Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:211

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án "Quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA" được hoàn thành với mục tiêu nhằm khảo sát thực trạng quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA ở các cơ sở đào tạo; Đề xuất một số giải pháp quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUNQA. Thử nghiệm một giải pháp để kiểm chứng hiệu quả và tính khả thi của các giải pháp đề xuất trong luận án.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH __________________________________________________ VƢƠNG KIM THÀNH QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THEO TIẾP CẬN AUN-QA LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGHỆ AN - NĂM 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH __________________________________________________ VƢƠNG KIM THÀNH QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THEO TIẾP CẬN AUN-QA Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9.14.01.14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS Thái Văn Thành NGHỆ AN - NĂM 2023
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận án chưa từng được công bố trong bất kì công trình của tác giả nào khác. Tác giả luận án Vƣơng Kim Thành
ii LỜI CẢM ƠN Tác giả luận án trân trọng cảm ơn lãnh đạo Trường Đại học Vinh, Phòng Sau đại học và Khoa Tâm lý - Giáo dục cùng toàn thể các thầy cô đã tham gia giảng dạy, hướng dẫn, giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và thực hiện Luận án. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến GS.TS. Thái Văn Thành đã tận tâm giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu, thực hiện Luận án. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, cán bộ quản lý, giảng viên, sinh viên các trường đại học và giáo viên các trường tiểu học đã tận tình giúp đỡ tôi trong công tác điều tra, khảo sát và thực hiện Luận án. Xin cảm ơn gia đình, bạn bè đồng nghiệp đã luôn động viên, khuyến khích và tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu của mình. Mặc dù bản thân đã có nhiều cố gắng song luận án có thể vẫn còn những hạn chế, thiếu sót. Kính mong các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo và các bạn đóng góp ý kiến để tôi tiếp tục hoàn thiện luận án. Xin trân trọng cảm ơn! Nghệ An, tháng 4 năm 2023 Tác giả Vƣơng Kim Thành
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................... ii MỤC LỤC ............................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................... vii DANH MỤC BẢNG ............................................................................................... viii DANH MỤC HÌNH ................................................................................................ x MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THEO TIẾP CẬN AUN-QA ............................ 8 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ..................................................................... 8 1.1.1. Những nghiên cứu về quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học ..... 8 1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ......................................................................... 16 1.1.3. Đánh giá chung .................................................................................. 17 1.2. Các khái niệm cơ bản .................................................................................. 19 1.2.1. Giáo viên, giáo viên tiểu học ............................................................. 19 1.2.2. Chất lượng, chất lượng đào tạo, chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học ... 19 1.2.3. Quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ..... 24 1.3. Chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA .................. 28 1.3.1. AUN-QA và bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lượng theo AUN-QA ....... 28 1.3.2. Đặc điểm lao động của người giáo viên tiểu học............................... 33 1.3.3. Đặc trưng của chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học ........................ 33 1.3.4. Các thành tố của chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ...................................................................................................... 34 1.3.5. Đánh giá chất lượng đào tạo GVTH theo tiếp cận AUN-QA ............ 39 1.4. Quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ..... 42 1.4.1. Ý nghĩa của việc quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ................................................................................ 42 1.4.2. Nội dung quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ................................................................................................ 45 1.4.3. Chủ thể quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA................................................................................................ 51
iv 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ...................................................................................... 54 1.5.1. Các yếu tố khách quan ....................................................................... 54 1.5.2. Các yếu tố chủ quan ........................................................................... 56 Kết luận chương 1 .............................................................................................. 58 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THEO TIẾP CẬN AUN-QA ................................................. 59 2.1. Tổ chức khảo sát thực trạng ........................................................................ 59 2.1.1. Mục đích khảo sát thực trạng ............................................................. 59 2.1.2. Nội dung khảo sát thực trạng ............................................................. 59 2.1.3. Đối tượng và địa bàn khảo sát ........................................................... 59 2.1.4. Phương pháp khảo sát ........................................................................ 59 2.1.5. Cách thức xử lý số liệu ...................................................................... 60 2.2. Khái quát về các trường đại học/ khoa sư phạm đào tạo giáo viên tiểu học trình độ đại học, hệ chính quy ở Việt Nam ................................................. 61 2.2.1. Khoa Giáo dục tiểu học - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội ............ 61 2.2.2. Khoa Giáo dục tiểu học, Trường Đại học Sư phạm - Đại học Đà Nẵng .... 61 2.2.3. Khoa Giáo dục Tiểu học, Trường Sư phạm - Trường Đại học Vinh ..... 62 2.2.4. Khoa Giáo dục Tiểu học, Trường Đại học Hà Tĩnh .......................... 63 2.2.5. Khoa Sư phạm, Trường Đại học Quảng Bình ................................... 63 2.3. Thực trạng chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ..... 64 2.3.1. Thực trạng chuẩn đầu ra .................................................................... 65 2.3.2. Thực trạng phát triển chương trình đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ................................................................................ 67 2.3.3. Thực trạng phương thức đào tạo và kiểm tra đánh giá sinh viên ...... 69 2.3.4. Thực trạng chất lượng giảng viên và cán bộ hỗ trợ ........................... 73 2.3.5. Thực trạng chất lượng học tập sinh viên và các hoạt động hỗ trợ học tập của sinh viên .................................................................................... 76 2.3.6. Thực trạng các điều kiện đảm bảo cho việc đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ......................................................................... 78 2.3.7. Chất lượng đầu ra ............................................................................... 80 2.4. Thực trạng quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ............................................................................................................ 81 2.4.1. Thực trạng nhận thức về chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học
v theo tiếp cận AUN-QA ................................................................................ 81 2.4.3. Thực trạng quản lý phát triển chương trình đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ......................................................................... 86 2.4.4. Thực trạng quản lý chất lượng hoạt động dạy học trong đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ................................................... 88 2.4.5. Thực trạng quản lý phát triển chuyên môn của cán bộ giảng dạy và cán bộ hỗ trợ chương trình ...................................................................... 89 2.4.6. Thực trạng quản lý chất lượng học tập và các hoạt động hỗ trợ học tập của sinh viên theo tiếp cận AUN-QA ............................................. 93 2.4.7. Thực trạng quản lý các điều kiện đảm bảo đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ......................................................................... 97 2.4.8. Thực trạng quản lý việc kiểm tra đánh giá kết quả đào tạo sinh viên theo tiếp cận AUN-QA ........................................................................ 99 2.4.9. Thực trạng quản lý đầu ra đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ...................................................................................................... 101 2.5. Thực trạng ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ......................................................... 103 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận AUN-QA................................................................................. 104 2.6.1. Mặt mạnh ........................................................................................... 104 2.6.2. Mặt hạn chế ........................................................................................ 105 2.6.3. Nguyên nhân của thực trạng .............................................................. 107 Kết luận chương 2 .............................................................................................. 108 Chƣơng 3. GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THEO TIẾP CẬN AUN-QA ................................................. 109 3.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp ...................................................................... 109 3.1.1. Bảo đảm tính mục tiêu ....................................................................... 109 3.1.2. Bảo đảm tính thực tiễn ....................................................................... 109 3.1.3. Bảo đảm tính hệ thống ....................................................................... 109 3.1.4. Bảo đảm tính hiệu quả ....................................................................... 109 3.1.5. Bảo đảm tính khả thi .......................................................................... 109 3.2. Các giải pháp quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ..................................................................................................... 110 3.2.1. Tổ chức quán triệt nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giảng
vi viên, chuyên viên về sự cần thiết của công tác quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ............................................. 110 3.2.2. Cải tiến tổ chức, chỉ đạo phát triển chương trình đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA........................................................... 114 3.2.3. Đổi mới quản lý chất lượng học tập và các dịch vụ hỗ trợ học tập của sinh viên theo tiếp cận AUN-QA .......................................................... 120 3.2.4. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ giảng viên đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ...................................... 123 3.2.5. Cải tiến công tác quản lý đánh giá kết quả học tập của sinh viên ngành Giáo dục tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ........................................ 125 3.2.6. Thiết lập hệ điều kiện đảm bảo hiệu quả quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ............................................. 129 3.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp .................................................................. 132 3.4. Khảo sát sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất .................. 133 3.4.1. Mục đích khảo sát .............................................................................. 133 3.4.2. Nội dung, phương pháp khảo sát ....................................................... 133 3.4.3. Đối tượng khảo sát ............................................................................. 133 3.4.4. Kết quả khảo sát về sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất ..................................................................................................... 134 3.5. Thử nghiệm ................................................................................................. 136 3.5.1. Tổ chức thử nghiệm ........................................................................... 136 3.5.2. Phân tích kết quả thử nghiệm............................................................. 139 Kết luận chương 3 ............................................................................................. 147 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................................... 148 DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ ...... 151 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 152 PHỤ LỤC ................................................................................................................ PL1
vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Từ viết tắt Từ đầy đủ 1. ASEAN Association of Southeast Asian Nations 2. AUN-QA ASEAN University Network -Quality Assurance 3. CBQL Cán bộ quản lý 4. CĐR Chuẩn đầu ra 5. CL Chất lượng 6. CTĐT Chương trình đào tạo 7. CLĐT Chất lượng đào tạo 8. CSGD Cơ sở giáo dục 9. CSVC Cơ sở vật chất 10. ĐBCL Đảm bảo chất lượng 11. ĐC Đối chứng 12. ĐNGV Đội ngũ giảng viên 13. ĐH Đại học 14. ĐT Đào tạo 15. ĐTGV Đào tạo giáo viên 16. ĐHSP Đại học sư phạm 17. GD Giáo dục 18. GDĐH Giáo dục đại học 19. GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 20. GDPT Giáo dục phổ thông 21. GTTB Giá trị trung bình 22. GV Giáo viên 23. GVTH Giáo viên tiểu học 24. KTĐG Kiểm tra đánh giá 25. NCKH Nghiên cứu khoa học 26. NXB Nhà xuất bản 27. QL Quản lý 28. QLCL Quản lý chất lượng 29. SV Sinh viên 30. SP Sư phạm 31. TN Thử nghiệm 32. TQM Quản lý chất lượng tổng thể (Total Quality Management)
viii DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Những thay đổi của bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lượng cấp CTĐT theo AUN-QA................................................................................................................... 30 Bảng 1.2. Bộ tiêu chí tiếp cận AUN-QA đánh giá trong quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học......................................................................................... 40 Bảng 2.1: Đánh giá của CBQL và giảng viên các trường ĐH/ khoa SP về xây dựng chuẩn đầu ra ở các trường ĐH/ khoa SP ......................................................... 66 Bảng 2.2: Đánh giá của CBQL và giảng viên các trường ĐH/khoa SP về thực trạng phát triển chương trình đào tạo ....................................................................... 68 Bảng 2.3: Đánh giá của CBQL và giảng viên các trường ĐH/khoa SP về phương thức đào tạo và kiểm tra đánh giá sinh viên ............................................... 70 Bảng 2.4: Thực trạng số lượng, chất lượng của cán bộ, giảng viên giảng dạy GVTH ....... 73 Bảng 2.5: Đánh giá của CBQL và giảng viên các trường ĐH/khoa SP về chất lượng giảng viên và cán bộ hỗ trợ ............................................................................ 75 Bảng 2.6: Đánh giá của CBQL và giảng viên các trường ĐH/khoa SP về chất lượng sinh học tập của viên và hoạt động hỗ trợ ..................................................... 76 Bảng 2.7: Đánh giá của CBQL và giảng viên các trường ĐH/khoa SP về các điều kiện đảm bảo hoạt động dạy học ...................................................................... 79 Bảng 2.8: Đánh giá của CBQL và giảng viên các trường ĐH/khoa SP về đầu ra ...... 80 Bảng 2.9: Đánh giá sự cần thiết của QLCL đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA .................................................................................................... 82 Bảng 2.10. Ý nghĩa của hoạt động đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ......... 82 Bảng 2.11: Đánh giá của cán bộ quản lý và nhà tuyển dụng về quản lý chuẩn đầu ra ........................................................................................................................ 84 Bảng 2.12: Đánh giá của cán bộ quản lý và nhà tuyển dụng về quản lý chương trình đào tạo.............................................................................................................. 86 Bảng 2.13: Đánh giá của cán bộ quản lý và nhà tuyển dụng về Quản lý hoạt động dạy học ............................................................................................................ 88 Bảng 2.14: Đánh giá của cán bộ quản lý và nhà tuyển dụng về Quản lý phát triển chuyên môn của cán bộ giảng dạy và cán bộ hỗ trợ chương trình .................. 89 Bảng 2.15: Đánh giá của cán bộ quản lý và nhà tuyển dụng về quản lý chất lượng sinh viên và các hoạt động hỗ trợ .................................................................. 94 Bảng 2.16: Đánh giá của cán bộ quản lý và nhà tuyển dụng về Quản lý các
ix điều kiện đảm bảo cho việc nâng cao chất lượng đào tạo GVTH............................ 97 Bảng 2.17: Mức độ đánh giá nội dung Quản lý việc kiểm tra đánh giá .................. 99 Bảng 2.18: Đánh giá của cán bộ quản lý và nhà tuyển dụng về quản lý đầu ra ...... 101 Bảng 2.19. Thực trạng ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA ......................................................... 103 Bảng 3.1. Tổng hợp các đối tượng khảo sát ............................................................. 134 Bảng 3.2. Đánh giá sự cần thiết của các giải pháp đề xuất ...................................... 134 Bảng 3.3. Đánh giá tính khả thi của các giải pháp đề xuất ...................................... 136 Bảng 3.4. Tổng hợp số lượng khách thể thử nghiệm ............................................... 139 Bảng 3.5. Kết quả khảo sát trình độ đầu vào về kiến thức của nhóm TN và ĐC .... 140 Bảng 3.6 Bảng phân phối tần sồ F về số giảng viên đạt điểm X (đầu vào) ............. 140 Bảng 3.7. Khảo sát trình độ ban đầu về kỹ năng của nhóm TN và ĐC ................... 140 Bảng 3.8. Bảng phân phối tần sồ F về số GV đạt điểm X (sau TN) ........................ 142 Bảng 3.9. Bảng tần suất kết quả kiểm tra sau TN về kiến thức giảng viên ............. 142 Bảng 3.10. Phân bố tần suất f i và tần suất tích luỹ f i  về kiến thức của nhóm TN và ĐC sau TN .......................................................................................... 142 Bảng 3.11. Kết quả về trình độ KN của giảng viên ................................................. 144
x DANH MỤC HÌNH Hình 1.1: Các mô hình ĐBCL giáo dục đại học theo AUN-QA ............................. 29 Hình 1.2. Mô hình ĐBCL cấp CTĐT theo AUN-QA (phiên bản 3.0) .................... 31 Hình 2.1: Thực trạng nội dung quản lý chuẩn đầu ra qua ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý và nhà tuyển dụng ............................................................................ 85 Hình 2.2: Thực trạng quản lý phát triển chương trình đào tạo qua ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý và nhà tuyển dụng ............................................................... 87 Hình 2.3: Thực trạng quản lý hoạt động dạy - học qua ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý và nhà tuyển dụng .................................................................................. 89 Hình 2.4: Thực trạng quản lý phát triển chuyên môn của cán bộ giáo dục và cán bộ hỗ trợ chương trình qua ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý và nhà tuyển dụng............ 93 Hình 2.5: Thực trạng quản lý chất lượng học tập và các hoạt động hỗ trợ học tập của sinh viên theo tiếp cận AUN-QA qua ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý và nhà tuyển dụng ................................................................................................ 96 Hình 2.6: Thực trạng quản lý các điều kiện đảm bảo cho việc nâng cao chất lượng đào tạo GVTH qua ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý và nhà tuyển dụng .......................................................................................................................... 98 Hình 2.7: Thực trạng quản lý hoạt động việc kiểm tra đánh giá sinh viên .............. 101 Hình 2.8: Thực trạng quản lý hoạt động quản lý đầu ra .......................................... 102 Hình 3.1. Biểu đồ phân bố tần suất f i trước và sau TN ......................................... 143 Hình 3.2. Biểu đồ tần suất tích lũy f i  sau TN ................................................... 143 Hình 3.3. Biểu đồ so sánh kết quả về trình độ kĩ năng của giảng viên ở trước và sau thử nghiệm .................................................................................................... 145
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng như hiện nay, sự bùng nổ của cuộc Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã tác động sâu sắc đến nền giáo dục (GD) nước ta, mở ra nhiều thời cơ và thách thức cho chính giáo dục đại học (GDĐH). Giáo dục đại học Việt Nam cần xây dựng chiến lược phát triển, tập trung cải cách mạnh mẽ quản lý (QL), nâng cao chất lượng đào tạo (CLĐT) mới có khả năng cạnh tranh, hội nhập với thị trường lao động của khu vực và thế giới. Nhấn mạnh điều này, Luật Giáo dục năm 2019 đã chỉ rõ: Giáo dục đại học phải hướng đến “Đào tạo nhân lực trình độ cao, nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài; nghiên cứu khoa học và công nghệ tạo ra tri thức, sản phẩm mới, phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, hội nhập quốc tế” [41]. 1.2. Giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp chung của Đảng, Nhà nước và toàn dân. Đầu tư, đổi mới giáo dục là đầu tư phát triển. Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 của Ban Chấp hành Trung ương đã được triển khai tích cực với chủ trương “Đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế ” [1]. Thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn năm 2021 - 2030, Đại hội XIII chỉ đạo: “Tiếp tục đổi mới đồng bộ mục tiêu, nội dung, chương trình, phương thức, phương pháp giáo dục và đào tạo theo hướng hiện đại, hội nhập quốc tế, phát triển con người toàn diện, đáp ứng những yêu cầu mới của phát triển kinh tế - xã hội, khoa học và công nghệ, thích ứng với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” [19]. Phấn đấu đến năm 2030, nền giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực [19]. 1.3. Giáo dục đại học Việt Nam cần được đổi mới công tác quản lý CLĐT nhằm cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước. Phát triển hệ thống bảo đảm và kiểm định chất lượng giáo dục đại học và cao đẳng sư phạm Việt Nam đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn
2 diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng Khung bảo đảm chất lượng ASEAN, góp phần quan trọng thúc đẩy tự chủ giáo dục đại học, nâng cao chất lượng giáo dục đại học và cao đẳng sư phạm [52]. Trong đó, quản lý CLĐT GVTH ở các trường đại học/ khoa sư phạm được xem là nhiệm vụ trọng tâm quyết định chất lượng giáo dục của cấp học đầu tiên. Bên cạnh thực hiện các quy định về kiểm định chất lượng của Bộ GD&ĐT để đạt các chuẩn quốc gia, các trường đại học (ĐH) cần phải tiếp cận và triển khai đảm bảo CLĐT theo các mô hình để đạt các chuẩn quốc tế. 1.4. Thực tế những năm qua, việc quản lý CLĐT GVTH ở nước ta đã đạt được nhiều kết quả về quy mô, đa dạng về loại hình trường và hình thức đào tạo; bước đầu điều chỉnh cơ cấu hệ thống, cải tiến chương trình, quy trình đào tạo. Các trường ĐH Việt Nam đã và đang thực hiện quản lý CLĐT GV và GVTH theo nhiều mô hình khác nhau, như: TQM, ISO, ABET và AUN-QA... Nhưng vấn đề quản lý CLĐT GVTH vẫn đang bộc lộ những bất cập, hạn chế trong việc: Quản lý xây dựng chiến lược kế hoạch phát triển trường; xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên (ĐNGV), tổ chức thực hiện các hoạt động nhằm đảm bảo chất lượng (ĐBCL) đào tạo, nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế... Việc quản lý CLĐT GVTH chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới và hội nhập. 1.5. Quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA (ASEAN University Network - Quality Assurance) là một hướng đi mới, mô hình được quan tâm, có nhiều nét tương thích và gần gũi với định hướng đào tạo ở các trường ĐH nước ta [56]. Với các chuẩn mực quốc tế tối thiểu, quản lý CLĐT GVTH theo AUN-QA là sự lựa chọn tốt nhất, đào tạo được nguồn nhân lực GVTH chất lượng cao đáp ứng nhu cầu xã hội. Kết quả kiểm định CLĐT theo chuẩn AUN-QA khẳng định chất lượng nhà trường đạt chuẩn, từng bước đưa hoạt động chất lượng vào nền nếp, nâng tầm giáo dục Việt Nam ngang tầm khu vực và thế giới. Tuy nhiên, việc tiếp cận AUN-QA vào QLCL đào tạo GVTH ở Việt Nam còn nhiều vấn đề lý luận chưa được làm rõ. Từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Quản lý chất lƣợng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN-QA” để nghiên cứu.
3 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận án đề xuất các giải pháp quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA góp phần nâng cao CLĐT GV đáp ứng yêu cầu xã hội và hội nhập quốc tế. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý chất lượng (QLCL) đào tạo GVTH theo tiếp cận AUN-QA. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý chất lượng nguồn nhân lực chất lượng (CL) cao là mục tiêu hàng đầu của mọi quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Nếu chỉ ra được thực trạng và đề ra những giải pháp khoa học để QL CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN- QA cho các trường ĐH có ĐT GVTH ở Việt Nam với những nguyên tắc, quy trình quản lý chất lượng phù hợp gắn với kết quả đào tạo (ĐT) và lợi ích người học thì sẽ nâng cao được hiệu quả QL CLĐT GVTH đáp ứng đổi mới căn bản, toàn diện GD và hội nhập quốc tế. 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu 5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA. 5.1.2. Khảo sát thực trạng quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA ở các cơ sở đào tạo. 5.1.3. Đề xuất một số giải pháp quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN- QA. Thử nghiệm một giải pháp để kiểm chứng hiệu quả và tính khả thi của các giải pháp đề xuất trong luận án. 5.2. Phạm vi nghiên cứu 5.2.1. Phạm vi về nội dung nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA cấp CTĐT; trên cơ sở đánh giá thực trạng hiện nay tại các cơ sở để đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA.
4 Quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA tại cấp CTĐT có 11 tiêu chuẩn. Tuy nhiên căn cứ vào thực tiễn dạy học của Việt Nam; Căn cứ Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) mới 2018; Căn cứ đặc điểm, năng lực của sinh viên ngành GVTH và điều kiện đảm bảo của các trường ĐH ở Việt Nam trong luận án tác giả nghiên cứu tiếp cận một số tiêu chuẩn trong AUN-QA. 5.2.1. Phạm vi về không gian nghiên cứu: Khảo sát được tiến hành tại 5 trường ĐH có đào tạo GVTH: Đại học Vinh; Đại học sư phạm Hà Nội; Đại học sư phạm Đà Nẵng, Đại học Hà Tĩnh và Đại học Quảng Bình. Trong 5 trường tác giả chọn có trường đại học Quốc gia (Đại học sư phạm Hà Nội), đại học vùng (Đại học Đà Nẵng) và ĐH địa phương (Đại học Hà Tĩnh), Đại học Vinh là nơi tác giả học tập và Đại học Quảng Bình là nơi tác giả công tác. Trong đó thử nghiệm một giải pháp tại Đại học Quảng Bình. 5.2.3. Phạm vi về thời gian nghiên cứu: Số liệu thống kê được sử dụng nghiên cứu từ năm học 2017- 2018 đến năm học 2021 - 2022 tại 5 trường ĐH. 6. Cách tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu Để thực hiện nghiên cứu luận án này, chúng tôi đã phối hợp sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: 6.1. Cách tiếp cận nghiên cứu 6.1.1. Tiếp cận hệ thống - cấu trúc Quan điểm này đòi hỏi khi nghiên cứu thực trạng, đề xuất giải pháp quản lý CLĐT GVTH phải xem xét đối tượng một cách toàn diện, xem xét trên nhiều mặt, nhiều mối quan hệ. 6.1.2. Tiếp cận hoạt động Quan điểm này đòi hỏi khi nghiên cứu đề xuất giải pháp quản lý CLĐT GVTH ở các trường ĐH có đào tạo trình độ ĐH ngành GD tiểu học phải xuất phát từ những hoạt động của các chủ thể quản lý CLĐT GVTH. 6.1.3. Tiếp cận thực tiễn Quan điểm thực tiễn đòi hỏi trong quá trình nghiên cứu phải bám sát tình hình thực tiễn của các cơ sở đào tạo (ĐT); phát hiện những mâu thuẫn, những khó khăn để đề xuất các giải pháp quản lý CLĐT GVTH phù hợp với thực tiễn đồng thời có tính hiệu quả và tính khả thi.
5 6.1.4. Tiếp cận AUN-QA Tiếp cận AUN-QA là tiếp cận yêu cầu việc đánh giá thực tiễn, đưa ra giải pháp quản lý CLĐT GVTH phải bám sát các tiêu chuẩn, tiêu chí ĐBCL giáo dục ở cấp độ chương trình của mạng lưới các trường ĐH Đông Nam Á một cách phù hợp với: Thực tiễn giáo dục của Việt Nam; Chương trình GDPT mới 2018; Đặc điểm, năng lực của sinh viên ngành GVTH ở Việt Nam và đặc thù của các trường ĐH có đào tạo GVTH có trình độ ĐH. 6.2. Các phương pháp nghiên cứu 6.2.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận - Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết thông qua các tài liệu khoa học có liên quan; các tài liệu, văn kiện của Đảng cộng sản Việt Nam (Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chấp hành Trung ương) và Nhà nước (Quốc hội, Chính phủ, các Bộ, Ngành) về quản lý chương trình đào tạo, phát triển giáo dục, xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý các cấp nhằm tìm hiểu sâu sắc bản chất của vấn đề nghiên cứu để hình thành giả thuyết khoa học và xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. - Phương pháp phân loại hệ thống lý thuyết nhằm phân chia, sắp xếp các tài liệu khoa học về các vấn đề có liên quan đến đề tài của luận án vào một hệ thống nhất định thành các nhóm hoặc các hướng nghiên cứu. - Phương pháp khái quát hóa nhằm rút ra những nhận định của bản thân về các vấn đề nghiên cứu, từ những nhận định, quan điểm, quan niệm của các tác giả khác. 6.2.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 6.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Dùng các phiếu hỏi (ankét) để thu thập ý kiến của CBQL, giảng viên, chuyên viên, SV các trường đại học/ Khoa sư phạm về: Thực trạng CLĐT GVTH ở các trường đại học/ Khoa sư phạm theo tiếp cận AUN-QA; Thực trạng quản lý CLĐT GVTH ở các trường đại học/ Khoa sư phạm theo tiếp cận AUN-QA; Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý CLĐT GVTH ở các trường đại học/ Khoa sư phạm theo tiếp cận AUN-QA;
6 Khảo sát tính cấp thiết và khả thi của các giải pháp đã đề xuất. 6.2.2.2. Phương pháp trao đổi, phỏng vấn theo chủ đề Phương pháp này được sử dụng để tìm hiểu sâu thêm các vấn đề về thực trạng CLĐT và quản lý CLĐT GVTH ở các trường đại học/ Khoa sư phạm theo tiếp cận AUN-QA, thông qua việc trao đổi trực tiếp với các đối tượng điều tra, các chuyên gia. 6.2.2.3. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia Phương pháp này được sử dụng để thu thập, xin ý kiến các chuyên gia, bên sử dụng lao động, CBQL, giảng viên các trường đại học/ Khoa sư phạm về vấn đề nghiên cứu, tăng độ tin cậy của kết quả điều tra. 6.2.2.4. Phương pháp thử nghiệm Phương pháp này được sử dụng để đánh giá tính hiệu quả của các giải pháp QLCL đào tạo GVTH ở các trường đại học/ Khoa sư phạm theo tiếp cận AUN-QA đã đề xuất. 6.2.3. Phương pháp thống kê toán học Trong quá trình thực hiện đề tài đã sử dụng các công cụ thống kê để phân tích kết quả khảo sát, tính toán độ tin cậy của kết quả khảo sát. 7. Luận điểm cần bảo vệ 7.1. Quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA nhằm nâng cao CLĐT GVTH đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và hội nhập quốc tế. Phương thức này đòi hỏi phải tuân theo các nguyên tắc, tiêu chuẩn của AUN-QA. Quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA là quản lý một cách đồng bộ các thành tố từ việc tổ chức thiết kế chuẩn đầu ra (CĐR), mục tiêu đào tạo, cách thức quản lý đào tạo và đánh giá kết quả đào tạo theo CĐR; đồng thời phải tính đến ảnh hưởng của các yếu tố khách quan, chủ quan của quá trình quản lý. 7.2. Quản lý CLĐT GVTH ở các trường đại học/ khoa sư phạm theo tiếp cận AUN-QA là một vấn đề mới và khó. Việc phát hiện đúng những hạn chế, thiếu sót trong vận hành và quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA là cơ sở thực tiễn quan trọng để đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA.
7 7.3. Triển khai các giải pháp dựa trên cơ sở phân tích hiện trạng quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA, đặc trưng lao động sư phạm của người giáo viên; đồng thời tính đến ảnh hưởng của môi trường đổi mới sáng tạo đối với QL CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA thì sẽ nâng cao được hiệu quả quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA. 8. Những đóng góp mới của luận án 8.1. Hệ thống hóa và tiếp tục hoàn thiện những vấn đề lý luận về quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA tại các trường đại học/ khoa sư phạm. 8.2. Quản lý CLĐT GVTH ở các các trường ĐH/khoa SP theo tiếp cận AUN-QA được khảo sát, phân tích, đánh giá khách quan là cứ liệu quan trọng để đề xuất các giải pháp quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA có cơ sở khoa học, có tính khả thi. 8.3. Đề xuất 6 giải pháp quản lý CLĐT GVTH ở các trường đại học/ khoa sư phạm theo tiếp cận AUN-QA đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao của các trường đại học/ khoa sư phạm có đào tạo GVTH trong bối cảnh mới. Các giải pháp quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA mà luận án đề xuất không chỉ vận dụng trong quản lý CLĐT GVTH mà còn có thể vận dụng trong quản lý CLĐT GV nói chung. 9. Cấu trúc luận án Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận án được trình bày trong 03 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận của quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN- QA. Chương 2. Thực trạng quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN- QA. Chương 3. Giải pháp quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học theo tiếp cận AUN- QA.
8 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THEO TIẾP CẬN AUN-QA 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Quản lý CLĐT giáo viên là nội dung quan trọng trong tổ chức, hoạt động GDĐH ở các trường ĐH/khoa SP, là yếu tố đầu tiên trong việc nâng cao chất lượng của giáo dục nhà trường. Hiện nay trên thế giới, việc quản lý CLĐT theo tiếp cận ĐBCL được nhiều nước quan tâm xem đó là khâu quan trọng trong đổi mới giáo dục góp phần vào sự nghiệp phát triển chung của đất nước. Những nghiên cứu về quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA chủ yếu tập trung vào các vấn đề như: Nghiên cứu về CLĐT giáo viên; quản lý CLĐT GVTH; quản lý CLĐT GVTH theo tiếp cận AUN-QA cấp CTĐT. 1.1.1. Những nghiên cứu về quản lý chất lượng đào tạo giáo viên tiểu học Quản lý CLĐT GVTH có ý nghĩa đặc biệt quan trọng ảnh hưởng trực tiếp tới nền kinh tế- xã hội của các quốc gia và tác động vào đời sống của con người. Đây là chủ đề được nhiều học giả, các chuyên gia, các nhà QLGD trong nước và trên thế giới quan tâm. Xu hướng nghiên cứu về chất lượng đào tạo: Trong nghiên cứu về CLĐT Cheng và Tam cho rằng: “Chất lượng đào tạo là đặc trưng của một loạt yếu tố đầu vào, quá trình và đầu ra của hệ thống giáo dục đào tạo mà nó cung cấp các dịch vụ làm thỏa mãn nhu cầu người học và nhu cầu của xã hội về đào tạo” [76]. Trần Khánh Đức chỉ ra chất lượng đào tạo là kết quả tác động tích cực của tất cả các yếu tố cấu thành hệ thống đào tạo và quá trình đào tạo vận hành trong môi trường nhất định [20]. Trần Nam Trung nhận xét: “Chất lượng đào tạo là mong muốn của nhà trường và giảng viên nhằm đem đến sự hài lòng cho các khách hàng của mình như sinh viên và các tổ chức, doanh nghiệp” [58]. Bàn về những nghiên cứu chất lượng đào tạo giáo viên: Dựa trên nghiên cứu tuyển chọn một số tài liệu quốc tế từ 2002 đến 2006 tập trung vào mối quan hệ giữa quá trình QL, tổ chức và khung ĐTGV ban đầu trong khuôn khổ chất lượng của chương trình và nhận xét đặc điểm của các quốc gia Anh, Hoa Kỳ và Úc trong báo cáo về ĐBCL và các yêu cầu pháp lý đào tạo giáo viên ban đầu (ITE) của Bill đưa ra ba nhận định quan trọng dưới đây [71]: (i) Ở Anh giữa các CSĐT và nhà trường (nơi học viên thực tập và làm việc)