Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo tiếp cận vị trí việc làm

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:213

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án "Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo tiếp cận vị trí việc làm" được hoàn thành với mục tiêu nhằm nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận án đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THPT cốt cán theo tiếp cận vị trí việc làm, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THPT.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo tiếp cận vị trí việc làm

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH NGUYỄN VĂN KHOA PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CỐT CÁN THEO TIẾP CẬN VỊ TRÍ VIỆC LÀM LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGHỆ AN - 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH NGUYỄN VĂN KHOA PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CỐT CÁN THEO TIẾP CẬN VỊ TRÍ VIỆC LÀM Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9 14 01 14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. THÁI VĂN THÀNH NGHỆ AN - 2023
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu “Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo tiếp cận vị trí việc làm” là của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nêu trong luận án này chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nào. Nghệ An, ngày 02 tháng 3 năm 2023 Tác giả luận án Nguyễn Văn Khoa
ii LỜI CẢM ƠN Với tất cả sự trân trọng, tôi xin cảm ơn Lãnh đạo Trường Đại học Vinh, Phòng Đào tạo Sau đại học, Khoa Tâm lý - Giáo dục và các thầy, cô giáo trong chuyên ngành Quản lý giáo dục đã giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu. Tôi xin được cảm ơn Lãnh đạo các Sở Giáo dục và Đào tạo, cán bộ quản lí các trường trung học phổ thông các tỉnh phía Bắc khu vực Bắc Trung Bộ đã trả lời các phiếu điều tra, cung cấp số liệu cho tôi. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn, kính trọng nhất đến người Thầy đã tận tình hướng dẫn tôi thực hiện luận án này: GS.TS. Thái Văn Thành. Cuối cùng, tôi xin cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã khuyến khích, động viên tôi hoàn thành luận án. Nghệ An, ngày 02 tháng 3 năm 2023 Tác giả luận án Nguyễn Văn Khoa
iii MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................................... ii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................................... viii DANH MỤC CÁC BẢNG...................................................................................................... ix DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ............................................................................................... xii MỞ ĐẦU ................................................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu........................................................... 2 4. Giả thuyết khoa học .................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu .............................................................. 3 6. Quan điểm tiếp cận và phương pháp nghiên cứu .................................... 3 7. Những luận điểm cần bảo vệ ...................................................................... 6 8. Đóng góp mới của luận án .......................................................................... 6 9. Cấu trúc luận án .......................................................................................... 6 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CỐT CÁN THEO TIẾP CẬN VỊ TRÍ VIỆC LÀM .................................................................................................... 7 1.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ ................................................ 7 1.1.1. Các nghiên cứu về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông .................................................................................... 7 1.1.2. Các nghiên cứu về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông theo tiếp cận vị trí việc làm................................ 12 1.1.3. Các nghiên cứu về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo tiếp cận vị trí việc làm ................................................................................................................ 14 1.1.4. Đánh giá chung........................................................................................... 17 1.2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN ................................................................. 18 1.2.1. Cán bộ và cán bộ quản lý ......................................................................... 18 1.2.2. Cán bộ quản lý trường trung học phổ thông và cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán ...................................................... 18 1.2.3. Đội ngũ và đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán .......................................................................................................... 19
iv 1.2.4. Phát triển và phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán ............................................................................... 20 1.2.5. Vị trí việc làm và tiếp cận vị trí việc làm ............................................... 21 1.2.6. Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo tiếp cận vị trí việc làm ........................................................ 22 1.3. LÝ LUẬN VỀ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CỐT CÁN THEO VỊ TRÍ VIỆC LÀM ........................................ 22 1.3.1. Vị trí việc làm của cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán .......................................................................................................... 22 1.3.2. Vai trò của cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo vị trí việc làm ..................................................................................... 26 1.3.3. Chức năng, nhiệm vụ của cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo vị trí việc làm .................................................... 28 1.3.4. Khung năng lực của cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo vị trí việc làm ............................................................ 32 1.4. LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CỐT CÁN THEO TIẾP CẬN VỊ TRÍ VIỆC LÀM..................................................................................................... 40 1.4.1. Tầm quan trọng của phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo tiếp cận vị trí việc làm ................... 40 1.4.2. Định hướng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo tiếp cận vị trí việc làm..................................... 42 1.4.3. Nội dung phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo tiếp cận vị trí việc làm .................................... 42 1.4.4. Chủ thể phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo tiếp cận vị trí việc làm .................................... 51 1.5. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CỐT CÁN THEO TIẾP CẬN VỊ TRÍ VIỆC LÀM ...................................................... 52 1.5.1. Các yếu tố thuộc về chủ thể phát triển .................................................. 52 1.5.2. Các yếu tố thuộc về đối tượng phát triển .............................................. 53 1.5.3. Các yếu tố thuộc về môi trường, chính sách......................................... 53 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .............................................................................. 55 Chương 2 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CỐT CÁN CÁC TỈNH PHÍA BẮC KHU VỰC
v BẮC TRUNG BỘ THEO TIẾP CẬN VỊ TRÍ VIỆC LÀM ............................. 57 2.1. KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI VÀ GIÁO DỤC CÁC TỈNH PHÍA BẮC KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ .................................................................................................... 57 2.1.1. Điều kiện tự nhiên của các tỉnh phía Bắc khu vực Bắc Trung Bộ .................................................................................................................. 57 2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội của các tỉnh phía Bắc khu vực Bắc Trung Bộ ........................................................................................... 57 2.1.3. Tình hình giáo dục của các tỉnh phía Bắc khu vực Bắc Trung Bộ .................................................................................................................. 58 2.2. TỔ CHỨC KHẢO SÁT THỰC TRẠNG ............................................ 61 2.2.1. Mục đích khảo sát...................................................................................... 61 2.2.2. Nội dung khảo sát thực trạng .................................................................. 61 2.2.3. Đối tượng, địa bàn khảo sát ..................................................................... 62 2.2.4. Phương pháp khảo sát .............................................................................. 62 2.2.5. Cách thức xử lý số liệu khảo sát.............................................................. 63 2.2.6. Thời gian và hình thức khảo sát ............................................................. 64 2.3. THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CỐT CÁN CÁC TỈNH PHÍA BẮC KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ .................................................................................................... 64 2.3.1. Thực trạng số lượng, cơ cấu, trình độ của đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán.................................................. 64 2.3.2. Thực trạng nhận thức về vai trò của đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán ...................................................... 66 2.3.3. Thực trạng thực hiện chức năng, nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán ........................ 67 2.3.4. Thực trạng năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán ............................................................................... 70 2.4. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CỐT CÁN CÁC TỈNH PHÍA BẮC KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ THEO TIẾP CẬN VỊ TRÍ VIỆC LÀM................................................................................................................ 87 2.4.1. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo tiếp cận vị trí việc làm ............................................................................... 87
vi 2.4.2. Thực trạng thực hiện nội dung phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo tiếp cận vị trí việc làm ................................................................................................................ 89 2.4.3. Tổng hợp kết quả phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo tiếp cận vị trí việc làm.................. 97 2.5. THỰC TRẠNG ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC YẾU TỐ ĐẾN PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CỐT CÁN CÁC TỈNH PHÍA BẮC KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ THEO TIẾP CẬN VỊ TRÍ VIỆC LÀM ............................................... 99 2.6. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG......................................... 101 2.6.1. Mặt mạnh ..................................................................................................101 2.6.2. Mặt hạn chế...............................................................................................101 2.6.3. Nguyên nhân của thực trạng .................................................................101 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ............................................................................ 103 CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CỐT CÁN THEO TIẾP CẬN VỊ TRÍ VIỆC LÀM ................................................................................................................... 105 3.1. CÁC NGUYÊN TẮC ĐỂ XUẤT GIẢI PHÁP .................................. 105 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu.......................................................105 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ......................................................105 3.1.4. Nguyên tắc bảo đảm tính hệ thống.......................................................105 3.1.5. Nguyên tắc bảo đảm tính hiệu quả.......................................................105 3.2. CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CỐT CÁN THEO TIẾP CẬN VỊ TRÍ VIỆC LÀM ..................................................................................... 106 3.2.1. Xây dựng quy hoạch đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán phù hợp với sự phát triển giáo dục trung học phổ thông của các địa phương.......................................................106 3.2.2. Tuyển chọn, sử dụng đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán đáp ứng yêu cầu của vị trí việc làm ..............................................................................................................109 3.2.3. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực đặc thù cho đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán................................114 3.2.4. Đánh giá đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo khung năng lực của vị trí việc làm ................................121
vii 3.2.5. Tạo môi trường và điều kiện thuận lợi để đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán phát huy, phát triển năng lực lãnh đạo, quản trị nhà trường..............................................127 3.3. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT ..................... 133 Giải pháp 1: Xây dựng quy hoạch đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán phù hợp với sự phát triển giáo dục trung học phổ thông của các địa phương....................................133 Giải pháp 2: Tuyển chọn, sử dụng đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán đáp ứng yêu cầu của vị trí việc làm ..............................................................................................................133 Giải pháp 3: Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực đặc thù cho đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán ........................................................133 Giải pháp 4: Đánh giá đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo khung năng lực của VTVL ....................................................................134 Giải pháp 5: Tạo môi trường và điều kiện thuận lợi để đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán phát huy, phát triển năng lực lãnh đạo, quản trị nhà trường ..............................................................134 3.4. KHẢO SÁT SỰ CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT .......................................................................................... 134 3.4.1. Mục đích khảo sát....................................................................................134 3.4.2. Nội dung và phương pháp khảo sát .....................................................134 3.4.3. Đối tượng khảo sát...................................................................................134 3.4.4. Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất........................................................................................135 3.5. THỬ NGHIỆM ...................................................................................... 137 3.5.1. Tổ chức thử nghiệm ................................................................................137 3.5.2. Phân tích kết quả thử nghiệm ...............................................................140 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ............................................................................ 148 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................................................... 149 1. Kết luận .................................................................................................... 149 2. Khuyến nghị ............................................................................................. 150 CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN NỘI DUNG LUẬN ÁN CỦA TÁC GIẢ ........................................................................................................... 151 TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................................... 152 PHỤ LỤC ............................................................................................................................ 152
viii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ/cụm từ viết tắt Từ/cụm từ viết đầy đủ CBQL Cán bộ quản lý CMCN 4.0 Cách mạng công nghiệp lần thứ tư CSVC Cơ sở vật chất GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GDPT Giáo dục phổ thông GV Giáo viên HCB Huy chương bạc HCĐ Huy chương đồng HCV Huy chương vàng HS Học sinh KN Kỹ năng KT-XH Kinh tế - xã hội NL Năng lực NV Nhân viên QLGD Quản lý giáo dục TB Trung bình TBDH Thiết bị dạy học THPT Trung học phổ thông TN Thử nghiệm UBND Ủy ban nhân dân VHNT Văn hóa nhà trường VTVL Vị trí việc làm
ix DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1. So sánh VTVL của CBQL trường THPT cốt cán và CBQL trường THPT ...... 24 Bảng 2.1. Quy mô mạng lưới giáo dục của các tỉnh phía Bắc khu vực Bắc Trung Bộ59 Bảng 2.2. Số liệu về giáo dục THPT của các tỉnh phía Bắc khu vực Bắc Trung Bộ ......... 60 Bảng 2.3. Thành tích thi HS giỏi quốc gia cấp THPT năm học 2021-2022 của các tỉnh phía Bắc khu vực Bắc Trung Bộ ...................................................................... 60 Bảng 2.4. Mẫu và địa bàn khảo sát .................................................................................... 62 Bảng 2.5. Thang đánh giá kết quả khảo sát về CBQL trường THPT cốt cán và phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán...................................................... 63 Bảng 2.6. Số lượng, giới tính, độ tuổi, trình độ đào tạo của đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán ...................................................................................................... 64 Bảng 2.7. Trình độ lý luận chính trị và quản lý giáo dục của đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán ...................................................................................................... 65 Bảng 2.8. Trình độ tin học và ngoại ngữ của đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán ......... 66 Bảng 2.9. Thực trạng nhận thức về vai trò của đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán ...... 66 Bảng 2.10. Thực trạng thực hiện chức năng, nhiệm vụ của đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán .............................................................................................. 67 Bảng 2.11. Thực trạng năng lực phát triển chuyên môn, nghiệp vụ bản thân .............................................................................................................................. 70 Bảng 2.12. Thực trạng năng lực lãnh đạo nhà trường của đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán .................................................................................................................. 71 Bảng 2.13. Thực trạng năng lực quản trị nhà trường của đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán .................................................................................................................. 73 Bảng 2.14. Thực trạng năng lực xây dựng môi trường giáo dục trong nhà trường .............................................................................................................................. 76 Bảng 2.15. Thực trạng năng lực phát triển mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội .............................................................................................................................. 77 Bảng 2.16. Thực trạng năng lực sử dụng ngoại ngữ và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản trị nhà trường ................................................................................... 78 Bảng 2.17. Thực trạng năng lực hỗ trợ CBQL trường THPT trên địa bàn xây dựng kế hoạch tự học, tự phát triển năng lực lãnh đạo, quản trị nhà trường .................... 80 Bảng 2.18. Thực trạng năng lực hỗ trợ CBQL trường THPT trên địa bàn phát triển năng lực lãnh đạo và quản trị nhà trường ........................................................ 81 Bảng 2.20. Thực trạng năng lực hướng dẫn, hỗ trợ GV và CBQL trường THPT trong quá trình tham gia, thực hiện các khóa đào tạo, bồi dưỡng GV qua mạng Internet ................................................................................................................. 84 Bảng 2.21. Tổng hợp kết quả đánh giá năng lực của đội ngũ CBQL trường THPT cốt
x cán theo tiếp cận VTVL..................................................................................... 85 Bảng 2.22. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL...................................................... 87 Bảng 2.23. Thực trạng xây dựng quy hoạch phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL..................................................................................... 89 Bảng 2.24. Thực trạng tuyển chọn đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL ................................................................................................................... 90 Bảng 2.25. Thực trạng sử dụng đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL ................................................................................................................... 91 Bảng 2.26. Thực trạng bồi dưỡng đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL ................................................................................................................... 93 Bảng 2.27. Thực trạng đánh giá đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL ................................................................................................................... 94 Bảng 2.28. Thực trạng đảm bảo các điều kiện để phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL .................................................................. 96 Bảng 2.29. Tổng hơp kết quả phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận vị trí việc làm ............................................................................................... 98 Bảng 2.30. Thực trạng ảnh hưởng của các yếu tố đến phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL .................................................................. 99 Bảng 3.1. Khung lấy ý kiến đối với CBQL trường THPT có nguyện vọng trở thành CBQL trường THPT cốt cán ........................................................................... 112 Bảng 3.2. Mô tả các năng lực chung của CBQL trường THPT cốt cán ...................... 113 Bảng 3.3. Mô tả các năng lực đặc thù của CBQL trường THPT cốt cán .................... 113 Bảng 3.4. Khung tiêu chí đánh giá CBQL trường THPT cốt cán ................................ 123 Bảng 3.5. Tổng hợp các đối tượng khảo sát ................................................................... 135 Bảng 3.6. Đánh giá sự cấp thiết của các giải pháp đề xuất ........................................... 135 Bảng 3.7. Đánh giá tính khả thi của các giải pháp đề xuất ........................................... 136 Bảng 3.8. Kết quả tương quan giữa sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất ..................................................................................................................... 137 Bảng 3.9. Kết quả khảo sát trình độ đầu vào về kiến thức của CBQL trường THPT cốt cán ...................................................................................................................... 140 Bảng 3.10. Bảng phân phối tần số F về số CBQL trường THPT cốt cán đạt điểm Xi (đầu vào) ............................................................................................................ 140 Bảng 3.11. Khảo sát trình độ đầu vào về KN của CBQL trường THPT cốt cán ............................................................................................................................ 140 Bảng 3.12. Bảng phân phối tần số F về số CBQL trường THPT cốt cán đạt điểm Xi sau TN ....................................................................................................................... 142
xi Bảng 3.13. Bảng tần suất kết quả kiểm tra đầu vào và sau TN về kiến thức của CBQL trường THPT cốt cán ....................................................................................... 142 Bảng 3.14. Phân bố tần suất f i và tần suất tích luỹ f i  về kiến thức trước TN và sau TN của CBQL trường THPT cốt cán ............................................................. 142 Bảng 3.15. Kết quả về trình độ KN của CBQL trường THPT cốt cán ............................................................................................................................ 144 Bảng 3.16. Giá trị trung bình và phương sai về trình độ KN trước TN và sau TN của CBQL trường THPT cốt cán ........................................................................... 145
xii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Trang Biểu đồ 3.1. Phân bố tần suất f i về kiến thức của CBQL trường THPT cốt cán trước TN và sau TN .................................................................................................... 143 Biểu đồ 3.2. Tần suất tích lũy f i  về kiến thức của CBQL trường THPT cốt cán trước TN và sau TN .................................................................................................... 143 Biểu đồ 3.3. So sánh kết quả về trình độ KN của CBQL trường THPT cốt cán trước TN và sau TN .................................................................................................... 145
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Những năm qua, GD&ĐT nước ta tiếp tục được đổi mới “theo hướng hiện đại, hội nhập quốc tế, phát triển con người toàn diện, đáp ứng những yêu cầu mới của phát triển KT-XH, khoa học và công nghệ, thích ứng với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” [20]. Trong bối cảnh đó, công tác QLGD cũng đang có sự đổi mới căn bản mà cốt lõi là “bảo đảm dân chủ, thống nhất; tăng quyền tự chủ và trách nhiệm xã hội của các cơ sở GD&ĐT; coi trọng quản lý chất lượng” [19]. Đội ngũ cán bộ QLGD là một bộ phận quan trọng của nguồn nhân lực giáo dục, là lực lượng tiên phong trong xây dựng và phát triển nhà trường. Việc đổi mới GD&ĐT nói chung, đổi mới công tác QLGD nói riêng đòi hỏi phải có sự đổi mới tương ứng với phát triển nguồn nhân lực QLGD. Vì vậy, đội ngũ quản lý giáo dục phải nắm rõ vai trò quản lý của mình, họ phải được chuẩn hóa, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu và đảm bảo chất lượng; đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, năng lực quản lý của nhà giáo nhằm đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Từ năm học 2022 - 2023, Chương trình GDPT 2018 cấp THPT được triển khai. Đây là chương trình giáo dục được xây dựng dựa trên cơ sở bảo đảm “phát triển phẩm chất và năng lực người học thông qua nội dung giáo dục với những kiến thức, kĩ năng cơ bản, thiết thực, hiện đại; hài hoà đức, trí, thể, mĩ; chú trọng thực hành, vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết vấn đề trong học tập và đời sống; tích hợp cao ở các lớp học dưới, phân hoá dần ở các lớp học trên; thông qua các phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục phát huy tính chủ động và tiềm năng của mỗi học sinh, các phương pháp đánh giá phù hợp với mục tiêu giáo dục và phương pháp giáo dục để đạt được mục tiêu đó” [6]. Để thực hiện thành công Chương trình GDPT 2018 nói chung, Chương trình GDPT 2018 cấp THPT nói riêng; đồng thời đáp ứng nhu cầu học tập thường xuyên, liên tục, suốt đời của mỗi CBQL cơ sở GDPT, Bộ GD&ĐT đã ban hành Thông tư số 18/2019/TT - BGDĐT về Chương trình bồi dưỡng thường xuyên CBQL cơ sở GDPT với các nội dung kiến thức, kỹ năng chuyên ngành bắt buộc hàng năm. Cùng với ban hành Chương trình bồi dưỡng thường xuyên CBQL cơ sở GDPT, Bộ GD&ĐT cũng đã ban hành Quyết định số 4660/QĐ-BGDĐT về Danh mục mô đun bồi dưỡng CBQL cơ sở GDPT cốt cán để thực hiện công tác bồi dưỡng thường xuyên CBQL cơ sở GDPT. Theo mô hình bồi dưỡng CBQL do Bộ GD&ĐT triển khai lần này, đội ngũ CBQL cơ sở GDPT cốt cán sau khi được bồi dưỡng trực tuyến và trực tiếp với sự hướng dẫn của giảng viên sư phạm chủ chốt, thay vì “dạy lại” cho CBQL đại trà của địa phương học tập trung, thì mỗi CBQL cơ sở GDPT cốt cán sẽ hỗ trợ khoảng 20 - 30 đồng nghiệp tự bồi dưỡng các mô đun trên hệ thống quản lý học tập trực tuyến (LMS). CBQL cơ sở GDPT cốt cán sẽ giải đáp thắc mắc liên quan đến nội dung bồi dưỡng,
2 hoàn thành các bài tập của khóa học hay việc áp dụng kiến thức được bồi dưỡng vào thực tế quản lý nhà trường. CBQL cơ sở GDPT cốt cán, trong đó có CBQL trường THPT cốt cán không chỉ giữ vai trò nòng cốt trong bồi dưỡng CBQL đại trà của địa phương mà còn giữ vai trò tiên phong trong mọi đổi mới của nhà trường; hình mẫu về lãnh đạo, quản trị nhà trường; khả năng tư vấn, hỗ trợ, truyền cảm hứng và bồi dưỡng năng lực lãnh đạo, quản trị nhà trường cho đồng nghiệp. Trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập quốc tế về giáo dục phổ thông ngày càng sâu như hiện nay, vai trò của đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán càng trở nên đặc biệt quan trọng. Vì thế, phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán là một vấn đề có tính cấp thiết. Phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán là phát triển nguồn nhân lực quan trọng của giáo dục. Sự phát triển này có thể dựa trên các cách tiếp cận khác nhau; trong đó cách tiếp cận dựa vào VTVL phù hợp hơn với phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán trong bối cảnh hiện nay. Đây là cách tiếp cận căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ (việc làm) của CBQL trường THPT cốt cán (trong hiện tại và tương lai) để xây dựng khung năng lực CBQL trường THPT cốt cán; đồng thời dựa vào khung năng lực này mà quy hoạch, tuyển chọn, sử dụng, bồi dưỡng, đánh giá và có chế độ đãi ngộ thích hợp đối với đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán. Cho đến nay, các nghiên cứu về đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán và phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán còn rất ít. Nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn về đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán và phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán vẫn còn “bỏ ngõ”. Bản thân CBQL trường THPT cốt cán chưa phát huy tốt vai trò của mình trong bồi dưỡng CBQL trường THPT đại trà; trong tư vấn, hỗ trợ, hướng dẫn đồng nghiệp xây dựng kế hoạch, phát triển năng lực lãnh đạo, quản trị nhà trường. Nguyên nhân chính của những hạn chế này là do đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán mới hình thành, chưa được phát triển một cách toàn diện về phẩm chất, năng lực theo VTVL. Vì thế, cần có một công trình nghiên cứu công phu, hệ thống về phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL, góp phần khẳng định vai trò quan trọng của đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán và sự cần thiết phải có VTVL cho CBQL trường THPT cốt cán trong khung VTVL của trường THPT. Từ những lý do trên, chúng tôi đã chọn vấn đề: “Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo tiếp cận vị trí việc làm” để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận án đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THPT. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán trong bối cảnh đổi mới GDPT. 3.2. Đối tượng nghiên cứu
3 Phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL. 4. Giả thuyết khoa học Trước yêu cầu đổi mới GDPT nói chung, đổi mới QLGD trường THPT nói riêng, cần thiết phải có VTVL cho đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán; tuy nhiên, hiện nay chưa có VTVL cho đội ngũ này. Nếu đề xuất và thực hiện đồng bộ các giải pháp có cơ sở khoa học, có tính khả thi theo tiếp cận VTVL mà nội dung cốt lõi là căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ của CBQL trường THPT cốt cán để xây dựng khung năng lực và dựa vào khung năng lực để quy hoạch, tuyển chọn, sử dụng, bồi dưỡng, đánh giá đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán thì có thể phát triển đội ngũ này đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đảm bảo về chất lượng. 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu 5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận của phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL. - Khảo sát, đánh giá thực trạng phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán các tỉnh phía Bắc khu vực Bắc Trung Bộ theo tiếp cận VTVL. - Đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL; khảo sát sự cấp thiết, tính khả thi và thử nghiệm 01 giải pháp đề xuất. 5.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung Đề tài tập trung nghiên cứu, đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL và dựa trên chuẩn hiệu trưởng cơ sở GDPT của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT, ban hành theo Thông tư số 14/2018/TT-BGDĐT. - Về địa bàn Khảo sát thực trạng và thử nghiệm 01 giải pháp đề xuất ở các tỉnh phía Bắc khu vực Bắc Trung Bộ (Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh). - Về thời gian Thời gian khảo sát thực trạng và thử nghiệm giải pháp đề xuất trong các năm học 2020 -2021 và 2021-2022. 6. Quan điểm tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 6.1. Quan điểm tiếp cận 6.1.1. Tiếp cận hệ thống Tiếp cận hệ thống là cách tiếp cận đòi hỏi nghiên cứu đối tượng một cách toàn diện, đa chiều, biện chứng với tất cả các thành tố của nó trong một chỉnh thể có mối quan hệ qua lại với nhau, phụ thuộc lẫn nhau cùng hướng đến một mục tiêu chung. Quán triệt quan điểm tiếp cận hệ thống trong phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL đòi hỏi phải xem xét sự phát triển đội ngũ này một cách toàn diện; đề xuất các giải pháp tác động toàn diện lên tất cả các yếu tố phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán, từ quy hoạch, tuyển chọn, sử dụng, bồi dưỡng đến đánh giá và đãi ngộ phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh cụ thể của các trường THPT.
4 6.1.2. Tiếp cận theo vị trí việc làm Tiếp cận theo VTVL là cách tiếp cận đòi hỏi phải căn cứ vào công việc cụ thể của tổ chức để bố trí nhân sự. Khác với phát triển nguồn nhân lực theo ngạch bậc, phát triển nguồn nhân lực theo VTVL dựa chủ yếu vào năng lực thực tế của cán bộ, công chức. Vì thế, xác định năng lực, xây dựng khung năng lực và sử dụng khung năng lực như “sợi chỉ đỏ” xuyên suốt các khâu của quá trình phát triển nguồn nhân lực. Quán triệt quan điểm tiếp cận theo VTVL trong phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán, đòi hỏi phải hình thành ở đội ngũ này những năng lực cần thiết, đáp ứng tốt yêu cầu của VTVL là CBQL trường THPT cốt cán. 6.1.3. Tiếp cận theo chuẩn Tiếp cận theo chuẩn là cách tiếp cận dựa vào các căn cứ đã được chọn để đối chiếu, để hướng theo đó mà làm cho đúng. Quán triệt quan điểm tiếp cận theo chuẩn trong phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán đòi hỏi phải dựa vào chuẩn hiệu trưởng cơ sở GDPT để quy hoạch, tuyển chọn, sử dụng, bồi dưỡng, đánh giá đội ngũ CBQL cơ sở GDPT nói chung, CBQL trường THPT cốt cán nói riêng. 6.1.4. Tiếp cận phát triển nguồn nhân lực Xét trong phạm vi vĩ mô của một quốc gia, phát triển nguồn nhân lực bao gồm các mặt: phát triển thể lực, nâng cao phẩm chất và phát triển trí lực nguồn nhân lực. Trong phạm vi vi mô, phát triển nguồn nhân lực là tổng hợp các giải pháp về quy hoạch, tuyển dụng, sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng nhân lực, tạo điều kiện về môi trường làm việc kích thích động cơ, thái độ làm việc của người lao động nhằm đảm bảo về số lượng, chất lượng và cơ cấu hợp lý, đáp ứng mục tiêu và định hướng phát triển của tổ chức. Quán triệt quan điểm tiếp cận phát triển nguồn nhân lực trong phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán đòi hỏi phải đảm bảo sự phát triển đồng bộ về số lượng, cơ cấu, chất lượng đội ngũ; đồng thời đảm bảo các khâu của quá trình phát triển nguồn nhân lực: từ xây dựng quy hoạch, tuyển chọn, sử dụng, bồi dưỡng đến đánh giá, tạo môi trường làm việc cho đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán phát huy, phát triển năng lực của mình. 6.1.5. Tiếp cận thực tiễn Việc phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán cần được tính đến những đặc điểm kinh tế - xã hội nói chung, đặc điểm của từng địa phương nói riêng và yêu cầu phát triển sự nghiệp giáo dục. Xuất phát từ thực tiễn phát hiện được những mâu thuẫn, khó khăn đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán có cơ sở khoa học và có tính khả thi. Luận án của chúng tôi tiếp cận phức hợp các quan điểm trình bày ở trên. Tuy nhiên quan điểm tiếp cận chính của luận án vẫn là tiếp cận theo VTVL. 6.2. Phương pháp nghiên cứu 6.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận 6.2.1.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu Phương pháp này được sử dụng để phân tích, tổng hợp các tài liệu liên quan đến
5 đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán và phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL, làm cơ sở để khảo sát thực trạng, đề xuất giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL. 6.2.1.2. Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập Phương pháp này được sử dụng để rút ra những khái quát, nhận định riêng của người nghiên cứu về các vấn đề liên quan đến khái niệm cơ bản của đề tài; CBQL trường THPT cốt cán và phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL… 6.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin thực tiễn để xây dựng cơ sở thực tiễn của đề tài phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL. 6.2.2.1. Phương pháp Anket Phương pháp này được sử dụng để tìm hiểu các vấn đề về thực trạng đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán và phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL trên cơ sở trả lời bằng văn bản (viết) của người được nghiên cứu theo một chương trình đã được thiết lập đặc biệt. Việc xây dựng nội dung chính xác các câu hỏi và sự diễn đạt rõ ràng các câu hỏi có ý nghĩa quan trọng khi xây dựng ankét. 6.2.2.2. Phương pháp phỏng vấn Phương pháp phỏng vấn được sử dụng để tìm hiểu sâu thêm các vấn đề về thực trạng đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán và phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL, dựa trên sự hỏi - đáp trực tiếp giữa người nghiên cứu và người được phỏng vấn, thông qua các câu hỏi xác định, cụ thể, rõ ràng. 6.2.2.3. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia được sử dụng để thu thập, xin ý kiến các chuyên gia về các vấn đề đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán và phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL nhằm tăng độ tin cậy của kết quả điều tra, cũng như sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất ở chương 3. 6.2.2.4. Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động được sử dụng để thu thập các thông tin về đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán và phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL dựa trên các sản phẩm hoạt động (kế hoạch, các văn bản chỉ đạo, chương trình bồi dưỡng…) mà đối tượng nghiên cứu (Lãnh đạo Sở GD&ĐT, CBQL trường THPT cốt cán, CBQL trường THPT) tạo ra. 6.2.2.5. Phương pháp thực nghiệm Phương pháp thực nghiệm được sử dụng để thử nghiệm 01 giải pháp đề xuất trong thực tiễn phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL trên địa bàn các tỉnh phía Bắc khu vực Bắc Trung Bộ. 6.2.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng một số công thức thống kê để xử lý dữ liệu thu được, phân tích và đưa
6 ra kết quả nghiên cứu về mặt định lượng; với phần mềm SPSS 20.0. 7. Những luận điểm cần bảo vệ 7.1. CBQL trường THPT cốt cán là bộ phận tinh hoa trong đội ngũ CBQL trường THPT. Phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL đòi hỏi phải xuất phát từ vai trò, chức năng và nhiệm vụ của CBQL trường THPT cốt cán để xây dựng khung năng lực và dựa vào khung năng lực này để quy hoạch, tuyển chọn, sử dụng, bồi dưỡng, đánh giá đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán; đồng thời tính đến ảnh hưởng của các yếu tố tới sự phát triển đội ngũ này. 7.2. Trong thời gian vừa qua, đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán đã phát huy được vai trò nòng cốt trong bồi dưỡng CBQL cơ sở GDPT đại trà nhưng trước yêu cầu đổi mới QLGD và triển khai Chương trình GDPT 2018, đội ngũ này còn có những hạn chế nhất định mà nguyên nhân chủ yếu là do họ chưa được phát triển đầy đủ các năng lực theo VTVL của người CBQL trường THPT cốt cán. 7.3. Để nâng cao hiệu quả phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL cần sử dụng các giải pháp quản lý tác động đồng bộ lên tất cả nội dung phát triển nguồn nhân lực (quy hoạch; đào tạo, bồi dưỡng; sử dụng; đánh giá; đãi ngộ), trên cơ sở khung năng lực của VTVL là CBQL trường THPT cốt cán. 8. Đóng góp mới của luận án 8.1. Luận án đã xác định được VTVL, chức năng, nhiệm vụ và khung năng lực của CBQL trường THPT cốt cán làm cơ sở để phát triển đội ngũ này theo tiếp cận VTVL. Đồng thời, luận án còn xây dựng được Bộ tiêu chí đánh giá đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo khung năng lực của VTVL; Chương trình bồi dưỡng nâng cao năng lực đặc thù cho đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo VTVL… 8.2. Luận án đã có những đánh giá khách quan, toàn diện về thực trạng đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán và phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán các tỉnh phía Bắc khu vực Bắc Trung Bộ làm cơ sở thực tiễn cho việc đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ này có cơ sở khoa học, có tính khả thi. 8.3. Các giải pháp mà luận án đề xuất không chỉ vận dụng vào phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL trên địa bàn các tỉnh phía Bắc khu vực Bắc Trung Bộ mà còn có thể vận dụng vào phát triển đội ngũ CBQL trường THPT cốt cán theo tiếp cận VTVL trên các địa bàn khác có điều kiện tương đồng. 9. Cấu trúc luận án Ngoài Mở đầu; Kết luận và khuyến nghị; Danh mục tài liệu tham khảo; Phụ lục, luận án có 03 chương: - Chương 1: Cơ sở lý luận của phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo tiếp cận vị trí việc làm. - Chương 2: Thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán các tỉnh phía Bắc khu vực Bắc Trung Bộ theo tiếp cận vị trí việc làm. - Chương 3: Giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông cốt cán theo tiếp cận vị trí việc làm.