Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Đặc điểm về nội dung và nghệ thuật tác phẩm Trà Hoa Nữ của A. Dumas (Con)

Chia sẻ: Tiêu Sở Hà | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:61

Thêm vào BST

Báo xấu

32
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Đặc điểm về nội dung và nghệ thuật tác phẩm Trà Hoa Nữ của A. Dumas (Con) được thực hiện với mục tiêu nhằm khẳng định giá trị của tác phẩm, giúp tìm hiểu tính tích cực mà nội dung tác phẩm muốn thể hiện; rèn luyện kỹ năng nghiên cứu tác phẩm. Bồi dưỡng thêm kiến thức về văn học lãng mạn Pháp; tìm hiểu về xã hội cũng như con người nước Pháp về khát vọng sống, khát vọng tình yêu tự do. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Đặc điểm về nội dung và nghệ thuật tác phẩm Trà Hoa Nữ của A. Dumas (Con)

TRƯ NG Đ I H C VÕ TRƯ NG TO N KHOA KHOA H C CƠ B N KHÓA LU N T T NGHI P CHUYÊN NGÀNH VĂN H C Đ C ĐI M V N I DUNG VÀ NGH THU T TÁC PH M TRÀ HOA N C A A. DUMAS (CON) Gi ng viên hư ng d n: Sinh viên th c hi n: LÊ NG C THÚY NGUY N VĂN PHÁP H u Giang, tháng 05 năm 2013
TRƯ NG Đ I H C VÕ TRƯ NG TO N KHOA KHOA H C CƠ B N KHÓA LU N T T NGHI P CHUYÊN NGÀNH VĂN H C Đ C ĐI M V N I DUNG VÀ NGH THU T TÁC PH M TRÀ HOA N C A A.DUMAS (CON) NGUY N VĂN PHÁP H u Giang, tháng 05 năm 2013
PHI U ĐÁNH GIÁ LU N VĂN T T NGHI P (Gi ng viên hư ng d n) …………………….. 1. GI NG VIÊN HƯ NG D N: ............................................................................. 2. SINH VIÊN TH C HI N: ................................................................................... MSSV: ..........................................................KHÓA: ........................................... 3. TÊN Đ TÀI: ....................................................................................................... .................................................................................................................................... NH N XÉT C A GI NG VIÊN HƯ NG D N 1. Đánh giá chung quá trình làm lu n văn t t nghi p: 1.1. Chuyên c n: ...................................................................................................... 1.2. Thái ñ : ............................................................................................................. 1.3. Khác: ................................................................................................................ ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... 2. Đánh giá lu n văn: 2.1. Đ t v n ñ (theo 5 bư c): .................................................................................. ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... 2.2. N i dung chính: ................................................................................................ ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... .....................................................................................................................................
..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... 2.3. Chú thích, thư m c: ........................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... 2.4. Hình th c trình bày: .......................................................................................... 2.4.1. Dung lư ng (trang): .................................................................................... 2.4.2. Khuôn kh : .................................................................................................. 2.4.3. In n: ........................................................................................................... 2.4.4. Trình bày: .................................................................................................... 2.4.5. Chính t , ng pháp: ..................................................................................... ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 3. Đánh giá, x p lo i: ...................................................................................................... Đánh giá: ............................................................................................................... ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ X p lo i: ................................................................................................................ ................................................................................................................................ ………, ngày tháng năm 2013 Gi ng viên hư ng d n (Kí và ghi rõ h tên)
L IC MT Sau b n năm trên gi ng ñư ng Đ i h c nh có s giúp ñ c a Ban Giám Hi u Trư ng Đ i h c Võ Trư ng To n cùng v i các th y cô Khoa Khoa h c Cơ b n mà ngư i vi t ñã hoàn thành xong chương trình h c t p c a mình. Ngư i vi t xin ñư c g i l i cám ơn chân thành ñ n Ban Giám Hi u cùng các th y cô gi ng d y ñã t o ñi u ki n cho ngư i vi t h c t p và rèn luy n trong su t th i gian qua và ñ c bi t là ñã t o ñi u ki n ñ ngư i vi t có th hoàn thành khóa lu n t t nghi p c a mình m t cách t t nh t. Ngư i vi t cũng xin ñư c g i ñ n cô Lê Ng c Thúy, ngư i ñã tr c ti p hư ng d n, t n tình ch d y và giúp ñ ngư i vi t trong su t quá trình hoàn thành lu n văn t t nghi p c a mình l i c m ơn chân thành và sâu s c nh t. Sinh viên th c hi n (Ký và ghi rõ h tên) Nguy n Văn Pháp
L I CAM ĐOAN Tôi xin cam ñoan r ng ñ tài này là do chính tôi th c hi n, các s li u thu th p và k t qu phân tích trong ñ tài là trung th c, tôi không chép l i b t c ñ tài nghiên c u khoa h c nào. Sinh viên th c hi n (Ký và ghi rõ h tên) Nguy n Văn Pháp M CL C M ñ u………………………………………………………………… 1
1. Lý do ch n ñ tài………………………………………………… 1 2. L ch s v n ñ ……………………………………………………. 1 3. Ph m vi ñ tài……………………………………………………. 3 4. M c ñích nghiên c u…………………………………………….. 3 5. Phương pháp nghiên c u………………………………………… 3 Chương 1. Th i ñ i, tác gi , tác ph m………………………………. 4 1.1. Tình hình l ch s , xã h i nư c Pháp th k XIX………………... 4 1.1.1. Tình hình l ch s , xã h i……………………………………... 4 1.1.2. Đ i s ng văn hóa, tinh th n………………………………….. 5 1.1.3. Đ c ñi m văn h c lãng m n pháp…………………………... 9 1.2. Tác gi và tác ph m…………………………………………….. 10 1.2.1. Cu c ñ i và s nghi p sáng tác c a A. Dumas (con)………. 10 1.2.2. Gi i thi u ti u thuy t Trà Hoa N ………………………….. 13 Chương 2. Đ c ñi m n i dung ti u thuy t Trà Hoa N ……………15 2.1. Phê phán cu c s ng th c d ng trong xã h i ñ ng ti n…………. 15 2.1.1. Cu c s ng l a l c gi a ngư i và ngư i…………………….. 15 2.1.2. Cu c s ng ăn chơi tr y l c trong gi i giang h …………….. 20 2.2. Giá tr tư tư ng c a tác ph m Trà Hoa N ……………………... 27 2.2.1. S suy g m v b n ch t con ngư i…………………………. 27 2.2.2. Cái nhìn nhân ñ o v i nh ng cô gái giang h b t h nh……. 29 Chương 3. Đ c ñi m ngh thu t ti u thuy t Trà Hoa N ………… 34 3.1. Ngh thu t xây d ng tính cách nhân v t……………………….. 34 3.1.1. Xây d ng tính cách nhân v t thông qua ngo i hình………... 34 3.1.2. Xây d ng tính cách nhân v t thông qua ngôn ng ………... 39 3.1.3. Xây d ng tính cách nhân v t thông qua hành ñ ng………….43 3.2. Gi ng ñi u trong ti u thuy t Trà Hoa N ……………………… 45 3.2.1. Gi ng châm bi m…………………………………………… 45 3.2.2. Gi ng tri t lý……………………………………………….. 47 3.2.3. Gi ng chia s , xót thương…………………………………... 49 K t lu n……………………………………………………………….53 Tài li u tham kh o…………………………………………………...55
M Đ U 1. Lý do ch n ñ tài Ti u thuy t Trà Hoa N c a Alexanhdere Dumas ph n ánh b sâu tâm h n c a cá nhân. Ti u thuy t này có nh ng thân ph n b t h nh, ñau thương và khát v ng yêu ñương nhưng b nh ng ñ nh ki n c a xã h i ñã ñ y con ngư i vào bư c ñư ng cùng. Đ c bi t qua hình nh nhân v t Trà Hoa N , m t n n nhân c a l i s ng xa hoa, nhưng ñã nh n ñư c s c m thông và chia s . Thành công c a Dumas ñã ñem l i nh a s ng t t tươi cho ch nghĩa nhân ñ o trong văn h c th k XIX. Tác ph m ñã t n t i trong lòng ñ c gi chính là nh y u t tư tư ng và ngh thu t t o nên m t s t a sáng trong th lo i ti u thuy t c a nư c Pháp lúc b y gi . Tác ph m ñư c vi t khi tác gi còn r t tr 24 tu i, nhưng ñây là tác ph m kh ng ñ nh tài năng và ñưa Dumas lên ñ nh cao c a danh v ng. Truy n ñư c d ch ra nhi u th ti ng: Anh, Đ c, Ý....B n năm sau ñó, theo l i khuyên c a ngư i b n trong gia ñình, Trà Hoa N ñư c Dumas con chuy n thành k ch b n. Cùng v i s ng h t n tình c a ngư i cha, v k ch Trà Hoa N thành công m mãn, tr thành k ch b n ñư c di n ñi di n l i nhi u l n nh t trên th gi i. Trà Hoa N là tác ph m hay, có s c thu hút và mang tư tư ng nhân văn sâu s c nên ñã lôi cu n ñư c nhi u ñ c gi tìm tòi khám phá. Chính vì l ñó ñã kích thích s ham h c h i, tìm hi u c a cá nhân tôi. Tôi ch n tác ph m làm ñ tài nh m m c ñích tìm hi u sâu thêm ñ c ñi m n i dung và ngh thu t mà tác ph m mang l i, ñ góp ph n tăng thêm ki n th c và c m nh n riêng c a tôi v Trà Hoa N . 2. L ch s v n ñ Trong quy n Giáo trình L ch s văn h c phương tây t p 2, tác gi Lê Ng c Thúy có nh ng trang vi t liên quan ñ n cu c ñ i và y u t r t quan tr ng ñ hình thành nên ki t tác “Trà Hoa N ” c a tác gia Alexanhder Dumas. “ Alexanhre Dumas con sinh năm 1824 t i Paris, là con ngo i hôn c a ñ i văn hào Alexanhre Dumas ( Dumas cha). Sau quãng ñ i niên thi u không m y yên n và vui v , Dumas con bư c vào ñ i, ông m i n m mùi ñ ng cay là th nào, nhưng còn ñ hơn quay l i trư ng. Th là Dumas quy t ñ nh s ng v i cha, nhưng cha lúc này ñang túng thi u và n n n ch ng ch t, ch m t th i gian sau Dumas ñã khăn gói lên ñư ng v i ti n tr c p kha khá. “ Lúc này ông ñi l i v i k n Marie Duplessis, ngư i s ñư c ông vi t vào ki t tác Trà Hoa N , v i tên Marguerite Gautier.” ”[11;Tr.69]
D ch gi H i Nguyên ( là ngư i d ch tác ph m Trà Hoa N ) ngay nh ng trang vi t ñ u ông ñã kh ng ñ nh ñư c giá tr s c s ng lâu dài c a tác ph m: “ Ti u thuy t “ Trà Hoa N ” c a Dumas g n m t trăm hai mươi năm nay, m c dù không tránh kh i h n ch t t y u do th i ñ i Dumas qui ñ nh. Tác ph m còn giàu ch t lãng m n tr tình ñ ng th i ch a ñ ng nhi u y u t hi n th c, th m ñư m tinh th n nhân ñ o ñã ch ng minh giá tr và s c s ng lâu dài c a tác ph m.”[6;Tr.05-06] Lê Ng c Thúy trong quy n Giáo trình L ch s văn h c phương tây t p 2, ñã kh ng ñ nh rõ n i dung và tư tư ng c a ti u thuy t: “ Trà Hoa N k v m i tình b t thành c a anh nhà giàu Duval v i cô k n Marguerite, m t ñ tài tư ng ñâu là quen thu c, nhưng b ng ngòi bút s c s o c ng v i tình c m bao dung mà tác gi mu n truy n t i. Truy n ñư c ñ c gi ti p nh n không ng n ng i, dù là gi i quý t c, các gi i b h th p hơn c cô k n trong truy n. M c dù Marguerite s ng b ng ngh k n nhưng trái v i ngh c a mình cô là ngư i có tâm h n và cá tính, nàng có lòng v tha, bi t hy sinh b n thân cho ngư i mình yêu.”[11;Tr.69] Trà Hoa N không ch thành công trên lĩnh ti u thuy t mà nó còn thành công trên lĩnh v c phim, k ch sân kh u. D ch gi H i Nguyên ñã vi t: “ Không ch ñư c d ch ra nhi u th ti ng, Trà Hoa N còn d ng thành phim, k ch nhi u nư c và bao gi cũng ñư c nhi u ngư i xem ưu ái ñón nh n.”[6;Tr.06] tác gi Lê Ng c Thúy, Giáo trình L ch s văn h c phương tây t p 2, thì l i m t l n n a kh ng ñ nh s c nóng trên sàn di n sân kh u c a Trà Hoa N : “ Năm 1852, t c là sau 4 năm cu n sách ra ñ i, v i s giúp ñ c a ngư i cha ñã chuy n th cu n ti u thuy t thành k ch b n sân kh u. L n này, Trà Hoa N l i ti p t c thành công vang d i trên sàn di n sân kh u. Mà di n viên Eugenie Donche ñã l p k l c khi tham gia vai chính trong v k ch ñ n 500 l n, và l n nào cũng l y ñư c nư c m t c a khán gi , nh t là ño n cô k n ñang h p h i. Ngư i ta tính riêng t i nư c Pháp, t sau th k II ñ n 1960 ñã có 300 l n Trà Hoa N Dumas con ñư c lên k ch, lúc này vai Marguerite do cô ñào Edwige Feuillere ñóng. Đ n lúc công nghi p ñi n nh phát tri n, Trà Hoa N v n còn là ñ tài nóng b ng: các phim Trà Hoa N c a Pháp, Đan M ch, M , Ý.... thay phiên nhau ra ñ i.”[11;Tr.70] Ti u thuy t Trà Hoa N là m t tác ph m hay và r t n i ti ng, nó ch a ñ ng nhi u y u t hi n th c c a xã h i Pháp th k XIX. Đây là tác ph m không ch thành công d ng ti u thuy t mà nó còn r t thành công sân kh u và ñi n nh. Tuy là tác ph m
hay và r t n i ti ng nhưng l i có r t ít ngư i nghiên c u phương di n tác ph m văn h c. Chính vì v y tôi ch n ñ tài Trà Hoa N c a Alexanhder Dumas tìm hi u và nghiên c u. 3. Ph m vi ñ tài Alexanhder Dumas là nhà vi t ti u thuy t và vi t k ch n i ti ng c a nư c Pháp. Vì nhi u lý do, tôi ch có th l a ch n ñư c m t tác ph m tiêu bi u và n i ti ng nh t c a ông. Tác ph m Trà Hoa N ch a ñ ng nhi u y u t hi n th c và mang giá tr nhân ñ o sâu s c cũng như s c s ng c a tác ph m cho ñ n ngày nay. Ngoài ra ti u thuy t này có s c hút lôi cu n mãnh li t b i nh ng ñ c ñi m v n i dung và ngh thu t mà tác gi s d ng trong tác ph m là r t phong phú. Chính vì nhi u v n ñ như v y ñã thôi thúc tôi tìm hi u tác ph m. 4. M c ñích nghiên c u Yêu c u c a lu n văn là ñ c ñi m n i dung và ngh thu t c a ti u thuy t Trà Hoa N nh m m c ñích: - Kh ng ñ nh giá tr c a tác ph m - Giúp tìm hi u tính tích c c mà n i dung tác ph m mu n th hi n - Rèn luy n k năng nghiên c u tác ph m - B i dư ng thêm ki n th c v văn h c lãng m n Pháp - Phát hi n ñư c giá tr c a tác ph m. Qua tác ph m tìm hi u v xã h i cũng như con ngư i nư c Pháp v khát v ng s ng, khát v ng tình yêu t do. Tác ph m còn mang ý nghĩa nhân ñ o n i b t c n ñư c nghiên c u sâu s c hơn, ñ t ñó giúp tôi hi u thêm v ñ t nư c con ngư i Pháp. 5. Phương pháp nghiên c u Đ th c hi n t t ñ tài này, ngư i vi t ph i h p s d ng các phương pháp sau: Thu th p tài li u, tìm hi u, nghi n ng m cũng như ch n l c trong vi c l p ñ cương, dàn ý. Đ t ñó tri n khai ñ cương phù h p, chi ti t, c th cùng các phương pháp sau là: - Phương pháp phân tích, ch ng minh - Phương pháp so sánh, t ng h p v n ñ - Phương pháp di n d ch, quy n p......
CHƯƠNG 1 TH I Đ I, TÁC GI , TÁC PH M 1.1. Tình hình l ch s , xã h i Pháp th k XIX. 1.1.1. Tình hình xã h i, l ch s [11;Tr.01] N n văn h c lãng m n phương Tây xu t hi n vào nh ng năm cu i th k XVIII và phát tri n vào ba mươi năm ñ u c a th k XIX. Đây là m t trào lưu văn h c ph c t p và mâu thu n, nó ph n ánh m t tâm tr ng xã h i ng tr nhi u nư c châu Âu vào th i kỳ ti p sau cu c cách m ng Pháp năm 1789. Cu i tháng 8 năm 1789, Qu c h i l p hi n ñã thông qua tuyên ngôn Nhân quy n và Dân quy n v i kh u hi u: “T do, bình ñ ng, bác ái”. Tuyên ngôn g m 17 ñi u, th a nh n quy n t do, bình ñ ng c a con ngư i và kh ng ñ nh ch quy n c a nhân dân, ñ ng th i tuyên b quy n tư h u là thiêng liêng b t kh xâm ph m. N i dung cơ b n c a tuyên ngôn th m nhu n tư tư ng cách m ng c a các nhà tri t h c ánh sáng th k XVIII, ñ ng th i ph n ánh ý trí và nguy n v ng c a nhân dân Pháp. Lê Nin ñã nh n ñ nh ý nghĩa l ch s c a cu c cách m ng tư s n Pháp: “Đ i v i giai c p c a nó, ñ i v i giai c p mà nó ph c v , ñ i v i giai c p tư s n, nó ñã làm ñ n n i c th k XIX, th k ñã ñem văn minh và văn hóa cho toàn nhân lo i, ñ u di n ra dư i nh hư ng c a toàn th nhân lo i Pháp. t t c các nơi trên th gi i, th k ñó ch còn có vi c ñem áp d ng th c hi n t ng ph n, hoàn thành cái mà cái mà nh ng nhà cách m ng vĩ ñ i c a giai c p tư s n Pháp ñã t o ra; h ñã ph c v quy n l i c a giai c p tư s n m t cách t phát b ng cách nêu lên nh ng kh u hi u t do, bình ñ ng, bác ái.”[8;Tr.404] Tuy nhiên, cách m ng Pháp 1789 không theo con ñư ng t do, bình ñ ng, bác ái như kh u hi u ñã ñưa ra. Friendrich Engels nh n th y r ng: “ Nh ng cơ c u m i tư ng như h p lý hơn so v i trư c kia, thì l i hoàn toàn không h p lí....Phương châm bác ái ñư c th c hi n b ng nh ng trò l a b p, ñ k trong c nh tranh...”[10;Tr.01]. Đi u này d n ñ n nhi u t ng l p ( quý t c, trí th c, bình dân, tu i tr ) b t bình sâu s c, b t h p lý v cơ c u kinh t , xã h i văn hóa, tinh th n, tư pháp, chính tr , giáo d c. Hi n tư ng này ñã làm s ph nh n th c t i sau cách m ng th hi n nhi u thái ñ
khác nhau. S ph nh n c a các t ng l p nhân dân ñ i v i xã h i m i ñư c thi t l p sau cách m ng Pháp do nhi u nguyên nhân khác nhau. M i th t v ng sâu xa v cơ ch xã h i không ñáp ng ñư c khát v ng t do, dân ch và h nh phúc c a nhân dân, thái ñ b t mãn cũng th hi n rõ trong sáng tác văn h c là ti n ñ cho s ra ñ i c a văn h c lãng m n Pháp. Marx ñã t ng vi t: “ Ch nghĩa lãng m n là ph n ng ñ u tiên ñ i v i cách m ng Pháp và tư tư ng khai sáng g n li n v i cu c cách m ng ñó”. Còn Emile Faguet thì cho r ng: “ Ch nghĩa lãng m n là s ghê t m ñ i v i th c t i và nguy n v ng mu n thoát ly kh i th c t i ñó”[10;Tr.02] S phát tri n c a cách m ng tư s n Pháp ñã k t thúc ngày 27 tháng sương mù ( ngày 9 tháng 10 năm 1789) chuy n chính quy n sang tay Na-pô-lê-ông Ba-na-pác. Sau ñó th i Đ ch Na-pô-nê-ông, chi n tranh xăm lư c n ra liên miên, h u h t các nư c châu Âu ñ u b ñ t dư i ách th ng tr c a Đ qu c Pháp. Quân ñ i Pháp ñã tham gia vào vi c thanh toán ho c làm suy y u các ch ñ phong ki n châu Âu. Năm 1814, n n Đ ch Na-pô-nê-ông s p ñ , n n quân ch Bu c-Bông d a vào s can thi p c a phong ki n nư c ngoài ñư c thi t l p l i Pháp. Trong nh ng năm 1815 ñ n 1830, toàn châu Âu v n là th i kỳ phát tri n r m r c a th l c phong ki n ph n ñ ng t p h p trong liên minh th n thánh như m t h qu t t y u c a giai ño n l ch s . Và ñây cũng là th i kỳ c a phong trào gi i phóng dân t c châu Âu phát tri n r t m nh m . T t c các s ki n ph c t p này cùng v i th c tr ng xã h i ñ y mâu thu n ñã ñưa trào lưu văn h c lãng m n Pháp n m b t và ghi nh n. S s p ñ c a ch ñ phong ki n, s l n m nh c a quan h xã h i tư s n s b t bình ñ ng c a các giai c p v i tr t t xã h i m i ñã làm ti n ñ l ch s cho n n văn h c lãng m n châu Âu, cũng như Pháp. Nó nh hư ng r t l n ñ n phương pháp sáng tác c a nh ng nhà văn Pháp sau này. Văn h c lãng m n Pháp ñã ph n ánh tinh th n c a xã h i Pháp trong giai ño n chia cu c cách m ng ra làm hai: cách m ng năm 1789 và cách m ng năm 1848.Vì v y th i kỳ này xu t hi n nhi u trào lưu văn h c qua các th i kỳ khác nhau v i nhi u tác gi tiêu bi u ñã t o ra nhi u tác ph m n i b c nh t. 1.1.2. Đ i s ng văn hóa tinh th n Văn h c lãng m n b t ñ u t ch nghĩa tình c m, ñó chính là s tr v v i thiên nhiên và tình c m t th gi i n i tâm, v tình c m, v ñ o ñ c con ngư i v i nhi u tr ng thái khác nhau. Ch nghĩa lãng m n là? “ Th hi u v ư c mơ, v s huy n di u
và phóng khoáng, c a trí tư ng tư ng vư t ra kh i l thói “ vì th ” lý tư ng lãng m n ñôi khi làm bi n d ng th c t ph c v cho nhu c u th m m và tình c m.”[8;Tr.04] Trong sáng tác cá nhân ñóng vai trò ch y u, “cái tôi” cá nhân ñòi gi i phóng. Vì v y vai trò th gi i quan c a tác gi có ý phân hóa quy t ñ nh cho nhân v t trong văn h c. Chính vì v y ti n ñ văn hóa tinh th n ra ñ i trong hoàn c nh y. Tư tư ng ánh sáng [11;Tr.02-03] Th k ánh sáng (XVIII) là m t th k mà văn chương Pháp ñã dành tr n th i gian ñ hư ng v m c tiêu khai sáng, ñ i m i n n văn hóa tinh th n c a nư c Pháp. Là th k c a văn chương tri t h c, văn chương chính lu n và bút chi n, văn chương lu n ñ hư ng v m c tiêu chóng phong ki n, ch ng l i văn hóa tinh th n trung ñ i, c vũ cho m t n n văn h c m i v i nh ng m c tiêu nhân b n m i v i nh ng nguyên lý chung c a tư tư ng ánh sáng như: - S l a ch n n n t ng t do trí th c và duy lý ( không ph i duy lý c a ch nghĩa c ñi n ) làm kh i ñi m và m c ñích ph n ñ u, hành ñ ng. - Thái ñ ch ng ñ nh ki n, cu ng tín, ñ cao ưu tư khách quan. Ch ng tinh th n tiên nghi m, không dùng m t nguyên lý duy nh t ñ gi i thích m i s ki n, nghĩa là tách r i ni m tin tôn giáo kh i trí th c con ngư i. Yêu m n lý trí, thích th c nghi m, c vũ vi c qu ng bá ki n th c và nh p th hành ñ ng. - Ý nghĩa c a khái ni m ánh sáng, khai sáng chính là s khai m kh năng trí tu và hành ñ ng c a con ngư i d a trên Lí trí, Ti n b ,T do. “ Khai sáng là s thoát ly con ngư i ra kh i tình tr ng u trĩ do chính con ngư i gây ra. u trĩ là s b t l c không th v n d ng trí tu c a mình m t cách ñ c l p, không c n s ch ñ o giúp ñ c a ngư i khác. Hãy can ñ m s d ng trí tu c a chính mình! Đó là phương châm c a khai sáng” (I.Kant – Khai sáng là gì?) - Tư tư ng khai sáng coi tr ng vai trò c a h c thu t, ý th c, t ý th c trong áp d ng thành t u khoa h c vào s phát tri n c a xã h i. Xóa b l l i, ñ nh ch xã h i l c h u, ñ i ngh ch v i th gi i quan truy n th ng duy ý chí, d a vào tôn giáo, nhà th c a th k trư c. - Con ngư i t b n ch t là thiên v ñi u thi n và cái ñ p. M i cá nhân và nhân lo i ñ u có kh năng ti n t i t hoàn thi n. Chính tinh th n con ngư i u n n n con ngư i và v n mãi mãi ti n bư c trong ti n trình hoàn thi n mình vô t n. Trong s vươn lên
không ng ng này, con ngư i luôn c m nh n ñư c tính b t t c a mình và c a nhân lo i. - Ni m tin ph i ñón nh n b ng lý trí, không d a trên quy n uy và ch c s c, tôn giáo, kinh nghi m hay truy n th ng. Vũ tr , con ngư i, tinh th n là nh ng th c th th ng nh t, chúng ta có th hi u ñư c chúng và chính mình b ng lý chí. Ph i bao dung v i ni m tin và l i s ng khác nhau. - T t c m i ngư i ñ u có quy n b t kh xâm ph m, tuy t ñ i cá nhân, hoàn toàn bình d ng xét v khía c nh lý l ( so v i cá nhân khác hay nhà nư c ) và do ñó ph i ñư c t o cho s bình ñ ng trư c pháp lu t và quy n t do cá nhân. B i v y, c n có nh ng cơ ch , hi n chương tránh l m d ng, vi ph m nh ng quy n cơ b n v s t do c a cá nhân. Nh ng gi i pháp ñ m b o t do, bình ñ ng ñư c nh c ñ n. - Con ngư i không t do v i hoàn c nh l ch s xã h i. Con ngư i ñón nh n hoàn c nh, trong ñi u ki n không t do y kh i s làm nên t do, gi i phóng mình. Trong con ngư i hàm ch a nhi u mâu thu n: gi a xã h i và cá nhân, gi a b n năng và trí tu , gi a sáng và t i. Khai Sáng là s phân tích, là tư duy tiên ñoán v nh ng phương ti n và m c ñích kh th h tr th c hi n t do trong tương lai. Các ý tư ng v pháp lý và chính tr c a qu c gia, dân t c, toàn c u có kh năng ñem ñ n cho m i ngư i và các dân t c ñi u ki n bên ngoài ñ m i ngư i th c thi t t nh t, ñ y ñ nh t s t do c a mình. - Cái tôi cá nhân và ñư c n i k t trong tình huynh ñ v i t t c m i ngư i khác b ng s h p lý mà tôi chia s v i h , không có b t kỳ thành ki n v i b t kỳ ai, Giáo d c ph i giúp chuy n giao tri th c cho các th h và toàn nhân lo i, hơn là gò s n, ñúc khuôn tình c m và lý trí c a m i ngư i. Truy n th ng là công c ch ñ o c a c c ng ñ ng giúp cho t ng cá nhân và toàn th nhân lo i trao ñ i tư tư ng, s th t và chân lý; tình thương, c m thông và nhân ái. nh hư ng c a tư tư ng ánh sáng v i s ra ñ i c a văn h c lãng m n [11;Tr.03] nh hư ng c a tư tư ng ánh sáng v i s ra ñ i c a văn h c lãng m n không tr c ti p mà toàn b , mà ch là m t s quan ñi m thích h p thông qua th i kỳ ti n lãng m n hay ch nghĩa tình c m. M c tiêu ch ng ñ i chính th c và tr c ti p c a ch nghĩa tình c m cũng như ch nghĩa lãng m n chính là tinh th n duy lý c ng nh c cũng như các nguyên t c ngh thu t c a ch nghĩa c ñi n.
M i giao lưu văn h c gi a Pháp và các nư c Châu Âu: N u ch nghĩa c ñi n th k XVII hoàn toàn là m t ñ c s n Pháp thì văn h c lãng m n là m t trào lưu mang tính ch t toàn Châu Âu. Văn h c lãng m n Pháp có nh ng ngu n dân t c riêng c a nó, nhưng ñ ng th i nó cũng ch u m t s nh hư ng nh t ñ nh c a lãng m n Anh và lãng m n Đ c. Ngư i ta hay nh c ñ n th hi u v s âm u c a ti u thuy t Anh, ch t bi ca c a thơ ca lãng m n Anh, ch ng h n như tác ph m “ Bi ca trên m t nghĩa ñ a vùng quê” c a Gray, “ Tr m tư” c a Hervey và “ Đêm” c a Young. Tác ph m c a nhà thơ lãng m n Byron r t ph bi n Pháp. Ti u thuy t c a Walter Scott cũng khá quên thu c. Đ c bi t, “ Tình s u c a chàng Werther” c a Goethe có tác ñ ng sâu s c ñ n s hình thành nhân v t lãng m n Pháp trong nh ng năm tháng ñ u tiên. nh hư ng ti n ñ văn hóa tinh th n nói trên ñ i v i s hình thành văn h c lãng m n Pháp và trong văn h c lãng m n văn h c Châu Âu th hi n qua nh ng hi n tư ng sau:[11;Tr.03-04] - S tr v v i thiên nhiên và tình c m b t ñ u t th i kỳ ch nghĩa tình c m. Th gi i n i tâm, tình c m c a con ngư i v i nhi u tr ng thái khác nhau chính là ñ i tư ng m i c a sáng tác văn h c. S ñ thay c a ch nghĩa tình c m d a vào trào lưu Khai sáng nhưng vì cách th c thì ch nghĩa tình c m có nhi u thay ñ i như Lê Bá Hán ñã vi t: “ Ch nghĩa tình c m tuy v n trung thành v i lý tư ng c a trào lưu Khai sáng là xây d ng con ngư i cá nhân chu n m c, song ñi u ki n ñ th c hi n nó thì ch nghĩa tình c m cho r ng không ph i là s p x p, xây d ng th gi i m t cách trí tu mà là s gi i phóng và hoàn thi n nh ng tình c m t nhiên”[11;Tr.64]. Ch nghĩa lãng m n là “ cu c chi n th ng c a ch nghĩa t nhiên và s b c b ch cái tôi”, tôi cá nhân ñòi h i s gi i phóng. Trong sáng tác, vai trò c a cá nhân r t quan tr ng, th gi i ch quan ñóng vai trò trung tâm và quy t ñ nh. Nguyên t c t do ñư c ñ cao trong bài t a Cromwell c a Victor Hugo ba nguyên t c? Không. Ch là m t. Đó là t do. T do trong ngh thu t và t do trong c u trúc. - Ch nghĩa lãng m n cũng là “ th hi u v ư c mơ, v s huy n di u và phóng khoáng, c a trí tư ng tư ng vư t qua kh i l thói”, vì th “ lý tư ng lãng m n ñôi khi làm bi n d ng th c t ñ ph c v cho nhu c u th m m và tình c m”.[8;Tr.04] Nh ng ch ñ quan tr ng và quen thu c c a văn h c lãng m n b t ngu n t c m th c v th i ñ i, l ch s và thân ph n con ngư i trong ñó. Con ngư i th t v ng, bàng hoàng trư c cơn l c c a l ch s , s tr i d y c a dòng ñ i theo nh ng bi n ñ i c a th i gian,
d n ñ n nh ng suy tư ng v dòng ñ i, v ñ nh m nh, v tôn giáo, v vĩnh c u... Nhân v t lãng m n là nh ng ngư i th c hi n các suy tư ng lãng m n, các ph n kháng lãng m n, các thái ñ lãng m n c a th i kỳ này thư ng gi ng nhau: n ng ch t suy tư ng, thiên v ñ i s ng tình c m, cô ñơn và u s u, xa cách và n i lo n, không th a hi p ñư c v i th c t cu c ñ i. Nhân v t lãng m n không ch p nh n ñư c s t m thư ng, ph ng l ng, không bao gi thích tr ng thái trung bình, hay hư ng v cái phi thư ng và thư ng có k t thúc mang tính bi k ch, dù h là nhân v t lãng m n tiêu c c hay nhân v t tích c c ( lãng m n hư ng n i và lãng m n hư ng ngo i). Nhưng cũng có m t s nhà văn lãng m n không g n bó mãi v i tâm tình riêng tư, nhi u ngư i ñã t mang l y s m nh c a xã h i và hình thành trong thơ ca c a h lu ng c m h ng v th k c a mình. Đó là nh ng nhà văn lãng m n tích c c. Ch ng h n như Victo Hugo quan ni m r ng nhà là m t “ ñ o sĩ ”, dùng tài năng c a mình ñ ñưa nhân dân ñ n m t tương lai chi n th ng. 1.1.3. Đ c ñi m văn h c lãng m n Pháp [11;Tr.04-05] - T do là nguyên t c l n nh t c a ch nghĩa lãng m n. V i ch nghĩa lãng m n, ñã xu t hi n “ m t n n văn h c ñư c gi i phóng” trên bình di n: thơ ca, ti u thuy t, sân kh u. Ch nghĩa lãng m n ñã gi i phóng thơ ca, cách tân sân kh u v i v Hernanie 1830. Nh nguyên t c t do, ch nghĩa lãng m n ñã ñem l i m t làng sóng ti u thuy t c c kỳ phong phú và ña d ng. Bài t a Cromwell c a Victor Hugo cũng xác ñ nh ñi u này, T do trong ngh thu t t do trong c u trúc. - Các th pháp ngh thu t ñư c ưa thích c a ch nghĩa lãng m n như phong v ngo i lai (exotique) th hi n trong cách l a ch n ñ tài, nhân v t, c t truy n, ngôn ng , không gian và th i gian ngh thu t không ph i là nh ng khung c nh, con ngư i quen thu c th thành, cung ñình, mà nh ng nơi xa l , nh ng th i ñi m xa xưa, nh ng t p t c khác thư ng...là m t phương th c h u hi u ñem l i phong v tươi m i cho tác ph m. Nguyên t c t do góp ph n tr hóa l i hành văn, cách gieo v n, cách s d ng các bi n pháp tu t , cách l a ch n các không gian và th i gian ngh thu t. Và do nhi t tình, sôi n i mu n t th hi n, chia s và thuy t ph c, văn chương lãng m n nói chung thư ng mang tính hùng bi n. - t ng nhà văn còn có các th pháp riêng. Chateaubriand n i ti ng v i s tư ng tư ng phong phú, ngh thu t văn xuôi ñiêu luy n tài hoa, g i c m và ñ y màu s c, ñ c bi t trong văn xuôi t c nh ñ y ch t pittoresque. Ða s các nhà thơ, nhà văn t
th i ch nghĩa tình c m như Rousseaau, De Staell cho ñ n th i lãng m n như Lamartine, Musset, Hugo, George Sand...ñ u có tài trong ngh thu t m x phân tích các tâm tình và tr ng thái lãng m n. Ð c bi t nh t là Hugo, ngư i ñã th hi n ñư c c m t h th ng ngh thu t riêng c a mình v i m t lo t các th pháp ngh thu t ñ c thù như tương ph n, cư ng ñi u, tr tình ngo i ñ , s ñ i l p gi a cái trát vi t (sublime) và cái thô k ch (grotesque). - Nói tóm l i, theo nh n xét c a các nhà phê bình, thì ngh thu t lãng m n có kh năng dung n p r ng rãi các phương ti n th hi n. Tinh th n lãng m n chính là s n i k t liên t c các y u t ñ i kháng nhau : T nhiên và ngh thuât, thơ ca và văn xuôi, s nghiêm túc và thú vui, k ni m và d c m, tư tư ng tr u tư ng và nh ng c m giác s ng ñ ng, s s ng và cái ch t... hòa l n v i nhau m t cách m t thi t trong th lo i lãng m n (A W Sleigel). Nói chung, v i ch nghĩa lãng m n, thơ ca cũng như văn xuôi Pháp ñã ti n m t bư c r t dài v i nh ng thành công r c r . 1.2. Tác gi và tác ph m 1.2.1. Cu c ñ i và s nghi p c a A. Dumas (con) [12] Alexanhder Dumas con sinh ngày 28-7-1824 t i Paris, là con ngo i hôn c a ñ i văn hào Alexandre Dumas (Dumas cha).Thu nh c a Dumas con ñư c ít ngư i bi t t i, k c Dumas cha. M ông thì g i ông vào trư ng n i trú Bourbon Paris năm m i 9 tu i (1833). Tuy r t chán nhưng ông v n h c gi i và luôn ñ ng nh t các môn. L ra ông ph i h c luôn ñó ñ n năm 19 tu i, nhưng do s c kho kém và th tr ng ngày càng suy như c, nên ông ñã tr n kh i trư ng vào năm 17 tu i, trong m t chuy n ñi “ñ i gió” mà nhà trư ng cho phép.Vào ñ i, ông m i n m mùi ñ ng cay là th nào, nhưng còn ñ hơn quay l i trư ng. Th là Dumas con quy t ñ nh ñ n s ng v i cha, nhưng do Dumas cha lúc này ñang túng thi u và n n n ch ng ch t, ch m t th i gian sau Dumas con ñã khăn gói lên ñư ng cùng v i s ti n tr c p kha khá. Lúc này ông ñi l i v i k n Marie Duplessis, ngư i s ñư c ông vi t vào ki t tác Trà hoa n , v i tên Marguerite Gautier. T lúc ñó (1842) tr ñi, vì mu n bù l i nh ng năm tháng ng t ng t tr ng tr i trư ng n i trú, Dumas con ñã lao vào ăn chơi trác táng, ñem h t ti n b c ñ qua l i v i k n , thư ng xuyên lui t i các t ñi m chơi b i c a t ng l p quý t c. Lúc này có l hơn bao gi h t, Dumas con th y rõ b n ch t nhơ nh p c a t ng l p quý
t c, thư ng lưu ñang th nh hành b y gi . Lòng c m thông v i nh ng s ph n gái giang h và khinh b b n quy n quý ñã kh c sâu trong các tác ph m c a ông sau này. Nhưng ñ n trư c 21 tu i (1844), ông ñã xài h t ti n tr c p, ngoài ra còn n thêm 5 v n quan. Không ăn chơi ñư c n a l i còn ph i gi i quy t s n kh ng l , trong khi ngh ng ng, gia tài ñ u không có, Dumas con ñã lao vào cu c mưu sinh b ng ngòi bút, ngh ñã giúp Dumas cha tr ñư c món n còn kh ng l hơn g p b i trong vài năm trư c. B ng thiên tài v n có, nh ng ti u thuy t và k ch b n giá tr l n lư t ra ñ i, Dumas con tr h t ñư c n n n l i còn t o ra m t kho n ti n l n ñ ñ g i là giàu có. Th y rõ t m gương ngư i cha n i ti ng c a mình, ông không dám ăn xài phung phí ñ có lúc ph i bán nhà, l n tr n ra nư c ngoài, mà ch chuyên tâm vào sáng tác. T năm 1851 ñ n 1864, ông ch vi t k ch, nhi u k ch b n ñư c ñón nh n nhi t li t, trong ñó có nh ng câu chuy n còn mãi v i tâm trí công chúng, như là: Trà hoa n , Gi i giang h , v n ñ ti n b c, Diane de Lys… Năm 1874, Dumas con ñư c c vào vi n Hàn Lâm Pháp (50 tu i). 27-12-1895, khi ñang vi t v Đư ng ñi ñô th Thèbes thì Dumas con phát b nh và qua ñ i. Hư ng th 71 tu i. S nghi p sáng tác c a Dumas con: “Không bi t làm gì hơn, tôi ñành bư c vào ngh Văn v y”, ñó là cách Dumas con gi i thích cho vi c ch n l a ngh c m bút c a mình. Ông vi t văn ban ñ u ch là ñ gom ti n tr n , nhưng càng lúc càng hay, khi n ông cũng không n b ngang như ý ñ nh th i tr ñư c. Năm 1845, ti u thuy t ñ u tiên: Péchés de Jeunesse (cái t i c a tu i tr ) ra ñ i, chưa ñư c ñón nh n m y. D n v sau v i các truy n Les aventures de 4 femmes et d’un perroquet (cu c phiêu lưu c a 4 bà và con két), Le Bijou de la Reine (Ph c s c c a hoàng h u)…tên c a Dumas ñã quen d n v i ñ c gi . Nhưng ph i ñ n năm 1848, khi truy n La dame aux Camélias (Trà hoa n ) ra ñ i, Dumas con xem như ñã bư c lên b c cao nh t trong gi i văn sĩ. Tác ph m ñư c m i t ng l p ñón nh n n ng nhi t. Lúc này ông b t ñ u t p tành vi t k ch, v Atala ra ñ i cũng khá thuy t ph c.
Sau khi La dame aux Camélias ñư c phát hành kh p nư c, Dumas con ñã tr h t ñư c món n . Nhưng ông v n vi t văn ti p, ti p n i cu c thành công v i các tác ph m như là Bác sĩ Servand (1849), Césarine (1849), Tristan le Roux (1850), Nhi p chính vương Mustel (1850), Diane de Lys (1851)…. Sau 1851, s nghi p văn chương c a Dumas con b gián ño n, do ông nh n ñư c l i m i vi t k ch t nhi u sân kh u l n. Th là La dame aux Camélias (1852), Diane de Lys (1851)...ñư c chuy n th thành k ch b n. Ti p theo, l n lư t là Le Demi- Monde (Gái giang h ), La question d’Argent ( v n ñ ti n b c, 1857), L’en fant naturel (ñ a con ngo i hôn, 1858), Un Père prodigue (Ngư i cha hoang phí, 1859) …ra ñ i. Dumas con l n th hai bư c lên ñ nh cao danh v ng, nhưng lĩnh v c khác: k ch tác gia. Đư c yêu thích trong công chúng, c ng v i s ti n lãi ki m ñư c sau các bu i di n k ch, Dumas con bi t mình không d t kh i cái nghi p cay ñ ng có, ng t bùi có này. Ông v n vi t ti p, dù không còn b áp l c ti n b c, n n n n a. Nhưng tr i không chi u ngư i, năm 1860, ngay lúc ñang r t h ng thú say mê và có nhi u ý tư ng m i, thì ông l i b b nh ñau n a ñ u r t n ng. Ph i nghĩ dư ng s c trong 4 năm m i vi t ti p ti u thuy t cu i cùng: L’Ami des Femmes (B n c a các bà, 1864). Xem như rũ b ñư c m t gánh n ng, m c dù bao nhiêu ngư i ti c nu i, ông r nh tay vi t ti p nhi u k ch b n có giá tr : Nh ng ý tư ng c a bà Obaray (1857), La Princesse Georges (Công chúa Georges, 1871), La Femme de Claude (V c a Claude,1873), Monsieur Alphonse (Ông Alphonse, 1874), Ngư i xa l (L’Etragère, 1876), La Princesse de Bagdad (Công chúa thành Bagdad (1881), Denise (1885), Francillon (1887), Vài v k ch ng n (Nouveaux entr’actes, 1890)… Năm 1895, khi k ch b n “ Nh ng con ñư ng ñô th Thèbes” còn chưa hoàn t t thì ông qua ñ i. Sau 50 năm vi t lách, Dumas con ñ l i cho h u th không ch là lu ng tư tư ng nhân ñ o, nên nhi u nhà phê bình l i bày t thi n c m h t m c v i ñ i văn hào này. 1.2.2. Gi i thi u ti u thuy t Trà Hoa N - Tóm t t tác ph m
Ti u thuy t Trà Hoa N ñư c k t câu chuy n có th t mà tác gi ch ng ki n trong m t cu c bán ñ u giá nh ng món hàng sang tr ng khi ch nhân c a nó ñã ch t. Tác gi thương ti t, xót thương cho s ph n c a nàng Macgơrit Gôchiê. Macgơrit Gôchiê là m t k n ñ p nh t Paris, s c ñ p c a nàng làm say ñ m bao ngư i ñàn ông khi ch m i l n ñ u g p m t nàng. Macgơrit Gôchiê ñư c m nh danh là “ ngư i ñ p Hoa Trà” vì lúc nào cô cũng cài ñóa “ hoa trà” trư c ng c còn g i là Hoa Trà N . N i ti ng trong gi i làng chơi nàng có cu c s ng phóng ñãng, xa hoa thành ph Pari, thích xem k ch, xem hát. Ngư i ta thư ng b t g p cô qu ng trư ng Xăngñêlidê. Trà Hoa N có ñư c m t nhan s c di m ki u, ngoài nét sang tr ng thì Macgơrit Gôchiê còn có nét quy n rũ toát ra t gương m t xinh x n c a cô. Năm hai mươi tu i, Macgơrit Gôchiê ñư c m t Bá Tư c nh n làm con nuôi ñ kh a l p s thi u th n tình c m khi con ông m t. Tr v Pari m c dù ñư c s cưu mang và chu c p c a Bá Tư c nhưng nàng không th t b l i s ng phóng túng. Macgơrit Gôchiê thay ngư i tình như thay áo và cho ñ n khi cô g p Duval, yêu chân thành m t chàng quý t c tr tu i c a m t gia ñình danh giá và phong ki n. Duval b cu n hút trư c s c ñ p c a nàng yêu nàng Macgơrit Gôchiê xinh ñ p, b t ch p quá kh ê ch c a m t cô gái giang h và s n sàng cư i nàng làm v . B ng tình yêu s c m thông, s chăm sóc t n tình c a Duval ñã kéo Macgơrit Gôchiê tr thành m t con ngư i m i. H v vùng quê chung s ng h nh phúc. Macgơrit Gôchiê ñư c r t nhi u Bá Tư c giàu có sang tr ng và có ñ a v theo ñu i, Duval dù ghen t c nhưng c nh túng thi u không th nào thay ñ i tình yêu c a h . Đ có ti n Duval lao vào c nh ñ ñen mong ñ ti n lo cho cu c s ng mà h vun ñ p, còn Macgơrit Gôchiê l ng l bán ñ y ñ trang s c ñ ñư c ñ y ñ hơn. Tư ng ch ng h s bên nhau nhưng r i cha c a Duval xu t hi n. G p Macgơrit Gôchiê, ông hi u ngay vì sao con trai mình ñã ph i lòng cô gái này. Tuy t ng là “gái bao” nhưng nàng l i có m t t m lòng cao thư ng, nàng bi t yêu thương b ng c trái tim và s n sàng hy sinh cho tình yêu, do ñó cha c a Duval ñã l i d ng ngay ñi u này. Ông nói v i Macgơrit Gôchiê v tương lai ch c ch n s b h y ho i c a Duval n u như chàng cư i m t cô gái không môn ñăng h ñ i, ông nói v s k t thúc c a con ñư ng danh v ng ñ i v i con trai c a ông n u s ng ti p t c v i nàng.