Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý đào tạo nghiệp vụ sư phạm theo tiếp cận năng lực cho sinh viên các trường đại học vùng Đồng bằng Sông Hồng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:209

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của Luận án nhằm đề xuất một số giải pháp quản lý đào tạo NVSP theo hướng tiếp cận năng lực nhằm từng bước nâng cao chất lượng đào tạo nghiệp vụ cho SV sư phạm nói riêng, nâng cao chất lượng đào tạo GV nói chung và đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong đào tạo GV hiện nay. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý đào tạo nghiệp vụ sư phạm theo tiếp cận năng lực cho sinh viên các trường đại học vùng Đồng bằng Sông Hồng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM -------- -------- LÊ HỒNG HẠNH QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHIỆP VỤ SƢ PHẠM THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC CHO SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM -------- -------- LÊ HỒNG HẠNH QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHIỆP VỤ SƢ PHẠM THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC CHO SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9 14.01.14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS .TS Nguyễn Thị Yến Phƣơng TS. Lƣơng Việt Thái HÀ NỘI - 2018
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, những vấn đề tôi trình bày trong luận án là do sự tìm hiểu và nghiên cứu của bản thân. Kết quả nghiên cứu và ý tưởng của các tác giả khác, nếu có đều được trích dẫn nguồn gốc. Luận án cho đến nay chưa được bảo vệ tại hội đồng bảo vệ luận án tiến sĩ nào ở trong nước cũng như ở nước ngoài, cũng như chưa hề được công bố trên bất kỳ một phương tiện thông tin nào. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về điều tôi đã cam đoan ở trên. Hà Nội, ngày 19 tháng 9 năm 2018 NCS. Lê Hồng Hạnh
ii LỜI CẢM ƠN Xin chân thành cảm ơn Cô PGS.TS Nguyễn Thị Yến Phương và Thầy TS Lương Việt Thái đã trực tiếp hướng dẫn tôi hoàn thành luận án; Xin chân thành cảm ơn quý Thầy Cô, Cán bộ Trung tâm Đào tạo và Bồi dưỡng của Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam; Xin chân thành cảm ơn lãnh đạo, cán bộ quản lý, giảng viên và sinh viên các Trường Đại học vùng Đồng bằng Sông Hồng đã hỗ trợ tôi thực hiện luận án; Xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, tập thể cán bộ, giảng viên Trường Đại học Thủ đô Hà Nội đã tạo điều kiện, giúp đỡ, động viên để tôi hoàn thành luận án; Với tất cả yêu thương dành trọn cho gia đình. Xin chân thành cảm ơn! NCS. Lê Hồng Hạnh
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT..................................................................................vii DANH MỤC BẢNG .............................................................................................. viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ VÀ HÌNH .......................................................................... x MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu. .............................................................................................. 2 3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu. ........................................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học ................................................................................................ 3 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu. .......................................................................... 3 6. Phương pháp luận và các phương pháp nghiên cứu ............................................... 4 7. Luận điểm bảo vệ .................................................................................................... 7 8. Những đóng góp mới của luận án ........................................................................... 7 9. Cấu trúc của luận án ................................................................................................ 7 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHIỆP VỤ SƢ PHẠM THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC ................................... 9 1.1 Tổng quan nghiên cứu vấn đề .............................................................................. 9 1.1.1 Ở nước ngoài .............................................................................................................. 9 1.1.2 Ở trong nước ............................................................................................................ 15 1.2 Một số khái niệm liên quan đến quản lý đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực cho sinh viên đại học. ................................................................................................ 21 1.2.1 Năng lực.................................................................................................................... 21 1.2.2 Năng lực nghề nghiệp .............................................................................................. 22 1.2.3 Năng lực nghiệp vụ sư phạm ................................................................................... 23 1.2.4 Chương trình đào tạo nghiệp vụ sư phạm .............................................................. 24 1.3 Đào tạo nghiệp vụ sư phạm theo tiếp cận năng lực ........................................... 25 1.3.1 Quan điểm đào tạo nghiệp vụ sư phạm theo tiếp cận năng lực ............................ 25
iv 1.3.2 Quá trình đào tạo nghiệp vụ sư phạm theo tiếp cận năng lực .............................. 26 1.3.3 Đào tạo nghiệp vụ sư phạm theo tiếp cận năng lực trong mối quan hệ với trường phổ thông............................................................................................................................. 32 1.3.4 Điều kiện đào tạo nghiệp vụ sư phạm theo tiếp cận năng lực .............................. 33 1.4 Quản lý đào tạo nghiệp vụ sư phạm theo tiếp cận năng lực cho sinh viên đại học ................................................................................................................................... 34 1.4.1 Quản lý đào tạo hướng đến chất lượng .................................................................. 34 1.4.2 Quản lý đào tạo nghiệp vụ sư phạm theo tiếp cận năng lực dựa vào CIPO....... 36 Kết luận chƣơng 1 ................................................................................................... 57 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHIỆP VỤ SƯ PHẠM THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC CHO SINH VI N C C TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG ....................................................................... 59 2.1 Khái quát về các trường đại học đa ngành có đào tạo giáo viên, đào tạo nghiệp vụ sư phạm vùng Đồng bằng Sông Hồng ................................................................. 59 2.1.1. Đặc điểm của các trường đại học đa ngành có đào tạo giáo viên, đào tạo nghiệp vụ sư phạm trình độ đại học vùng Đồng bằng Sông Hồng.............................................. 59 2.1.2 Đặc trưng và yêu cầu về nghiệp vụ sư phạm trong trường đại học đa ngành có đào tạo giáo viên trình độ đại học vùng Đồng bằng Sông Hồng. ................................... 60 2.2 Tổ chức thực hiện khảo sát ................................................................................ 61 2.2.1 Mục tiêu khảo sát ..................................................................................................... 61 2.2.2 Nội dung và phương pháp khảo sát ........................................................................ 62 2.2.3. Qui mô khảo sát........................................................................................................ 64 2.3. Kết quả nghiên cứu thực trạng về quản lý đào tạo nghiệp vụ sư phạm theo tiếp cận năng lực cho sinh viên các trường đại học vùng Đồng bằng Sông Hồng. ......... 65 2.3.1. Thực trạng đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực tại các trường có đào tạo GV trình độ đại học vùng ĐBSH. ............................................................................................. 65 2.3.2 Thực trạng quản lý đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực tại các trường đại học đào tạo GV trình độ đại học vùng ĐBSH. ........................................................................ 74 2.3.3 Thực trạng tác động của bối cảnh đến quản lý đào tạo NVSP tại các trường có đào tạo GV trình độ đại học vùng ĐBSH ......................................................................... 94
v 2.3.4 Đánh giá chung về thực trạng đào tạo và quản lý đào tạo NVSP của các trường đại học vùng ĐBSH ............................................................................................................ 96 Kết luận chƣơng 2 ................................................................................................. 100 Chƣơng 3. ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHIỆP VỤ SƢ PHẠM THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC CHO SINH VIÊN ....................... 102 CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG ................... 102 3.1 Cơ sở và nguyên tắc đề xuất giải pháp quản lý đào tạo NVSP cho SV các trường đại học vùng Đồng bằng Sông Hồng .......................................................... 102 3.1.1 Định hướng phát triển giáo dục vùng Đồng bằng Sông Hồng .......................... 102 3.1.2 Đào tạo theo định hướng hình thành năng lực (chuẩn đầu ra) ........................ 103 3.1.3 Một số nguyên tắc xây dựng các giải pháp ......................................................... 104 3.1 Một số giải pháp quản lý đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực cho SV các trường đại học vùng ĐBSH ..................................................................................... 105 3.2.1 Giải pháp 1 “Phát triển hệ thống năng lực nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên” . 105 3.2.2 Giải pháp 2 “Tổ chức phối hợp giữa các đơn vị và bộ phận trực tiếp tham gia đào tạo nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên trong nhà trường”. ...................................... 110 3.2.3 Giải pháp 3 “Xây dựng môi trường văn hóa chất lượng nhà trường”..........113 3.2.4. Giải pháp 4 “Phát triển chương trình đào tạo nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên theo tiếp cận năng lực” .................................................................................................... 116 3.2.5. Giải pháp 5 “Hợp tác trong đào tạo nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên giữa trường đại học đào tạo giáo viên trình độ đại học và trường phổ thông” ................... 126 3.2.6 Giải pháp 6 “Xây dựng quy trình bồi dưỡng năng lực nghiệp vụ sư phạm cho giảng viên của trường đại học có đào tạo giáo viên”.................................................... 129 3.2.7 Mối quan hệ giữa các giải pháp ........................................................................... 133 3.3 Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp quản lý đào tạo NVSP cho SV các trường đại học vùng ĐBSH ...................................................... 134 3.3.1 Mục đích, nội dung và phương pháp khảo nghiệm .............................................. 134 3.3.2 Kết quả khảo nghiệm ............................................................................................. 134 3.4 Thử nghiệm một số giải pháp quản lý đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực cho SV các trường đại học vùng ĐBSH ........................................................................ 138 3.4.1 Tổ chức thử nghiệm................................................................................................ 138
vi 3.4.2 Tiến trình thử nghiệm............................................................................................ 139 3.4.3 Phân tích kết quả thử nghiệm ................................................................................ 141 Kết luận chƣơng 3 ................................................................................................. 148 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGH ....................................................................... 150 1.Kết luận ................................................................................................................ 150 2. Khuyến nghị ........................................................................................................ 151 CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN .................... 154 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 155 PHỤ LỤC ......................................................................................................................
vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ CĐR Chuẩn đầu ra CTĐT Chương trình đào tạo ĐBSH Đồng bằng Sông Hồng GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GV Giáo viên HS Học sinh MTĐT Mục tiêu đào tạo NNGV Nghề nghiệp giáo viên NVSP Nghiệp vụ sư phạm PPDH Phương pháp dạy học SV Sinh viên TTSP Thực tập sư phạm UBND Ủy Ban Nhân dân HSSV Học sinh sinh viên X Điểm trung bình TB Thứ bậc
viii DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1 Khung năng lực NVSP của SV tốt nghiệp đại học ...................................30 Bảng 2.1 Thang đánh giá nội dung khảo sát theo điểm trung bình ..........................64 Bảng 2.2 Nhận thức về vai trò quan trọng của đào tạo NVSP cho SV ....................65 Bảng 2.3 Mức độ thể hiện mục tiêu đào tạo trong chương trình đào tạo GV ...........67 Bảng 2.4 Đánh giá về nội dung đào tạo NVSP theo năng lực .................................68 Bảng 2.5: Đánh giá về hình thức và phương pháp đào tạo NVSP ............................69 Bảng 2.6 Thực hiện kiểm tra đánh giá đào tạo NVSP theo năng lực ......................72 Bảng 2.7 Đánh giá về cơ sở vật chất, phương tiện đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực ...................................................................................................................................73 Bảng 2.8 Nhận thức về tầm quan trọng của quản lí đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực cho SV. .......................................................................................................74 Bảng 2.9 Thực hiện tổ chức đánh giá hệ thống năng lực NVSP cho SV ................76 các trường đại học vùng ĐBSH ................................................................................76 Bảng 2.10 Đánh giá quản lý thông tin đầu ra...........................................................77 Bảng 2.11 Đánh giá tổ chức thực hiện mục tiêu đào tạo NVSP cho SV các trường đại học vùng ĐBSH ................................................................................79 Bảng 2.12 Đánh giá tổ chức thực hiện nội dung đào tạo NVSP cho SV các trường đại học vùng ĐBSH ................................................................................80 Bảng 2.13 Đánh giá tổ chức hình thức và phương pháp đào tạo NVSP cho SV các trường đại học vùng ĐBSH ................................................................................81 Bảng 2.14 Mức độ trong tổ chức đánh giá đào tạo NVSP theo năng lực cho SV các trường đại học vùng ĐBSH .......................................................................................83 Bảng 2.15 Đánh giá công tác tổ chức thực hiện tuyển sinh .....................................84 Bảng 2.16 Đánh giá về phát triển chương trình đào tạo NVSP ...............................86 Bảng 2.17 Đánh giá về công tác bồi dưỡng năng lực NVSP cho giảng viên dạy NVSP, PPDH bộ môn của các trường đại học vùng ĐBSH. ....................................88 Bảng 2.18 Đánh giá về tổ chức các lực lượng tham gia đào tạo NVSP cho SV các trường đại học vùng ĐBSH .......................................................................................91 Bảng 2.19 Đánh giá phát triển môi trường văn hóa chất lượng nhà trường ............92
ix Bảng 2.20 Mức độ tác động của bối cảnh đến quản lý đào tạo NVSP ....................94 Bảng 3.1 Tổng hợp kết quả khảo nghiệm các giải pháp ........................................135 Bảng 3.2 Tổng hợp đánh giá “Phát triển CTĐT NVSP cho SV theo tiếp cận năng lực” .................................................................................................................................142 Bảng 3.3 So sánh đánh giá về công tác tổ chức xây dựng và “Phát triển CTĐT NVSP cho SV theo tiếp cận năng lực” trước và sau thử nghiệm............................143 Bảng 3.4 Tổng hợp đánh giá thử nghiệm về “Hợp tác trong đào tạo NVSP cho SV giữa trường đại học có đào tạo GV trình độ đại học và trường phổ thông” ...........145
x DANH MỤC BIỂU ĐỒ VÀ HÌNH 1. DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1 Mức độ ảnh hưởng của bối cảnh tác động đến quản lý đào tạo NVSP . 95 Biểu đồ 3.1. Nội dung được đánh giá trước và sau thử nghiệm về “phát triển CTĐT142 NVSP cho SV theo tiếp cận năng lực”.................................................................... 142 Biểu đồ 3.2. Nội dung được đánh giá trước và sau thử nghiệm về“ Hợp tác đào tạo NVSP cho SV giữa trường đại học có đào tạo GV trình độ đại học và trường phổ thông” ...................................................................................................................... 146 2. DANH MỤC HÌNH Hình 1. 1. Mô hình CIPO về quản lí đào tạo. ........................................................... 35 Hình 1.2 Sơ đồ quản lý đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực ................................ 37 Hình 1.3 Quy trình phát triển CTĐT NVSP khép kín ............................................. 47 Hình 1.4 Thành phần môi trường của văn hóa chất lượng cơ sở giáo dục đại học. . 51 Hình 3.1 Tiến trình thực hiện xây dựng, thiết kế CĐR và hệ thống năng lực NVSP106 Hình 3.2 Tổ chức thực hiện phát triển CTĐTNVSP .............................................. 117 Hình 3.3 Quy trình bồi dưỡng năng lực NVSP cho giảng viên. ............................ 130
1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Để thực hiện tốt mục tiêu giáo dục, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa – hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định: „„Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then chốt”. Hội nghị lần thứ 8, Ban chấp hành Trung ương khóa XI đã thông qua Nghị quyết số 29-NQ TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Nghị quyết đã ch r chất lượng, hiệu quả giáo dục và đào tạo còn thấp so với yêu cầu, nhất là giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp. Một trong những giải pháp để thực hiện là Nội dung giáo dục nghề nghiệp được xây dựng theo hướng tích hợp kiến thức, kỹ năng, tác phong làm việc chuyên nghiệp để hình thành năng lực nghề nghiệp cho người học. Hiện Bộ GD&ĐT sắp ban hành chương trình đổi mới giáo dục phổ thông, vì vậy nhiệm vụ của các trường đại học có đào tạo giáo viên sẽ có nhiều thay đổi trong việc đào tạo đội ngũ giáo viên để thực hiện chương trình mới. Theo Quyết định số 6290 QĐ-BGDĐT của Bộ GD&ĐT năm 2011 đã định hướng: “Đổi mới nội dung, chương trình, giáo trình đào tạo giáo viên trong các trường sư phạm…, trong đó đặc biệt coi trọng giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, đạo đức nghề nghiệp, tăng thời lượng và nội dung đào tạo, thực hành, thực tập nghiệp vụ sư phạm. Bổ sung các học phần về khoa học đánh giá, đo lường trong giáo dục, về giáo dục hòa nhập, về giáo viên chủ nhiệm lớp và tư vấn, hướng nghiệp…”, theo đó, nghiệp vụ sư phạm được coi là một trong những nội dung được chú trọng của chương trình đào tạo giáo viên. Mục đích của nội dung này nhằm hình thành nǎng lực nghề nghiệp cả về lý luận và thực hành[9]. Trong suốt quá trình đào tạo, các nội dung nghiệp vụ sư phạm giúp sinh viên thích ứng dần với hoạt động của người giáo viên tương lai, được sắp xếp theo một hệ thống lý thuyết và thực hành, góp phần hình thành năng lực sư phạm nhằm hướng tới mục tiêu: đào tạo đội ngũ giáo viên có chất lượng cao, đáp ứng thực tiễn giáo dục, phù hợp xu thế hội nhập và phát triển hiện nay.
2 Với sứ mệnh trọng tâm là đào tạo và cung cấp nguồn nhân lực có chất lượng đáp ứng nhu cầu xã hội, phát triển kinh tế - xã hội địa phương và đất nước, các trường đại học đa ngành đa lĩnh vực trực thuộc t nh hoặc Thành phố trong cả nước nói chung và vùng Đồng bằng Sông Hồng nói riêng đã đang phát triển nhanh chóng. Đại đa số các trường đại học đa ngành đa lĩnh vực trực thuộc t nh đều có mã ngành sư phạm và có đơn vị nòng cốt là Trường Cao đẳng Sư phạm được nâng cấp thành đại học, từ đào tạo đơn ngành sư phạm chuyển sang đa ngành, đa lĩnh vực[26],[68]. Đối với trường đại học đa ngành có đào tạo giáo viên vùng Đồng bằng Sông Hồng, sư phạm là một trong những ngành đào tạo chủ yếu và truyền thống, khi chuyển sang đào tạo đa ngành sẽ có những thời cơ và thách thức riêng. Đồng thời, trong đào tạo giáo viên kiến thức chuyên môn là điều căn bản, song sự thành công trong dạy học phụ thuộc rất nhiều vào năng lực nghiệp vụ sư phạm hay diễn đạt đơn giản hơn là “knowhow” tạm dịch là “cách làm” mới là quyết định sự thành bại trong nghề nghiệp của người giáo viên tương lai[47]. Để vượt qua thói quen đào tạo lấy kiến thức là trọng tâm chuyển sang phát triển năng lực cho người học thì sinh viên- thầy, cô tương lai cần phải được đào tạo nghiệp vụ sư phạm theo tiếp cận năng lực, và trên tất cả đòi hỏi phải có ý chí mạnh, quyết tâm cao của các nhà quản lý giáo dục cùng với hệ thống giải pháp quản lý tác động vào hoạt động đào tạo giáo viên nói chung và đào tạo nghiệp vụ sư phạm nói riêng của các thiết chế đại học. Chính vì vậy chúng tôi chọn vấn đề nghiên cứu: „„Quản lý đào tạo nghiệp vụ sư phạm theo tiếp cận năng lực cho sinh viên các trường đại học vùng Đồng bằng Sông Hồng” với mong muốn đóng góp các giải pháp quản lý đào tạo nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên các trường đại học có đào tạo giáo viên vùng Đồng bằng Sông Hồng vừa thực tiễn, vừa khả thi nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên nói chung và đáp ứng yêu cầu thực tiễn đổi mới giáo dục hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu. Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý đào tạo nghiệp vụ sư phạm (NVSP) theo định hướng hình thành năng lực cho sinh viên (SV) các trường đại học có đào tạo giáo viên (GV) vùng Đồng bằng Sông Hồng (ĐBSH), luận án đề xuất một số giải pháp quản lý đào tạo NVSP theo hướng tiếp cận năng lực nhằm
3 từng bước nâng cao chất lượng đào tạo nghiệp vụ cho SV sư phạm nói riêng, nâng cao chất lượng đào tạo GV nói chung và đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong đào tạo GV hiện nay. 3. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu. 3.1 Đối tƣợng nghiên cứu Quản lý đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực cho SV các trường đại học vùng ĐBSH. 3.2 Khách thể nghiên cứu Quá trình đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực cho SV các trường đại học vùng ĐBSH. 4. Giả thuyết khoa học Đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực của SV trong các trường đại học vùng ĐBSH là xu thế tất yếu trong đào tạo GV, đào tạo NVSP. Tuy nhiên, cách thức quản lý đào tạo NVSP theo năng lực cho SV trong các trường đại học vùng ĐBSH vẫn chưa thực sự đổi mới nên kết quả là năng lực NVSP của SV sau khi tốt nghiệp còn chưa thật sự đáp ứng được những thay đổi của giáo dục phổ thông hiện nay. Nếu đề xuất được các giải pháp quản lý đào tạo NVSP trong các trường đại học có đào tạo GV trình độ đại học vùng ĐBSH một cách khoa học, hệ thống và phù hợp đáp ứng được các yêu cầu cơ bản của đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực thì sẽ tác động tích cực đến việc nâng cao chất lượng đào tạo GV, đào tạo NVSP đáp ứng yêu cầu đào tạo GV phù hợp chương trình giáo dục phổ thông mới sắp được Bộ GD&ĐT ban hành. 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu. 5.1 Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về đào tạo và quản lý đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực cho SV đại học. - Đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng quản lý đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực cho SV các trường đại học vùng ĐBSH. - Đề xuất một số giải pháp quản lý đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực cho SV các trường đại học vùng ĐBSH đáp ứng yêu cầu thực tiễn đổi mới chương trình giáo dục phổ thông mới ban hành.
4 - Khảo sát lấy ý kiến chuyên gia và thử nghiệm về một số giải pháp quản lý đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực cho SV các trường đại học vùng ĐBSH làm minh chứng cho tính khả thi và thực tiễn của các giải pháp. 5.2 Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu của luận án là các trường đại học đa ngành có đào tạo GV trình độ đại học có cơ sở nâng cấp từ các trường cao đẳng sư phạm thuộc khu vực vùng ĐBSH bao gồm: Đại học Hải Phòng, Đại học Thủ đô Hà Nội, Đại học Hạ Long và Đại học Hoa Lư Ninh Bình. 5.3 Khách thể điều tra - Cán bộ quản lí phòng Đào tạo, Trưởng bộ môn thuộc khoa đào tạo trường đại học đa ngành có đào tạo GV trình độ đại học. - Giảng viên dạy NVSP và phương pháp dạy học(PPDH) bộ môn của trường đại học đa ngành có đào tạo GV trình độ đại học. - Cán bộ quản lý, GV trường phổ thông và cựu SV tốt nghiệp. - SV năm cuối của trường đại học có đào tạo GV trình độ đại học vùng ĐBSH. 6. Phƣơng pháp luận và các phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Phƣơng pháp luận nghiên cứu Luận án dựa trên cơ sở của phương pháp luận duy vật biện chứng, phương pháp luận duy vật lịch sử và dựa trên các cách tiếp cận khoa học: 6.1.1. Tiếp cận hệ thống/chính thể: Luận án sử dụng cách tiếp cận hệ thống từ việc phân tích các yếu tố ảnh hưởng, điều kiện triển khai đến việc đề xuất giải pháp quản lý đào tạo NVSP cho SV các trường đại học có đào tạo giáo viên vùng ĐBSH như là hệ thống thống nhất các yếu tố trong quản lý đào tạo NVSP của nhà trường với việc sử dụng hợp lý các phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp, so sánh nhằm đạt mục tiêu nghiên cứu. Tiếp cận hệ thống cho phép nhìn nhận một cách sâu sắc, toàn diện và khách quan về công tác quản lý đào tạo NVSP hướng đến chất lượng đào tạo, thấy được mối quan hệ giữa các thành tố trong quá trình quản lý đào tạo NVSP và thấy được mối quan hệ của quá trình trên với công tác đào tạo GV. Trình bày kết quả nghiên cứu rõ ràng, khúc chiết theo một hệ thống chặt chẽ có tính logic.
5 6.1.2. Tiếp cận năng lực dựa theo chuẩn đầu ra: Đào tạo NVSP cần phải chuyển từ tiếp cận mục tiêu- nội dung sang tiếp cận mục tiêu- chuẩn đầu ra (CĐR). Trong đó, CĐR phải xác định dựa trên các chuẩn năng lực. Như vậy, trước hết cần xác định nghiên cứu hệ thống chuẩn năng lực làm cơ sở để thiết kế mục tiêu, hướng tới hình thành ở SV những năng lực cần thiết để sau khi tốt nghiệp giúp SV có được những năng lực NVSP có thể thực hiện tốt nhiệm vụ của người GV. 6.1.3. Tiếp cận quản lý đào tạo NVSP theo mô hình quản lý chất lượng đào tạo CIPO: Trong giáo dục và đào tạo, quản lý chất lượng đào tạo là quá trình tổ chức thực hiện có hệ thống các giải pháp quản lý toàn bộ cho quá trình đào tạo nhằm bảo đảm không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo “chất lượng sản phẩm đầu ra” đáp ứng yêu cầu thị trường lao động đặc biệt là đơn vị, người sử dụng lao động. Do đó, quản lý đào tạo NVSP theo mô hình quản lý chất lượng đào tạo CIPO là quá trình tổ chức thực hiện từ khâu xác định rõ mục tiêu, chiến lược và định hướng trong đào tạo GV, đào tạo NVSP của nhà trường, xây dựng, ban hành và thực hiện các quy trình một cách công khai, tạo điều kiện cho mọi thành viên được tham gia vào hoạt động đạt được các mục tiêu chất lượng của nhà trường đến tổ chức quản lý các mối quan hệ với các bên liên quan chú trọng cơ sở tuyển dụng GV để tìm hiểu nhu cầu các trường phổ thông góp phần điều ch nh phát triển hệ thống năng lực NVSP cho SV dựa trên thiết kế chương trình đào tạo, tổ chức thực hiện và xây dựng các phương pháp đánh giá, thực hiện đánh giá, kiểm soát kết quả đào tạo cho SV theo chuẩn đầu ra nhằm đảm bảo và không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo GV nói chung và đào tạo NVSP nói riêng. 6.2. Phƣơng pháp nghiên cứu 6.2.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu, phân tích, tổng hợp các nguồn tài liệu lý luận: Văn kiện, nghị quyết, các tác phẩm, công trình nghiên cứu có liên quan, tài liệu hội thảo, tạp chí chuyên ngành, báo chí, website để xây dựng cơ sở lý luận cho luận án. 6.2.2 Nhóm nghiên cứu thực tiễn 6.2.2.1 Phương pháp điều tra xã hội học: Xây dựng bảng câu hỏi nhằm thu thập các thông tin, số liệu: (1) Xác định thực trạng đào tạo và quản lý đào tạo theo tiếp cận năng lực cho SV các trường đại học vùng ĐBSH; phân tích các nguyên
6 nhân thành công, hạn chế của thực trạng này; (2) Nội dung, mức độ cần thiết và khả thi của các giải pháp quản lý đào tạo theo theo tiếp cận năng lực cho SV các trường đại học vùng ĐBSH đáp ứng các yêu cầu cơ bản của đào tạo theo tiếp cận năng lực cho SV nhằm nâng cao chất lượng đào tạo trong các trường đại học vùng ĐBSH. 6.2.2.2 Phương pháp phỏng vấn: Thực hiện dưới hình thức trao đổi và hỏi - đáp nhằm thu thập thông tin về nhận thức, những nhận xét, đánh giá của các giảng viên, cán bộ quản lý giáo dục, SV, GV phổ thông và cựu SV đã tốt nghiệp; đồng thời bổ sung, kiểm tra và làm rõ những thông tin đã thu thập được thông qua điều tra xã hội học. 6.2.2.3 Phương pháp quan sát: Sử dụng phương pháp quan sát để thu thập thông tin qua biểu hiện, hành vi và hoạt động của đối tượng nghiên cứu theo những mục tiêu và nội dung cụ thể trong đào tạo và quản lý đào tạo NVSP cho SV các trường đại học vùng ĐBSH và được ghi chép theo biên bản để phân tích đánh giá xử lý thông tin. 6.2.2.4 Phương pháp thử nghiệm: Để chứng minh tính hợp lí, khả thi của các giải pháp đề xuất, tác giả luận án sử dụng phương pháp thử nghiệm sư phạm với một số giải pháp ở một trường đại học vùng ĐBSH trong khuôn khổ thời gian, điều kiện nghiên cứu luận án cho phép. 6.2.2.5 Phương pháp chuyên gia: Trực tiếp (với một số chuyên gia) hoặc gián tiếp (bằng phiếu hỏi) trao đổi những vấn đề liên quan đến đề tài nghiên cứu theo chuyên ngành của các chuyên gia Bộ GD&ĐT, Viện Nghiên cứu Khoa học Giáo dục, Học viện và Trường Đại học để bảo đảm tính khách quan, độ tin cậy cho các kết quả nghiên cứu. Đặc biệt xin ý kiến về các giải pháp quản lý đào tạo theo tiếp cận năng lực cho SV các trường đại học vùng ĐBSH. 6.2.3 Phương pháp thống kê toán học, sử dụng phần mềm xử lý các kết quả điều tra, xử lý số liệu: Sử dụng các công thức toán học với phần mềm SPSS phiên bản 16.0: Mô tả giá trị trung bình, t lệ %, hệ số tương quan, kiểm tra độ tin cậy của các số %... Sử dụng phép so sánh giá trị trung bình, hệ số tương quan … Sử dụng các phần mềm tin học khác để vẽ sơ đồ, đồ thị, biểu bảng.
7 7. Luận điểm bảo vệ 7.1 Quản lý đào tạo NVSP đóng vai trò quan trọng quyết định đến chất lượng đào tạo NVSP, để góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông, điều quan trọng là các trường đại học đào tạo GV cần đổi mới quản lý đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực: Quản lý đào tạo chú ý các yếu tố đầu vào, quá trình, các yếu tố đầu ra, đồng thời quan tâm đến bối cảnh đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo, tiến bộ khoa học công nghệ và hướng tới đảm bảo chất lượng. 7.2 Thực trạng quản lý đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực cho SV trong các trường đại học có đào tạo GV vùng ĐBSH hiện nay còn có những hạn chế chưa đáp ứng được yêu cầu cơ bản của đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực cho SV. 7.3 Các giải pháp quản lý đào tạo NVSP cho SV các trường đại học có đào tạo GV theo tiếp cận năng lực được luận án đề xuất sẽ góp phần giúp các trường đại học đa ngành có đào tạo GV có thể nhanh chóng đổi mới đào tạo theo hướng tiếp cận đầu ra, từng bước nâng cao chất lượng đào tạo NVSP cho SV đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục. 8. Những đóng góp mới của luận án - Hệ thống hóa và làm rõ cơ sở lý luận về quản lý đào tạo NVSP cho SV đại học. - Đánh giá được thực trạng đào tạo và quản lý đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực cho SV trường đại học có đào tạo GV trình độ đại học vùng ĐBSH với yêu cầu đào tạo GV phổ thông đáp ứng việc đổi mới chương trình phổ thông của Bộ GD&ĐT. - Đề xuất được một số giải pháp quản lý đào tạo NVSP theo tiếp cận năng lực nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho SV tại các trường đại học có đào tạo GV trình độ đại học vùng ĐBSH đáp ứng yêu cầu đào tạo GV phổ thông thích ứng chương trình đổi mới phổ thông hiện nay. 9. Cấu trúc của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận án được cấu trúc theo 03 chương: Chƣơng 1. Cơ sở lý luận về quản lý đào tạo nghiệp vụ sư phạm theo tiếp cận năng lực cho sinh viên đại học.
8 Chƣơng 2. Thực trạng quản lý đào tạo nghiệp vụ sư phạm theo tiếp cận năng lực cho sinh viên các trường đại học vùng Đồng bằng Sông Hồng. Chƣơng 3. Giải pháp quản lý đào tạo nghiệp vụ sư phạm theo tiếp cận năng lực cho sinh viên các trường đại học vùng Đồng bằng Sông Hồng.