mặc chỉnh tề, như 1 người lính Mĩ với chiếc thắt lưng, đó mới là người Mỹ, còn lại là lũ ăn bám và trì trệ nền kinh tế xã hội) đã túa ra và tìm kiếm những người da màu mặc Zoot style và đánh đập họ thậm tệ. Zoot Suit Riot trở thành 1 vụ bê bối về sự phân biệt chủng tộc ở 9
Mỹ và nó khiến dư luận dấy lên 1 làn song đấu tranh cho sự công bằng của mọi người dân Mỹ - không phân biệt chủng tộc và giai cấp. Và những người da màu sau này, mặc Zoot (Tiền thân của baggy) cũng như là 1 cách để “dằn mặt” người da trắng vì sự phân biệt chủng tộc của họ - một cách “tự hào” về thời trang của họ đã sáng tạo ra và nêu rõ tinh thần “bất khuất” – “đoàn kết” của người da màu trong xã hội Mỹ. Và, như người viết đã trình bày – thì sagging pants không chỉ thể hiện sự băng đảng, hood nhiều hơn mà nó còn có 1 câu chuyện về 1 thời kì đen tối sau đó nữa. Tuy nhiên, việc lạm dụng sai mục đích thì cũng không đúng cho lắm… 1.3.2. Về ngôn từ Là một người theo chủ nghĩa Hip-hop thuần túy, thứ mà người viết muốn nhắc đến ở đây những ngày mà Public Enemy và Chuck D bùng nổ trên sân khấu, câu từ của họ khiến cho giới trẻ phải thức tỉnh và nhận ra những tệ nạn đang kiểm soát xã hội mình đang sống. Mình đang nói về những ngày tỏa sáng của Boogie Down Productions nơi mà KRS-One giành được danh hiệu “giáo sư”, ông đã tạo nên những ca khúc dạy lịch sử thực sự, những cuộc chiến gianh quyền lợi sắc tộc của người da màu. Native Tongue thì khuyến khích trẻ em hãy luôn là chính mình và hãy tự khám phá ra con đường mà họ nên đi, thậm chí ngay cả những nhóm “tai tiếng” hơn như NWA và The Geto Boys, họ đã tạo nên những bài nhạc mang bản chất chính trị, với những bài hát như “Fuck The Police”, “Fuck A War” và hiện nay nó có liên quan đến cuộc sống của mỗi người hơn bao giờ hết. Những ca khúc này cung cấp cho người nghe một sự hiểu biết về hoàn cảnh và lịch sử của người da màu với các chủng tộc khác, và điều tuyệt vời nhất vào thập niên 80 là nhiều đứa trẻ da trắng xuất hiện tại show diễn của “Public Enemy” và quẩy hết mình như những đứa trẻ da đen. Hip-hop là một sự kết nối vô cùng rộng lớn mọi người, rõ ràng Nếu ai đã xem đến đây thì xin đừng hiểu lầm ý người viết, người viết không nói rằng mọi ca khúc Hip-hop phải có màu sắc, bản chất chính trị hay những câu 10
từ tích cực. Mình cũng rất thích những câu chuyện về quá khứ bạo lực của Pimpin và sự ám ảnh đầy ma mị của 2 Live Crew. Người viết không có ý muốn vùi dập mainstream, mặt khác mainstream chính là con đường nhanh nhất để mang Hip-hop đến cho giới trẻ. Còn điều người viết muốn nhấn mạnh ở đây là hiện tại “đa số” các ca khúc nhạc rap đều nói về băng đảng, bạo lực, giết người và xem thường phụ nữ. Thật sự người viết luôn ghét phải thừa nhận thực tế rằng rap đang là thứ âm nhạc giải trí phát triển mạnh mẽ nhất, nhưng hầu hết nhạc rap mainstream hiện nay đều quảng bá cho hình ảnh, thông điệp vô cùng tiêu cực và âm nhạc tích cực thì không có ánh sáng trên sân khấu. Điển hình như rất nhiều năm về trước, đài truyền hình BET đã cấm phát sóng những MV của Little Brother, Public Enemy và De La Soul với lý do không phù hợp với giới trẻ. Album thứ 3 của Enemy với tựa đề “Fear Of A Black Planet” (Nỗi sợ hãi của hành tinh đen), với ca khúc “Who Stole The Soul?” (Ai đã lấy cắp linh hồn) mà Enemy nỗ lực phản đối những kẻ đã và đang ăn cắp, thay đổi nền văn hóa của người da đen. Vì sao họ lại cấm phát sóng những ca khúc này? phải chăng chính họ là người đã cướp đi linh hồn của Hip-hop Vậy Hip-hop là gì? Đây chắc hẳn là câu hỏi mà bất kỳ ai trong chúng ta cũng đều hoài nghi. Vì sao? Chỉ đơn giản vì nó vô hình, không có tính đối tượng…. chẳng ai có thể nhìn vào văn hóa và nói rằng ‘tôi biết nó là gì’, hay nói chính xác hơn bạn không thể ăn một miếng Pizza rồi lại bảo mình là một chuyên gia về văn hóa Ý. Không phải bạn tham dự một show nhạc rap thì bạn đã là Hip-hop, hay bạn cầm cây micro và đọc vài câu rap thì bạn đã là Hip-hop, ở đây để hiểu rõ nó thì cần phải cảm nhận nó Những lý luận trên nghe có vẻ hơi khó khăn, cồng kềnh, rắc rối? Nhưng thật sự nó rất đơn giản, với quan điểm của người viết, bạn không cần phải gồng mình để tỏ ra ngầu, tỏ ra swag, hay tỏ ra bạn là một thanh niên Mỹ đen thì bạn mới là Hip-hop. Hãy khiến nó đơn giản, dễ thở và thoải mái nhất đối với bạn Bên cạnh đó, người viết cũng đã từng thấy vô số bình luận, cho rằng: “Hip- hop là sự tự do, những rapper chuyên rap về tiền, thuốc, và gái đó là do đấy là 11
những việc họ thấy hàng ngày, và họ kể những câu chuyện về nó, rap về nó”. Vâng, những lý luận không hề sai, nhưng những thứ như vậy không thể trở thành một phần của một nền ‘văn hóa’ được. Hai từ “văn hóa” được xây dựng trên khía cạnh phi vật chất của xã hội, là những ‘tư tưởng có giá trị’. “Văn hóa” được bắt nguồn từ chữ Latin, "Cultus" mà nghĩa gốc là gieo trồng, được dùng theo nghĩa Cultus Agri là "gieo trồng ruộng đất" và Cultus Animi là "gieo trồng tinh thần" tức là "sự giáo dục bồi dưỡng tâm hồn con người". Theo nhà triết học người Anh Thomas Hobbes: "Lao động cho đất gọi là sự gieo trồng và sự dạy dỗ trẻ em gọi là gieo trồng tinh thần". Vậy những thứ mà nhiều người vừa nêu ở trên liện nó có phải là một phần của văn hóa? Với người viết, với “cá nhân người viết”, nó chắc chắn là nhạc Rap, một thể loại nhạc không hơn không kém, còn nếu bạn nói nó là Hip-hop thì người viết không dám chắc. Thứ làm nên điều tuyệt vời cho Hip-hop chúng ta có thể nhắc đến Conscious Hip-hop? Một trường phái của Hip-hop/Rap. Họ tạo thông điệp để làm thức tỉnh người khác, những nghệ sĩ Conscious ca từ của họ đậm chất thơ ca và còn thiên về triết học. Khi nhắc đến triết học thì đương nhiên sẽ khó tiếp cận người nghe trẻ tuổi, khó nghe ở đây là cách họ truyền đạt, họ sẽ không đi thẳng vào vấn đề, mà ở đây là họ mỗ xẻ, đặt câu hỏi trước những vấn đề xã hội. Họ khiến người thưởng nhạc phải suy nghĩ, và đáng buồn hơn hết họ luôn thua cuộc trong hầu hết các bảng xếp hạng so với những nghệ sĩ tiệc tùng. Trở lại nhiều năm về trước, thậm chí có những label mang danh "righteous underground" như Rawkus và Def Jux, do giới hạn người nghe nên cuối cùng họ đã sụp đổ, một sự mất mát đối với hầu hết những người yêu thể loại này, điều này đã khiến việc tiếp cận Conscious Rap ở giới trẻ càng ngày càng hạn chế nay lại càng khó hơn rất nhiều Hiện nay có thể nói Rap là một trong những thể loại ảnh hưởng mật thiết đến giới trẻ nhất, và hầu như hiện nay đại đa số người nghe nhạc thích nghe những bài nhạc cho tiệc tùng là chủ yếu. Conscious Hip-hop nó tương tự như giáo dục, giáo dục từ trong tâm trí, nó tạo nên tri thức cho người nghe, khiến họ luôn phải đặt câu hỏi đâu là đúng và đâu là sai. 12
Tóm lại, người viết không dám khẳng định văn hóa Hip-hop là phải như thế này là phải phải như thế kia? Người viết không thể biết và không ép bất cứ ai phải nghe theo. Nhưng người viết biết được rằng “văn hóa” là phải tạo nên sự tích cực cho tinh thần, và tư duy cho người nghe. 1.4. Đánh giá văn hóa Hip-hop tại Việt Nam Câu chuyện về văn hóa Hip-hop ở Việt Nam sẽ mãi là câu chuyện không hồi kết nếu như chúng ta không dám chấp nhận nhìn thẳng và cùng nhau giải quyết những vấn đề bất ổn, những câu hỏi luôn đau đáu trong ta bấy lâu nay. Tất cả chúng ta ai cũng đều nhận thấy đây là cái thời mà Hip-Hop nó cập nhật đến chóng mặt, đến mức ai cũng nhận mình là có máu Hip-hop trong người. Quay ra hỏi mấy câu về Hip-hop thì thụt hết cả lưỡi, ngớ hết cả người. Đương nhiên là thời nào cũng vậy, thời nào cũng có cái hay cái dở của nó, nhưng bản chất của Hip-hop đã đề ra từ khi khai sinh là hướng con người thoát khỏi tiêu cực và hướng đến những điều tích cực, giúp tránh xa tệ nạn, dối trá,… để trở thành một người tốt. Nếu các mọi người có đọc qua lịch sử về Hip-hop thì các mọi người đều biết Hip-hop sinh ra và khởi nguồn những năm 70s là từ đâu và hình thành nên nền văn hóa Hip-hop vì lí do gì. Còn khi nó du nhập đến Việt Nam những năm đầu 90s thì việc nó hình thành cũng như bản chất nó hoàn toàn giống nhau. Không biết bao nhiêu giới trẻ thời đó vì Hip-hop mà thoát khỏi ma túy, cờ bạc, giang hồ,… Nếu nói về tệ nạn thì Việt Nam những năm 90s thì các mọi người có thể về hỏi bố mẹ ông bà mình để hiểu hơn về xã hội và môi trường khi Hip-hop hình thành ở Việt Nam. Thế nên trong mọi thời điểm phát triển, chất kích thích chưa bao giờ và sẽ không bao giờ là 1 phần của Hip-hop. Đừng bao giờ nhầm lẫn những khoái lạc với hạnh phúc. Khoái lạc là mức hời hợt nhất trong các mức độ thỏa mãn cuộc sống, vì nó là cái dễ đạt được nhất. Khoái lạc được marketing thần thánh hóa và bán cho người dùng như một sản phẩm. Lạm dụng nó đồng nghĩa mọi người đang phụ thuộc vào định nghĩa của người khác. Nó chỉ là công cụ chính mà mọi người 13
dùng để gây tê và đánh lạc hướng bản thân mình. Còn hạnh phúc nó đến từ những thứ có thật và chỉ nhận được khi bản thân tự cố gắng. Thực tế thì tại Việt Nam, chất kích thích nó vẫn đang còn lan tỏa rộng ra hơn với tất cả các thể loại, yếu tố của văn hóa Hip-hop lẫn văn hóa đường phố nói chung. Và nói một cách thẳng thừng là không chỉ mỗi Việt Nam gãy cánh mà các nước quanh khu vực cũng gãy cả chân lẫn cổ. Chúng ta đang hoàn toàn thiếu những thế hệ kế tiếp trong một thời gian dài, chắc đếm ra cũng được 10 năm hơn. Hiện tại thì chúng ta cũng nhen nhóm một số thế hệ trẻ đang được một số các anh chị khác quyết tâm gây dựng lại nhưng để mang lại điều gì đó đặc biệt chắc cũng phải 5 - 10 năm nữa nếu chúng ta không đi chệch hướng. Nói về những ảnh hưởng của chất kích thích với Hip-hop thì chắc chắn nói cả tháng cũng không hết. Và khi nói những vấn đề này đương nhiên sẽ chạnh lòng những một số người đang coi cần sa là một thú vui của cuộc sống, nhưng thà nói thẳng còn hơn nói xiên nói xẹo. Đừng hòng mà ta có thể giống được văn hóa gốc Mỹ vì chúng ta không sinh ra và lớn lên tại đó. Chúng ta chỉ là những người tiếp nhận nền văn hóa và chuyển hóa phát triển nó theo chính bản thân và xã hội hiện tại. Đã bao giờ mọi người thắc mắc tại sao Nhật, Hàn, Pháp, Nga,… họ có những nét riêng biệt và nhận diện trong Hip-Hop Thế Giới? Hay mọi người muốn muôn đời mãi chỉ là những đứa đi Like và Follow hay thả tim? Hay ngộ nhận những thứ ảo ảnh có thể mang đến cho mình sự tự tin, sáng tạo và thành công? Các cụ có câu “Muốn ăn thì lăn vào bếp” nó giống như việc không có ai bưng sẵn mọi thứ cho mọi người ăn đâu, mọi người muốn giỏi hay thành công thì có 1 con đường đó là cắm đầu vào làm và thực hiện nó cho bằng được. 1.5. Ý nghĩa của nghiên cứu Nghiên cứu này đầu tiên sẽ là một phần đóng góp của người viết trong công cuộc đưa Hip-hop tới những nơi có tính học thuật cao như trường học, đồng thời mở đường cho những bài nghiên cứu các nét văn hóa độc lạ đang hoặc đã du nhập vào Việt Nam những không có được sự quan tâm đáng có. Ngoài ra đây còn là 14