Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Giáo dục kỹ năng quân sự theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:235

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận án "Giáo dục kỹ năng quân sự theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh" nhằm nghiên cứu lý luận và thực tiễn để đề xuất các biện pháp giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở các trung tâm, góp phần thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược là xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ mới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Giáo dục kỹ năng quân sự theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN HẢI DƢƠNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG QUÂN SỰ THEO TIẾP CẬN HỢP TÁC CHO SINH VIÊN Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÕNG VÀ AN NINH LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2023
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN HẢI DƢƠNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG QUÂN SỰ THEO TIẾP CẬN HỢP TÁC CHO SINH VIÊN Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÕNG VÀ AN NINH Ngành: Lý luận và lịch sử giáo dục Mã số: 9140102 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 1. GS.TSKH Nguyễn Văn Hộ 2. TS. Lê Thuỳ Linh THÁI NGUYÊN - 2023
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận án là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Kết quả và số liệu nêu trong luận án là trung thực, khách quan, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đủ theo quy định. Những kết luận của luận án chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thái Nguyên, tháng 12 năm 2023 Tác giả luận án Nguyễn Hải Dƣơng
ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, các thầy cô Khoa Tâm lý - Giáo dục - Trƣờng Đại học Sƣ phạm - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành luận án này. Đặc biệt, tôi xin đƣợc bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc đến GS.TSKH Nguyễn Văn Hộ và TS. Lê Thùy Linh - ngƣời đã nhiệt tình hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện và hoàn thành luận án. Xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến gia đình, đồng nghiệp, bạn bè đã động viên, khuyến khích và hỗ trợ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả luận án Nguyễn Hải Dƣơng
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC .......................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................. viii DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................. ix DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................... x MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 4 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ................................................................. 4 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4 6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 5 7. Quan điểm tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu ............................................ 5 8. Những luận điểm cần bảo vệ ........................................................................... 7 9. Đóng góp mới và ý nghĩa của luận án ............................................................. 8 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC KỸ NĂNG QUÂN SỰ THEO TIẾP CẬN HỢP TÁC CHO SINH VIÊN Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÕNG VÀ AN NINH ................................................. 10 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu ................................................................ 10 1.1.1. Những nghiên cứu về giáo dục theo tiếp cận hợp tác ............................. 10 1.1.2. Những nghiên cứu về giáo dục kỹ năng quân sự .................................... 12 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................. 16 1.2.1. Kỹ năng .................................................................................................... 16 1.2.2. Kỹ năng quân sự ...................................................................................... 17 1.2.3. Giáo dục kĩ năng quân sự ........................................................................ 18
iv 1.2.4. Hợp tác và giáo dục kĩ năng theo tiếp cận hợp tác ................................. 19 1.2.5. Giáo dục kỹ năng quân sự cho sinh viên theo tiếp cận hợp tác .............. 23 1.3. Những vấn đề cơ bản về kĩ năng quân sự của sinh viên đại học ................ 24 1.3.1. Đặc điểm của kỹ năng quân sự của sinh viên đại học ............................. 25 1.3.2. Cấu trúc của kỹ năng quân sự.................................................................. 25 1.3.3. Các mức độ hình thành của kỹ năng quân sự .......................................... 28 1.4. Những vấn đề cơ bản về giáo dục kỹ năng quân sự theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở trung tâm giáo dục quốc phòng, an ninh ............................ 30 1.4.1. Khái quát về chƣơng trình giáo dục Quốc phòng và An Ninh cho sinh viên đại học ............................................................................................... 30 1.4.2. Cơ sở khoa học của giáo dục kỹ năng quân sự cho sinh viên ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh .............................................................. 32 1.4.3. Mục tiêu giáo dục kỹ năng quân sự cho sinh viên theo tiếp cận hợp tác ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh .......................................... 37 1.4.4. Nội dung và quy trình giáo dục kỹ năng quân sự cho sinh viên theo tiếp cận hợp tác ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh ...................... 39 1.4.5. Phƣơng pháp và hình thức giáo dục kỹ năng quân sự cho sinh viên theo tiếp cận hợp tác ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh .............. 45 1.4.6. Đánh giá kết quả giáo dục kỹ năng quân sự cho sinh viên theo tiếp cận hợp tác ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh ............................. 51 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng tới giáo dục kỹ năng quân sự theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh .................... 52 1.5.1. Năng lực của giảng viên .......................................................................... 52 1.5.2. Đặc điểm sinh viên đại học ..................................................................... 53 1.5.3. Chƣơng trình giáo dục ............................................................................. 54 1.5.4. Điều kiện cơ sở vật chất .......................................................................... 54 1.5.5. Văn bản pháp lý ....................................................................................... 55 Kết luận chƣơng 1.............................................................................................. 56
v Chƣơng 2: THỰC TRẠNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG QUÂN SỰ THEO TIẾP CẬN HỢP TÁC CHO SINH VIÊN Ở CÁC TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÕNG VÀ AN NINH ............................................................. 58 2.1. Giới thiệu khái quát về các trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh .... 58 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ....................................................................... 59 2.2.1. Mục tiêu khảo sát ..................................................................................... 59 2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 60 2.2.3. Đối tƣợng khảo sát................................................................................... 60 2.2.4. Phƣơng pháp khảo sát .............................................................................. 60 2.3. Kết quả khảo sát ......................................................................................... 63 2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về giáo dục kỹ năng quân sự theo tiếp cận hợp tác.................................................................... 63 2.3.2. Thực trạng giáo dục kỹ năng quân sự cho sinh viên theo tiếp cận hợp tác ở các trung tâm giáo dục Quốc phòng và An ninh ...................................... 69 2.3.3. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến giáo dục kỹ năng quân sự cho sinh viên theo tiếp cận hợp tác ở các trung tâm giáo dục Quốc phòng và An ninh..................................................................................................................... 93 2.4. Đánh giá chung về thực trạng ..................................................................... 96 2.4.1. Ƣu điểm ................................................................................................... 96 2.4.2. Hạn chế, tồn tại ........................................................................................ 96 2.5.3. Nguyên nhân ............................................................................................ 97 Kết luận chƣơng 2.............................................................................................. 99 Chƣơng 3: BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỸ NĂNG QUÂN SỰ THEO TIẾP CẬN HỢP TÁC CHO SINH VIÊN Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÕNG VÀ AN NINH .................................................................... 100 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ............................................................ 100 3.1.1. Đảm bảo phù hợp với mục tiêu và nội dung chƣơng trình giáo dục quốc phòng và an ninh ..................................................................................... 100
vi 3.1.2. Đảm bảo phù hợp với các nguyên tắc, đặc điểm của giáo dục hợp tác. 100 3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn .......................................................................... 101 3.1.4. Đảm bảo tính hệ thống........................................................................... 102 3.2. Các biện pháp giáo dục kỹ năng quân sự theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh ...................................... 102 3.2.1. Xây dựng quy trình giáo dục kỹ năng quân sự theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh. ....................... 102 3.2.2. Lựa chọn nội dung và thiết kế hoạt động giáo dục kỹ năng quân sự theo tiếp cận hợp tác ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh ............ 114 3.2.3. Sử dụng phƣơng pháp và kỹ thuật dạy học theo tiếp cận hợp tác nhằm tạo cơ hội cho sinh viên rèn luyện kỹ năng quân sự.............................. 120 3.2.4. Xây dựng các trò chơi quân sự đòi hỏi phải hợp đồng tác chiến mang tính giả định để tập luyện, rèn luyện kỹ năng quân sự theo hƣớng hợp tác cho SV ................................................................................................ 124 3.2.5. Xây dựng môi trƣờng học tập hợp tác cho sinh viên ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh. .................................................................. 129 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................... 134 Kết luận chƣơng 3............................................................................................ 135 Chƣơng 4: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM .................................................... 136 4.1. Mục đích thực nghiệm .............................................................................. 136 4.2. Đối tƣợng, thời gian, địa điểm tiến hành thực nghiệm............................. 136 4.3. Nội dung thực nghiệm, giả thuyết thực nghiệm ....................................... 136 4.3.1. Nội dung thực nghiệm ........................................................................... 136 4.3.2. Giả thuyết thực nghiệm ......................................................................... 137 4.5. Tổ chức thực nghiệm ................................................................................ 137 4.6. Tiến trình thực nghiệm ............................................................................. 137 4.6.1. Giai đoạn chuẩn bị ................................................................................. 137 4.6.2. Giai đoạn triển khai và thu thông tin kết quả thực nghiệm ................... 138
vii 4.6.3. Đánh giá và xử lý kết quả thực nghiệm ................................................. 138 4.7. Kết quả và đánh giá .................................................................................. 142 4.7.1. Phân tích kết quả định lƣợng ................................................................. 142 4.7.2. Phân tích kết quả định tính tinh thần, thái độ học tập của SV .............. 149 Kết luận chƣơng 4............................................................................................ 151 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 152 1. Kết luận ........................................................................................................ 152 2. Khuyến nghị................................................................................................. 153 2.1. Với Bộ Giáo dục& Đào tạo ...................................................................... 153 2.2. Với trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh .................................... 153 2.3. Đối với giảng viên các trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh ...... 154 NHỮNG CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ....................................................................................................... 155 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 156 PHỤ LỤC ...................................................................................................... 163
viii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TT Viết tắt Nguyên nghĩa 1 CBQL Cán bộ quản lý 2 CBQL&GV Cán bộ quản lý và giảng viên 3 ĐC Đối chứng 4 DH Dạy học 5 ĐHSP Đại học Sƣ phạm 6 ĐTB Điểm trung bình 7 GDĐH Giáo dục đại học 8 GDQP&AN Giáo dục Quốc phòng và An ninh 9 HT Hợp tác 10 KN Kỹ năng 11 KNQS Kỹ năng quân sự 12 KT Kiểm tra 13 SV Sinh viên 14 THPT Trung học phổ thông 15 TN Thực nghiệm
ix DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Số lƣợng khách thể khảo sát thực trạng ...................................................... 60 Bảng 2.2. Kết quả khảo sát CBQL, GV về quan niệm giáo dục theo tiếp cận hợp tác ....... 63 Bảng 2.3: Kết quả khảo sát nhận thức của CBQL, GV về bản chất và đặc điểm của giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác.................................................. 65 Bảng 2.4: Kết quả khảo sát nhận thức của CBQL, GV về tầm quan trọng của mục tiêu giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác.................................................... 68 Bảng 2.5: Kết quả khảo sát CBQL, GV, SV về mức độ thực hiện mục tiêu giáo dục kỹ năng quân sự ................................................................................... 70 Bảng 2.6: Kết quả khảo sát CBQL, GV, SV về thực trạng thực hiện mục tiêu giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác ................................................................ 73 Bảng 2.7: Kết quả khảo sát CBQL, GV, SV về mức độ thực hiện nội dung giáo dục kỹ năng quân sự ................................................................................... 76 Bảng 2.8: Kết quả khảo sát CBQL, GV về thực trạng thực hiện nội dung giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác ....................................................................... 78 Bảng 2.9: Kết quả khảo sát CBQL, GVvà SV về tần suất sử dụng phƣơng pháp, con đƣờng giáo dục kỹ năng quân sự ......................................................... 82 Bảng 2.10: Kết quả khảo sát CBQL, GV, SV về chất lƣợng sử dụng phƣơng pháp, con đƣờng giáo dục kỹ năng quân sự ............................................... 84 Bảng 2.11: Kết quả khảo sát CBQL, GV về thực trạng thực hiện các bƣớc tiến hành giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác ............................................... 87 Bảng 2.12: Kết quả khảo sát CBQL, GV và SV về mức độ sử dụng phƣơng pháp, hình thức đánh giá kết quả giáo dục KNQS cho sinh viên ........................ 89 Bảng 2.13: Kết quả khảo sát CBQL, GV và SV về KNQS của sinh viên ................... 91 Bảng 4.1. Kết quả kiểm tra đầu vào của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng...............143 Bảng 4.2. Thống kê mô tả kết quả điểm kiểm tra đầu vào của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng ............................................................................................144 Bảng 4.3. Kết quả kiểm định phân phối chuẩn điểm kiểm tra đầu vào của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng...........................................................................144 Bảng 4.4. Kết quả kiểm tra đầu vào của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng...............146 Bảng 4.4. Thống kê mô tả kết quả điểm kiểm tra đầu vào của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng ............................................................................................147 Bảng 4.5. Kết quả kiểm định phân phối chuẩn điểm KNQS của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng ............................................................................................148
x DANH MỤC CÁC HÌNH Sơ đồ 1.1. Hệ thống kỹ năng quân sự cần hình thành cho SV Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh ............................................................................... 26 Sơ đồ 1.2. Cấu trúc KNQS........................................................................................... 27 Biểu đồ 4.1. Kết quả kiểm tra đầu vào của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng...........143 Biểu đồ 4.2. Kết quả kiểm tra KNQS của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng ............146
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa là bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội và nền văn hóa; bảo vệ Đảng, Nhà nƣớc, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; bảo vệ sự nghiệp đổi mới và lợi ích quốc gia, dân tộc. Để bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong mọi tình huống, Đảng ta chủ trƣơng xây dựng nền quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân vững mạnh; trong đó, giáo dục quốc phòng và an ninh là một mắt xích, một nhiệm vụ rất quan trọng. Đảng, Nhà nƣớc ta luôn xác định giáo dục quốc phòng và an ninh là một nhiệm vụ nhằm giáo dục lòng yêu nƣớc, truyền thống cách mạng, lòng tự hào, tự tôn dân tộc; nâng cao ý thức trách nhiệm của toàn dân đối với nhiệm vụ quốc phòng, an ninh. Chính vì vậy, giáo dục quốc phòng và an ninh có vị trí quan trọng hàng đầu trong chiến lƣợc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa cho mọi ngƣời dân nói chung và trong giáo dục cho thanh niên, sinh viên nói riêng bởi đây là lực lƣợng nòng cốt trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam trong bối cảnh đổi mới hiện nay. Mục tiêu giáo dục quốc phòng và an ninh cho sinh viên là ”Bảo đảm cho người học có kiến thức cơ bản về quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về quốc phòng và an ninh; xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân; bổ sung kiến thức về phòng thủ dân sự và kỹ năng quân sự; sẵn sàng thực hiện nghĩa vụ quân sự bảo vệ Tổ quốc.” [4]. Nhƣ vậy giáo dục quốc phòng an ninh cho sinh viên nói chung và giáo dục quốc phòng, an ninh cho SV ở trung tâm giáo dục Quốc phòng an ninh nói riêng có nhiệm vụ vô cùng quan trọng nhằm biến chủ trƣơng, đƣờng lối, chính sách và mục tiêu giáo dục quốc phòng an ninh cho SV thành năng lực thực hiện hay các KNQS ở SV, giúp SV có đủ kĩ năng sẵn sàng chiến đấu thực hiện nghĩa vụ quân sự khi tổ quốc cần.
2 Các KNQS của sinh viên đƣợc hình thành và phát triển dựa trên nền tảng kiến thức về quốc phòng, an ninh và những kiến thức về bảo vệ tổ quốc trong thời kỳ mới đồng thời phải trải qua quá trình tập luyện, rèn luyện, huấn luyện dƣới sự hƣớng dẫn của các giảng viên theo nhiều hình thức đa dạng tại các trung tâm GDQPAN. Quá trình giáo dục KNQS nói trên đòi hỏi SV phải ý thức về quá trình tập luyện, rèn luyện, khắc phục đƣợc những trở ngại và nâng cao tinh thần đồng đội trong quá trình học tập, rèn luyện mới có kết quả cao, bởi trong học tập quân sự học từ đồng nghiệp, học và hợp đồng tác chiến cùng đồng đội là yếu tố cốt lõi của sự thành công trong quá trình chiến đấu và quân sự ở sinh viên. Do đó vấn đề giáo dục KNQS cho SV theo tiếp cận hợp tác là một cách tiếp cận thiết thực, hiệu quả trong quá trình giáo dục KNQS cho SV ở trung tâm GDQPAN hiện nay. Giáo dục KNQS cho SV theo tiếp cận hợp tác tạo nhiều cơ hội cho sinh viên tham gia học tập tích cực, chủ động, tƣơng tác với GV và SV, giao tiếp trong mối quan hệ đa chiều giữa ngƣời dạy và ngƣời học, giữa ngƣời học và ngƣời học, giúp cho việc học tập, rèn luyện KNQS của SV có mức độ thành công cao hơn đồng thời phát triển đƣợc môi trƣờng giáo dục cho SV nhƣ là một phƣơng tiện hỗ trợ SV hoàn thiện năng lực chung và các KNQS. Trong những năm qua, giáo dục quốc phòng và an ninh cho SV theo tiếp cận hợp tác đã góp phần làm chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ Đảng, Nhà nƣớc, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa, giữ vững hòa bình, ổn định chính trị, bảo đảm an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội; chủ động ngăn chặn và làm thất bại mọi âm mƣu, hành động chống phá của các thế lực thù địch đối với sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta. Phát huy tinh thần dân tộc, tinh thần đồng đội, tinh thần hợp tác chiến đấu cho SV nhằm tạo nên một sức mạnh tập thể, sức mạnh toàn dân trong cuộc chiến đấu chống diễn biến hòa bình ở nƣớc ta trong bối cảnh hội nhập quốc tế và khu vực. Bên cạnh những mặt đã làm đƣợc, công tác GDQP&AN cho sinh viên vẫn còn tồn tại những mặt hạn chế nhƣ: Đội ngũ giảng viên còn sử dụng phƣơng pháp giảng
3 dạy một chiều, chƣa có sự tƣơng tác với ngƣời học, đặc biệt ở các nội dung thuộc phần kỹ năng quân sự ngƣời dạy chƣa bồi dƣỡng và tạo điều kiện cho ngƣời học có sự tƣơng tác với nhau trong học tập, luyện tập. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến kết quả GDQP&AN cho sinh viên trong những năm vừa qua chƣa thực sự đáp ứng đƣợc mục tiêu, yêu cầu đề ra, chất lƣợng rèn luyện và phát triển các kỹ năng cho ngƣời học chƣa thực sự đáp ứng đƣợc sự mong đợi của nhà quản lý và sự hài lòng của ngƣời học trong quá trình học tập ở trung tâm. Chƣơng trình môn học GDQP&AN thƣờng đƣợc xây dựng gồm hai khối kiến thức chính, đó là: Khối kiến thức về lý luận (Đường lối quốc phòng và an ninh của Đảng Cộng sản Việt Nam và Công tác quốc phòng và an ninh) và khối kiến thức về kỹ năng quân sự (Quân sự chung, chiến thuật, kỹ thuật chiến đấu bộ binh). Vì vậy, ngƣời học đến lớp, ra thao trƣờng, bãi tập không phải để nghe những lời diễn giảng một chiều mang tính chủ quan nhất định từ ngƣời dạy, mà qua những hoạt động ở trên lớp, sinh viên cần nhận thức, đánh giá, vận dụng đƣợc vào thực tiễn và trong thực hành luyện tập. Để đạt hiệu quả, ngoài việc nghe giảng trên lớp ngƣời học phải có phƣơng pháp phù hợp để tự học, tự nghiên cứu. Nói cách khác, nếu ngƣời học không nỗ lực, phấn đấu trong việc tự học, tự rèn luyện thì kết quả học tập không thể đạt hiệu quả nhƣ mong muốn. Một trong các yêu cầu của các chƣơng trình giáo dục quốc phòng và an ninh hình thành các kỹ năng quân sự cho mỗi cá nhân, bên cạnh đó đòi hỏi có sự hợp tác và tinh thần làm việc đồng đội. Để thực hiện đƣợc nội dung giáo dục này, song song với việc phát huy tính tích cực của cá nhân sinh viên, giảng viên còn phải tổ chức định hƣớng cho sinh viên hợp tác giải quyết tình huống đặt ra ở mỗi nội dung trong chƣơng trình GDQP&AN cho sinh viên. Vì vậy, giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên trong giáo dục quốc phòng an ninh là hết sức cần thiết. Xuất phát từ những lý do trên, là một giảng viên trực tiếp thực hiện nhiệm vụ giảng dạy ở trung tâm GDQP&AN Đại học Thái Nguyên, tôi chọn nghiên cứu vấn đề: “Giáo dục kỹ năng quân sự theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh” nhằm góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục
4 của các trung tâm, đáp ứng yêu cầu của công tác GDQP&AN hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn để đề xuất các biện pháp giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục ở các trung tâm, góp phần thực hiện hai nhiệm vụ chiến lƣợc là xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ mới. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quá trình Giáo dục quốc phòng, an ninh cho sinh viên ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp giáo dục kỹ năng quân sự theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh. 4. Giả thuyết khoa học Kỹ năng quân sự là kỹ năng rất cần thiết đối với mỗi cá nhân trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân vững mạnh, là kỹ năng quan trọng cần hình thành cho sinh viên ở trung tâm GDQPAN, giáo dục KNQS cho SV theo tiếp cận hợp tác là cách tiếp cận nhằm tạo môi trƣờng, phƣơng tiện để SV tập luyện, rèn luyện phát triển KNQS trong các mối quan hệ tƣơng tác với GV, SV và môi trƣờng. Nếu đánh giá đúng thực trạng giáo dục KNQS, phát hiện những điểm còn tồn tại, nguyên nhân của tồn tại trong giáo dục KNQS cho SV ở các trung tâm GDQP&AN hiện nay, trên cơ sở đó đề xuất quy trình và các biện pháp giáo dục KNQS cho SV theo tiếp cận hợp tác thì sẽ phát triển đƣợc KNQS cho SV, nâng cao chất lƣợng giáo dục đáp ứng yêu cầu của công tác quốc phòng an ninh trong tình hình mới. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở các Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh
5 5.3. Xây dựng các biện pháp giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh 5.4. Thực nghiệm sƣ phạm để đánh giá mức độ phù hợp, hiệu quả của các biện pháp, kiểm chứng giả thuyết khoa học của luận án. 6. Phạm vi nghiên cứu - Nội dung: Nghiên cứu KNQS theo tiếp cận hợp tác trong giảng dạy nội dung quân sự chung, chiến thuật, kỹ thuật bắn súng ngắn và lựu đạn. - Khảo sát thực trạng ở 06 trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh, bao gồm: Trung tâm GDQP&AN Trƣờng ĐHSP TDTT Hà Nội Trung tâm GDQP&AN Trƣờng Quân sự Bộ Tƣ lệnh Thủ đô Hà Nội Trung tâm GDQP&AN Trƣờng Đại học TDTT Bắc Ninh Trung tâm GDQP&AN Trƣờng Đại học Tây Bắc Trung tâm GDQP&AN Trƣờng Quân sự Quân khu 2 Trung tâm GDQP&AN Đại học Thái Nguyên - Tổ chức thực nghiệm đƣợc tiến hành ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh - Đại học Thái Nguyên 7. Quan điểm tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Các quan điểm tiếp cận nghiên cứu 7.1.1. Tiếp cận hệ thống cấu trúc Nghiên cứu giáo dục kỹ năng quân sự cho SV theo tiếp cận hợp tác đƣợc đặt trong mối quan hệ thống nhất, biện chứng với mục tiêu, nội dung chƣơng trình giáo dục QPAN cho SV và năng lực giảng dạy của GV, tinh thần, ý thức học tập của SV và các điều kiện thực hiện giáo dục KNQS cho SV. 7.1.2. Tiếp cận năng lực Nghiên cứu các biện pháp giáo dục KNQS cho SV theo tiếp cận hợp tác đƣợc tiến hành dựa vào năng lực cần đạt đƣợc ở SV về các KNQS thông qua nội dung chƣơng trình GDQP&AN cho SV tại trung tâm GDQP&AN hiện nay, coi đó là xuất phát điểm để lựa chọn nội dung giáo dục, tập luyện, rèn luyện và các biện pháp hỗ trợ cho quá trình giáo dục KNQS cho SV hiệu quả.
6 7.1.3. Tiếp cận cùng tham gia Nghiên cứu các biện pháp giáo dục KNQS cho SV theo tiếp cận hợp tác đƣợc tiến hành dựa vào quan điểm cùng tham gia dƣới sự hƣớng dẫn của GV, giúp SV tƣơng tác tham gia cùng GV và SV trong nhóm lớp để hợp đồng tác chiến, phát huy tinh thần đồng đội thực hiện có hiệu quả các mục tiêu tập luyện, rèn luyện đặt ra. 7.1.4. Tiếp cận hoạt động Quá trình giáo dục KNQS cho SV theo tiếp cận hợp tác phải đƣợc tiến hành thông qua hoạt động và bằng chính hoạt động của SV tại các trung tâm GDQP&AN mới có hiệu quả, quá trình giáo dục KNQS cho SV phải đƣợc tiến hành theo nhiều hình thức hoạt động đa dạng, phong phú nhằm giúp SV tập luyện, rèn luyện tốt nhất để hình thành phát triển các KNQS. 7.1.5. Tiếp cận thực tiễn Quá trình giáo dục KNQS cho SV theo tiếp cận hợp tác phải đƣợc tiến hành phù hợp với điều kiện thực tiễn của trung tâm GDQ&PAN và phù hợp với thực tiễn về điều kiện thực hiện trong môi trƣờng giáo dục Quân sự và năng lực thực tế của SV theo từng ngành nghề đào tạo ở các trƣờng đại học mà SV đang theo học hiện nay nhằm khai thác vốn sống, vốn kinh nghiệm của SV và thu hút SV tích cực tham gia tập luyện, rèn luyện. 7.2. Các phương pháp nghiên cứu lí thuyết 7.2.1. Các phương pháp nghiên cứu lý thuyết i. Phƣơng pháp phân tích lịch sử -logic: để tổng quan tƣ liệu trong nghiên cứu, hệ thống hóa các quan điểm và lí thuyết có liên quan đến vấn đề giáo dục quốc phòng và an ninh, giáo dục kỹ năng quân sự, tiếp cận hợp tác,…để tổng quan nghiên cứu vấn đề. ii. Phƣơng pháp khái quát hóa lí luận: Để xây dựng khung lý luận về giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác: xác định hệ thống khái niệm và quan điểm, xây dựng khung lí thuyết, phƣơng pháp luận và thiết kế điều tra, thiết kế thực nghiệm khoa học. 7.2.2 Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phƣơng pháp điều tra giáo dục để khảo sát, thu thập dữ liệu trên diện rộng để
7 đánh giá thực trạng giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở các Trung tâm GDQP&AN. - Quan sát hoạt động của sinh viên: Theo dõi và ghi lại các biểu hiện của sinh viên trong quá trình hợp tác để giải quyết các nhiệm vụ học tập. - Quan sát hoạt động của giảng viên (hình thức và phƣơng pháp tổ chức hoạt động giáo dục quốc phòng và an ninh) trong quá trình tổ chức hoạt động giáo dục. - Phỏng vấn giảng viên và sinh viên ở Trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh. - Phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục: nghiên cứu và đúc kết kin nghiệm giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên trong thực tiễn ở các Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh qua phân tích hồ sơ quản lí, hồ sơ giáo dục, số liệu thống kê giáo dục, phỏng vấn, tọa đàm với cán bộ quản lí, giảng viên. - Phƣơng pháp phân tích sản phẩm hoạt động qua phân tích giáo án, các phƣơng tiện tổ chức giáo dục, kết quả hoạt động của sinh viên và của giáo viên. - Phƣơng pháp thực nghiệm sự phạm để kiểm tra độ tin cậy của các biện pháp giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh qua kĩ thuật chọn mẫu thực nghiệm và mẫu đối chứng tƣơng đƣơng, so sánh chéo, so sánh đầu vào và đầu ra của mẫu thực nghiệm. 7.2.3. Các phương pháp khác - Phƣơng pháp chuyên gia: thu thập ý kiến của các chuyên gia về vấn đề giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh để hoàn thiện cơ sở lí luận, điều chỉnh kĩ thuật đánh giá trong khảo sát thực trạng và thực nghiệm, đề xuất và điều chỉnh các biện pháp giáo dục. - Phƣơng pháp xử lí số liệu và đánh giá bằng thống kê: Để xử lí định lƣợng số liệu điều tra thực trạng và kết quả thực nghiệm làm căn cứ đánh giá định tính kết quả nghiên cứu. 8. Những luận điểm cần bảo vệ Giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác là cách tiếp cận giáo dục giúp sinh viên phát huy tinh thần đồng đội, hợp tác với GV, SV và môi trƣờng trong thực hiện mục tiêu, nội dung giáo dục KNQS và thực hiện hiệu quả các phƣơng pháp và con đƣờng giáo dục KNQS cho SV ở trung tâm GDQP&AN. Thực trạng giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác cho SV ở các trung tâm GDQP&AN hiện nay còn tồn tại một số điểm bất cập chƣa tạo đƣợc môi trƣờng để
8 SV hợp tác cùng GV và SV, hạn chế trong hợp đồng tác chiến khi rèn luyện, nguyên nhân là chƣa xác định đƣợc quy trình, phƣơng pháp, biện pháp kỹ thuật và con đƣờng giáo dục KNQS để tạo môi trƣờng hợp tác rèn luyện cho SV. Các biện pháp giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác tập trung làm rõ trình tự tiến hành, nội dung, phƣơng pháp và hình thức giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác; xây dựng môi trƣờng giáo dục thuận lợi cho sinh viên phát triển KNQS thì sẽ mang tính khả thi cao. 9. Đóng góp mới và ý nghĩa của luận án Luận án đã hệ thống hoá, bổ sung và làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về giáo dục KNQS cho sinh viên ở trung tâm GDQP&AN theo tiếp cận hợp tác. Mô tả đƣợc đặc điểm, cấu trúc và các mức độ hình thành của KNQS; Xác định đƣợc mục tiêu, nội dung giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên và các phƣơng pháp, con đƣờng triển khai giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở trung tâm GDQP&AN. 9.2. Luận án đã đánh giá đƣợc thực trạng KNQS của SV, thực trạng giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở các trung tâm GDQP&AN hiện nay. Trên cơ sở phân tích thực trạng đã làm rõ ƣu điểm, hạn chế và nguyên nhân của vấn đề giáo dục kỹ năng quân sự theo tiếp cận hợp tác, giúp các trung tâm GDQP&AN có cơ sở thực tiễn để điều chỉnh việc thực hiện chƣơng trình đào nhằm nâng cao hiệu quả của GDQP&AN cho sinh viên ở các trung tâm GDQP&AN. 9.3. Đề xuất đƣợc 5 biện pháp giáo dục kỹ năng quân sự theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên cần thiết, khả thi và phù hợp với điều kiện thực tế ở các Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh. Những biện pháp đề xuất của luận án hƣớng tới khắc phục những hạn chế còn tồn tại trong quá trình giáo dục kỹ năng quân sự cho sinh viên theo tiếp cận hợp tác tập trung vào xây dựng quy trình giáo dục; Lựa chọn nội dung và thiết kế hoạt động giáo dục KNQS theo tiếp cận hợp tác cho sinh viên ở trung tâm GDQP&AN; Sử dụng phƣơng pháp và kỹ thuật dạy học theo tiếp cận hợp tác; sử dụng trò chơi quân sự và Xây dựng môi trƣờng học tập hợp tác cho sinh viên ở trung tâm GDQP&AN. 10. Cấu trúc luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận án gồm 4 chƣơng: